Lögberg - 07.10.1954, Síða 1

ANYTIME — ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
67. ÁRGANGUK
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 7. OKTÓBER 1954
ANYTIME _ ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
NÚMER 40
Sumri hallar
Fyrirfæki f-ií framleiðslu á gúmmískóf-
atnaði nýstofnað í Reykjavík
Merkileg gjöf
Steingrímur K. Hall, tónskáld
í Wynyard, Sask., fyrrum org-
anisti og söngstjóri Fyrstu
lútersku kirkju í Winnipeg,
hefur nýlega gefið íslenzkudeild
Manitobaháskóla merkilegt safn
íslenzkra tónlagahefta, er hann
hefur safnað og haldið til haga
um langa ævi. Er gjöf þessi gefin
til minningar um frú Sigríði,
konu Steingríms, er lézt síðast-
liðið vor, en hún var, svo sem
kunnugt er, mjög samhent
manni sínum í margháttuðu
starfi hans að tónlistarmálum
°g sjálf frábær söngkona, er
iengi mun verða minnzt meðal
Vestur-íslendinga og annarra, er
til hennar þekktu.
f safni Steingríms eru rúm-
lega 40 hefti, bundin í 8 stór
bindi. Tónskáld, er verk eiga í
safninu, eru þessi:
Árni Thorsteinsson
Bjarni Þorsteinsson
Björgvin Guðmundsson
Brynjólfur Þorláksson
Gunnar Erlendsson
Hallgrímur Helgason
Jón Laxdal
Jónas Tómasson
Ólafur Hallsson
Hagnar H. Ragnars
Sigfús Einarsson
Sigurbjörn Sigurðsson
Sigurður Helgason
Sigurður Þórðarson
Sigvaldi Kaldalóns
Steingrímur K. Hall.
Allur þorri tónlagaheftanna
befur upprunalega borizt Stein-
grími eða Sigríði konu hans sem
gjöf frá hinum ýmsu tónskáld-
um. Við mörg laganna eru
enskir textar (einnig stundum
þýzkir), þýðingar íslenzkra ljóða.
Gegnir furðu, hve margir ís-
lenzkir söngtextar hafa verið
Þýddir, en Steingrímur hefur,
svo sem kunnugt er af söng-
lögum hans sjálfs, gert sér sér-
stakt far um að semja lög við
^slenzk ljóð í enskum þýðingum.
Plest lög safnsins eru þar í
Prentuðum útgáfum, en sum þó
1 handriti jafnframt eða einvörð-
Uugu. Er svo um sum lög gef-
andans, og fylgir leyfi hans til
að afrita, prenta eða fjölrita lög
1 nokkrum heftum, er hann til-
tekur sérstaklega.
Gjöf þessi barst háskólanum
Urn hendur Páls Bárdals, gamals
samherja Steingríms í tónlistar-
’nálunum, og hefur Páll lagt
nieð gjöfinni þrjú söngvahefti
^.—5.) Jónasar Helgasonar, er
ut komu í Reykjavík 1878,1879
°g 1881, en eftir þeim heftum
Sungu landar hér fyrst á árum,
nýkomnir af Islandi.
Islenzkudeild háskólans er
núkill fengur að gjöf Steingríms,
því að hér er saman komið á
f'nn stað mjög gott sýnishorn
lslenzkra tónlistariðju síðustu
aratugina bæði austan hafs og
Vestan. En jafnframt sýnir
Safnið, í hve nánum tengslum
þau Steingrímur og Sigríður
bsfa verið við samverkamenn
Slna nær og fjær og hve happa-
dGúgt starf þeirra hefur reynzt
kynningar og eflingar ís-
lenzkri tónmennt.
Hafi þau nú heila þökk fyrir
Starf sitt — og Steingrímur fyrir
SJöfina, sem hér hefur verið
lýst.
Finnbogi Guðmundsson
Dagar styttast, en lengjast
nætur. Náttblærinn gerist sval-
ur. Blómin rísa úr dvala hvern
morgun, norpuleg og litverp.
Farfuglarnir eru farnir að
taka á sig fararsnið, og eru að
búast burt með skylduliði sínu.
Það þarf að ganga vel frá heimil-
inu, sem þeir komu upp, og sem
var þeim farsælt athvarf um
blíða daga sumarsins. Það verð-
ur að ganga vel frá því, svo að
það verði að öllu leyti hentugt
og í góðu ásigkomulagi, þegar
þess er vitjað á ný, eftir að fjöl-
skyldan hefir staðið af sér kuld-
ann í hinum sólhýru blíðviðrum
hinna suðlægu landa.
Ástæðan fyrir því að far-
fuglarnir kjósa sér að eiga aftur-
kvæmt til hinna köldu landa,
mun flestum ráðgáta.
Blóm og jurtir, dýrðleg að
margbreytilegum lit og sviplög-
un, eru þögulir boðberar um
heilagan vísdóm og skapandi
kraft hins mikla hússföðurs. Svo
fagur og tígulegur er búnaður
blómanna, að jafnvel Salomon
var ekki skrýddur sem þau.
Minnug þess, að Austurlanda-
búar eru mjög gefnir fyrir að
ganga í skrúða, gulli skreyttir.
Mjög að ýmsu leyti svipar
saman blómum og mönnum:
Hvorttveggja er afmarkaður
reitur og æfitíð.
Skáldunum tekst bezt upp,
þegar þau lýsa mannlegu lífi og
líðan í tilefni af ásigkomulagi
blómanna.
1 dæmisögum sínum lætur
H. C. Andersen blómin hafa
söngraddir, sem fylla umhverfið
af yndisleik.
Fagur reitur
Garðurinn á Bessastöðum í
Fljótsdal hefir venjulega verið
nefndur „Garðurinn hennar
Önnu á Bessastöðum“. Nú, þegar
Anna er fallin frá, verður manni
ljúft að minnast hans, og stend-
ur hann meðal annarra verka
hennar sem merkur minnisvarði
fvrir hugskotssjónum.
Bærinn Bessastaðir í Fljóts-
dal, er á milli Bessastaðaár og
Heugifossár. Hann stendur utan
við Bessastaðaána, næst við
Hamborg, ofan við rennislétt
nes upp frá Jökulsá í Fljótsdal,
rétt undir fjallshlíðinni. Neðan
við bæinn er garðurinn, er vakti,
þegar er hann var gerður, mikla
athygli vegfarenda.
Trén í garðinum eru orðin
6—8% m. á hæð og standa með
hæfilegu millibili á fleti, sem er
um fjórum sinnum grunnflötur
hússins. Nú er garðurinn orðinn
mjög áberandi þarna á sléttunni.
Það var þó ekki bara trjá-
garðurinn, sem Anna Jóhanns-
dóttir ræktaði. í frásögn manna
á meðal og í riti var hún nefnd
blómadrottningin, því að jafn-
mikla alúð lagði hún við rækt-
un blóma — inni og úti — sem
trjáa. Er garðurinn og hefir
jafnan verið mjög blómauðugur.
í garðinum fékk hvert tré og
hvert blóm þá beztu umönnun,
sem hægt er að hugsa sér, því að
alúð Önnu við að hlynna að öll-
um gróðri var svo mikil og
starfsgleðin ótakmörkuð. — Á
seinni árum, þegar ævistarf
hennar var orðið bæði mikið og
langt, var hún sem kornung
manneskja og lék á alls oddi.
Var hún og full af lífi og gleði í
öllum viðræðum, ekki sízt, þegar
talið barst að trjágróðri og
blómum.
Gaman og gagn væri af, ef
sem víðast við íslenzk heimili
yxi upp slíkur trjá- og blóma-
reitur. P. G.
Þannig fer skáldið að lýsa
unaðsleik jurtanna.
Svo mikil sem þessi dýrð er,
eru þó til önnur blómstur. Það
eru blómstur, sem vaxa í hreinu
brjósti góðs og guðelskandi
hjarta.
Návist við þær sálir svipar
mjög til unaðsríkrar tilfinning-
ar í návist blómanna.
Ég var eitt sinn gestur í húsi
nokkru; kom þá kona, mér
óþekkt; streymdi frá henni
unaðsleg tifinning, sem var mér
ráðgáta. Síðar kyntist ég konu
þessari að nokkru; reyndist það
líka, að tilfinning mín var ekki
eintóm ímyndun.
Hin hreinu blómstur hjartn-
anna eru eilífs eðlis, sem dreifa
frá sér friðsælli og fagnaðarríkri
unaðssemd. Minning þeirra, sem
þannig eru innrættir, er meiður
á gröf þeirra. Og líf þeirra er
endurskin af guðdómlegum á-
hrifum konungs ljóssins og lífs-
ins, sem birtist í svip grasvallar-
ins, og í brjóstum ástvinanna,
sem velja sér daglega umgengni
með honum.
ísraelsmenn urðu varir geisl-
anna, sem stóðu af andliti Móse,
af því að hann hafði talað við
Drottinn (II. bók Móse 34:29).
Atburður þessi endurtekur sig
í lífi allra þeirra, sem eiga að
staðaldri samræður með Guði.
Hinar biðjandi sálir eru eitt hið
dýrmætasta verðmæti heimsins.
Þær afla heiminum blessunar,
meiri en menn fá yfirleitt skilið
eða fest á trúnað.
Þeir einir þekkja það, sem
hafa litið frelsara sinn með and-
ans sjónum; þeir, sem hafa reynt
liðveizlu hans, hafa lært að elska
hann og lært að treysta honum
í hvívetna. Þeir leita fundar
hans í stöðugri bæn:
I trú og auðmýkt til þín kvaka,
trúr frelsarinn, Jesú góði.
Bú þú æ í brjósti mínu,
blíða vegsemd nafni þínu.
Bið ég Andinn lífsins, ljúfi,
leiði mig og vegu greiði.
s. s. c.
Ofanskráðri grein var ætlað
að birtast í síðasta blaði Sam-
einingarinnar, en það reyndist
ókleift vegna rúmleysis. —Höf.
Níu ára
deilumál leyst
Þau góðu tíðindi gerðust í
byrjun þessarar viku, að deilan,
sem staðið hefir yfir í 9 ár milli
ftalíu annars vegar og Júgó-
slavíu hins vegar vegna hafnar-
borgarinnar Trieste hefir nú
verið leyst á friðsamlegan hátt;
báðir aðiljar slökuðu nokkuð til
varðandi skiptingu landeigna, en
yfirráð hafnarinnar verða í
höndum ítala gegn því skilyrði
þó, að trygðar verði frjálsar
siglingar um höfnina, ekki sízt
hvað Austurríki viðkemur.
Forsætisráðherrar
ræðasfr yið
Síðastliðinn sunnudag áttu
þeir viðræður á hóteli í Quebec-
borg Mr. St. Laurent forsætis-
ráðherra sambandsstjórnar og
Mr. Duplessis forsætisráðherra í
Quebec, og mun samtal þeirra
einkum hafa lotið að skattamál-
unum; er mælt að Mr. Duplessis
hafi verið allmiklu liprari í
snúningum en hann á vanda til
og horfurnar því drjúgum betri
um samkomulag varðandi skatta
og niðurjöfnun þeirra en áður
var.
Kjörinn í virðulega
trúnaðarstöðu
G. S. Thorvaldson, Q.C.
Á nýafstöðnu ársþingi sam-
taka þeirra, sem ganga undir
nafninu The Canadian Chamber
of Commerce, er haldið var í
Halifax, var G. S. Thorvald-
son, Q.C., kjörinn forseti þessa
mikilvæga alþjóðarfélagsskap-
ar; ber þetta fagurt vitni því
trausti, er Mr. Thorvaldson
hvarvetna nýtur, enda drengur
góður og hinn ábyggilegasti um
alt; hann er einn af forustu-
mönnum hins kunna lögmanna-
félags Thorvaldson, Eggertson
Bastin og Stringer.
Mr. Thorvaldson hefir eink-
um unnið að viðskipta- og
skattamálalöggj öf, og er talinn
sérfræðingur í þeim efnum.
ByrjaS verður á sirigaskóm með
gúmmísólum. en síðar framleidd
vaðsiígvél og skóhlífar
Stofnað hefir verið í Reykja
vík fyrirtæki, er nefnist
Verksmiðjan Otur, og er til-
gangurinn að framleiða
gúmmískófatnað. Slík fram-
leiðsla er alger nýjung hér
á landi. Hefir allur skó-
fatnaður, skór, stígvél eða
sólar, verið fluttur fullunn-
inn hingað til lands fram
að þessu.
Stofnendur fyrirtækis þessa
Lundbúnaráðstefn-
unni lokið
Þessari þýðingarmiklu ráð-
stefnu, sem níu þjóðir stóðu að,
er nú lokið og náðist á henni
samkomulag um öll meginmál;
féllust allir aðiljar á það, að
Vestur-Þýzkalandi yrði veitt
fullveldi og þjóðinni heimilað
að endurhervæðast innan tak-
marka Norður-Atlantshafsbanda
lagsins; svo var um hnúta búið
varðándi eftirlit með herbún-
aði Þjóðverja, að talið er nokk-
urn veginn víst, . að franska
þingið fallist á uppástungurnar.
Stjórn Breta, samkvæmt tillög-
um Edens utanríkisráðherra
Breta, félst á að hafa brezkan
her á meginlandinu næstkom-
andi 44 ár, og mun slíkt hafa
riðið baggamuninn hjá Frökk-
um, er enn óttast hervæðingu
Þýzkalands eins og heitan eld.
eru eigendur tveggja skóverk-
smiðja í Reykjavík, Skógerðar
Kristjáns Guðmundssonar og
Nýju skógerðarinnar. — Fram-
kvæmdastjóri er Sigmar Guð-
mundsson, og ræddi Alþýðu-
blaðið við hann í gær.
Gúmið flutt inn hrátt
1 stað þess að flytja inn unn-
inn skófatnað mun þessi verk-
smiðja flytja inn gúmið hrátt.
Það er flutt í tunnum, seigfljot-
andi efni, og er miklum mun
ódýrara en fullunnið, svo að
mikill gjaldeyrir ætti að sparast
við slíka framleiðslu, en verðið
verður í smásölu sambærilégl
við útlendan skófatnað.
Verksmiðjan Otur hefir feng-
ið einkaleyfi á íslandi hjá ame-
rískri verksmiðju á þeirri fram-
leiðslugerð, sem notuð verður.
Vélar til verksmiðjunnar eru
töluvert dýrar, og er verið að
vinna að því að fá innflutnings-
leyfi fyrir þeim. Þær eru ekki
mjög rúmfrekar og framleiðslan
er það yfirleitt ekki heldur.
Byrjað verður á striga- og
tauskóm bæði með þéttum gúm-
sólum og sólum úr svampi og
verður hvorttveggja það efni
lagað í verksmiðjunni úr hrá-
efninu: Síðan verður farið að
framleiða skóhlífar, bomsur og
gúmstígvél, og ennfremur skó-
hlífar úr plasti, og er það ódýr-
ara en gúm, en talið allt eins
gott.
Vélarnar eru þannig, að auð-
velt er að láta kvenfólk vinna
flest verk í verksmiðjunni, og er
mikið um fatlað fólk í sams kon-
ar verksmiðju í Bandaríkjunum.
—Alþbl., 4. sept.
Skúli Hrútfjörð
Veift hærri sfaða
Lögberg hefir áður sagt frá
æviferli Mr. Hrútfjörðs, upp-
runa hans og ætt, ásamt víð-
tækri starfsemi hans í þágu
búnaðarvísindanna; hann er
búsettur í St. Paul, Minn.,
og hefir um nokkur undanfarin
ár verið Assistant Director of
Extention Service fyrir búnað-
ardeild háskólans og Minne-
sotaríkið; nú hefir honum verið
veitt aðal Directors-staðan;
hann þykir ágætur sérfræðingur
í jarðvegsvísindum og heimsótti
ísland þeira erinda sumarið
1952 fyrir hönd Bandaríkja-
stjórnar; bar hann landi og þjóð,
er heim kom, söguna hið bezta.
Mr. Hrútfjörð er maður þéttur
á velli og þéttur í lund og hinn
skemtilegasti í viðmóti.
„FRÓN"
Flutt á samkomu deildarinnar „FRÓN" í Winnipeg, 4. okt. 1954
ísland — það grét ekki glataðar myndir,
Guðirnir bókfærðu útlendar syndir.
Hrópandi raddir úr boðanna brimi
bergmálið vöktu í dreymandans svimi.
Landvættir rumskuðu, litu til stranda,
leituðu úr þokunni, eggjuðu branda.
Gamla Frón mótaði íslenzkan anda,
íslenzku hetjurnar greiddu úr vanda,
færðust í aukana, belgdu út brjóstin,
brutu af sér fjötrana, andþrengsla gjóstin,
sókndjarfir eldinn í för með sér fengu,
fylktu svo liði, mót andbyrnum gengu.
Vöknuðu allir í voraldar flauminn,
vöðvarnir stæltust og framtíðar drauminn
forkólfar æskunnar, íslenzka bandsins,
örfunum skutu og frjálsborna landsins
lýðveldi reistu. Þeir fremstir nú standa
í framtaki menningar hliðstæðra landa.
Unga „Frón“, íslenzka deildin í vestri,
andlegu verðmætin glæðir með lestri
íslenzku bókanna, ritum og ræðum,
rökvísum sögnum og heillandi fræðum,
listrænum forða og margskonar myndum,
menningarþroska og „hægstrauma lindum“.
Unga „Frón“ á mörgum vökum að verjast,
gegn við haldi tungunnar óvitrir berjast.
Forystu hetjunum fækkar, sem leiddu
fylkingar „landans11 og vandamál greiddu.
Sléttunnar lágsinna lömun allt vefur
og lífsþrána íslenzku að síðustu grefur.
Unga „Frón“ framsækið brýtur enn boðann,
biður og hrópar, að láta ekki voðann
af vanrækslu drepinu myrða í oss máttinn
og manndóminn. Lifum út síðasta þáttinn
og ryðjum fram veginn með stígandi starfi,
stórhuga. Gleymum ei feðranna arfi.
Unga „Frón“ kallar. Á verðinum vakið!
Vitið það öll, ef á takinu slakið,
voði er oss búinn. Nei, viljann skal treysta
og vinna unz fáum við höllina reista.
Frjálsbornu útverðir! Fylkist um virkið,
framtakið eflið og heilindið styrkið.
Davíð Björnsson