Lögberg - 11.11.1954, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 11. NÓVEMBER 1954
Lögberg
Ritstjóri; EINAR P. JÓNSSON
GefiíS {tt hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENITE, WINNIPEG, MaNITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáskrift ritstjörans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENCE, WINNIPEG, MAN
PHONE 743-411
Verð $5.0U um árið — Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Cclumbia Presa Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Oífice Department, Ottawa
Orslit aukakosninganna
Svo sem áður var vitað, voru haldnar síðastliðinn
mánudag í sex kjördæmum aukakosningar til sambands-
þings og lauk þeim á þann veg, að í fjórum þeirra gengu
frambjóðendur Liberalstjórnarinnar sigrandi af hólmi;
þessi fjögur kjördæmi eru í Quebec og Ontario og urðu
úrslit í þeim öllum óbreytt frá því í síðustu almennum kosn-
ingum; íhaldsmenn héldu þingsæti sínu í Ontario, en þing-
maður þess var Mr. Adamson, sá er líf sitt lét í flugslysinu
mikla við Moose Jaw í Saskatchewan-fylkinu.
Mr. Bryce varð sigursæll í Selkirk, svo sem í rauninni
mátti vænta; hann stóð frambjóðendum hinna flokkanna
betur að vígi með því að hafa setið á þingi fyrir kjördæmið
í tvö kjörtímabil og þekt af eigin reynd hvern krók og
kima; þó var hér ekki um neinn stórsigur að ræða vegna
þess að við síðustu kosningar beið Mr. Bryce lægra hlut
með sáralitlum atkvæðamim, tæpum tvö hundruð at-
kvæðum.
Mr. Shanski fékk allmikið fylgi og má vel una við sinn
hlut, því þetta var hans fyrsta kosningatilraun til þingsetu
og verði hann í kjöri við næstu sambandskosningar, getur
hann orðið Mr. Bryce hættulegur keppinautur.
Um Mr. Veitch, frambjóðanda íhaldsmanna er það að
segja, að hann bætti til muna aðstöðu flokks síns í kjör-
dæminu þó litlar líkur séu á, að flokkur hans nái þar yfir-
ráðum fyrir næstu aldamót.
Áminst aukakosning í Selkirk var sótt af kappi miklu
og stundum viðhaft óþvegið orðbragð, og það ekki sízt af
hálfu ýmissa þeirra, er fastast fylgdu Mr. Bryce að málum;
þeir um það.
Kjósendur hafa kveðið upp dóm sinn og meirihluti
þeirra fengið vilja sínum framgengt svo sem lýðræðið
krefst; hvort viturlega hafi tekist til um þingmannsvalið
eins og ástóð, getur vissulega orðið álitamál.
☆ ☆ ☆
Lætur af formannsstöðu
Hinn djúpskygni hugsuður, Mr. Nehru, forsætisráð-
herra Indlands, einn hinna áhrifamestu stjórnmálamanna
sinnar samtíðar, sem verið hefir um lengst skeið formaður
voldugasta stjórnmálaflokksins í landinu, hefir fengið lausn
frá formannsstöðunni og gaf jafnframt í skyn, að hann hefði
í hyggju að láta af stjórnarforustunni; en er til ákvörðunar
kom, vildu flokksbræður hans ekki taka slíkt í mál, því þá
yrði þjóðin eins og höfuðlaus her; það varð því að ráði,
að Mr. Nehru skyldi framvegis gegna forsætisráðherra-
embættinu og fá sér til aðstoðar að minsta kosti tvo vara-
ráðherra til að létta honum störfin.
Mr. Nehru hefir ekki ávalt átt sjö dagana sæla; barátta
hans fyrir sjálfsforræði þjóðar sinnar var ekkert áhlaupa-
verk; hann var hvað ofan í annað settur í svartholið vegna
mótþróa við brezk stjórnarvöld; en jafnskjótt og hann kom
út í sólskinið á ný, hóf hann viðreisnar- og frelsisbaráttu
sína sannfærður um sigurmátt góðs málstaðar.
Mr. Nehru er friðarvinur mikill og hatast við blóðs-
úthellingar og stríð; þeir Ghandi og hann voru á einu máli
um það, að indverska þjóðin ynni aldrei fult sjálfsforræði
með vopnaburði, heldur yrði það að vera réttlætiskrafan,
grundvölluð á gagnkvæmum skilningi, er leitt gæti sjálf-
stæðismálið til farsællegra lykta, og sú varð að lokum
raunin á.
Þó Mr. Nehru sé fyrst og fremst hugsjónamaður, þykir
hann einnig manna hagsýnastur og mikilvirkastur varðandi
efnalega viðreisn þjóðar sinnar; hann hefir hrundið í fram-
kvæmd margháttuðum umbótum á vettvangi landbúnaðar-
ins og fært iðnaðarmálin mjög til betri vegar; hann hefir
látið svo ummælt, að alger útrýming örbirgðarinnar sé
markið, er stefna beri að; leiðin að því marki getur orðið
löng og vafalaust verður hún torsótt með köflum, þó góðum
vilja séu í rauninni engin takmörk sett.
Fræðslumál Indlands hafa tekið miklum stakkaskiptum
síðan Mr. Nehru tók við völdum, skólum hefir fjölgað
mikið, nýjar kenslubækur verið samdar og margföld
áherzla verið lögð á mentun og hæfni kennara við það,
sem áður var.
Þó Mr. Nehru sé Asíumaður og vilji í öllu veg hinnar
voldugu og fjölmeíinu Austurálfu, á vestræn menning þó
góðan hauk í horni þar, sem hann á í hlut.
☆ ☆ ☆
Vagga menningarinnar
Brezkur vísindamaður, Julian Huxley, staðhæfir í
ferðabók sinni “From An Antique Land,” að vagga mann-
kynsins hafi staðið í Mið-Asíu og þangað eigi menningin
rætur sínar að rekja; í einum kafla bókarinnar kemst Mr.
Huxley svo að orði:
'„Austur þar kom jarðræktin fyrst til sögunnar; þar var
hjólið fundið upp og þar voru reist hin fyrstu steinhús;
þar voru vatnsveitur gerðar og málmsmíði hafin; þar lærðu
menn fyrst að skrifa og þar átti stafrófið upptök sín; þar
var fyrst lögð stund á stjörnufræði, stærðfræði og landa-
fræði og þar komu til skjalanna fyrstu heimspekingarnir
og þar var fyrst lagður grundvöllur að bókasöfnum; þar
hófst höggmyndagerðin, málverkalistin og húsagerðarlistin
og þar kviknaði í huga mannsins trúarvitundin um einn og
almáttugan guð“.
Brosmildi hershöfðinginn
Mao Tse-Tung
Maðurinn. sem verður íorseti Kína, ef
fellur frá eða forfallast
í vikunni, sem leið, var mikið
um dýrðir í Peking, en þá var
þess minnzt, að fimm ár voru
liðin síðan fullur sigur var
unninn í borgarastyrjöldinni í
Kína og sett var á laggirnar
kommúnistisk stjórn fyrir allt
Kínaveldi. Margir af leiðtogum
kommúnista í öðrum löndum
mættu í Peking við þetta tæki-
færi. Frá Sovétríkjunum voru
t. d. mættir Krusheff, aðalritari
kommúnistaflokksins, Bulganin,
hermálaráðherra, og Mikoyan,
verzlunarmálaráðherra. Þykir
þetta benda til, að Rússar leggi
nú kapp á að sýna Pekingstjórn-
inni sem mesta virðingu.
Við þetta tækifæri flutti her-
málaráðherra Pekingstjórnar-
innar ræðu, sem vakið hefir
mikla athygli. Hann skoraði á
herinn að vera undir það búinn,
að sú stund nálgaðist, að honum
yrði falið það hlutverk að
„frelsa“ Formósu, en baráttunni
fyrir „frelsun" Formósu yrði
haldið áfram sleitulaust, unz
fylgismenn Chiang Kai Sheks og
Bandaríkjamenn hefðu verið
hraktir þaðan að fullu og öllu.
Nýi varaforsetinn
Áður en þessi hátíðahöld fóru
fram hafði kínverska þingið
kosið Mao Tse-Tung sem forseta
ríkisins, en það kom nú saman 1
fyrsta sinn eftir að kosið hafði
verið til þess samkvæmt hinni
nýju stjórnarskrá. Við þessu
hafði verið búizt og vakti sú
kosning því ekki verulega at-
hygli. Hins vegar var beðið eftir
því með nokkurri eftirvæntingu,
hver yrði kosinn vara-forseti.
Áður höfðu vara-forsetar verið
fjórir en samkvæmt hinni nýju
kosningaskrá átti aðeins að kjósa
einn. Allmiklar getgátur höfðu
verið um það, hver hnossið
myndi hljóta.
Margir höfðu talið líklegt, að
Chou En-lai yrði kjörinn vara-
forseti, en svo fór ekki. Vara-for-
seti var kjörinn Chu Teh hers-
höfðingi. Ef Mao Tse-Tung fellur
frá eða forfallast á næstu fjórum
árum, verður það því Chu Teh,
sem tekur sæti hans.
Mesti hershöfðingi Kína
Chu Teh er 67 ára gamall.
Hann er talinn nánasti persónu-
legur vinur Mao Tse-Tung. Kín-
verska byltingin er oft sögð
verk þeirra tveggja. Því þykir
ekki undarlegt, að Mao Tse-
Tungkjósi Chu Teh helzt sem
eftirmann sinn.
Chu Teh er af ríkum ættum
kominn. Hann var fremur svall-
gjarn í æsku og neytti um skeið
ópíums, en vandi sig svo af því.
Ber það vott um viljaþrek hans.
Á námsárum sínum dvaldi
hann víða erlendis, m. a. alllengi
í Þýzkalandi. Eftir heimkomuna
gerðist hann liðsforingi. Þegar
leiðir Chiang Kai Sheks og
kommúnista skildu, fylgdi Chu
Teh kommúnistum. Á flokks-
þingi kommúnista 1931 var hann
kjörinn yfirmaður rauða hers-
ins kínverska og var síðan yfir-
maður hans þangað til byltingin
var til lykta leidd. Hann fékk
fljótt það orð á sig, að hann væri
bezti hershöfðingi Kína. Hann
þótti ekki aðeins snjall skipu-
leggjari, heldur var honum ekki
síður tilið til gildis, hve gott lag
hann hafði á samstarfsmönnum
sínum.
Brosmildi hershöfðinginn
Framkoma Chu Teh ber þess
ekki merki, að hann sé stjórn-
samur og atorkumikill her-
stjórnandi. Hann er sagður
manna kurteisastur og elskuleg-
astur í viðmóti. Kínverjar eru
sagðir manna brosmildastir, en
um Chu Teh hefir verið sagt,
að hann væri brosmildastur
allra Kínverja. Oft hefir hann
líka verið kallaður brosmildi
hershöfðinginn. Undir brosi
hans hefir hins vegar leynzt
mikil harka. Hann hefir ekki
hikað við að taka ákvarðanir,
sem oltið hafa á lífi þúsunda
manna, og fylgt þeim fram
vægðarlaust, hvað sem það hefir
kostað.
Sagt er, að Mao og Chu Teh
hafi aldrei orðið sundurorða.
Mao hefir verið einráður á
stjórnmálasviðinu en Chu Teh
á sviði hermálanna. Mao hefir
borið fullt traust til hans og
Chu Teh hefir sýnt, að hann er
traustsins maklegur.
Eftir að borgarastyrjöldinni
lauk hefir minna borið á Chu
Teh opinberlega. Hann hefir þó
verið talinn einn af voldugustu
mönnum Kína og sá af sam-
starfsmönnum Mao, er hann
tæki mest tillit til. Samt var
Atlantis — skröksaga eða virkileiki?
—L. F.
Ný bók, “The Ocean River”,
eftir tvo merka fræðimenn, þá
Henry Chapin og Dr. F. G.
Walton Smith, flytur rök fyrir
þá niðurstöðu þeirra, eftir lang-
an eltingarleik og grandskoðun
allra gagna, að munnmælin um
hið týnda land, Atlantis, sé
annað og meira en gróusaga ein.
En Atlantis, eftir fornum fræð-
um, var landflæmi í vestur frá
Spáni, sem sökk í sjó nokkrum
þúsundum ára — tíu til þrjátíu
þúsund — fyrir Kristsburð, þar
sem menning komst á nokkuð
hátt stig, en fórst svo með öllu
í náttúru-umbrotum. Hómer,
Sólon, Heródes og sérstaklega
Plató geta um Atlantis og þann
straum menningar, sem þaðan
kom til Miðjarðarhafslandanna.
Eins og vitað er, liggur hár
fjallahryggur á botni Atlanz-
hafs frá norðri til suðurs, allt
frá íslandi til Suður-lshafsins.
Sumstaðar liggur hann skamt
fyrir neðan yfirborð sjávar, og
á stöku stað skýtur hann tindum
upp úr sjó, svo sem Azores,
Canary og Cape Verde eyjarnar.
Höfundar þessarar bókar halda
það sennilegt, að færa rök fyrir
því, að þessi fjallahryggur hafi í
eina tíð verið stórum hærri, og
partar hans staðið upp úr sjó,
en svo hafi jarðarskorpan lagað
sig til þannig að hann lækkaði
að mun, ekki endilega snögglega,
en þó svo úrskerandi að kann-
ske flest af því fólki fórst, sem
á honum bjó. Þeir benda þó á,
að til dæmis gæti Basque fólks-
stofninn hafa komist burt í
tíma og tekið sér bólfestu á
vesturströnd Spánar og Frakk-
lands, þar sem eftirkomendur
hans búa til þessa dags. Og það
er víst, að sá kynflokkur hefir
lengi verið mann- og málsfræð-
ingum ráðgáta. Svo lítið á hann
skylt við aðra kynflokka Evrópu,
að hann er sem úr öðrum heimi,
sérstaklega hvað tungumál
snertir. Höfundunum þykir
einnig líklegt, að hinar leyndar-
dómsfullu myndir greyptar á
veggi jarðhella á Suður-Frakk-
landi hafi verið gerðar af mönn-
um, sem komust til meginlands-
ins frá Atlantis. Þeir telja og
mörg fleiri merki þess að
menning fólks á vesturströnd
Evrópu kom ekki öll að austan.
Jarðskorpan er stöðugt að
breytast, einnig á vorum dögum,
oftast tiltölulega hægfara en þó
svo að vel má fylgjast með á
stöku stöðum. Til dæmis, er
Grænlandseyjan stöðugt að nálg-
ast meginland Ameríku og um
leið að hníga í sjó að vestan-
verðu; og Herculesar-sundið
(Strait of Gibraltar) var aðeins
ein míla á breidd fimm hundruð
árum fyrir Kristsburð, en er nú
fimmtán mílur. Eyjar stinga sér
upp úr sjó og aðrar sökkva. Og
víst er, að ísaldirnar, hver af
annari, hafa haft í för með sér
stórkostlegar breytingar bæði á
sjó og landi. Til sönnunar þessu
nægir að benda á leifar hita-
beltisskepna, sem finnast í Al-
berta-fylki í Canada, sem nú er
allfjarri hitabeltinu.
Ef litið er á kort Atlanzhafs
strandanna, Evrópu og Afríku
að austan og Norður og Suður-
Ameríku að vestan, leynir það
sér ekki að þessi landflæmi
voru í eina tíð áföst. Bumba
annars fellur inn í skarð hins
vegar, eins og á logníssflákum.
En er flæmi það, sem varð að
Vesturheimi, tók að fjarlægjast
og vatn að fylla skörðin, urðu
mikil umbrot og fjallahryggur
sá reis upp, sem nú er að finna á
botni Atlanzhafsins. Þetta þykir
höfundum þessarar bókar ekki
ólíklega tilgetið.
Þeir spá því, að þegar kafað
verður á því tvö þúsund feta
dýpi, þar sem áður Atlantis stóð
upp úr sjó (en nútíðar tækni
verður ^þess bráðum megnug),
þá muni koma í leitirnar leifar
af byggð og menningu þeirrar
tíðar, er Atlantis var annað og
meira en skröksaga, eins og nú.
búizt við, að yngri maður yrði
valinn í sæti varaforsetans. Val
hans er talið stafa af því, að
Mao hafi ekki treyst öðrum
betur og jafnframt hafi hann
talið það hyggilegt til að tryggja
fylgi hersins.
Staða Chou En-lai
Strax eftir að Mao hafði verið
kjörinn forseti, tilkynnti hann,
að hann myndi útnefna Chou
En-lai forsætisráðherra, en
þeirri stöðu gegndi hann áður.
Samkvæmt hinni nýju stjórnar-
skrá tilnefnir forsetinn forsætis-
ráðherrann. Forsætisráðherra-
embættið er bæði mikil valda-
og virðingarstaða, en getur þó
verið ótrygg, þar sem forsetinn
hefir skipun hennar í hendi sér.
Þótt Chou En-lai þyki hæfi-
leikamaður, virðist staða hans
aldrei hafa verið mjög sterk í
flokknum. Hann hefir starfað
öllu meira sem embættismaður
en flokksforingi.
Valdamikill maður
Mikla athygli vakti formanns
kjörið í hinni föstu stjórnar-
nefnd þingsins, en sú nefnd er
mjög valdamikil. Hún skal fyrir
Framhald á bls. 8

Cobble and Stove for
hand-fired furnaces.
Booker Nut for Bookers.
Stoker Size for Stokers.
All Oil Treated.
HAGBORG FUEL
PHONE 74-5451
John Olafson, Representative.
PHONE 3-7340
WEAR A POPPY
In Flanders Fields the poppies grow
Between the crosses row on row,
That mark our place, and in the sky
The larks, still bravely singing, fly.
Scarce heard amid the guns below.
We are the dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow.
Loved and were loved, and now we lie
In Flanders Fields.
Take up our quarrel with the foe;
To you, from failing hands, we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow,
In Flanders Fields.
Lt.-Col. John McCrae.
This space donated by DREVlfRYS
MANITOBA DIVISION
WESTERN CANADA BREWERIES LIMITED
MD-350
vegna Qjjjg . hæfni - Fullnægingar
* CCM
C.C.M. JOYCYCLES
26J
C.C.M. BIKE-WAGONS
C.C.M MATCHED
SKATING SETS
C.C.M BICYCLES