Lögberg - 11.11.1954, Qupperneq 7

7
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 11. NÓVEMBER 1954
P. V. G. KOLKA:
Minning íslendings
— Andrés Daníelsson, friðdómari —
FAST nagar Níðhöggur tímans
rætur þeirra máttarviða, er hátt
hafa borið íslenzka tungu og ís-
lenzkan þjóðarmetnað yfir meg-
inland Norður-Ameríku, frá
Atlantshafi til Kyrrahafs. Fallið
hafa þeir hver af öðrum hin
síðari ár, —r Ásmundur P. Jó-
hansson, Arinbjörn S. Bárdal,
séra Egill H. Fáfnis og nú síðast
Andrés Daníelsson (Andrew
Danielson), friðdómari og fyrr-
um þingmaður í Washingtonríki
á Kyrrahafsströnd.
Andrés Daníelsson var Hún-
vetningur, fæddur á Harrastöð-
um á Skagaströnd 21. des. 1879.
Foreldrar hans voru Daníel
Andrésson, eyfirzkrar ættar,
gáfaður maður og orðsnjall, og
Hlíf Jónsdóttir, systir Björns
hreppstjóra á Veðramóti, ein
hinna nafnkunnu Háagerðis-
systra. Daníel drukknaði í
Gönguskarðsá frá konu með
þremur kornungum sonum, og
lifir nú aðeins einn þeirra, Árni
kaupmaður og bóndi á Sjávar-
borg.
Ekkjan átti fárra kosta völ og
barst því til Ameríku í Vestur-
farastraum harðindaáranna milli
1880 og ’90, en er þangað kom,
gat hún ekki haldið fjölskyld-
unni saman, Andrés lenti hjá
föðurbróður sínum, bónda í
einni íslendingabyggðinni, og
ólst þar upp við miskunnarlitla
vinnuhörku og harðrétti, en
slíkt var venjulegt hlutskipti ís-
lenzkra landnema á þeim árum.
Varð hann m. a. að flytja mjólk
búsins til bæjarins á opnum
vagni eða sleða, klæðlítill oft í
30—40° frosti. Ef til vill hefur
sú raun orðið til þess að hann
leitaði hlýrri landa, þegar hon-
um jókst aldur og sjálfstæði.
Létti hann ekki för sinni fyrr en
vestur á Kyrrahafsströnd, settist
að í Blaine í Washingtonríki árið
1901 og átti þar heima alla æfi
síðan.
Blaine er nyrzti bær Banda-
ríkjanna á Kyrrahafsströnd,
stendur fast við landamærin,
niður yið Puget-sundið, en
handan þess breiðist Vancouver-
eyjan, fjöllótt og nær tvö
hundruð kílómetra á lengd, svo
að bærinn liggur ekki fyrir
opnu hafi. Þarna er hið ákjósan-
legasta loftslag og mikil náttúru-
fegurð, frjósamt sléttuland hið
uæsta, skógi vaxnar hlíðar og
dalir Klettafjallanna í nokkurri
fjarlægð, en hátt yfir þær gnæf-
ir við sólheiðan himinn mjall-
hvítur jökultindurinn á Mount
Baker, sem er allt að því tvöfalt
hærri en öræfajökull.
Andrés fékkst við almenn
verzlunarstörf fyrst eftir að
hann kom til Blaine, gerðist
síðar vátryggingaumboðsmaður
og fasteignasali, en byggð var þá
uijög að aukast á ströndinni og
jafnan síðan. Hann komst með
tímanum í góð efni og mikið álit
uieðal samborgara sinna, var
kosinn á þing Washingtonríkis
fimm sinnum í röð, en síðan
friðdómari og lögregludómari í
Blaine. Kosið er í þær stöður
oieð almennum kosningum, en
þeim fylgir það að annast ýmis-
leg notarial-störf, borgaralegar
hjónavígslur og hafa með hönd-
hm rannsókn og dómsuppsögn í
ftúnniháttar lögreglumálum. —
Andrés Daníelsson
Lögfræðipróf þarf ekki til þessa,
enda var Andrés lítt skólageng-
inn, en hann var víðlesinn mað-
ur og vel að sér í öllu, sem laut
að starfi hans, enda var hann
upp á síðkastið kosinn í það mót-
atkvæðalaust.
Árið 1905 kvæntist Andrés
Guðbjörgu Ingimundardóttur
frá Tungubakka og var heimili
þeirra um nær hálfrar aldar
skeið ein þekktasta miðstöð ís-
lenzks félagslífs á allri Kyrra-
hafsströnd. Fór þar saman frá-
bær gestrisni og alúð þeirra
hjóna, ást þeirra á ættlandi sínu
og dugnaður til allra úrræða.
Undraðist ég, er ég dvaldi hjá
þeim haustið 1950, að við fyrstu
máltíðina var mér borið skyr,
lifrapylsa, kæfa og annar ís-
lenzkur matur, en það var að-
eins einn votturinn um tryggð
þeirra hjóna við gamla Frón.
Höfðu þau verið frá byrjun
máttarstólpar íslenzks safnaðar-
lífs þar í bænum, en síðustu árin
beindist starf Andrésar einkum
að reisn og rekstri hins ágæta
og fagra elliheimilis íslendinga
þar, Stafholts, og var hann fram-
kvæmdastjóri þess til dauðadags
og fórnaði þyí bæði fé og kröft-
um. Landar hans þar vestra hafa
nú ákveðið að setja upp í Staf-
holti eirmynd af honum í þakk-
arskyni fyrir störf hans í þágu
stofunarinnar.
Guðbjörg kona Andrésar er
móðursystir mín og var ég því
viðloðandi á heimili þeirra um
2—3 vikna skeið, svo að mér
gafst kostur á að kynnast
Andrési allvel. Hann var meðal-
maður á allan vöxt, eða vart
það, grannholda, einarðlegur á
svip og hvatlegur til orðs og
æðis, glaðvær og kíminn í við-
ræðum, en hélt mjög fast á sínu
máli og muil hafa notið þess á
yngri árum að standa í nokkrum
styr, enda fljótur að koma fyrir
sig orði. Kann ég m. a. um það
þá sögu, frá fyrri árum, þegar
íslendingar voru enn fáir og
lítilsmetnir þar á ströndinn, að
Andrés var eitt sinn að tala við
nokkra landa á götu úti. Vatt
sér þá að þeim vel velmetinn
borgari þarlendur og spurði
þá hvers vegna þeir töluðu ekki
ensku sín á milli eins og aðrir
góðir þegnar landsins. Andrés
varð skjótur til svars og sagði:
„Þetta mál er talað í himnaríki
og það er fullboðlegt hér líka“.
Dr. Valdimar J. Eylands hefur
ritað allítarlega um Andrés
Daníelsson í Tímarit Þjóðrækn-
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
SINDRI SIGURJÓNSSON
LANGHOLTSVEGI 206 — REYKJAVIK
isfélagsins fyrir 5—6 árum, en
um þingstörf hans veit ég lítið
annað en það, sem ég hef séð
um það efni í enskum blaðaúr-
klippum frá Kyrrahafsströnd nú
við lát hans. Segir þar m. a. eftir
að talin hafa verið upp ýmisleg
mál, sem hann kom fram:
„Sem löggjafi ávann hann sér
og hélt virðingu samþingmanna
sinna fyrir skjótan skilning á
meðferð mála og nýjum frum-
vörpum, fyrir drengilega yfir-
vegun og fyrir örugga baráttu
sína fyrir því, sem hann taldi
satt og rétt .... Hann var rök-
fastur og snjall ræðumaður bæði
á íslenzku og ensku .... Hann
var ákveðinn talsmaður þess,
sem hann áleit rétt, jafnvel þótt
hann stofnaði bæði vináttu og
viðskiptasamböndum í hættu
með því. Hann hikaði ekki við
að fara einförum (“was a lon'e
wolf”) bæði sem kaupsýslumað-
ur og þingmaður, tók sínar
eigin ákvarðanir og hélt fast við
þær, hvað sem það kostaði. Sem
friðdómari og löggæzlumaður
gat hann stært sig af réttlátri og
drengilegri beitingu dómsvalds-
ins, en á lögunum hafði hann
staðgóða þekkingu og skiining“.
Andrés heitinn hafði um ára-
skeið kennt hjartasjúkdóms
(„kranzæðakölkunar"), en hann
unni sér mjög sjaldan hvíldar
og fór lítt að læknisráðum.
Hann andaðist að heimili sínu 1
Blaine 13. sept. síðast. eftir hálfs
mánaðar legu. Jarðarförin fór
fram tveim dögum seinna og er
talin sú fjölmennasta, sem sézt
hefur í Blaine.
Andrés Daníelsson var sæmd-
ur riddarakrossi Fálkaorðunnar
í janúar 1952. Hann var lítt gef-
inn fyrir allt tildur eins og fleiri
Vestur-íslendingar af gamla
skólanum, en það hygg ég, að
hann hafi glaðst yfir þessum
virðingarvotti, sem honum var
sýndur heiman að frá gamla
landinu. Var hann hans og vel
maklegur, því að hann var einn
þeirra manna, sem báru hróður
íslands til fjarlægra stranda.
—Mbl., 14. okt.
Sigurður Einarsson í Holli:
SÆMUNDUR FRÓÐI
Hans fas var mótað af Suðurheims lærdómi og list,
en ljómi vökullar skyggni yfir augum og hvarmi.
Og þrátt fyrir klerksins búnað, sem bar hann yzt,
stóð bjóðandi máttur af návist hans einni — og varmi.
Hann átti dulræðan seið í tilliti og svörum,
bar sólfar af kyrrlátu brosi á harðlegum vörum.
Það var, sem hann skildi mein og torrek hvers manns,
og mönnum fannst rakna hver vandi við tilkomu hans.
Svo vel kunni enginn að hlusta og skilja, sem hann,
né heyra undir orðanna niði, hvað braut við grunninn.
Hann grendi rakleitt gegnum hvern einasta mann,
hvað geymt var í hjartans fylgsnum — og borið í munninn.
En ættargeðið, sem skýft hefði brynjur og skildi,
var skorðað af taminni ró og fálátri mildi.
Það hóflynda þrek var í angist og einveru sótt
á andvökustundum í þögulla mustera nótt.
Og því varð fylkingin þétt um hans skriftastól,
að þar var sjálfgert að lúta drottins valdi,
hver fólginn uggur, hver freisting, sem hjartað ól,
hvert falið afbrot, hver hrösun, sem brjóstið kvaldi,
hér fékk það mál, hið minnsta jafnt sem hið stærsta,
var metið og vegið fyrir ásýnd hins hæsta,
og viljinn efldur til alls, sem varð bætt með dáð,
en ofviða tökin falin drottins náð.
Menn vissu hvorki á vizku hans djúp eða grunn,
en virtu — og skelfdust — þann mátt, sem bjó í hans ráðum,
því hvassar beit dómsorð, sem leið um hans mildorða munn,
en margra exi, þótt reidd væri höndum báðum.
Þá grunaði ekki, að máttur hans vizku og megin
var mannvitsins þrotlausa glíma við hel og regin
kristölluð niður í kjarki og vilja eins manns,
sem krafði skaparann sjálfan um tilgang hans.
í veröld þess guðs, þar sem vizka og kærleiki er eitt
í verund síns smiðar, hlaut illskan að verða blekking,
og Satan og ár, og hver ógn, sem þeir fengju beitt,
að andhælis-spotti, sem hrökk fýrir sannleik og þekking.
Þótt helslóða kynni hann um komandi aldir og daga
sem kveljandi martröð um hrollsjúka veröld að draga
— hér varð hann í mynd sinnar mæðu og fánýta strits
að meinlausum þræli, og athlægi karlmennsku og vits.
II
Hann bar þann metnað að gera sinn norræna garð
að glæstu setri æðstu listar og fræða.
Hann leit á blómann af Arambans mennt, sem arð
síns anda, jafnt sem fjársjóðu norrænna kvæða.
Hjá Plató og Zenó var hugur hans kvöldgestur heima,
hann hvessti sjónir til yztu veraldar geima
og nam þar af hverjum, sem hann hafði komizt hæst
— en hitt sveið sem ögrun, er duldist, bundið og læst.
Því sál hans var borin hð ráða hverja rún
og rýna hverja gátu frá árdegi tíða,
að standa skyggn á freistinga-fjallsins brún,
sjá fegurð og virkt þessa heims fyrir sjónir líða,
og kunna sérhvað, sem arnfleygur andi má læra,
að eiga lykil hvers kraftar, sem duftið má hræra:
Hann vissi, að þetta er vegur og köllun manns,
hans vígsla til þjónustu guðs og sannleikans.
Hann sá í óra-framtíð það volduga vit,
sem vegur stjarnanna þunga og duft þeirra greinir,
sem fleygar í þúsundir aflgeisla ljóssins lit,
sem leysir bönd hverrar eindar og mátt hennar reynir,
sem klýfur hið þunga vatn og vefur og magnar
veraldarskelfi úr sprengjunnar smæstu agnar
og skapar sér máttarins upprisu úr efnisins fjötrum
með ásýnd og flíkur hins liðna í henglum og tötrum.
Þann dag myndi heimsins stríði og stormi létt,
sú stund hlaut að verða mannkynsins æðsta — eða hinzta.
Á skelfiþröm máttarins veldu menn vitsins rétt
— ei valdsins sverð — í skiptum hins stærsta og minnsta.
Þann dag myndi falla gríma grimmdar og þótta
af guðlausri veröld þjáninga, haturs og ótta,
en Miðgarður hefja sína gömlu, ginnhelgu vé
um gervalla jörð — undir lífsins og skilningsins tré.
Febrúar—ágúst —Alþbl.
HELGAFELL,
stærsta og nýjasta samvinnu-
skipið, komið til heimahafnar
í Reykjavík
I gær kom til iandsins nýj-
asta kaupskip íslenzka flot-
ans, HELGAFELL, eign
Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga. — Skipið kom
hingað með sementsfarm frá
Álaborg í Danmörku, en það
er smíðað í Svíþjóð.
SKIPIÐ kom á ytri höfnina í
Reykjavík um hádegið í gær
og var það þá fánum skreytt
stafna á milli. Eftir vegabréfa-
og tollafgreiðslu' á ytri höfninni
kom það að bryggju í Reykja-
víkurhöfn. Var þar saman kom-
inn mannfjöldi á bryggjunni til
þess að fagna þessum nýja og
góða farkosti landsmanna og fjöl
mennti starfsfólk SIS við þetta
tækifæri.
Sigurður Kristinsson, formað-
ur SIS, bauð skipið velkomið
með stuttri ræðu og fögnuðu við
staddir skipskomunni með fer-
földu húrrahrópi að ræðu hans
lokinni.
\
í heimahöfn
Þá hélt Hjörtur Hjartar fram-
kvæmdastjóri skipadeildar SÍS
ræðu af brúarvæng skipsins, en
harin veitti skipinu móttöku í
Svíþjóð fyrir hönd Sambands-
ins. Bauð Hjörtur síðan við-
stöddum um borð til að skoða
skipið. — Heimahöfn þess er
Reykjavík. *
Nýja skipið er 3250 smálestir
að stærð og lestar því þriðjungi
meira en næst stærsta skip SÍS,
Arnarfell, sem þó er að kalla
jafnstórt að utanmáli. Er burð-
arþol skipsins meira vegna auk-
ins styrkleika og annars fyrir-
komulags á lestum. Er Helgafell
lokað milliþilfarsskip.
Að útliti er skipið svipað
Arnarfelli og Kötlu. Það er 271,5
fet á lengd og 40,6 fet á breidd.
Skipið er smíðað í Óskarshöfn
í Svíþjóð. Það er með 1600 hest-
afla aðalvél og gegnur að jafnaði
um 12 sjómílur. Gekk það 14,4
mílur í reynsluferðinni. Vindur
þess geta lyft allt að fimm smá-
lestum, en auk þess er bóma við
eina lestina, sem lyft getur 25
smálestum.
Skipið er mjög vandað að öll-
um frágangi og íbúðir áhafnar
vistlegar og haganlega fyrir
komið. Skipið er búið öllum
siglingatækjum af fullkomnustu
gerð. Hefir það sjálfvirkt vél-
stýri, sem stillt er eftir áttavita,
þegar siglt er í hafi. 1 kortaklefa
er hraðamælir, þar sem hægt er
að lesa af beint á hraða skipsins
í sjómílum og þarf þá ekki neina
snúru utanborðs. Annar mælir
sýnir mismun á hleðslu skipsins
að aftan og framan.
Þá er í skipinu gyro-áttaviti
af fullkomnustu gerð og mjög
vönduð ratsjá, brezk, af Decca-
gerð. Hjálparvélar skipsins eru
brezkar.
Skipið er mannað 23 mönnum
og má segja að þar sé valinn
maður í hverju rúmi, eins og á
hinum samvinnuskipunum. —
Skipstjóri er Bergur Pálsson.
sem búinn er að vera skipstjóri
á Hvassafelli í sex ár, en er þó
aðeins 37 ára. Hann er óvenju
traustur maður, elskaður og
virtur af skipshöfn sinni, enda
stakt prúðmenni í allri fram-
göngu. Fyrsti vélstióri er Ásgeir
Árnason, áður á Hvassafelli. Er
hann þrautreyndur og öruggur í
starfi sínu og vinsæll maður.
Fyrsti stýrimaður er Hektor
Sigurðsson, áður á Jökulfelli og
annar vélstjóri Þórarinn Sig-
mundsson. Báðir kornungir
menn og ágætir sjómenn. Annar
stýrimaður er Ingi B. Halldórs-
son og loftskeytamaður Ingólfur
Viktorsson.
Með komu Helgafells eru sam-
vinnuskipin orðin sex, samtals
11 þúsund lestir, rösklega þó.
Hin skipin eru Arnarfell og
Hvassafell bæði 2300 iestir að
stærð, Jökulfell 1045 lestir,
Dísarfell 1038 lestir og Litlafell
917 lestir.
Rekstri samvinnuskipanna er
vel stjórnað, enda afkoma þeirra
mjög góð og reksturinn hag-
kvæmur. Hjörtur Hjartar, fram-
kvæmdastjóri skipadeildar SIS,
er ungur maður en ötull stjórn-
andi samvinnuskipanna, en
rekstur þeirra er einn þýðingar-
mesti þátturinn í starfi sam-
vinnusamtakanna.
Góðar óskir samvinnumanna
og landsmanna alira munu
fylgja Helgafelli og áhöfn þess,
hvert sem leiðirnar kunna að
liggja um höfin.
—TÍMINN, 6. okt.
SÍÐAN 1910
Canadískir menn bera traust til
^ Tip Top Tailors elztu og stærstu
fef=- fatagerðarinnar í Canada. Tip
Top föt, sniðin eftir máli,
_njóta mestrar hylli í Can-
=E==l ada vegna sniðs, gæða og
endingar. Spyrjist fyr
ir hjá nágranna yðar
hann veitir svarið.
Eeztu
föt I
Oanada,
sem fáanleg eru.
Avalt Tip Top búíS
grendinni.
T 31
Tip
Top
tailors
Færið yður í nyt hina ódýrustu flugferð til
íslands til heimsókna um jólaleytið!
Sankti Kláus hefir rött fyrir sér. Fullkomnasta
jólagjöfin, sem þér getið fært ástvinum yBar
á íslandi er heimsókn yðar sjálfra um júlin. Og
hinn mikli fjársparnaður, sem yður fellur
í skaut á þessu "The Great Circle” ferðalagi, vekur
margfaldan fögnuð, er heim kemur!
Tíðar og reglubundnar flugferðir með 4 hreyfla
Douglas Skymaster frá New Tork.
Milli Reykjavíkur og New York báðar leiðir —
AÐEINS $265
LeitiO frekari upplýsinga hjá umboðsmanni ferOa-
skrifstofu yOar varOandi fargjöld.
n /—\ n
ICELANDICl AIRLINES
15 West 47th St„ N. Y. 36. PL 7-8585