Lögberg - 18.03.1954, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 18. MARZ 1954
5
AHUGA/HÁL
LVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
ÆVINTÝRI VALKYRJUNNAR
Fyrir 200 árum bjósi ung kona léðum karlmannsföium og
léi innriia sig í brezka herinn. og gekk í fólgönguliðið.
Hún hét Hanna Snell. Þetta
tykir kannske ekki sérlega
^ierkilegt núna, þar sem vitað
ef að þúsundir ungra kvenna
hafa venð í herþjónustu á síð-
ustu árum. En fyrir 200 árum
var öðru vísi um að litast í þjóð-
félögunum, og þetta uppátæki
Hönnu þótti dæmalaus fyrir-
uaunun. Og ekki stóð á því að
saga hennar bærist út. — Hún
þótti eins merkileg og blaðrið
um kvikmyndastjörnurnar nú á
óögum. Kvenfrelsispostula mun
heldur ekki undra þó að sagt sé
Há því, að þetta var allt karl-
naanni að kenna. — Hollending-
_yr nokkur kvæntist Hönnu, en
rayndist henni bölvanlega og
stökk svo frá henni og ungu
barni þeirra. Þá var Hanna 22
ara. En hún var mesti skörung-
ur- — Frá barnæsku hafði hún
hlustað á sögur um hreystiverk
ýniissa ættingja sinna. Faðir
hennar var kaupmaður, en í fjöl-
skyldunni hafði verið fjöldi her-
manna. Hún tilkynnti því ætt-
ingjum sínum að hún ætlaði að
hlæðast karlmannsfötum og
Sanga í herinn. Fjölskyldan gæti
gert það Sem henni sýndist,
vaeri sjálfráð hvort hún veitti
henni aðstoð eða ekki. En hún
aetlaði sér að ganga í þjónustu
hans Hátignar, leita stroku-
mannsins um víða veröld og
auna honum lambið gráa. —
að
Gengur í herinn — og strýkur
Fjölskyldan hefir líklega átt-
' sig á, að ekki mundi tjá að
etja stúlkuna. Barn hennar var
tekið í fóstur og mágur hennar
eði henni föt sín, svo að hún
gæti farið til skráningar. Skrán-
*ngin fór fram í Coventry. Hún
0r þangað og var þegar veitt
vtðtaka í hernum og engan
S^unaði að hún væri kona. Hún
0r svo ásamt herdeild sinni fót-
^angandi frá Coventry til
arlisle og er það að vísu tölu-
Vert afrek. Ekki var hún þó
s ^ptari en það, er göngunni
auk. að hún lenti í rifrildi við
Undirforingja þann, er var yfir-
jhaður hennar. Fyrir það var
Un dæmd til hýðingar — átti
a sæta 6 hundruð vandarhögg-
j*m» hvorki meira né minna. En
Þa strauk hún — lagði land
Undir fót alla leið til Miðlanda
°g þaðan ofan á suðurströnd
^Hglands.
G^*9ur í flolann — og strýkur
ar komst hún í sjóliðið og á
q sein fara átti til Indlands.
S nu lenti hún í mörgum ævin-
ýrum. Hún var með í land-
8 ngu á Coromandelströndinni
°g aðstoðaði við að sprengja í
g UPP púðurbirgðir óvina
reta við Araapong. Hún óð
a nsfali í Pondicherry alveg
fP®nis byssukjöftum
rakka, og vatnið náði henni
Pp undir hendur. Mesta afrek
ennar var að hafa forustu í
ó lkilvægri árás. Hélt hún þá
Vlnunum í skefjum og skaut á
^a 37 skotum úr byssu sinni,
^ 111 að lokum var orðin glóandi
En þá varð hún fyrir því
ÍEe^F*1 að særast hættulega á
he^annig lauk hermannsferli
ek|^nar, shyndilega. Hún vildi
sj 1 lata herlæknirinn stunda
str a, ^Sijósum ástæðum. Hún
hj-aUk þá á ný og fékk hjúkrun
l«ek mdverskri konu, sem var
du **ln eintolclu læknisráð
HúL Ve^ og vari® Hanna alheil.
strö ^gð! nu leii® sina ofan að
ogskr'*m 0g komst 1 herskip
tók^t u 1 Slg þar sem háseti. Enn
Sjn enni að leyna kynferði
starf °g knn Sekk að hverju
skiPveriar ^ sjómenn’ en
Jar hennar kölluðu hana
Molly, sökum þess hversu hör-
und hennar var fínt og slétt.
Fréllir af manninum
Hún ferðaðist nú víða um
heim og loksins er hún kom til
Lissabon náði hún takmarki
sínu. Hún hafði jafnt og þétt
haft leitina að bónda sínum í
huga. Og er til Lissabon kom
frétti hún, að hann hefði alveg
nýlega verið tekinn af lífi þar,
fyrir glæp, sem hann hafði
framið. Var furðulegt að hún
skyldi frétta nokkuð um hann
aftur. En svo fór það. Hann var
dauður, skarnið. — Það var nú
ástæðulaust fyrir Hönnu að
skrýðast karlmannsbrókum
lengur, hún sneri heim til Eng-
lands aftur og gerðist kona á
ný. Þá voru liðin fimm ár frá
því, er hún lét skrá sig í herinn.
Þegar hún hafði dvalizt heima
2—3 mánuði, var hún búin að
koma ævisögu sinni á prent, og
hún vakti mikla athygli. Leik-
húsin buðu henni að sýna sig í
skemmtiatriðum og hermála-
ráðuneytið veitti henni rífleg
eftirlaun. Hún setti svo upp
veitingakrá og skemmti gestun-
um með frásögnum af ævintýr-
um sínum. Og þrígift varð hún.
Að síðustu varð hún þó brjáluð,
vesalingurinn, og lauk ævi sinni
á geðveikrahæli, rúmlega sjötug.
Hún var lögð til hvíldar í her-
mannakirkjugarði — og þótti
eiga það skilið. — Þessi ævisaga
kann að þykja einkennileg, en
hún er sönn.
—VISIR
ÁBENDING
í fullri alvöru, en þó í bróðerni
lil allra íslendinga í Veslur-
heimi, sem íslenzku lesa.
Eins og flestum íslendingum
vestan hafs mun vera kunnugt
af lestri blaða og bornu máli,
eru bækurnar fimm af „Sögu
íslendinga í Vesturheimi“ allar
komnar á markaðinn.
Fimmta og síðasta bindið af
safni þessu, er nýverið komið
vestur um haf og fæst í Björns-
sons Book Store, að 702 Sargent
Ave., Winnipeg, Manitoba.
Það er ekki ætlun mín, að
skýra frá aðdraganda og fram-
kvæmdum eða öllum þeim erfið-
leikum, sem orðið hefur við að
stríða í sambandi við rit-
mennsku, útgáfu og sölu þessara
fræðibóka íslendinga í Vestur-
heimi, landnám þeirra, athafnir,
framsókn og sigra í landnáms-
baráttunni, og nær því áttatíu
ára örðug hjallaklif til metorða
og valda í öllum stéttum mann-
félagsins, sem þetta góða land
byggja.
Nei, það er ekki meining mín.
En, við megum ekki gleyma
því, að þó laust gjörist undir
fæti vorum stundum, nú orðið, 1
skriðufalli andlegra verðmæta
ættlands og erfða, þá ber okkur
skylda til að halda uppi land-
námi brautryðjenda okkar og
reyna til að ná fótfestu og spyrna
við fæti, svo skriðufall andlegrar
ládeyðu og liðhlaups verði okk-
ur ekki að aldurtila í viðleitnis-
baráttu okkar til eflingar og við-
halds íslenzkum manndómi og
drenglund.
íslenzk hetjulund gefst al-
drei upp, heldur sækir á bratt-
ann og berst við ofureflið,
hversu ægilegt sem það kann að
vera, og hetjur falli.
í öllum félagsskap okkar,
stærri og smærri, á þetta við.
í öllu, sem við tökumst fyrir
hendur og heitum að fram-
lcvæma, á þetta við.
Mistök verða óhjákvæmilega
mörg.
Vonbrigðin verða líka tíðum
mikil.
Fréftir frá þrítugasta og fimmta ársþingi
Framhald af bls. 4
geirsson, próf. Tryggvi J. Oleson,
Jochum Ásgeirsson, séra Bragi
Friðriksson, Lúðvík Kristjáns-
son og Erlingur Eggertson.
Skemmtanir
Þingið í heild þótti skemmti-
legt; menn fögnuðu því að hitta
þarna gamla kunningja á ný.
Einn daginn bauð próf. Finnbogi
öllum fulltrúum þingsins suður
á háskóla til að skoða hina nýju
bókasafnsbyggingu, en sérstak-
lega þó íslenzka bókasafnið og
lesstofuna; hafði hann strætis-
vagn til staðar að loknum þing-
störfum. Voru þingmenn honum
þakklátir fyrir hugulsemina og
gestrisnina. Kveldskemmtanirn-
ar þrjár voru allar fjölsóttar.
Séra B. Theodore Sigurðsson,
ræðumaður Frónsmótsins hreif
áheyrendur með erindi sínu um
hina fornu sögustaði á Islandi;
slíkt hið sama gerðu Miss Lilja
Eylands og Miss Lorna Stefáns-
son frá Gimli með fagurri túlk-
un íslenzkra sönglaga; kvæði
Rósmundar Árnasonar var og
vel fagnað, svo og fiðluleik
Pálma Pálmasonar. Icelandic
Canadian Club á þakkir skilið
fyrir að gefa Islendingum hér
um slóðir kost á að kynnast
hinum merka og mikilsmetna
canadiska íslendingi, Hon. Byron
I. Johnson. Gordon Parker þótti
syngja ljómandi vel á þeirri
samkomu; hann er íslenzkur að
móðerni. Þriðja samkoman þótti
ekki sízt; hana höfðu undirbúið
af hálfu stjórnarnefndarinnar
þeir Finnbogi Guðmundsson,
Guðmann Levy og Ragnar
Stefánsson. Skemmtiskrá var
fjölbreytt. Séra Robert Jack
flutti gamansama ræðu um
viðureign sína við íslenzkuna,
en séra Eiríkur Brynjólfsson
dramatísk og hrífandi erindi um
framsókn Islendinga á hafinu.
Ánægjulegt var og að hlusta á
nýju íslenzku sönglögin á hljóm
plötum. Þá komu fram hvor af
annari fjórar litlar stúlkur frá
Nýja-Islandi, Judy Vopnfjörð,
Rosalind og Jóna Pálsson og
Erla Sæmundsson; fluttu þær ís-
lenzk ljóð svo fagurlega, að fólk
Af því leiðir margt illt, ef ekki
er spyrnt við fæti.
Löngunin verður þá oft svo
sterk til þess að láta undan síga,
og það er svo miklu auðveldara,
að láta reka undan vindi en að
berjast á móti honum.
Þegar við nærum þessa hugs-
un með okkur, verður afleiðing-
in eðlilega sú, að okkur fer að
verða rótt á undanhaldinu og á-
takaleysinu og fer þá svo að lok-
um, að við kærum okkur koll-
ótta þó allt kollvarpist og telj-
um okkur trú um, að það sé ekki
mögulegt að komast hjá því.
Og satt er það, að ekki verður
hjá því komist, ef þannig er
hugsað, því mannsandinn er
sköpunarafl framkvæmda
mannsins.
Eins er það satt, að það er
ekkert til, sem er ómögulegt ef
mannsandinn einbeitir sér í þá
átt.
Undanhaldið er- andleg drep-
sótt, sem átti sér ekki sæti meðal
Islendinga á landnámsárunum.
En þessi drepsótt er að ná
tangarhaldi á okkur nú.
Hún má það ekki, við megum
ekki leyfa henni sæti á meðal
okkar nú frekar en á brautryðj-
endaárunum.
Við megum ekki heldur
gleyma því, að íslenzku
landnemarnir knúðu miljónir
manna til að líta á brautryðj-
endastarf þeirra og andlega auð-
legð hins aðalsættaða kyns með
aðdáun, svo jafnvel Islendingar
á fósturjörðinni vöknuðu til
skilnings um, að útflutningur-
inn, sem olli svo mikilli blóð-
töku og sársauka á meðal þeirra
á tímabili, varð til þess að auka
víðfeðma kynningu á íslandi og
íslenzku þjóðinni og skapa frægð
um hana í vestrinu, og dróg
þannig ofurlítið úr sárindunum
og sviðanum, sem útflutningnum
olli til Ameríku.
Ekkert gleymist og ekkert fer
til ónýtis.
Vakin átök og unnin góð af-
rek, verða aldrei eyðilögð.
Gleymum ekki, að það eru
ótal augu, sem horfa á okkur úr
austrinu og heilir hugir, sem
fylgjast með starfi okkar, undan-
haldi og átökum.
Landnámið stendur yfir enn.
Það útheimtir engu minni
samheldni og afrek nú, en þá er
fyrst var stigið á land hér fyrir
áttatíu árum.
Landnámið er jafnvel ennþá
erfiðara nú, landnámið í við-
haldi og ræktun íslenzka máls-
undraðist og fagnaði í senn. Að ins'
þessari ágætu skemmtun lok-
inni var tekið til þingstarfa á ný.
Venju samkvæmt útnefndi skrif-
ari félagsins heiðursfélaga, sem
þetta sinn voru Dr. Stefán
Einarsson og séra Einar Stur-
laugsson prófastur á Patreks-
firði. Mælti Dr. Richard Beck
með útnefndingu hins fyrr-
nefnda, en próf. Finnbogi Guð-
mundsson með útnefningu séra
Einars; voru þeir kjörnir í einu
hljóði. Síðan lýsti forseti, Dr.
Valdimar J. Eylands þessu þrí-
tugasta og fimmta ársþingi
Þjóðræknisfélags Islendinga í
Vesturheimi slitið.
Ingibjörg Jónsson
spara vinum sínum útlát fyrir
íslenzka bók.
Látum heilindi okkar og skyn-
semi verða gremjunni og smá-
sálarskapnum yfirsterkari.
Saga Islendinga í Vesturheimi
er gefin út eftir ósk okkar, og
við erum óbeinlínis ábyrgðar-
menn fyrir bókinni.
Þess er vænst, af þeim, sem
tóku að sér að gefa hana út á
íslandi, að hún verði keypt hér
vestan hafs, almennt.
Hvernig, sem þessar bækur
hafa verið úr garði gerðar, er
það sameiginlega okkar saga.
Hafi hún að einhverju leyti
mistekist, eigum við sök á því,
meira eða minna.
Hafi sagnritunin lukkast vel,
er það sameiginlegur ágóði
okkar allra.
En hvaða augum, sem á þetta
starf er litið, megum við ekki
missa sjónar á því, að þetta er
eitt af okkar landnámsafrekum
á sviði andans, og við megum
ekki láta skriðufall andleysisins
aftra því að bókin seljist hér
vestan hafs, með því auglýsum
við svo greinilega uppgjöf okkar
í framhaldi landnámsins, og sýn-
um fram á, að okkur lætur betur
að halda undan vindi en berjast
móti honum, — sem íslend-
íngar.
Tökum í höndina, sem okkur
er rétt yfir hafið til stuðnings
binum íslenzku áhugamálum
vorum.
Sameiginleg handtök heillir
skapa.
Höfðingslund lætur aldrei að
sér hæða.
Við óskum ekki eftir, að sú
saga spyrjist um afkomendur ís-
lenzku landnemanna í þessu
landi; að þeir skerist úr leik
þegar á aðstoð þeirra er treyst,
þó allt sé ekki á þeim grund-
velli byggt, sem þeir hefðu
óskað.
Látum ekki skriðufall and-
legrar ládeyðu og liðhlaups
verða okkur að aldurtila.
Leitum fótfestu og spyrnum
við fæti.
Davíð Björnsson
Dánarfregn
Gjafir fil Betel
Mrs. Helga Johnston, Van-
couver, B.C., í minningu um Mrs.
B. J. Brandson $5.00; Vinkona,
Winnipeg, í minningu um Mrs.
B. J. Brandson $11.00. Safnað af
Mrs. G. Oliver, Selkirk, í minn-
ingu um Guðjón S. Friðriksson
$11.00. Afmælisgjafir, Mrs.
Hansína Olson, Betel, $5.00; Vist-
kona, Betel, $5.00; Mrs. Niko-
lína Friðriksson, Betel, í minn-
ingu um ástkæran eiginmann,
Guðjón S. Friðriksson $20.00;
Mr. og Mrs. Gestur Johnson, Sel-
kirk, í minningu um Guðjón S.
Friðriksson $5.00; Mrs. Kristjana
Bjarnason, Betel, í minningu um
Guðjón S. Friðriksson $5.00;
Mrs. Guðrún Sturlaugson, Betel,
$1.00; Vinkona, Gimli í minn-
ingu um Mrs. B. J. Brandson
$5.00; Vinkona, Gimli, $5.00.
S. M. Bachman, Treasurer,
St 40, Bessborough Apts.,
Winnipeg, Man.
Þann 5. marz s.l. andaðist
ekkjan Sigríður Benson á St.
Josephs spítalanum í Kenora,
Ont. Hún var búin að vera til
heimilis hjá dóttur sinni Mrs.
W. C. Allan í síðastliðin 12. ár.
Hún var fædd 12. sept. 1860 á
Tjörnesi í Suður-Þingeyjarsýslu
á Islandi. Hún flutti með manni
sínum til Ameríku 1883. Þau
dvöldu í Winnipeg nokkur ár,
síðan fóru þau til Glenboro,
Man., og þaðan til Langruth,
Man., þar sem hún misti mann
sinn, Björn Benediktsson, árið
1909. Síðan flutti hún með
börnum sínum til McCreary,
Man., og þar dvaldi hún þangað
til hún flutti til dóttur sinnar
árið 1942.
Hún lætur eftir sig 4 syni,
Benedikt og Carl í Kenora,
Kristján í Winnipeg, Björn í
McCreary, Man., og 3 dætur:
Mrs. L. B. Mace (Guðný) í
Florida og Mrs. Stefán Hofteig
(Margrét) í Atikokan, Ont., og
Mrs. Allan (Svafa) í Kenora,
Ont., og eina fósturdóttur, .Mrs.
Glen Murray (Dóra Sigríður) í
Port Arthur, Ont. .
Hún var jarðsett í Lake of the
Woods grafreit í Kenora, Ont.,
8. marz 1954. Séra Hugo Ander-
son, sænsk-lúterski presturinn,
jarðsöng.
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
SiNDRI SIGURJÓNSSON
LAHGHOLTSVEGI 206 — REYKJAVIK
Með öllu okkar starfi í þessa
átt er fylgst af áhuga frá ætt-
landinu í austri.
Sönnun þess eru hinar útréttu
hendur, sem til okkar hafa verið
réttar yfir hafið á síðustu árum,
með komu og dvöl margra
mætra manna að heiman.
Minnumst þess, og gleymum
víli og vesældarskap og undan-
halds hugsunum.
Tökum í hendurnar, sem okk
ur eru réttar yfir hafið og stíg-
um á stokk og strengjum heit,
eins og forfeður okkar, að vinna
saman og víla ekki, en fylkja
liði til landaleita og sigra í bar
áttunni við þau öfl, sem í vegi
okkar standa, því ekkert er til,
sem heitir ómögulegt og það er
aldrei of seint.
Saga Islendinga í Vesturheimi
er eitt átakið, sem við höfum
hleypt af stokkunum.
Við samningu hennar og út-
gáfu, hefur margt farið öðruvísi
en við ætluðum, sáum fyrir.
Sagan er kannske ekki nema
hálf sögð.
Ef til vill ekki einu sinni hálf
sögð.
Margt orðið útundan.
Sumt kannske illa sagt eða
rangt hermt frá og kannske líka
mikil ónákvæmni í vali efnis og
stíls.
Menn verða fyrir vonbrigðum.
Af því leiðir óánægju og
gremju.
Sumir verða kannske svo
reiðir, að þeir vilja ekki kaupa
bókina.
Aðrir eru kannske svo smá-
sálarlegir, að þeir kaupa bókina
margir saman, og lána hana svo
öllum, sem þeir geta, til þess að
EATON’S
/
VIÐ TÖLUM
ÍSLENZKU!
%r, .1
Hinir íslenzku túlkar okkar eru ávalt viðbúnir
til að gera viðskipti yðar greið og ánægjuleg.
Með það fyrir augum, að nýir innflytjendur
til Canada geti átt erfitt með að verzla vegna
ófullnægjandi enskukunnáttu, hefir Eaton’s
gert sér það að reglu að hafa við hendi túlka,
er skilja og tala mál þeirra og greiða fyrir
þeim á allan huganlegan hátt varðandi við-
skipti þeirra við verzlunina. Hvenær, sem þess
er æskt, er túlkur til taks.
EATON’S of CANADA