Lögberg - 16.09.1954, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 16. SEPTEMBER 1954
.5
\
#
vw_/
AMGAMAL
LVCNNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Við förum héðan með sól í huga og
þakklæt-i til vina og frænda#/
— segja próf. Richard Beck og Bertha kona hans
að aflokinni ferð um Norðurlöndin
FARGIÐ ÓÞARFA DÓTI
„Hvar skal byrja — hvar skal
standa?“ hugsa ég, þegar ég
stend fyrir framan fimm bóka-
skápa, sem ná hér um bil upp í
loft herbergjanna og eru svo
þungir að gólfið virðist svigna
undir þeim; eða þegar ég geng
fram í eldhúsið, lít inn í skápana
þar og geymsluna, og svo fata-
skápa og skúffur í svefnherberg-
inu. Það er síður en svo að ég
sé gripin andagift, eins og skáld-
ið, þegar honum varð þetta að
orði, enda ekki fagurt um að
litast í íbúðinni. Tómir pappa-
kassar, sem ég hefi verið að safna
undanfarna daga frá vinum mín'
um, verzlunarmönnum á stræt
inu, er hlaðið upp í eitt hornið
á setustofunni; bréf blöð, tímarit
og bækur, sem ég hefi verið að
vinsa úr og reyna að ákveða um
hverju skuli fleygja, liggja
hingað og þangað. Það liggur við
að ég verði hálfringluð, þegar ég
horfi á alt þetta. En svo hugsa
eg til þess, að um þetta leyti
eru þúsundir kvenna að lifa upp
það sama og ég og ætti mér ekki
að vera þetta vandameira eða
erfiðara en þeim. Við erum sem
sé að flytja í aðra íbúð þann
fyrsta næsta mánaðar.
Sennilega vex mér þetta í
augum vegna þess að við höfum
altaf búið í sömu íbúðinni — í
☆
16 ár — og ég hefi því aldrei
þurft að hugsa um flutning
heilli búslóð áður. Það sem
maður undrast mest, er alt það
dót, sem safnast að manni, þegar
maður býr all-lengi í sama stað.
Ekki er ólíklegt að mörgu af því
megi fleygja, án þess það verði
manni til óþæginda eða saknað-
ar. Því miður erum við konurnar
margar hverjar svo gerðar, að
við eigum bágt með að farga
nokkrum sköpuðum hlut, sem
okkur áskotnast, þótt hann komi
hvorki okkur né öðrum að
nokkru hugsanlegu gagni. Við
geymum jólakort, bréf, gömul
tímarit og blöð, gamla hatta og
kjóla og alt sem nöfnum tjáir að
nefna; við lítum ekki á þetta
árunum saman hvað þá heldur
að við notum það. Því þá ekki að
losa sig við þetta óþarfa dót, og
gera það árlega? Þær konur, sem
búa í fjölhýsa-íbúðum hafa tak-
mörkuð geymslupláss; þeim
verður því að lærast, að hafa
ekki fleiri hluti í íbúðinni en
þær og heimilisfólkið þarfnast
Jæja, kannske ég verði búin að
læra þetta fyrsta október. Ann
ars hlakka ég til að flytja í nýja
íbúð; tilbreytingin ætti að verða
skemmtileg, þótt ekki sé gaman
að því meðan á umbrotunum
stendur.
☆
Paradís Evu á Kyrrahafi, en Adam á ekki upp á pallborðið
Mjög kjarkmikil amerísk kona
er í þann veginn að leggja upp
frá Formósu, og er ætlun henn-
ar að kanna eina af óhugnanleg-
ustu eyjum Kyrrahafsins —
»,Dauðaeyjuna“ — eins og hún
er nefnd. Þar þjá hræðilegir
sjúkdómar íbúana, en allt fyrir-
komulag á eynni einkennist
annars af konuríki, því að kven-
Þjóðin er þar einvöld.
Þó þessi eyja liggi aðeins í
nokkurra sjómílna fjarlægð frá
Pormósu, er hún ein af óþekkt-
ustu byggðu eyjum heims. Einu
fengsli hennar við umheiminn
eru nokkrir vöruflutningabátar,
sem koma þar tvisvar til þrisvar
a ári. Það kemur sjaldan fyrir,
að ókunnugir hætti sér til
eyjarinnar.
Skipstjórarnir á vöruflutninga
bátunum segja, að hver og einn
1400 eyjaskeggja þjáist af köldu-
sótt 0g einnig segja þeir frá
lítilli, hvítri flugu, sem verður
jafnvel fleiri mönnum að bráð
Þar, en köldusóttin. Bit þessarar
flugu er bráðdrepandi.
Ameríska konan tók enga pen
*nga með sér til eyjarinnar, því
gildi peninga þekkist ekki þar —
aðeins vöruskiptaverzlun. Konan
hafði því meðferðis miklar birgð-
lr af vefnaðarvöru og glysvarn-
ingi, sem hún vonast til að geta
uotað til þess að greiða götu sína
uieðal eyjaskeggja.
Að mörgu leyti er þarna um
^erkilegan kynþátt að ræða,
sem er líklega upprunninn í
Malajalöndum, og lifa eyja-
skeggjar eins og villimenn, og
ganga næstum naktir.
Konurnar hafa gert karl-
uaennina að undirgefnum þræl-
sem strita dag og nótt til að
gera húsbændum sínum til
hæfis.
Þarna eru það konurnar, sem
iifa í fjölveri, þær eiga, hver um
sig» allt að tíu menn. Hjóna-
skilnaðir eru þar daglegt brauð,
en það eru konurnar sem ákveða
aiit um slíka hluti, og ekki sér
hogg á vatni, þótt þær reki einn
k^rlfauskinn að heiman.
Um eitt eru konur eyjarinnar
samtaka, að fjölda kvenfólksins
Verði að takmarka svo að sam-
keppnin verði ekki of hörð
FRÉTTAMENN áttu í gær
samtal við próf. Richard
Beck og Berthu konu hans
en þau hjónin eru nýlega
komin hingað til landsins
eftir 5 vikna ferð til Noregs
og Danmerkur. Hjónin voru
hér á ferð fyrr í sumar,
eins og menn rekur minni
til. Komu þau hingað hinn 2.
júní s.l. og ferðuðust víðs-
vegar um landið. Fóru þau
héðan til hinna Norður-
landanna hinn 24. júlí.
Fyrir 10 árurn
Próf. Beck var hér síðast á
ferð fyrir 10 árum, en nú kom
hann hingað sem fulltrúi Þjóð-
ræknisfélagsins til að vera hér
á 10 ára afmæli íslenzka lýð-
veldisins og við biskupsvígsl-
una. Frú Bertha, kona hans,
hefir hins vegar aldrei komið til
íslands áður. Hún er fædd
vestra, í Norður-Dakota, er
ættuð er hún úr Rangárvalla
sýslu, Búð í Þykkvabæ. — „Það
er ómögulegt annað en að lítast
vel á landið“, sagði frúin, að-
spurð, hvernig henni litist á Is-
land — „og mótökurnar, sem
við höfum fengið, hafa alls stað-
ar verið með kostum og kynj-
um“ — bar hjónunum saman um.
þeirra á meðal. Þær ætla, að það
styrki valdastöðu sína að fram
fylgja takmörkuninni vandlega
og bera því út hvert það mey-
barn sem fæðist í hjónabandi
þar sem þrjár dætur eru fyrir
Við tví- og þríburafæðingu er
aðeins fyrsta barnið látið lifa.
—VISIR
☆
Hafið þið reynt Ac'cent?
Nú er komið á markaðinn nýtt
krydd, sem er nefnt Accent.
Krydd þetta framkallar nýja-
bragð í mat (kjöti, fiski og græn-
meti), sem hefir tapað sínu
ferska bragði við geymslu
(hraðfrystingu, niðursuðu o. fl.).
Auk þess gerir það matinn
bragðbetri. Má benda á að allar
sósur verða ljúffengari þegar
kryddi þessu er bætt í þær, eða
í matinn.
Accent er framleitt úr jurta-
ríkinu og er eins heilnæmt og
fæðan sjálf.
Fólk, sem byrjað hefir á,að
nota Accent í matinn, finnst það
ekki geta verið án þess.
Accent er stundum nefnt 3.
aðalkryddið.
Accent er viðurkennt af Neyt-
endasamtökum Bandaríkjanna—
(Good Housekeeping).
☆
Innkaup heimilanna
Fallega og réttilega lýsir séra
Sigurður Einarsson störfum og
verkahring húsmóðurinnar á al-
þýðuheimilinu í þessu erindi:
„Vertu blessuð, þú móðir og
mœr,
sem bcetir og saumar og býr til
matinn
og börnunum greiðir og þvær,
sem hugsar í hljóði hvert kvöld,
hvernig að skuli farið og allt
skuli nýtt,
spo að á standist tekjur og gjöld“.
Ekki er það þýðingarminnsta
atriðið, þetta síðast talda, um
tekjurnar og gjöldin. A hinum
fátækari heimilum, þar sem
tekjurnar eru ekki meiri en rétt
til hnífs og skeiðar, fer yfir-
gnæfandi meirihluti þeirra
gegnum hendur húsmóðurinnar,
hún kaupir yfirleitt allt, sem
heimilið þarf, eða réttara sagt,
Heimsóttu sögu- og
merkisstaði
Þau ferðuðust um alla lands-
hluta, komu á fjölda merkra
sögustaða og voru á fjölmörgum
mannamótum. í boði Háskóla Is-
lands fóru þau austur um sveitir
og í boði ríkisstjórnarinnar til
Norðurlandsins, Siglufjarðar og
víðar. Á afmælisdegi sínum,
hinn 9. júní, var próf. Beck og
kona hans stödd á ísafirði og
sátu þar virðulega samkomu
þeim til heiðurs — sérstaklega í
tilefni afmælisins, en dr. Beck
er nú 57 ára gamall.
Á ferðalagi sínu um Austfirði
heimsótti dr. Beck æskustöðvar
sínar, en hann er fæddur að
Svínaskálastekk í Reyðarfirði en
alinn upp á Litlu-Breiðuvík.
íslandi til mikils sóma -
Dr. Beck lét í ljósi mikla j
hrifningu og undrun yfir hinum |
verklegu framförum, sem orðið
hafa á íslandi á þeim 10 árum,
sem liðin eru frá því er hann
kom hér síðast. Sérstaklega
lýstu þau hjónin aðdáun sinni á |
þremur merkilegum nýjum
stofnunum: — Þjóðleikhúsinu,
Þjóðminjasafninu og Reykja-
lundi. — Þetta er allt, sögðu þau,
íslandi til sóma.
hefir verið háður með hugsjón
í stafni.
Flugferðirnar styrkja
sambandið
Það er enginn vafi á því, sagði
dr. Beck, að hinar beinu flug
samgöngur síðustu ára hafa
stuðlað mikið að því að efla
sambandið milli Vestur-lslend'
inga og Islendinga heima og
ekkert teldi ég vænlegra til að
halda áfram að styrkja þau
tengsl heldur en gagnkvæmar
heimsóknir Vestur-Islendinga og
heimaþjóðarinnar. — Hópferðir
ungs fólks á milli þjóðanna
tveggja myndi vinna mikið gagn
á þessu sviði.
í Noregi — Á ættarstöðvum
fornra feðra
Dr. Beck og kona hans fóru og
víða um í Noregi. „Það var
nokkurs konar pílagrímsferð á
ættstöðvar fornra feðra í Nor-
egi“, sagði frúin.
Frá Osló fóru þau til Lille-
hammer, skoðuðu þar byggða-
safnið og ennfremur heimili
skáldkonunnar Sigríðar Unset að
Bjerkebæk, en hús það sem
skáldkonan bjó í er 450 ára gam-
alt. Þau sáu þar hálfviðlokið
handritsblað í ritvél hennar —
það síðasta, sem hún skrifaði
fyrir andlát sitt.
Hjónin héldu síðan norður
eftir Guðbrandsdal, heimsóttu
rithöfundinn Johann Falkberget
Röraas, þar sem þau hittu
Tryggve Lie, fyrrv. aðalritara
S. Þ., en hann vinnur nú að því
að skrifa endurminningar sínar.
Þaðan héldu þau til Þrándheims
— að Hlöðum og Hlaðhamri, þar
sem Ormurinn langi var smíð-
aður á sinni tíð. Þaðan fóru þau
til Bergen, inn í Sognafjörð, til
Haugasunds og síðan aftur til
Osló.
Lærdómsrík og ánœgjuleg
I Kaupmannahöfn dvöldu
hjónin um vikutíma en dr. Beck
sat þar fyrir hönd Ríkisháskól-
ans í Norður-Dakota, þing kenn-
ara í klassiskum fræðum. Þá
fóru þau og einn dag yfir til Svr
þjóðar og heimsóttu þar háskól-
ann í Lundi.
Róma þau hjónin mjög hinar
frábæru móttökur, sem þau áttu
að mæta hvarvetna á ferðum
sínum — og þá ekki sízt hjá
sendiherrum íslands í Osló og
Kaupmannahöfn.
Þau hjónin munu hverfa héð
an vestur um haf n.k. mánudag.
— Þessi ferð okkar um Norð-
urlöndin, sagði dr. Beck, er jafn-
vel fegurri í endurminningu
okkar, heldur en við höfðum
þorað að láta okkur dreyma-um.
En hæst af öllu ber samt dvöl
okkar hér heima á íslandi. Við
förum héðan með sól í huga og
hlýju þakklæti til hinna mörgu
vina okkar og frænda, sem gert
hafa okkur hana ógleymanlega.
Hún hefir verið okkur lærdóms-
rík að sama skapi, sem hún hefir
verið ánægjuleg. —Mbl.
fang og fána að nýju og seldi
skipið skömmu síðar.
Nokkrum árum síðar hætti
Jón sjómennsku. Hafði hann þá
fundið upp nýja gerð af eins
konar bergmálsdýptarmæli, sem
var talinn fullkomnasti dýptar-
mælir þeirra tíma. Hóf hann
sjálfur framleiðslu mælanna og
smíðaði 2200, áður en hann
samdi við verksmiðju í Kaup-
mannahöfn um að framleiða þá
undir sínu einkaleyfi. Voru mæl-
ar þessir í flestum skipum á
þeim tíma og kunnir víða um
lönd.
Rætt við aldraðan tslending, sem farið hefir víða:
Fór 14 óra í siglingar með útlendingum,
þó voru 3 hús á Blönduósi
JÓN P. SIGURÐSSON
sjómannaskólakennari í Esbjerg
heimsækir æskustöðvarnar
Þegar ég lagði út í heiminn
fyrir 72 árum voru aðeins
þrjú íbúðarhús á Blönduósi,
sagði virðulegur öldungur,
er séð hefir sitt af hverju
um dagana, þegar blaða-
maður frá Tímanum ræddi
við hann í gær. Er það
Jón P. Sigurðsson, fyrrum
skólastjóri sjómannaskólans
í Svendborg og kennari við
sjómannaskólann í Esbjerg
um margra ára skeið.
J
Með hugsjón í stafni
— Það er auðséð, sagði
Richard Beck, hvort heldur sem
litið er á verklegu eða andlegu
hliðina, að hér er líf í landi í
góðum skilningi. Það liggur í
augum uppi, að Islendingar geta
ekki keppt við stórþjóðirnar 1
verklegum stórframkvæmdum
en á hinu andlega sviði hafa
þeir sýnt, að þeir eru fyllilega
samkeppnisfærir við hvaða þjóð
sem er, hvað sem höfðafjöldan-
um líðmv Sem prófstein á ís-
lenzku þjóðina mætti taka
frammistöðu Vesturíslendinga,
sem barizt hafa fyrir tilveru
sinni við mikinn liðsmun í sam-
keppninni við hinar mörgu
þjóðir og þjóðabrot, sambyggja
þeirra í Vesturheimi. Það hefir
verið þungur róður en hann
lendingurinn svo vera. Sigldu
þeir síðan við Danmerkurstrend-
ur tveir einir allt sumarið og
fluttu varning. Var það erfitt
sumar fyrir Jón. Skipstjórinn
fékk honum stýrishjólið, er hon
um sýndist og sagði: Hana,
stýrðu nú strákur, þú veizt hvert
við ætlum!
ÓN FÓR UNGUR að heiman
og má segja, að hann hafi ekki
komið til íslands frá því hann
var 14 ára þar til nú, að hann
kemur í hálfs mánaðar heim-
sókn 86 ára að aldri.
Fór með kaupskipi
frá Blönduósi
Hann er fæddur að Auðólfs-
stöðum í Langadal, sonur Guð-
rúnar Jónsdóttur og Sigurðar
Helgasonar trésmiðs. Faðir Jóns
dó, er hann var átta ára, og
fluttist hann þá með móður sinni
að Blönduósi.
Atvikaðist það þannig að Jón
fór 14 ára með erlendu kaup-
skipi, er kom til Blönduóss, og
upp frá því lagði hann stund á
sjómennsku í mörg ár og fór
‘víða.
Lengst var hann á dönskum
skipum. Sextán ára var hann á
skútu við Danmerkurstrendur.
Fraus skipið þá inni, og allir
fóru frá borði, en Jóni var ein
um falið að gæta skipsins í ísn-
um lengi vetrar. Bað skipstjórinn
Jón að skrifa sér, er ísinn leysti
og skipið losnaði.
Skipstjóri innan við þrítugt
Þegar Jón var innan við þrí-
tugt varð tilviljun til þess að
hann var tekinn sem annar
stýrimaður á skipi, sem hann var
á sem háseti. Hafði hann þá ekki
fengið neina sjómannaskóla-
menntun, en aflaði sér hennar
síðar og varð brátt skipstjóri og
meðeigandi á dönskum flutninga
skipum.
Eitt sinn lagði hann upp í leið
angur til Brazilíu. Var hann
skipstjóri og einn aðaleigandi
skipsins. Þegar þangað kom, lét
hann skrá skipið í Brazilíu og
tók síðan til við strandferðir þar.
Var hann þar í tvö ár við flutn
inga, aðallega á kjöti milli hafna
Brazilíu. Kjötið var saltað og
þurrkað og lagt í lestina eins og
gærur og geymt stundum vikum
saman í lestinni.
Fann upp nýjan dýptarmælir
Þegar atvinna við þessar sigl-
ingar fór þverrandi, sneri Jón
aftur með skip sitt heim til Dan-
merkur og skipti þá um heimilis-
Kennari og skólastjóri
við sjómannaskóla
Eftir þetta gerðist Jón kennari
við sjómannaskólann í Esbjerg.
Kenndi þar í 12 ár en fór þá til
Svendborg og gerðist skólastjóri
alþýðuskóla sjómanna, sem þá
var fyrsti slíkur skóli, sem menn
höfðu spurnir af í veröldinni.
Kennslan þar var með svipuðu
sniði og í öðrum lýðskólum,
nema nemendurnir sinntu aðal-
lega námi um það, sem laut að
sjómennsku. Engin próf til skip-
stjórnarréttinda voru tekin frá
Dessum skóla.
Síðan fór Jón aftur til Esbjerg
og tók upp kennslu við sinn
gamla sjómannaskóla þar og
hætti kennslu þar 78 ára.
Fallegast og bezt á íslandi
Jón er mjög hrifinn af dvöl-
inni hér og undrandi á öllu því,
sem hann hefir séð á hinu nýja
i slandi framfaranna. Hann segir
að menn séu að tala um dýrtíð
hér, en þegar borið sé saman
kaupgjald og kaupgeta sé ástæðu
laust fyrir Islendinga að kvarta.
Hér lifa menn betur en víðast
hvar annars staðar, segir Jón.
Ég hef farið nokkuð víða á sjó-
ferðum fyrri ára, meðal annars
nokkrum sinnum kringum hnött
inn, segir Jón, en aldrei og
hvergi hefi ég séð aðra eins nátt-
úrufegurð, sem hér á íslandi.
Ekki eru það sízt hinar gróður-
miklu víðáttur, sem heilla hug-
ann, og er það líklega satt, sem
menn segja, að á íslandi geti
búið milljón manna við góð
lífskjör.
—TÍMINN, 7. ágúst
"A Realistic Approach to the
Hereafter"
by
Winnipeg author Edith Hansson
Bjornsson's Book Store
702 Sargent Ave.
Winnipeg
WEDDING INVITATIONS,
ANNOUNCEMENTS, etc.,
GREETING CARDS
FOR ALL OCCASIONS
PERSONALIZED
XMAS CARDS
Subscriptions taken
for all occasions
. Courteous and Prompt Service.
Call in — Telephone, or write:
Subscriplion Centre
204 Affleck Building
317 Portage Ave.
Phone 93-2830 - Winnipeg 2, Man.
■iiMiiiiHiiin
liimíiiniiin
það sem hægt er að veita heimil-
inu, matvörur, hreinlætisvörur,
álnavara til heimilisþarfa, fatn-
aður á börnin, allt þetta er venju
legast keypt af húsmóðurinni
einni. Það skiptir því óendanlega
miklu máli fyrir heimilin og af-
komu þeirra, hvernig innkaupa-
stjóri húsmóðirin reynist. En af-
koma þjóðfélagsins er að miklu
leyti summan af afkomu heimil
anna.
Einn á bát með
skipstjóranum
Gerði hann það, en ekki segist
Jón viss um rétt málfar bréfsins,
því það voru fyrstu orðin, sem
hann skrifaði á dönsku. En svo
mikið var víst, að skipstjórinn
skildi bréfið og kom til skipsins
er það var laust úr ísnum.
Spurði hann þá Jón, hvort
hann treysti sér til að sigla skip-
inu með sér einum, og sagði Is-
LÆGSTA FLUGFAR
TIL
ÍSLANDS
ASeins $0^Q
fram og til baka
til Reykjavíkur
Grípið tækifærið og færið
yður í nyt fljótar, ódýrar og
ábyggilegar flugferðir til
íslands í sumar! Reglu-
bundið áætlunarflug frá
New York ... Máltíðir inni-
faldar og annað til hress-
ingar.
SAMBÖND VIÐ FLESTAR STÓRBORGIR
Finnlð umboðsmann ferðaskrifstofunnar
n /~\ n
ÍCBLANDICÍ fA I R L I N E S
uiAal±j
15 West 47th Street, New York FLozo 7-35SS
■luiHiiiiaiiiiamiiiHiiHiiiiaitiHHiiiHiHiiimiiHiiiiHiiiiaiiiiiHiiHiiiHiitiaiiiMiii
maiuiiBiiiini'