Lögberg - 18.02.1954, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 18. FEBRÚAR 1954
Hún hljóp fram grundirnar. Veðrið var kalt, og dimmt í lofti.
En henni var eitthvað svo notalegt innanbrjósts. Hún hafði verið
alveg hætt að láta sér detta það í hug, að þessum kaldlynda manni
stæði ekki alveg á sama, hvað hún hugsaði um hann. En svo var
ekki. Innan undir hversdagskulda hjúpnum þótti honum þó vænt
um hana. Slíkt hlýtur að vera hverri konu gleðiefni, hvernig sem
til hjúskaparins er stofnað — jafnvel þótt hún elski minningu
annars manns og lifi með honum í draumum sínum.
JARÐARFÖRIN
Svo rann upp þessi mikli dagur, sem öll sveitin hafði búið
sig undir, jarðarfarardagur Lísibetar, húsfreyjunnar miklu í dal-
botninum, eins og hún hafði svo oft verið nefnd. Allir unglingar
og börn, sem hún hafði „tekið á móti“, eða haft hjá sér einhvern
tíma, voru sjálfsagðir gestir við jarðarförina, eftir hennar eigin
óskum. Það var því ekki laust við, að tilhlökkun ætti sér stað hjá
sumum. En slíkt er þó óvanalegt.
Alla dagana, síðan lát hennar barst um sveitina, hafði verið
þungt loft og dimmviðri, eins og dalurinn drypi í sorg. En þennan
morgun var heiður himinn, glaðasólskin.
„Það er ekki hætt við öðru en sólin lýsi henni á síðustu ferða-
reisunni í lífinu, blessaðri húsmóðurinni“, sagði Sigga gamla,
þegar hún kom inn í kokkhúsið, eftir að hafa staðið lengi niðri í
kirkjugarði hjá stóru gröfinni, sem nú var búið að opna enn einu
sinni. „Drottinn minn, slíkt afhroð á einu og sama misserinu11,
bætti hún við og þurrkaði tárin, sem runnu niður fölar kinnar
hennar.
„Harkaðu af þér, Sigga mín! Hérna kemur blessaður kaffi-
sopinn til að hressa sig á“, sagði Borghildur í sínum vanalega,
einbeitta og kalda málrómi. Hún var nú ekki álitin viðkvæm,
konan sú, eftir dómi heimsins, en samt vöknaði henni um augun,
þegar hún sá hvað gamla konan var sorgbitin. „Þetta er bráðum á
enda. Ég vildi gefa mikið til, að hann væri liðinn þessi dagur“,
bætti hún við í hlýrri tón.
Strax úr hádegi fóru hópar ríðandi fólks að sjást koma utan
dalinn. Nú var alautt ofan í hverja laut og mátti ríða flatjárnað,
eins og á vordegi.
Þóra hafði ákveðið það við Möggu, að allir af heimilinu færu
fram eftir. Borghildur og Anna vildu ekki heyra annað en Björn
litli kæmi, og Anna hafði saumað handa honum blá klæðisföt, og
svo átti hann að vera með hvítan stífaðan kraga, alveg eins og
Jakob. Hún minntist á það við Sigurð, að hann flýtti sér í húsunum,
svo þau kæmust sem fyrst af stað, því hún væri búin að lofa að
bera kaffið.
„Ég hef ekki hugsað mér að verða þar í dag“, svaraði hann.
„Þið Magga getið farið. Hún var vinkona ykkar. Ég skal hugsa
vel um drenginn. Þér er óhætt að treysta því, að hann skal ekki
gráta“.
„Hann fer fram eftir. Lísibet heitin óskaði þess, að börnin
fylgdu sér til grafarinnar. Þú ferð líklega ekki að puðast einn
heima“.
Hann þagði dálitla stund. Svo sagði hann: „Heldurðu, að
barnið verði rólegt innan um allt þetta fólk, sem þar verður
saman komið?“
„Ojá. Hann er engin mannafæla. Vertu bara fljótur í hús-
unum“, svaraði hún.
„Ég hef ekki ætlað mér að fylgja þeirri konu til grafarinnar,
vegna þess að ég yrði þá líklega sá eini, sem aldrei kunni að meta
mannkosti hennar. Þess vegna er bezt, að ég sitji heima“.
Velkomnir íslendingar...
á hið þrítugasta og
fimta miðsvetrarmóti í
Winnipeg, 1954.
Þökk fyrir góð viðskipti og minnist að
okkur er enn að finna að 276 Colony
St. (og St. Ma ry's)
NATIONAL
MOTORS
L I M I T E D
Seljum sem fyr
Mercury, Lincoln og Meteor
BIFREIÐAR
276 COLONY STREET WINNIPEG
Sími 72-2411
„Þú kemur samt, góði“, bað hún óvenjuhlýlega. „Það var
síðasta bónin hennar, að ég reyndi að láta nágrannakrytinn hverfa,
sem hefur verið á milli bæjanna, og mig langar til að svo verði“.
„Nú, jæja þá.“ Ekki gat hann haft á móti henni, þegar hún
talaði til hans í þessum tón, enda var hann búinn að þreifa á því,
hversu mikill munur var að hafa hana í góðu skapi eða því
gagnstæða.
Skálinn var tjaldaður innan, svo hægt væri að drekka þar.
Löng borð voru sett upp, bæði þar og í stofunni. Þar drukku
gestirnir, jafnóðum og þeir komu, og voru búnir að klæða sig úr
reiðfötunum.
En inni í baðstofunni sat Sigga gamla alein og handlék spari-
slifsið sitt og svuntuna. Það var hvorutveggja krypplað, og hún
reyndi að slétta það með lófunum. Slifsið var úr svörtu silki og
falleg rós saumuð í endana. Hún hafði gefið henni það í sumar-
gjöf fyrsta árið, sem þær voru saman, blessuð húsmóðirin —
sléttað það og fest það við peysuna, í hvert sinn sem þess þurfti.
Nú var ekki um annað að gera en reyna það sjálf, því enginn
hafði tíma til að hugsa um hana. Kvenfólkið snerist hvað utan
um annað frammi í bænum. Einstöku sinnum kom það inn í
baðstofu til að sækja eitthvað, en það tók víst enginn eftir henni.
Samt grúfði hún sig yfir slifsið til að hylja tárin, sem þrengdu
sér fram í augnakrókana. Hún sleit þráð úr húfuskúfnum sínum
og þræddi á stóra nál, því hvorki sást nál eða tvinni í endilangri
baðstofunni. Öllu hafði verið fleygt og umturnað.
„Er það nokkuð, sem þarf að gera fyrir þig, Sigga mín?“ Var
allt í einu sagt rétt hjá henni, og henni fannst það vera málrómur
Lísibetar. En það var bara ungi húsbóndinn. Hann einn gat rennt
grun í, að hún þyrfti einhvers með. Hann sýndi það, að hann var
barn móður sinnar, eins og svo oft fyrr.
„Það er bara slifsið mitt. Ég á svo bágt með að festa það við
peysuna“, kjökraði hún. Hann fór fram í kokkhúsið og talaði
óvenju hátt yfir kvenskarann: „Þið hafði gleymt að strjúka slifsið
hennar Siggu og þræða það við peysuna fyrir hana“.
„Ó, góði minn!“ sagði kona hans. „Hér eru allir í svo miklum
önnum, eins og þú sérð“.
„Það má aldrei vera svo mikið að gera, að smælingjunum sé
gleymt. Þið voruð með heitt járn í gærdag, og ykkur hefði ekkert
munað um slifsið og svuntuna“, sagði hann óánægður.
„Kerlingin hefði þá líklega getað komið með það til okkar“,
gall í Önnu frá Brekku.
„Járnið er heitt hérna á vélinni“, sagði Borghildur. „Og það
er ekki stund verið að bæta úr þessari gleymsku“. Rétt á eftir
kom Anna Pétursdóttir með járnið inn í baðstofuna.
„Láttu mig sjá slifsið þitt og svuntuna, Sigga mín. Ég skal
strauja það fyrir þig, og gera þig eins og jómfrú, nefnilega unga
jómfrú“, sagði Anna glettnislega.
„Gat nú enginn gert það önnur en þú?“ hnussaði í Siggu.
„Ég er víst ágæt, þótt við jögumst ögn á meðan. Þá er það nú
ekki nema það vanalega. Og svo hefur þú ætlað að sauma slifsið
við með stögunarnál. Hélztu nú, að þú skemmdir það ekki með því“.
„Þú lætur munninn ganga með sama krafti og vant er, finnst
það kannske e'iga vel við“, sagði Sigga fyrirlitlega.
„Það þýðir ekkert að sýta. Það breytist ekkert við það“, var
hennar svar.
„Þú ert mikill garmur, sem aldrei kannt að haga þér eins og
manneskja".
„Þakka þér fyrir lofið, Sigga mín, og hafðu þig nú í peysufötin,
svo ég geti hnýtt á þig slifsið. Fólkið drífur að úr öllum áttum, og
húfan fer svo kindarlega á þér, að það er engu líkt“.
Eftir dágóða stund var Sigga orðin vel útlítandi og dró sig út
til gestanna, sem flestir voru búnir að drekka kaffið og stóðu úti á
hlaðinu og í bæjardyrunum. Nú var aðallega beðið eftir séra
Hjálmari frá Felli, bróður Lísibetar, og fleirum vestan yfir
fjallið. Það var óhugsandi að það kæmi ekki í öðru eins veðri og
færi. Þarna sást líka koma hópur ríðandi manna framan eyrarnar.
Flestir þekktu séra Hjálmar, síðan við jarðarför Jakobs herpp-
stjóra um haustið. Svo voru tveir hálfvaxnir synir hans og kona
hans. Allur hópurinn steig af baki sunnarlega á hlaðinu. Allir
gestirnir horfðu á það, hvernig það heilsaði Jóni og Sigga, sem
höfðu tekið á móti því. Karlmennirnir lyftu höfuðfötunum fyrir
mannfjöldanum heima á hlaðinu. Þarna var einn maður, sem
dró sérstaklega að sér athygli fólksins. Var það kannske af því,
að hann var stærstur af komumönnum? Nei, það var eitthvað
annað. Eldra fólkinu fannst það kannast við hann. Hann hlaut að
vera líkur einhverjum, sem það þekkti. Þetta var roskinn maður,
og hárið var farið að grána talsvert. Það sást bezt, þegar hann
lyfti loðhúfunni.
„Hvar hef ég séð þennan mann áður?“ sögðu bændurnir hver
við annan. Siggi og fylgdarmaðurinn að vestan teymdu hestana
út hlaðið, rétt hjá fólksþrönginni. Valgerður á Hrafnsstöðum
gerir sig nokkuð kunnuglega, gengur til þeirra og heilsar gestun-
um, og spyr um leið hver þessi hái maður sé, sem sé með séra
Hjálmari.
„Það er frændi hans, prestur austan af landi“, svaraði maður-
inn rothissa yfir þessari framhleypnu konu.
En ókunni presturinn gengur rakleitt ofan í kirkjugarð, þegar
hinir gestirnir fara inn í bæinn með húsbóndanum. Hann stanzar
hjá stóru gröfinni og horfir á kisturnar stundarkorn. Svo kemur
hann heim á hlaðið, tekur húfuna ofan í annað sinn og bíður
góðan daginn, um leið og hann lítur yfir gestina, eins og hann
eigi von á einhverjum kunnugum. Sigga gamla stendur öðru megin
við dyrnar. Hann réttir henni höndina og brosir lítið eitt.
„Sæl, Sigríður mín! Þú þekkir mig þó líklega“, segir hann og
hristir hönd hennar. Hún horfir alveg forviða á þennan mann.
Hún hafði ekki séð hann áður fyrir mannfjöldanum. Hann brosir
meira, og glettnislegum glampa bregður fyrir í augum hans. Þá
kasta endurminningarnar nafni hans út fyrir varir hennar: „Hall-
grímur“, sagði hún og brosti.
„Já“, sagði hann og hristi enn einu sinni hönd hennar. „Ég
var staddur á Felli. Hjálmar vildi endilega, að ég kæmi með sér.
En ég hefði nú viljað heilsa dalnum undir öðruvísi kringumstæðum.
Það verður ekki á allt kosið“.
Nafnið hvíslaðist út frá þeim: Hallgrímur, Hallgrímur, Hall-
grímur stúdent. Nú könnuðust flestir við hann, sem rosknir voru
orðnir. Náttúrlega var þetta 'hann, en mikið hafði honum nú samt
farið aftur.
„Ekki var nú undur, þótt ég þættist kannast við hann“, sagði
Valgerður á Hrafnsstöðum. „Þess vegna spurði ég fylgdarmanns-
roluna. En mér gat ekki dottið í hug, að hann væri hér staddur.
Náttúrlega stendur það heima; hann er prestur einhvers staðar
austur á landi. Ég hefði gaman að vita, hvort hann þekkti mig“.
Hannes, maður hennar, gaf henni óhýrt hornauga. Það var
aldrei, að hún væri orðin rjóð og blómleg allt í einu. Rækallans
frekjan í henni. Hún hafði nú einu sinni verið svolítið á ferðinni
við hliðina á þessum manni. Þá var hún nú svo sem trúlofuð
honum sjálfum opnberlega. Kannske einhver neisti væri ennþá
lifandi hjá henni, sem yljaði henni svona.
Það fór kliður um mannþyrpinguna. Einn sagði hól, annar
hálfgert hnjóð í garð þessa afturkomna kunningja, eftir að hann
var horfinn inn í bæinn.
„Það er sagt, að hann sé alltaf í dauðans basli og kröggum,
greyið“, sagði Vagn á Múla. „Hann drekkur út hvern eyri, sem
hann kemst yfir, eins og áður, og hjónabandið aldeilis óskaplegt.
Hann hafði nú, trúi ég, lent á einhverjum höfuðvargi á endanum“.
Iiann strauk rauðleitt skeggið og glotti við fyndni sinni.
„Hver hefur sagt þér þetta, Vagn?“ spurði Valgerður á Hrafns-
stöðum.
„Kaupamaður, sem var hjá mér í sumar. Hann var hjá honum
sumarið þar á undan“.
„Ójá, svona gengur það“, andvarpaði Valgerður. „Það lendir
margur á rangri hillu í lífinu. Hallgrímur átti þó skilið að eignast
góða konu“.
„Vínið gerir margan manninn að auðnuleysingja11, sagði Vagn
spekingslega. „Annars var þetta nú vel gefinn maður, og myndar-
legur verður hann alltaf, hvernig sem hann drekkur“.
Svo leiddist talið að hinu og þessu, þangað til líkkistan var
tekin út um stofugluggann, þá þögnuðu allar raddir, og nálægð
dauðans setti alvörusvip á hvert andlit og ónot að hjartanu.
Séra Benedikt flutti langa húskveðju. Aldrei var ofsagt um
kosti þeirrar framliðnu konu, og eins og vant var, höfðu sóknar-
börn hans aldrei heyrt hann flytja aðra eins ræðu. Það var mikið,
sem þeim manni var gefið. Svo voru sungnir tveir sálmar, áður en
kistan var borin í kirkjuna. „Líklega töluðu allir þessir prestar í
kirkjunni“, hvísluðust konurnar á sín á milli. Það yrði orðið fram-
orðið þegar þær kæmust heim, en um það var ekkert talað.
Séra Benedikt endaði líkræðuna með þessum orðum: „Hún
var sannkallað ljóssins barn, og henni nægði ekki að sitja sjálf í
birtunni og ylnum, heldur sótti hún þá, sem minnstir voru og áttu
við köld kjör að búa, og lét þá njóta þess með sér. Hún leitaði að
því, sem gott var í sálum þeirra, er henni kynntust, hlúði að því og
lét það bera ávöxt“. Sannara en þetta var ekki hægt að segja, það
fundu allir í kirkjunni.
Séra Hjálmar á Felli flutti stutta ræðu þar á eftir. Það var
kveðja frá sveitinni hennar og frændum og kunningjum, sem ekki
höfðu ástæður til að vera hér í dag.
Nú var búist við, að séra Hallgrímur tæki til máls, en svo
varð ekki. Hann sat fölur og hugsandi, eins og hann vissi varla,
hvar hann væri og starði ofan á gólfið. Þá var byrjað að syngja
og I istan borin út. Fólkið raðaði sér í þéttan hring kringum
gröfina. Séra Hallgrímur færði sig þá gegnum mannþyrpinguna.
Nú ætlaði hann að láta til sín heyra. En svo varð ekki.
Hann rétti stóran, útlendan blómsveig til Þórðar í Seli, sem
var niðri í gröfinni að koma fyrir krönsum á kistunni. Hvar hafði
hann eiginlega haft þennan blómsveig. Enginn hafði tekið eftir
honum fyrr en núna. Löng, hvít ræma úr pappír eða lérefti hékk
við hann, útskrifuð með fallegri rithönd. Þórður ýtti hinum kröns-
unum lítið eitt til hliðar og lagði þennan ofan á krossinn á kist-
unni, eftir bendingu frá gefandanum. Svo kom þessi átakanlega
þögn, er presturinn kastar rekunum á kistuna og talar í síðasta
sinn til þess, sem nú er að hverfa. Síðan var stóri hlerinn látinn
yfir gröfina. Hún hafði nú meðtekið það, sem henni hafði verið
veðsett í fyrstu og gerði ekki fleiri kröfur. Þá rauf grátandi barns-
rödd kyrrðina: „Góa mamma, goma addur. Jakob vill láda góu
mömmu goma“.
Svo byrjaði söngurinn aftur, og kveinstafir litla syrgjandans
köfnuðu. En grafarmennirnir hömuðust við moksturinn, svo hon-
um yrði lokið jafnsnemma sálminum. Borghildur var sú fyrsta,
sem gerði krossmark yfir gröfina og sneri til bæjar. Hún vissi, að
hennar hlutverk var að veita öllum þessum gestum í líkingu burt-
horfnu húsfreyjunnar, og því veitti ekki af að líta eftir eldinum,
svo hægt yrði að fara að drekka sem allra fyrst, því nú var farið
að líða á daginn. Og hópurinn smáþynntist við gröfina, en þéttist
heima á hlaðinu og inni í bæjardyrunum.
For the Best In Bedding
GLOBE
• Beds
• Springs
• Mattresses
• Davenports and Chairs
• CHESTERFIELDS
• Continental Beds
• Comforters
• Bedspreads
• Pillows and Cushions
GLOBE BEDDING
COMPANY LIMITED
*
WINNIPEG CALGARY