Lögberg - 18.03.1954, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 18. MARZ 1954
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Geíið 6t hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáakrlft rltatjörana:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENCE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 743-411
Verð $5.0U um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” ia printed and publlahed by The Columbia Prese Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorlzed aa Second Claas Mail, Poat Offlce Department, Ottawa
Gísli Jónsson:
Tímarit Þjóðræknisfélags íslendinga
Þrítugasti og fimti árgangur. — The Columbia Press Limiled, 1953
Rit þetta er næsta fjölbreytt að efni, óvenju skemti-
legt aflestrar og með sannari bókmentablæ en mörg hinna
fyrri rita.
Svo sem vera bar minnist ritið Stphans G. Stephans-
sonar í tilefni af aldarafmæli hans og birtir af honum
mynd og eins af minnisvarðanum yfir hann. Dr. Beck ritar
allskilmerkilega um ljóðaþýðingar hins mikla skálds og
hefir varið til þess miklum tíma og rannsóknum; er 'margt
og mikið á ritgerð þessari að græða, því einnig í þýðingum
sínum verður Stephan víða aðsópsmikill vegna frábærrar
orðgnóttar og hjartahita, þótt í þessu efni hafi hann lítt
skarað fram úr mörgum samferðamanna sinna, er við þýð-
ingar úr erlendum málum fengust.
Skrautlegt er kvæði Guttorms J. Guttormssonar,
Klettafjöllin:
„Sjá klettanna kastalaveggi
með kristals og marmaraþök,
með turnum og burstum
sem þar bygt væri furstum,
eins bjargfast í stormi og hreggi
ei hverfðist í fjúkandi flök“.
Kvæði þetta minnir á glæsileik Einars Benediktssonar
í ljóði, og er þá heldur eigi í kot vísað.
Fræðimannlegt og innviðastyrkt er erindi séra Einars
Sturlaugssonar „Litið yfir land og sögu“, og strengmjúkt
kvæði frú Jakobínu Johnson, „Hún kemur“ svo sem að
líkum lætur.
Ritstjórinn minnist einkar hlýlega frú Jakobínu vegna
sjötugsafmælis hennar í greinarkomi, er hann nefnir
„Afmælis órar“, en Þóroddur Guðmundsson frá Sandi
sendir henni fagra ljóðkveðju og er síðasta erindið á þessa
leið:
„Hún flutti angan úr íslenzkri sveit
um urtabygð vestur í heimi,
þá fegurð, sem enginn þar áður leit,
og æðri veraldarseimi. —
Nú þakkarorð flyt ég því henni heit.
Og henni ei þjóðin gleymi.“
Dr. Valdimar J. Eylands minnist Ásmundar P. Jó-
hannssonar í hressilegri grein, en einna fegursta ritgerðin,
er Tímaritið að þessu sinni flytur, er sú eftir ritstjórann,
sem hann nefnir „Fokdreifar úr ferðinni 1952, eða heim-
sókninni til Islands þá um sumarið; er þar víða komið við
og hlutdrægnislaust sagt frá. Einn kafli Fokdreifanna fjall-
ar um Austurland, „þar, sem að fyrst stóð vagga vor“, en við
þann lestur hlýnar okkur öræfabörnunum um hjarta.
„Upphaf bygða Islendinga í North Dakota“, eftir Þ. Þ.
Þorsteinsson, niðurlagsþáttur frá í fyrra, er skemtilega sam-
inn og hinn fróðlegasti um margt. Dr. J. P. Pálsson á venju
samkvæmt „innlegg“ í Tímaritinu, er sver sig í ætt, en er
að þessu sinni hálf snubbaralegt.
Vel var það tilfallið, að Finnbogi Guðmundsson pró-
fessor birtir í þessum árgangi Tímaritsins kafla úr bréfum
Jóns frá Sleðbrjót til Stephans G. — Jón var vitur maður
og þjóðhollur með ágætt vald á íslenzkri tungu.
Strengmjúkt er minningarljóð Dr. Becks um Sigurgeir
biskup.
Hlýlegar og mótaðar sonarlegri rækt eru vísur Ásgeirs
Gíslasonar „Úr íslandsferð sumarið 1953“, en kvæði Páls S.
Pálssonar, „íslenzk Baldursbrá í Ameríku“, skortir flug-
styrk og merg.
Dr. Stefán Einarsson birtir í hefti þessu fróðlega rit-
gerð, „Sir William Craigie og rímurnar“, en ritstjórinn
minnist maklega nýútkomins Vísnakvers eftir Snæbjörn
Jónsson.
Tímaritið er skyldgetið afkvæmi Þjóðræknisfélagsins
og það ber ábyrgð á velfarnan þess og langlífi; þetta verða
félagsmenn að láta sér skiljast.
☆ ☆ ☆
The American-Scandinavian Review
Lögbergi hefir alveg nýverið borist í hendur vorheftið
af American-Scandinavian Review fjölbreytt og fróðlegt
að vanda. Fyrsta ritgerðin er eftir forsætisráðherra Dan-
merkur, Hans Hedtoft, og fjallar hún um Norðurlandaráðið;
er þar meðal annars birt mynd af Steingrími Steinþórssyni,
fyrrum forsætisráðherra Islands, er fyrir hönd þjóðar sinnar
sat hinn fyrsta fund áminstrar stofnunar.
Hlut Islands eru í riti þessu gerð góð og þakkarverð
skil; það flytur meðal annars sprækilega smásögu eftir
Friðjón Stefánsson, ættaðan af Seyðisfirði, „Maður kemur
og fer“, en þýðinguna gerði Mekkin S. Perkins; einnig Vor-
ljóð eftir Friðrik Hansen í þýðingu frú Jakobínu Johnson,
auk margháttaðra frétta af íslandi, en þeim fylgir mynd
hins snöfurmannlega forsætisráðherra ólafs Thors.
Þá minnist og H. G. Leach tveggja nýlega útkominna
bóka, The Age Of The Slurlungs eftir Einar Ól. Sveinsson
prófessor í snildarþýðingu Jóhanns S. Hannessonar, bóka-
varðar við Fiske-safnið, Cornell, og Modern Sagas eftir frú
Thorstínu Walters; fer Mr. Leach lofsamlegum orðum um
báðar þessar bækur og það að verðugu.
Fréttir frá þrítugasta og fimmta ársþingi
Finnur Sigmundsson sextugur
Framhald af bls. 1
Frú Marja Björnsson fylgdi
þessari tillögu úr garði með því
að rekja sögu þessa máls frá
upphafi. Var tillagan samþykt
og þessir skipaðir í nefndina:
Dr. Richard Beck, frú Marja
Björnsson og próf. Finnbogi
Guðmundsson.
Þingnefndin í útgáfumálum
hvatti deildirnar og íslendinga
yfirleitt til að kaupa og útbreiða
íslenzku blöðin; tóku margir til
máls og virtust allir sammála
um það, að þjóðræknisstarfsem-
in hvíldi að miklu leyti á blöð-
unum („þau eru hin vikulega
íslenzka endurvakning bygð-
anna“. Þ. Þ. Þ.). Var bent á, að
sams konar tillaga hefði verið
samþykt í fyrra, en hefði borið
lítinn árangur. — Væntanlega
láta deildirnar þetta mál til sín
taka. Væri ánægjulegt, ef hver
deild tæki að sér það þjóð-
ræknisstarf, að afla blöðunum
nýrra áskrifenda og kæmi þá
árangurinn af því starfi fram í
deildarskýrslunum næsta ár. —
Að sjálfsögðu myndi þetta ekki
minka útbreiðslu Tímarits fé-
lagsins, miklu fremur auka
hana. Ekki er úr vegi að minn-
ast á það hér, að það er ekki
ritið, heldur meðlimagjaldið,
sem hækkað hefir frá einum
dollar upp í tvo dollara. Hver
sem vill styðja og styrkja Þjóð-
ræknisfélagið með því að ger-
ast meðlimur þess leggur því til
$2.00 og fær Tímarit þess í kaup-
bæti. Ýmsir hafa minst á, að t. d.
hjón, sem áður voru bæði í fé-
laginu, myndu aðeins vilja
greiða það sama og í fyrra, því
þau þyrftu ekki nema eitt rit.
Ekki er þó trúlegt að nokkur
setji þessa smávegishækkun
meðlimagjaldsins fyrir sig og
fari úr félaginu af þeim sökum.
Aukarit má senda kunningjum
sínum, og útbreiða þannig boð-
skap félagsins. —
Ein tillaga útgáfunefndarinn-
ar olli nokkrum umræðum og
var hún þessi: að þingið telji
viðeigandi að prentun Tímarits-
ins verði falin íslenzku prent-
smiðjunum, Viking Printers og
Columbia Press, sitt árið hvorri,
eins og áður var gert um mörg
ár. — Sagði framsögumaður
nefndarinnar, að Columbia
Press hefði fengið prentun
ritsins í fyrra þótt tilboð Viking
Printers hefði verið lægra —
15 cents á síðuna. Ennfremur
sagði hann, að Viking Printers
hefðu ekki vandað tilboð sitt í
ár, því þeir hefðu haldið að þeir
fengju ekki ritið hvort sem væri.
Fjármálaritari félagsins skýrði
frá því, að Viking Printers
hefði ekki verið veitt ritið í
fyrra vegna þess, að tilboði
þeirra hefði fylgt skiljrrði um,
að þeir gætu hækkað prentverð-
ið ef pappír hækkaði í verði; en
það ár hefði pappírsverð farið
síhækkandi; hefði því nefnd-
inni fundizt ráðlegra að taka til-
boði Columbia Press, þótt það
hefði verið ofurlítið hærra. •—
Féhirðir félagsins sagði það rétt
vera, að Þjóðræknisfélagið hefði
gert samning við útgáfufélög
íslenzku blaðanna fyrir nokkr-
um árum þess efnis, að þau
fengju prentun ritsins til skipt-
is; en eftir að útgáfunefnd
Heimskringlu hefði selt prent-
smiðju sína, væri sá samningur
vitanlega úr gildi. Benti hann á,
að það væri fyrst og fremst
skylda framkvæmdarnefndar-
innar að annast um hag félags-
ins og Tímaritsins, en ekki
prentsmiðjanna. Sagði hann, að
Viking Printers hefði ekki verið
veitt prentun ritsins í fyrra, því
tilboð þeirra hefði verið skil-
orðisbundið, en í ár hefði tilboð
þeirra verið svo miklu hærra en
tilboð Columbia Press, að ekki
hefði komið til mála að veita
þeim ritið. — Eftir að þannig
var búið að greiða úr þessum
misskilningi var samþykkt að
fela stjórnarnefndinni að annast
um útgáfu Tímaritsins eins og
að undanförnu.
Slyrklarfélagar
Á þinginu í fyrra söfnuðust á
þriðja hundrað dollarar frá
þeim, er gerðust styrktarfélagar,
en síðan hefir lítið bætzt í þann
sjóð. Tillaga fjárhagsnefndar var
því þessi: að því athuguðu hve
starfsfé félagsins er takmarkað
og hins vegar að reksturskostn-
aður af hinum ýmsu störfum fer
stöðugt hækkandi, telur fjár-
hagsnefnd það nauðsyn að
hvetja alla, sem tök hafa á, að
gjörast styrktarmeðlimir félags-
ins og að lágmarksgjald þeirra
á ári sé $5.00.
Um lagabreylingu
Séra Eiríkur Brynjólfsson
skýrði frá því, að samvinnu-
nefnd „Strandar“, „öldunnar“
og „Vestra“ hefði á sameiginleg-
um fundi gert þá ályktun að
beint þeim óskum til þingsins að
í lögum félagsins verði ákveðið,
að deildasambönd megi stofna
innan félagsins, er hafi rétt til
að senda einn eða fleiri fulltrúa
á þing Þjóðræknisfélags Islend-
inga í Winnipeg. Var þingnefnd
skipuð í málið: W. J. Líndal,
dómari; séra Eiríkur Brynjólfs-
son og Dan Líndal. Tillaga
þessarar nefndar var sú, að
skipuð yrði 3ja manna milli-
þinganefnd til að athuga hvernig
hægt yrði að tryggja hlut hinna
fjarlægari deilda, er örðugast
eiga um þingsókn, með laga-
breytingum. Þessir eiga sæti í
milliþinganefndinni: W. J. Lín-
dal, G. L. Jóhannsson og Finn-
bogi Guðmundsson.
Byggingarmálið
Áskorun kom frá deildinni
Frón um, að byggingarmálið
yrði tekið á dagskrá þingsins.
Var þessari beiðni vísað til alls-
herjarnefndar, en slík þing-
nefnd hafði nú í fyrsta sinn ver-
ið skipuð á þjóðræknisþingi. 1
henni voru: Dr. Richard Beck,
séra E. S. Brynjólfsson og Mrs.
Louise Gíslason. Lagði nefndin
til, að þar sem hér væri um
stórmál að ræða, yrði milli-
þinganefnd skipuð í málið og
væri henni falið að afla sér upp-
lýsinga um undirtektir deilda
félagsins og Islendinga almennt
um fjárhagslegan stuðning við
málið, og væri henni ennfremur
falið að leita viðsamlegrar sam-
vinnu íslenzku blaðanna um
málið. Spunnust um tillöguna
fjörugar umræður, er margir
tóku þátt í; var tillagan sam-
þykkt og sjö manna milliþinga-
nefnd kosin; eiga þessi sæti í
henni: Frú Björg ísfeld, Jón Ás-
Framhald á bls. 5
Finnur Sigmundsson er orð-
inn sextugur, án þess að við,
börn 20. aldar, höfum nokkurn
tíma munað eftir því, að hann
er sonur hinnar nítjándu til orðs
og æðis, og var kominn til ein-
hvers þroska, áður en Lands-
bókasafnið eignaðist hús. Það
safn fóstrar Finnur, en hús þess
ekki hann. Ef fjórðungi bregður
til fósturs, má telja tryggt, að
fjórðungur af svipmóti Lands-
bókasafns verður orðinn Finns
verk, áður en starfsævi hans er
öll. Og það er afrek við stofnun,
sem er eins þung í vöfum og 130
ára gamalt höfuðsafn, ávöxtur
af elju eða dugleysi fimm kyn-
slóða.
Æviskýrslan skal vera ofstutt
og þurr. Nægir samt:
Finnur fæddist og ólst upp á
Ytrahóli í Kaupangssveit, Eyja-
firði, sonur Sigmundar bónda
Björnssonar og Friðdóru Guð-
laugsdóttur konu hans. Hann
sneri seint til langskólanáms,
varð stúdent tveim vetrum fyrir
þrítugt, mag. art. í íslenzkum
fræðum 1928 og starfsmaður
Landsbókasafns 1929 og síðan.
Hann varð 1. bókavörður 1943
við burtför Guðmundar Finn-
bogasonar landsbókavarðar og
tók eiginlega við safninu af hon-
um, þótt dr. Þorkell Jóhannes-
son, sem var í þann veginn að
taka við prófessorsembætti í
sögu, væri þá í milli yfirmaður
Landsbókasafnsins árlangt, en
Finnur varð landbókavörður 12.
júní 1944, 5 vikum áður en Guð-
mundur lézt.
Kona Finns er Kristín Magnús
dóttir, eyfirzk, og börn þeirra
eru Birgir Finnsson, stud. med.,
og Erna, gift Geir Hallgrímssyni
bæjarfulltrúa.
Nokkur helztu ritstörf: Árbók
Landsbókasafns 1944 og síðan
(ritstjórn og samning margs
hins merkasta, sem þar er, en
hún er alls nærri 1000 bls. í 4to).
— Söfnun og útgáfa þjóðfræða-
safnanna ömmu (1935—42) og
Manna og minja (I.—VII.,
1946—50). — Útgáfa á verkum
Bólu-Hjálmars, 5 bindi (1949). —
Útgáfa margra rímna (Olgeirs
rímur danska, útg. ásamt Birni
Þórólfssyni, 2 bindi 1947, Hrólfs
rímur kraka, 1950). — Húsfreyj-
an á Bessastöðum. — Sonur gull-
smiðsins á Bessastöðum (bréfa-
söfn, er varða Grím skáld Þor-
grímsson og Ingibjörgu móður
hans). — Sendibréf frá íslenzk-
um konum, 1784—1900 (1952). —
Úr fórum Jóns Árnasonar, I.—II.
(1950—51). — Bókfræðileg verk
hans (innan Lbs.) og Tímarits-
greinar Finns skal eigi upp telja,
þótt allmerkt sé sumt, né nærri
öll rit, sem hann hefir unnið
við að skilgreina, skýra og gefa
út.
Fræðimannsafköst Finns eru
afarmikil samfara embætti, sem
lengstum hlaut að vera vinnu-
frekt. Og hann sparar sér aldrei
erfiðið til að vinna hvern hlut
vel. Örugg og víðtæk þekking,
rökföst ályktunargáfa og hóg-
vær innsýn næmgeðjæ manns í
skapferli þess látna fólks, sem
hann er að birta bréfin og ritin
eftir, gera óvart lesanda bók-
anna sífellt varan við sig í út-
gáfum þessum og vekja traust.
Örugg smekkvísi og lag á að láta
frumtexta njóta sín sem bezt,
miða skýringar eingöngu við
nauðsyn og tengja hluti fáort,
með hlutlægri vitneskju, sem
væru ella sundraðir og þýðing-
arlitlir fyrir heildarsjónarmið
syrpunnar.
Ungir fræðimenn geta lært af
því að virða vandlega fyrir sér,
hvernig Finnur hefir unnið út-
gáfur. Og í sumum þeirra er um
að ræða drjúgt framlag til bók-
fræði og bókmenntasögu.
Afrek og fordæmi núverandi
landsbókavarðar við handrita-
útgáfu er einn bezti stuðningur
kröfunnar, sem bókavarðastétt
hlýtur öll að gera um það, að
komandi Árnasafn verði deild
innan þjóðbókasafnsins, en ekki
utan þess. Fræðistörf þau, sem
Árbók Landsbókasafns ber
vitni um að þróast undir stjórn
hans í stofnuninni, eru líka
fyrsta sönnunin, sem við Islend-
ingar höfum fengið um það, að
við eigum eða réttara sagt erum
byrjaðir að eignast þjóðbóka-
safn, sem þarf ekki að vera okk-
ur lengur til vanvirðu. Finnur
Sigmundsson er stefnufastari og
meiri safnmaður en nokkur, sem
á undan honum var í lands-
bókavarðarstöðu.
Björn Sigfússon
—Alþbl., 17. febr.
Colton Bag Sale
BLEACHED SUGAR ...........29
BLEACHED FLOUR .29
UNBLEACHED FLOUR .........23
UNBLEACHED SUGAR .23
Orders less than 24, 2c per bag extra.
United Bag Co. Ltd.
145 Portage Ave. E. Wlnnipeg
ru\ nnMAoit P n ’c
Wrlte lor prices on new and used
Jut Bags.
Dept. 1M

Innfhjtjendur:
HÉR ERU MEGINREGLUR VARÐANDI
CANADÍSK ÞEGNRÉTTINDI YÐAR
Fyrsta skrefið er yfirlýsing
um að þér æskið að gerast
canadískir þegnar og að fram-
tíðarheimili yðar verði í Canada.
Allir, sem til Canada koma og
náð hafa 18 ára aldri, og fengið
hafa löglega inngöngu í landið,
geta látið skrásetja sig með slíka
umsókn.
Umsóknina má leggja fram
hjá ritara héraðssveitar í um-
hverfi yðar, eða hjá skrásetjara
þegnréttinda deildarinnar, Ot-
tawa, Canada.
1. Þér verðið að hafa fengið löglega inngöngu i
Canada til varanlegrar landvistar.
2. Þér verðið að hafa dvalið fimm ár í Canada
áður en þegnréttindi verða veitt.
3. Þér verðið að hafa lagt fram yfirlýsingu um
ásetning yðar að minsta kosti ári áður en þér
sækið um þegnréttindi.
4. Þér verðið að ráða yfir fullnægjandi þekkingu
í frönsku eða ensku.
5. Yður þarf að vera ljós sú ábyrgð, sem canadísk
þegnréttindi leggja yður á herðar.
6. Þér verðið að vera 21 árs eða þar yfir.
7. Þér verðið að sverja Hennar Hátign drottning-
unni hollustueið.
Vegna frekari upplýsinga skrifið
Registrar of Canadian Citizenship, Ottawa, Canada
Birt vegna upplýsinga varðandi nýja innflytjendur til Canada að tilhlutan
DEPARTMENT OF CITIZENSHIP & IMMIGRATION
iiillllll
HON. WALTER E. HARRIS
MinUter
iiiiiii
LAVAL FORTIER
Deputy Minister