Lögberg - 17.09.1953, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 17. SEPTEMBER, 1953
Hugleiðis og flugleiðis rabb
við JÓN BJÖRNSSON skólastjóra á Sauðárkróki, er hér
dvaldi um hríð í sumar; er Jón skýrleiksmaður mikill og
hressilegur í viðmóti. —Ritstj.
Guðríður Símonardóttir
„TYRKJA-GUDDA"
1. Velkominn til Vesturheims.
Þú komst einmitt með Vestur-
Islendingunum, er þeir héldu
heimleiðis.
Já, ég slóst í förina með þeim.
Leizt vel á flokkinn og tækifærið
að komast vestur.
2. Þér hefir líklega litist vel
á einhverja af þessum íslenzku
þjóðsystrum þínum í hópnum!
Einhverja? Já, mér leizt vel á
eina — og sérhverja — allar. Og
líka á karlmennina. Þetta var
fríður flokkur svo margra góðra
íslendinga. Og þó voru flestir
hnignir að aldri. — En ekki að
áhuga og ræktarsemi við móður-
landið. Eigi sízt lsizt mér vel á
fararstjórann. Og gott mundi
vera að verða í skjóli hans og
flokksins fyrir mig aldraðan
mann og ókunnugan. Það brást
heldur ekki.
3. Hefir þú eigi fyr komið
vestur hingað?
Nei, aldrei. — Reyndar er ég
gamall ferðafugl um Norður-
lönd þrisvar sinnum og ofurlítið
verið í Skotlandi.
4. Leyfist mér að spyrja; hvað
kom þér til svo öldruðum manni
að sækja svo langt til vesturs nú
í fyrsta sinn?
Já. Það er von þú spyrjir. Frá
sjónarmiði efnishyggju manna
(það er þó engan veginn sneið
til þín, sem ert skáld) var ekkert
erindi nema eyða peningum. —
En frá eigin sjónarmiði á ég
hingað ærið nóg erindi: Ég á
hér tvö af iíu uppkomnum
börnum mínum. Þau hafa verið
héf nokkur ár og bera nú þegar
hita og þunga þegnskaparstarfs
og fjölskyldulífs, annað hér í
Canada, en hitt í Bandaríkjun-
um: Björn er læknir hér í Mani-
toba (Benito). Ragnheiður Lilja
(Martin) er húsmóðir suður í
miðjum Bandaríkjum. — Til
þessara barna minna og fjöl-
skyldna þeirra var förinni heitið
frá upphafi. Hjá þeim vil ég
dvelja, nokkrar vikur hjá hvoru,
ef Guð lofar.
Af ferðinni sjálfri er lítið að
segja, — nema þá svo mikið!
Maður fer bók^faflega eins og
fugl fljúgi. Margt ber þó fyrir
augim á langri leið, þótt fljót sé
för. — Það merkilegasta og
ógleymanlegasta, er fyrir mig
bar, var það að fljúga fyrst (frá
Reykjavík um miðnættisbil) með
sterkan eldrauðan sólbjarmann
úti í hafsauga norðursins á
hægri væng, halda þannig áfram
nokkuð fram yfir óttu, en stinga
sér þá svo að segja á svipstundu
inn í myrkur suðveslursins. Eftir
hér um bil tvær eyktir gengur
svo drottning dagsins aftur fram
í dýrð sínni. Hefir nú tekið á
sig vængi morgunroðans og
heilsar nú úr austri með unaðs-
brosi rísandi dags! Þessi röð
náttúrufyrirbrigða hefir mér al-
drei birtzt fyr. — Ög þetta hreif
mig sem náttúrubarn meira
miklu heldur en hinn morandi
fólksstraumur New York borgar
sístreymandi eftir stórkostlegum
farvegum umferðartækjanna í
jörðu og á og yfir. Meir einnig
en himingnæfandi skýjakljúfar
borgarbáknsins. Já, meira en
líkneskja sjálfrar frelsisgyðj-
unnar, sem líklega er nú stór-
kostlegasta myndastytta verald-
ar þessarar af mannahöndum
gjör. Og allt er þetta stórfeng-
legt í sannleika sagt. En hvar
sem ég hefi farið get ég ekki
tekið undir hið fornkveðna, sem
„kerlingu“ er í munn lagt:
„Mikil eru verkin Guðs en meiri
þó mannanna." — Má hver lá
mér sem vill, að jafnan finn ég
ástæðu til að snúa þessu við.
6. Náðir þú að vera á íslend-
ingadeginum á Gimli 3. ágúst?
Já. Ég var svo heppinn. Reynd-
ar varð ég að bíða eftir honum
í Winnipeg í 4 daga. — Okkur
Birni syni mínum hafði komið
ásamt um, að hann kæmi að vest-
an að sækja mig eigi fyr en svo,
að hann gæti fyrsta daginn verið
með mig á Gimli, og einmitt
þennan dag. Þetta tókst. En á
meðan ég dvaldi í Winnipeg, var
ég algerlega á vegum vinar
míns, er verið hafði skóladreng-
ur hjá mér heima á Sauðárkróki
fyrir hér um bil 40 árum, en er
nú einn af ágæfum borgurum
Winnipegborgar: Páll Hallson.
Þau hjónin biðu min á flugvell-
inum, e? ég kom, og tóku mig
þegar heim. Hjá þeim, systur
hans og börnum var ég svo í
bezta yfirlæti alla biðdagana.
Fékk ég að sjá og heyra margt
fróðlegt og skemmtilegt um
Winnipeg og umhverfi hennar.
Og nú var Páll kennarinn, en ég
nemandinn. Einnig margar minn-
ingar rifjaðar upp frá drengja-
árum hans heima, þar af ýmsar
frá skóla mínum á Sauðárkróki.
Þetta var nú aðdragandi Is-
lendingadagsins fyrir mig. Ég
hafði mikla ánægju af að vera
þar, Þó ekki alveg óblandna.
Það var yndislegt að sjá og
skilja, hve mikið þjóðræknis-
starf hafði verið lagt strax í
undirbúning dagsins. Og svo
allt annað, er samsvarandi var í
hátíðahaldinu: Fjallkonan og
ávarp hennar. íslenzku ræðurn-
ar. Kvæði Guttorms skálds.
Söngurinn. 100 ára minning St-
G. St. Ávarp frú Rósu dóttur
hans. Og loks hylling íslenzka
landnemans við minnisvarðann.
En — íslendingadagurinn ætti
að vera ennþá íslenzkari. Vissu-
lega ber að sýna fósturlandinu
(Canada), sem hann er háður í,
fyllstu virðingu og hollustu.
Hefja virðulega fána þess,
syngja þjóðsöng þess, segja fram
minni þess, ávarpa fulltrúa
þess. Allt var þetta gjört. En
öllu lengra má eigi vald ensk-
unnar ná á þessum degi og yfir
honum. Því að hann er eini dag-
urinn árlega af 365, sem á að
vera svo fullkomlega sem unnt
er helgaður íslandi, íslenzku
máli í ræðu og lestri, söng og
samtölum, háttum og venjum í
allri framkomu. Einnig í klæða-
burði, svo sem frekast er unnt.
— Hinar þrjár gerðir íslenzks
kvenbúnings eiga á þessum degi
að skarta á mörgum íslenzkum
konum og meyjum. — Látum
svo vera að Fjallkonan ein beri
skauibúninginn, þennan dásam-
lega hátíðabúning íslenzkrar
konu. Hún er hin táknlega
drottning dagsins, og verður að
bera af öllum öðrum. En ég sá
aðeins eina unga konu í íslenzk-
um upphlulsbúningi og enga í
í peysubúningi. — Vera má, að
einhyerjar hafi fleiri verið en
áreiðanlega eigi margar. Þarna
er stór vöntun þess er gefið get-
ur slíkri hátíð meira af íslenzk-
um svip. Ennfremur er íslenzki
upphlutsbúningurinn yndislegur
á ungum stúlkum og konum.
Hann er einnig að ýmsu leyti
hagkvæmur, og þarf alls ekki að
vera mjög dýr. — Vel veit ég,
að ensk menning og mál eru
voldugir aðilar hér í álfu og eiga
að vera það. En íslenzk menning
og mál hefir líka sýnt sig sterkt
hér hjá fyrstu kynslóðunum og
svo gæti orðið enn og áfram, ef
þjóðernisást, skilningur og sam-
tök halda áfram að vera jafn
sterk og áður. Að það nærist,
viðhaldist og þróist sem bezt er
hjá hverju þjóðarbroti af mörg-
um í þessari miklu álfu, er vissu-
lega æskilegast líka fyrir hina
miklu heild. — 1 feikilegri og
fjöllitaðri þjóðernavíðáttu Vest-
urálfu er íslenzk þjóðarbrotið,
þótt lítið sé fyrir sér að játa lit
sinn. íslendingadagurinn er fyrir
þá einskonar vinja (oase), þar
sem þeir safnast einu sinni á ári
til svölunar, næringar varðveizlu
alls þess sem verðmætast er í
íslenzku eðli og andlegri sam-
eign þeirra. — Sú varðveizla
sýnir sig að vera erfið. En von-
laus er hún ekki, ef við viljum
og vinnum sjálf allt árið. Og
hlýðum heilræði Longfellows
(sem hljóðar frá munni Matthías-
ar í ágætri þýðingu hans: ....
„vertu ei sauður heldur hetja
hníg ei dauður fyr en þarft!“
7. Hvað segir þú annars um
þessa fyrstu kynningu þína af
Vesturálfu?
Hvað skyldi ég geta sagt nema
allt hið bezta fyrir sjálfan mig
persónulega. — Ég er borinn á
höndum ástvina og þeirra vina,
svo sem bezt má verða. Hitinn
er ekkert óþolandi, enda er ég
nú í Manitoba enn (á 50° n. br.)
og á eftir að fara á suðurtak-
mörk samkvæmt áætlun á 38°.
En sumri hallar nú og sól lækk-
ar, og ég kvíði engu í því efni. —
En ég sakna íslenzka, ískalda
uppsprettuvatnsins, hafgolunnar
um eða úr hádeginu og fjalla-
kastsins frá fjöllunum eftir
kvöldkyrrðina dásamlegu. En úr
því getur enginn bætt nema Is-
land sjálft. — Mér þykir nóg
um víðáilurnar hér. Hvílíkt
feikna-meginland! Ég hefi eitt
sinn farið á hestum yfir þvert
ísland og var 4 dægur (48 klst.)
milli byggða (á heiðum og svo
öræfum milli jöklanna). — En
hvað er það móti þessu hér. Þá
er að taka því skynsamlega. En
hraðinn á öllu finnst mér næsta
óskynsamlegur. Víst hafa þeir,
sem hraðanum ráða svipað svar
á reiðum höndum og fyndinn ís-
lenzkur prestur, er honum var
ámælt fyrir hraða reið: „Ég hefi
tekið eftir því, að ég er fljótari
að komast leiðar minnar með
því að ríða hratt!“ Og ég var
áðan að segja að mér ofbiðu víð-
átturnar, löngu leiðirnar. En
hvað liggur á? „Kemst þó seinna
fari“, sagði Njáll við Bergþóru
sína, þegar honum þótti pilsa-
gustur hennar fullmikill, og var
hann þó tæpast eins hættulegur
eins og hjóla- og skrúfuhraði
nútíma tækja. Og hvað verður
úr því að komast fljótt leiðar
sinnar, ef slys leiðir allt í einu
af óþægilegum hraðanum? —
Nei, okkur liggur ekki svona
mikið á. Við náum háttum í
gröfinni fyrir því. Þar verður
ekki lokað hjá hverjum einum
fyr en hann er lagstur fyrir á
sínum stað. Og svo skyldi loks-
ins þessi „tími“ aðeins vera hug-
tak, en í reyndinni ekki til!
Fjarstæða meiri að elta hann en
skuggann sinn. Látum störfin
ganga áfram sinn hæfilega,
skynsamlega gang, og hlífum
taugum, heilsu og lífi voru og
annara fyrir heimskulegum
æðisgangi!
8. Viltu svo að lokum segja
mér ofurlítil deili á sjálfum þér?
Um sjálfan sig er ætíð nokkur
Vandi að segja mikið. — Ef
þaðan er flest illt að segja eins
og hjá „Rauðunum“ í æfintýr-
unum, eru menn tregir að tala.
En séu föng á að segja eitthvað
gott og lofsvert, eiga menn á
hættu að vera álitnir rauparar,
einkum menn sem ég, á áttræðis-
aldrinum. (,,Raupsaldurinn“). Nú
er ég að vísu ekki „Rauður“
hvorki í eldri né yngri merkingu
orðsins. En samt er bezt að tala
fátt um flest í eigin efnum.
Ég er fæddur Norðlendingur
(15/8 1882). — Faðir minn var
Björn Jónsson hreppstjóra Jóns-
sonar Háagerði í Húnavatns-
sýslu. Móðir mín var Þorbjörg
Stefánsdóttir á Heiði í Göngu-
skörðum (systir Stefáns skóla-
meistara og sr. Sigurðar í Vigur).
Foreldrar mínir bjuggu í Háa-
gerði, Heiði og Veðramóti. Lang-
lengst á Veðramóti og við þann
bæ eru þau og við börn þeirra
kennd. En við vorum 10, sem
til fullorðins ára komumst. —
Ég er næstelztur. Frá 1897 til ’99
var ég í Möðruvallaskóla. —
Vann síðan sem fyr að íslenzkum
sveitastörfum heima næstu 6
sumur, en stundaði barna-
kennslu að vetrum þarna í
byggðarlögunum í kring, —
undir Tindastólnum. — Árin
1905—’08 gekk ég í kennara-
skóla í Danmörku. Kom heim
síðan eftir fyrstu för um Noreg
og Svíþjóð. Tók þá við nýbyggð-
um skóla á Bauðárkróki (undir
Tindastól) fyrir börn og ungl-
inga. Hefi starfað þar óslitið síð-
an í 44 ár við kennslu, skóla-
stjórn og ýmis opinber störf.
Sagði af mér 1 fyrra. Hafði þá
starfað við kennslu á íslandi í
rétt 50 ár. — En lengur en til 70
ára mega kennarar eigi starfa
þar í þjónustu ríkisins. — Börn
mín 10, öll með fyrri konu minni,
Geirlaugu Jóhannesdóttur, eru
uppkomin. Tvö sem sagt hér
vestra. Seinni kona mín, Rósa
Stefánsdóttir, og ég höfum alið
upp eina fósturdóttur. — Ég
hugsa mér að fara heim, ef Guð
leyfir, snemma í október, og
vona að fá að bera beinin þar að
lokum. — Gjörðu mér svo þann
greiða, að láta heiðrað blað þitt
bera kveðju mína og þakkir til
alls samferðafólks míns, og allra
þeirra annara, er ég hefi hér að
góðu kynnst. — J. B.
Rödd frá Befei
Það er langt síðan nokkuð
hefir sézt í blöðunum héðan af
heimilinu, utan gjafalista, sem
þakkaðir hafa verið að makleik-
um, en við, sem hér erum og
njótum alls góðvilja, sem heim-
ilinu er sýndur, höfum margt
fleira að þakka, því ekki lifir
maður á einu saman brauði, eins
og þar stendur, og á ég þar við
allar þær heimsóknir, bæði hópa
og einstakra manna, sem færa
ljós og hressingu í hug og hjörtu
þeirra, sem hér dvelja, því þó
ég sjálfur sé ekki enn svo hrum-
ur að ég geti kynst fólki innan
og utan heimilis, finst mér ég
vel geta skilið tilfinningar þess
fólks, sem árum saman röltir um
sama ganginn, jafnvel aðeins um
sama herbergið, og hefir ekki
árum saman stigið á græna jörð
eða séð dagsins ljós, en hefir þó
fulla ándlega krafta; því er það
gleðigeisli að heyra ókunnar,
vingjarnlegar raddir og vita
vinarhug fólks til sín.
Ég ætla að geta þeirra heim-
sókna það ár sem ég er búinn að
vera hér, sem er frá 8. septem-
ber 1952, og geta viðburðanna í
þeirri röð, sem þeir gerðust.
Verður þetta í árbókarformi,
sem flestum þykir leiðinlegur
frásagnarstíll, en ég geri það
samt. Þó skrifaði ég stutta grein
síðastliðinn febrúar, en man
ekki hvað ég skrifaði þá; verður
því sumt máske endurtekning.
Það var 11. september 1952 að
kvenfélagið lúterska frá Winni-
peg kom hér; 25. s. m. lúterska
kvenfélagið frá Selkirk. — Óli
Kárdal kom hér og söng 31. des-
ember, og hreif alla eins og vant
er. — 29. janúar 1953 kom Dorcas
kvenfélagið frá Winnipeg. Mrs.
Á. Blöndal sagði ferðasögu frá
Islandi. — 5. marz 1953 kom lút-
erska kvenfélagið á Gimli. — 21.
marz sýndi Njáll Þóroddson hér
myndir. — 6. apríl söng Óli
Kárdal hér. — 23. apríl kom
Mínerva kvenfélagið. — 1. maí
kom Víðir kvenfélagið. — 14.
maí kom kvenfélagið á Hanus-
um. — 22. s. m. kom lúterska
kvenfélagið í Winnipeg. — 23.
s. m. kom Helgi Elíasson fræðslu
málastjóri frá íslandi og sýndi
myndir og hélt skýra og skemti-
lega ræðu. — 2. ágúst kom söng-
flokkur frá Geysi og söng. — 21.
ágúst kom Ólafur Ólafsson
kristniboði og flutti erindi. — 26.
s. m. kom kvenfélagið á Geysi.
Sameiginlegt við öll þessi
kvenfélög er stutt og skemtilegt
Program og rausnarlegar veit-
ingar. Þessar heimsóknir hafa
haldist undanfarin ár, þó held
ég, að þrjú af þeim hafi komið
hér í fyrsta sinn. Oft er í gáska
sagt, að kvenfélögin séu kærust
fyrir góðan mat, en fyrir mitt
leyti eru þau jafn velkomin, þó
þau kæmu án matgjafar, því
allir hafa hér allt sem þeir þurfa,
en það er mikill kostnaður og
fyrirhöfn, sem því fylgir.
Altaf eftir að ég komst til
„vits og ára“, eins og jafnvel
unglingsárin eru kölluð, beit það
undarlega á mig, þegar ég heyrði
talað um konu séra Hallgríms
Péturssonar, sem „Tyrkja-
Guddu“, en sannleikurinn er sá,
að tíðast ef ekki altaf heyrði
maður konu þessa nefnda þessu
nafni.
Allir, sem á íslenzka tungu
mæla, austan hafs að minsta
kosti, vissu það og vita, að kon-
um heldri manna var valinn
heiðurstitillinn „frú“ eða ef um
prestskonu ræddi „Maddama“.
Eldri tíminn notaði mikið orðið
„Maddama“, fyrir prestsfrúna,
en yngri tíminn notar fremur
frú. Og þegar eldri tíminn al-
þýðu á meðal, notaði hvorugan
þennan tiltil í daglegu tali, held-
ur talaði um konuna svo sem
blátt áfram, þá var það venju-
legast „Prestskonan“. Með því
var gefið í skyn, að hér ræddi
um konu, sem ætti tilkall til
viðeigandi tignar kirkjulegu
stéttarinnar. Og þó að hugsunar-
háttur og breytingar hafi komið
í seinni tíð, sem leyfa sér út
fyrir viss takmörk með ávarp til
kvenna, hvar sem þær eru stadd-
ar í mannfélagsstiganum, þá
breytist ekki þetta með konuna,
sem gift er prestinum eða öðrum
embættismanni. Siðurinn hlýtur
óhjákvæmilega að ferðast með
tungunni.
Mér féll því allur ketill í eld,
er ég hvað eftir annað las um í
blöðunum, að séra Jakob Jóns-
son notar fyrir nafn á leikriti
sínu hið mjög svo leiðinlega
auknefni, sem íslenzk alþýða
virðist endur fyrir löngu, hafa
gefið Guðríði Símonardóttur,
konu séra Hallgríms Pétursson-
ar: Auknefnið „Tyrkja-Gudda“.
Það svífur utan mínum skiln-
ingi, því að presturinn er vel að
sér í íslenzkum fræðum, fágaður
maður og mentaður, lætur það
Hér má segja, að ekkert mark-
vert komi fyrir nema mannalát
og mannaskipti, eða skemtilegir
gestir, eða skin og skuggar, eins
og alt lífið er, en maður tekur
betur eftir því þar sem fleiri eru
saman.
Hér hafa orðið nokkur manna-
lát þetta ár, og eru það altaf al-
varlegar stundir, sem allir
þekkja, og tel ég þau eftir aldurs-
röð:
27. september 1952 dó Guð-
mundur Pétursson. — 9. október
dó Sigrún Guðjónsdóttir Þor-
steinsson, 94 ára. — 9. nóvember
dó Halldór Guðjónsson, 88 ára. —
21. s. m. dó Sigríður Jónsdóttir
Vigfússon, 89 ára. — 3. desem-
ber dó Ásdís Hinriksson, 94 ára,
lengi forstöðukona hér á Betel.
— 6. maí dó Árni Jónsson, 80 ára,
mjög vinsæll og góður smiður. —
16. s. m. dó Ingibjörg Laxdal. —
27. s. m. dó Ada McCallum. — 1.
ágúst dó Ólafur Eggertsson, 85
ára, ljós af manni.
Jafnmargir þeim, sem dáið
hafa, hafa komið hér aftur og
get ég ekki nafna þeirra fremur
en annara, sem hér eru, enda
þótt mér þætti vel hæfa að
nefna nöfn allra og fæðingarstað,
þó ég vissi að öllum þætti leiðin-
legur upptalningur, en blöðin
eru lesin víðar en á Gimli, og
mætti vel vera að einhver á ís-
landi sæi þar nöfn vina eða syst-
kina og gæti það orðið til þess,
að eitt vingjarnlegt bréf eða orð
bærist, sem huggaði hreldan
huga, væri fyrirhöfnin full-
borguð.
Þetta er það helzta, sem hér
hefir borið við þann tíma, sem
ég hefi verið hér. öllum líður
vel að því sem í mannlegu valdi
stendur, aðbúð og atlæti í bezta
lagi, forstöðukonan og alt starfs-
fólk stöðu sinni vaxið. Get ég
ekki óskað Betel annars betra,
en að það verði altaf friðarhöfn
allra þreyttra og þjáðra gamal-
menna. Daníel Halldórsson
eftir sér, að nota þetta nafn.
Það virðist þó vera, að í leik-
ritinu, hvort sem það færir sam-
úð eða andúð í garð Guðríðar
hefði saga þessarar konu átt að
geta borizt inn í hugi manna í
þeirri mynd, sem höfundur leik-
ritsins óskaði, alveg eins vel, þó
að leikritið hefði verið nefnt
„Guðríður Símonardóttir“. En,
sleppum öllum titlum og titúler-
ingum, en skírnarnafn sitt átti
þó þessi kona og þar þar að auki
partur af þjóð, sem notar skírn-
arnafn kvenna sem karla í dag-
legu tali jafnt hvort sem um
ógiftar eða giftar konur ræðir.
Hvað er þá á móti því að
halda áfram og uppi Tyrkja-
Guddu nafninu? Það er alt sem
gott er í sjálfu sér á móti því.
Uppnefnum fylgir venjulegast
lítilsvirðing. Þau eru sprottin af
kaldhæðni og hroka sem og
fyrirlitningu fyrir manninum
eða konunni, sem uppnefnd er.
Guðríður Símonardóttir hefir
ekkert gert til þess að öðlast
þetta auknefni, sem um ræðir.
Guðríður Símonardóttir er tekin
ránstaki af útlendri, og á þeim
dögum að minsta kosti, ómildri
þjóð. Hún er nauðug færð til
ókunnra landa frá eiginmanni,
frændum, vinum, tungu, þjóð og
kristinni trú. öll hennar tllvera
er sett í andstöðu við það, sem
hún á að venjast. Og við það að
venjast þessu nýja lífi, þá tapar
hún trúnni, fegurð hennar og
verður síðar henni og öðrum til
óhamingju — í bili að minsta
kosti — og sú ringulreið, sem
ætla má að komin sé á huga
hennar: Maður með svo heita
sál, að frá mundi brenna alt það,
er í vegi varð heitustu óskum
hans, verður á vegi hennar
báðum til erfiðleika. Alt skeður
þetta út af ránstakinu á persónu
Guðríðar Símonardóttur. Yfir
æfilangri sambúð hjónanna hvíl-
ir skuggi, vafalaust skuggar, frá
tíðindunum, sem skeð hafa á
braut þeirra, en með engu móti
getur manni orðið það skiljan-
legt, að Guðríður hafi unnið til
þess að vera hædd og smáð öld-
um saman, þó að henni væri
svift af örlaganna hendi út á
þyrnibrautir slíkar, sem hún í
rauninni gekk.
Nú kemur manni til hugar, að
maðurinn, Hallgrímur Pétursson,
hafi þurft að vaða allan þann
eld, sem fyrir honum varð, þar
með viðkynningu sína fyr og
síðar við hana, sem varð eigin-
kona hans, til þess að af sál
hans væri hægt að framleiða
það listaverk, sem reyndist ein
af allra sterkustu máttarstoðum
heillar þjóðar, en jafnvel það
gefur enga ástæðu til að leið-
togar þjóðarinnar geri sér það að
skyldu, að halda uppi því óvirðu
lega nafni, sem kaldhæðni og
fyrirlitning þjóðar hennar hafði
valið henni, í raun og veru sak-
lausri gagnvart því. Bara af því,
að ókunnir karlmenn úr öðrum
löndum réðust á konuna og tóku
hana með valdi og fluttu til ó-
kunnra landa, svo sem á hefir
verið bent, þá beitir þjóðin sinni
kaldranalegu hæðni að henni
með því að uppnefna hana
„Tyrkja-Guddu“. Hún er ekki
Guðríður Símonardóttir lengur,
þaðan af síður Prestsmaddaman
Guðríður Símonardóttir, hún er
ekki einu sinni húsfrevja á
heimili sínu, hún er bara einhver
ræfils-flækingur, sem ekki er
gefandi neitt heiðarlegt nafn.
Alt hitt er lent ofan í Tyrkjann.
Og afan á alt þetta, nú eftir
noklcrar aldir, tekur einn af
landsins kennimönnum sig til og
semur leikrit um æfi æfi hennar
með yfirskriftinni „Tyrkja-
Gudda“. Yfirskrift þess hroka og
niðurlægingar, sem „skírði“
þessa raunakonu þessu óviður-
kvæmilega nafni.
Getur ekki presturinn gert
betur en þetta?
Rannveig K. G. Sigbjörnsson