Lögberg - 10.02.1955, Page 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 10. FEBRÚAR 1955
5
wvwwwwvwwwwwvwwwwwwwm
ÍIK AUÁl
IWENNA
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
DROTTNUN BARNA Á HEIMILUNUM
Kaflar þýddir úr ritgerð eftir hinn víðkunna bandaríska höfund.
PHILIP WYLIE
Nýlega vorum við hjónin
boðin í kveldverð hjá frægum
skurðlækni. Tilgangur boðsins
var sá, að þar fengi ég að kynn-
ast rithöfundi, sem víðkunnur er
fyrir rit um læknisfræði.
Því miður varð lítið úr þeirri
kynningu. Um leið og þrjú börn
þeirra hjóna komu inn í stofuna,
skömmu eftir að við komum
þangað, lauk viðræðum meðal
fullorðna fólksins.
Fimm ára gamli drengurinn
tók að herma eftir ýmsum sjón-
varpsþulum; elzta barnið, ellefu
ára drengur, sýndi okkur hve
hann væri leikinn í að hitta í
mark með smá-skotspjótum. Við
kveldverðarborðið sagði dóttirin,
9 ára gömul, óendanlega sögu
um heimsókn sína og skólasyst-
kina sinna í prentsmiðju. Þegar
að gestirnir reyndu að brjóta
upp á öðru almennara umræðu-
efni tilkynnti barnið að nú væri
klukkan orðin hálf átta. Var þá
barnaleik í sjónvarpinu snúið
óðara á með svo miklum hávaða
að okkur lá við að ærast.
Áður en börnin fóru að hátta
urðum við að horfa á málverk
telpunnar, mynd eftir mynd á
veggnum; horfa á hana sýna
ballet dans, hlusta með þegjandi
angist á 11 ára drenginn fara
með kvæði. Skömmu síðar fór-
um við heim, dauð-uppgefin.
Ég hefi lýst þessu tilfelli ekki
fyrir það, að þetta sé einstakt,
heldur vegna hins, að það er að
verða algengt á „betri“ heimil-
um. Ég hefi setið tímunum
saman í viðurvist þeirra
skemmtilegustu og merkustu
manna og kvenna sem ég þekki
— og hlustað allan tímann á
lítið gefin börn leika á píanó.
Komið hefir fyrir, að ég hefi
setið heil kvöld hjá vinum mín-
um, er hafa farið í þrætur milli
húsbændanna og barna þeirra:
hvaða fötum börnin eigi að
klæðast eða ekki að klæðast; um
kosti eða vankosti kennara
þeirra; hvort að 14 ára telpa
megi fara á kvikmynd með pilti,
og önnur álíka þreytandi þrætu-
mál.
Foreldrar nútímans eru nú
þannig á vegi stödd að börnin
virðast drottna yfir þeim; þau
taka ekkert tillit til skipana eða
heilræða foreldra sinna. Heimil-
in eru orðin að barnaeinveldi;
stjórnartaumunum hefir verið
sleppt í hendur óvitanna.
Rithöfundur einn sagði ný-
lega, að í hinum þéttskipuðu
hverfum miðstéttarinnar, sem
nú væru að byggjast upp í út-
jöðrum borganna væri afstaða
foreldra gagnvart börnum þeirra
almennt þessi: „Ekkert er of
gott fyrir krakkana okkar“. I
þessum hverfum er fjöldi barna-
leikvalla og leikfangaverzlana,
og allir stoltir feður, sem kunna
að haga sér „rétt“, reyna að full-
næja öllum kröfum og dutlung-
um afkvæma sinna. Langar
Jimmy í $50.00 slökkvivél, sem
hann getur stigið áfram sjálfur?
Kaupið hana. Vill Janie fá
brúðu, sem getur talað, gengið
og vætt rýju? Útvegið þegar
þetta óhuggulega leikfang.
Nú er svo komið, að hinn fé-
lagslegi mælikvarði grundvall-
ast ekki á því að geta jafnast á
við nágranna sína, heldur hinu
að krakkarnir þínir fá i eins
mikið af öllum hlutum eða
meira en nágrannakrakkarnir.
Ekki má neita þessum kröfu-
hörðu litlu harðstjórum um
nokkurn skapaðan hlut.
Fyrir nokkru síðan tók ég að
mér að gæta barns vina minna,
drengs 6 ára, meðan foreldrar
hans voru að heiman. Samtímis
ætlaði ég að hlynna að húsblóm-
um þeirra og gróðursetja þau í
stærri blómapotta. Strákanginn
gerði alt sem hann gat — þrátt
fyrir bænir mínar og aðvörunar-
orð — til að gera mér þetta
ómögulegt. Þegar hann að síð-
ustu sló með spýtu í einn blóma-
pottinn og braut hann, flengdi
ég hann, en ekki mikið. Um leið
og ég sleppti honum réðst hann
á mig með spýtunni. Ég greip
vopnið af honum og hýddi hann
nú rækilega. Ég lofaði honum að
orga nógu lengi og hótaði hon-
um síðan að ég skyldi endurtaka
þessa refsingu ef hann héldi
áfram framferði sínu. Hann
hætti. Ég skipaði honum að
hreinsa burt brotin og moldina.
Hann gerði það.
I nokkur ár hefir nú þetta
barn litið á mig sem sinn bezta
vin. Hann vinnur í blómagarði
mínum fyrir 25 cents á klukku-
stund og gefur mér altaf gjafir
á afmæli mínu. Ég hefi tekið
hann með mér, þegar ég hefi
farið að fiska; gefið honum
veiðarfæri og kennt honum að
fiska. „Foreldrar hans segja, að
ég hafi náð með einhverjum
„töfrum“ virðingu hans, hlýðni
og vináttu.
Mín skoðun er sú, að tilfinn-
ingar og eðlishvatir nái stund-
um svo miklum tökum á ungum
börnum, að þau verða skelfd.
Þau tapa stjórn á sér. í slíku
ástandi ætlast þau til að einhver
fullorðinn, venjulega foreldri,
taki við stjórn og komi þeim á
réttan kjöl. Aðferðin er ekki sú,
að ég hygg, að nota umræður,
ávítanir eða rökfærzlur, heldur
hin, sem nær beint til eðlishvat-
anna. Ljónynjan, sem slær ó-
þekka hvolpa sína, notar þessa
aðferð. Hún virðist og eiga við
börn, ef rétt er með hana farið.
Öll smábörn, hvort sem þau eru
vel gefin eða svona upp og ofan,
skilja þegar hvað löðrungur
þýðir; um það þarf engar skýr-
ingar.
Hinar óbeinu afleiðingar af
drottnun barnanna koma fljót-
lega í ljós. Börn skurðlækis-
ins, sem ég minntist á í byrjun
greinarinnar, þjást af alls konar
ímyndunarsjúkdómum: — Hið
yngsta þjáist af ofnæmi —
alergy — alls konar, — liggur í
svitabaði á næturnar og hefir
óviðráðanlegt skap; stúlkan fær
aðkenningu af andþyngslum —
asthma — í hvert sinn og gert er
á móti vilja hennar; eldri dreng-
urinn þjáist af meltingarleysi og
gengur í svefni.
En langversta afleiðingin af
þessu uppeldi er, að það fram-
leiðir vanþroska fólk: fólk 30
til 40 ára gamalt er enn eins og
heimtufrek hugsunarlaus börn í
orði og verki og trúa því að
aðeins þeirra vilji eigi rétt á að
ná framgangi. Það hefir alveg
trénað í þessum barnaskap sín-
um vegna þess, að foreldrar
þeirra leyfðu þeim að sannfær-
ast um það, að barnið væri
voldugast allra.
Barnið er þýðingarmesta
veran í heiminum^uegna þess,
sem í því kann að búa. Það sem
það er, er sem ekkert: óunnið
efni, sem einhver verður að
móta, kanna og styrkja — ekki
einungis líkamlega, heldur og
siðferðislega og andlega. —
Barnið verður að engu gagni
nema að einhver ali það þannig
upp að það læri að njóta hæfi-
leika sinna. Og þetta verður að
kenna því með samúð og ástúð,
JÓN KRISTGEIRSSON, kennari:
AÐ LUNDAR
Það er notaleg tilbreyting
fyrir Islending, sem ferðast hefir
víðsvegar um meginland Vestur-
álfu, þar sem ísland er ekki til
og víða minna þekkt en himin-
hnettirnir Neptúnus eða Plútó,
að reka sig þá á alíslenzk byggð-
arlög með mannvirkjum, sem
eru hugsuð af Islendingum og
unnin af íslenzkum höndum, á
miðjum sléttum Ameríku. Það
er fyrir slíkan ferðamann líkt
eins og fyrir farfuglinn, sem
flýgur langar leiðir yfir úthöfin
og er ef til vill farið að daprast
flugið, en þá verður fyrir honum
iðgræn, skógivaxin eyja í miðju
hafinu. Þar getur hann hvílt sig
og safnað kröftum til áframhald-
andi flugs. — En hér er engin
tilviljun að verki. Á bak við
liggur sífelt starf og atorka ís-
lenzku vesturfaranna, sem lögðu
leið sína hingað til fyrirheitna
landsins í blámóðu óvissunnar —
draumalandsins. Hér er að verki
tryggð þeirra við fósturjörðina,
æskustöðvarnar, sem ei verður
frá þeim tekin. Þeir hafa gerzt
góðir ættjarðarniðjar. Og ís-
lenzka Fjallkonan við norður-
heimsskautsbaug er í mikilli
þakkarskuld við þá og afkom-
endur þeirra. Þeir hafa borið
merki hennar hátt með sóma.
Það mun ekki hafa verið með-
mæli hér í sveit í upphafi að
koma frá eyjunni við yztu höf
hingað til lands til landnemanna,
sem áður höfðu flutzt hingað frá
stóru löndunum og höfðu samið
lögin og venjurnar. Það gat ef
til vill verið heppilegt að láta
ekki mikið á þjóðerninu bera.
„En römm er sú taug, sem rekka
dregur föðurtúna til“. íslenzku
landnemarnir báru í brjósti sér
kynfylgju ættfeðranna, sann-
leiksást, trúmennsku og frelsis-
þrá. Það hlaut að fá útrás og
efla viðgang þeirra, er tímar
liðu. Ættjarðarástin og tryggðin
við átthagana var sönn og hrein.
Það varð efniviðurinn í eins
konar verndargrip eða verndar-
vætti, sem þeir hafa búið til úr
henni, svo að nú er svo komið,
að það eru vissulega meðmæli
að vera íslendingur hér í landi.
Á því hefi ég þreifað. Og þarf
ég ekki vitna við í því efni. Nú
verða mér skiljanlegri orð, sem
ég heyrði á Lundar frá einum
landa minna þar. Þau voru á þá
leið, að ættjarðarást væri sterk-
ari hjá íslendingum hér en inn-
flytjenda annarra þjóða. Það
þurfti sterkari átök til þess að
halda uppi heiðri og einkennum
litlu þjóðarinnar en þeirra stóru.
Það reyndi þá meira á hvern
einstakling. Við íslendingar,
hvar sem við erum í sveit settir,
hljótum að vera þakklátir fyrir
þann mikla skerf, sem Vestur-
íslendingar hafa lagt að mörk-
en jafnframt með festu. Aðeins
þannig auðsýna foreldrarnir því
raunverulega ástúð. Barnið
verður jafnan að hlýta ströngum
en samúðarríkum aga, því á full-
orðins-árunum mun það brátt
finna til þess að lífið er enginn
leikur.
Að gefa barninu alls konar
hluti og glingur, en kenna því
ekki hlýðni né aga það, er glæp-
ur gagnvart barninu. Það mun
alla sína ævi verða á valdi til-
finninga sinna og hafa engan
taum á skapi sínu.
Hér er um að ræða hið alda-
gamla úrlausnarefni: hvort sé
meira virði, efnislegir hlutir eða
andleg verðmæti. Okkur hefir
tekist að opna nægtarhorn
efnislegra hluta og það hefir
leitt oss í gönur. Nú ættum við
að snúa við af þessari hættulegu
braut og reyna að skilja það, að
við megum ekki ala börnin
þannig upp að þau verði ávalt
ungæðisleg — komist aldrei af
hinu barnslega skeiði. Við verð-
um að ala upp og aga börnin
okkar þannig að þau þroskist hið
innra engu síður en hið ytra.
um til viðhalds og framvindu
alls, sem íslenzkt er. Þó höfum
við landarnir heima veitt þeim
harla lítinn styrk í þessu verki
þeirra. Nei, þeir hafa orðið að
heyja baráttu sína einir og
treysta algerlega á sjálfa sig,
óháðir og að mestu óstuddir frá
ættlandinu. Þetta atriði gerir
það enn óskiljanlegra, hversu
þeim hefur orðið mikið ágengt,
og hversu hlýjan hug þeir bera
til íslenzka þjóðernisins. Alls-
lausir af veraldleguih gæðum
lögðu þeir flestir leið sína hing-
að yfir sléttuna miklu. Fóstur-
jörðin gæddi þá. harla litlu
veganesti, nema kynfylgjunni og
trú á lífið. Hún hafði þá ekki
getað veitt þeim þau tækifæri,
sem þeir verðskulduðu og ósk-
uðu til að búa sér og niðjum
sínum mannsæmandi líf. Þess
vegna var það oft tápmesta
fólkið, sem leitaði í Vesturveg.
En það eru ekki aðeins landnem-
arnir sjálfir, sem veitt hafa þjóð-
erni okkar brautargengi í Vest-
urálfu. Hitt er í raun og veru
merkilegra, hversu margir af-
komendur þeirra hafa gert garð-
inn frægan í því efni, og orðið
jafnvel enn betri Islendingar en
þeir heimabornu. Að þessu hafa
ekki aðeins unnið þeir, sem
hæst hafa borið og mest er talað
um, heldur eru það ekki síður
hinir, sem vinna í kyrrþey, ó-
þekkti hermaðurinn á þessum
vígvelli. Það er nú einmitt oft
óþekkti hermaðurinn, sem mest
ber hitann og þungann.
Lundar er eitt af þeim byggð-
arlögum, sem íslendingarnir
reistu upphaflega að mestu. Og
enn eru þar fjöldi alíslenzkra
heimila, en yngsta kynslóðin er
treg til að mæla á tungu feðra
sinna. Ég hefi langa lengi haft
kynni af Lundar. Þar hefur
Sveinn Jónsson, hálfbróðir
minn, búið háa tíð. Meðan móður
okkar naut við, las hún mér oft
fyrir bréf til hans, þegar hún
hafði annir og mátti ekki vera
að því að skrifa. Síðan höfum
við Sveinn skrifast á, en höfum
ekki sézt fyrr en ég heimsótti
hann nú um jólin. Á heimili
hans og konu hans, Júlíönu Jóns-
dóttur, dvaldi ég nú um skeið.
Var mér þar tekið eins og ég
væri kominn heim til föðurhús-
anna. Lifði ég þar í vellystingum
praktuglega. En ekki hafði ég
dvalið þar lengi, er mér fóru að
berast heimboð frá löndum mín-
um, sem ég áður hafði engin
kynni haft af. Hafði ég næg
verkefni að sinna heimboðum,
og gat ekki lokið þeim öllum.
Það var því líkast og ég ætti
bræður og systur í hverju húsi,
og þannig hefur það verið hvar
sem ég hefi farið um byggðir
Canada. Þetta er einmitt tákn-
rænt fyrir frámkomu Vestur-
Islendinga við okkur, sem kom-
um heiman að. Þeir vilja greiða
götu okkar í hvívetna. Hygg ég,
að gestrisni þeirra við okkur
eigi sér hvergi líka í þessum
heimi. Er hætt við að við séum
miklir eftirbátar þeirra í því
efni, þegar þeir koma að heim-
sækja okkur, og að við megum
bera kinnroða hvað það snertir.
Um síðustu helgi fór ég til
Lundar til að kveðja. Varð mér
þá eins og áður, að mér fannst
að ég væri kominn heim í mína
átthaga. Á sunnudaginn var ég
við íslenzka messu hjá prestin-
um þar, Braga Friðrikssyni.
Hann er ungur maður, nýkom-
inn heimanað frá Fróni. Er hann
. áhugamaður í starfi sínu. Mess-
ar hann oft að jafnaði 14 sinnum
á mánuði, ýmist á íslenzku eða
ensku, og ekur oft óravegu til
kirkna sinna. Hann er þrekmað-
ur og telur ekki eftir sér krók-
inn. Þessi messa hans var
nokkuð ströng, en var flutt af
hógværð og lítillæti hjartans
sem presti vel sæmir. Yfir henni
hvíldi heiðskír hreinleiki, dreng-
skapur og einurð. Er ætíð gott að
eiga skipti við slíka menn, enda
nýtur hann óskipts trausts og
vináttu safnaða sinna. Að lok-
inni messu var öllum kirkju-
gestum boðið í kaffisamsæti, er
Þjóðræknisdeildin þar í þorpi
gekkst fyrir. Þar var minnst
voraldar eyjunnar við íshafið.
Og mér voru fluttar veglegri
velfarnaðar- og heillaóskir en
ég hefi áður hlotið. Voru þær
bæði frambornar af lífsreyndum
öldungum og presti safnaðarins.
Fann ég að mér tókst ekki að
þakka þær sem vert var. Mig
skorti orð. Beztu gjafirnar verða
heldur aldrei fullþakkaðar né
endurgoldnar, enda ekki til þess
ætlast. Að lokum var ég leystur
út með bókagjöfum.
Lundarbúa eru í mörgu menn-
ingarfólk. T. d. hafa þeir oft
staðið framarlega í íþróttum.
Þar voru um eitt skeið góðir
glímumenn á íslenzka vísu. Og
nú hafa þeir nýlega gert merki-
legt átak í íþróttamálum. Þeir
hafa byggt 2 veglega skála til
að geta iðkað þar þjóðaríþróttir
Canada að vetri til, hockey og
körling. Er stærri skálinn yfir
70 metrar á leng og 35 metra
breiður, hinn er álíka langur en
mjórri. Öll vinna við byggingu
skála þessara er leyst af hendi í
þegnskaparvinnu, og var ekkert
greitt fyrir vinnuna. Að því
unnu allir þorpsbúar meira og
minna, háir sem lágir. Og efnið
í skálana fékkst fyrir frjáls sam-
skot. Mér varð hugsað til Reykja
víkur. Þar liggur fyrir dyrum
gð reisa skautahöll. Það verður
gaman að vita, hvort hún verður
reist á sama hátt.
Á meðan ég dvaldi að Lundar
fór ég í nokkrar heimsóknir til
bændabýla í sveitinni þar í
grend. Voru þar nautgripir af
holdakyni aðalbústofninn. Þótti
mér einkennilegt að sjá hjarðir
af þeim á útigangi í snjónum og
froshörkunum, í 25 stiga frosti á
C. eða meira. Þarna sá ég hjörð
gripa, á annað hundrað, mest
ungar kýr og uxar. Og virtist
ekkert hús vera til yfir þau. En
kuldinn virðist ekkert þjá grip-
ina, því að þeir voru feitir og
digrir og kafloðnir. . Þeim er
Framhald á bls. 8
Það er borið fram FEIS-EL
I þessu felast aukin þægindi,
því þessir pappírs-klútar eru
kunnir að mýkt og fara vel
með nefið.
KAUPIÐ
Taœelle
vasaklúta

Litli Tim
Tomato fyrir gluggakassa
Fyrir potta,
k a s s a eCa
g a r 8. Ve x
snemma. —
. Litli Tim er
a 8 e i n s 8
þuml. á h»8,
dverg vaxinn
og þéttur. —
HlaBinn klös
um af rau8-
um ávöxtum 1 þuml. I þvermál.
Litli Tim er smávaxinn, en geíur
þér gömsæta ávexti á undan ö8rum
matjurtum og þegar aBfluttir
tomatoes eru 1 háu ver8i. Einnig
litfagur og skrautlegur í pottum
e8a I gar8i.
(20c pkt.) (75 %oz.) póstfritt
■inrr BIG 1953 SEED AND
h K P r nursery book —
Þetta þurfið þér að yita um
canadiska póstþjónustu
Skrifið fult nafn og heimilisfang, að viðbættu landi. Skrifið
skýrt. Setjið nafn og heimilisfang í hægra hom bréfs eða
pakka að ofan.
Búið vandlega um pakka í þykkum pappír og bindið traust-
lega með seglgarni eða tvinna.
Fyrirfram greiðsla þarf að vera gerð. Séuð þér í vafa um
þyngd bréfs eða bögguls, skal það vegið í pósthúsinu.
Hafið hugfast, að sé burðargjald ófullnægjandi verða
frændur yðar eða vinir að greiða tvöfalda upphæð áður en
þeir fá póstinn.
Póstgjöld til þjóða handan hafs
FLUGPÓSTUR:
Til Evrópu og Bretlands .15c Vz únza
Til Asíu og Afríku ......25c Yz únza
Til U.S.A...............7c fyrsta únza
5c hver auka únza
PÓSTGJÖLD Á LANDI OG SJÓ:
Til Frakklands, Spánar, Bret-
lands og brezku sambands-
þjóðanna og TJ.S.A. .5c fyrsta únza
3c hver auka únza
Til annara Evrópuþjóða, Asíu
og Afríku ...........6c fyrsta únza
4c hver auka únza
Spyrjist fyrir í pósthúsinu um gjöld til
þeirra landa, sem hér eru ekki talin.
AEROGRAMMES: lOc hvert til hvaða lands, sem er.
PAKKAPÓSTUR LOFTLEIÐIS: Leitið upplýsinga í póst-
húsinu um burðargjald og
hvað annað, sem vera vill.
CANADA POST OFFICE
HON. ALCIDE COTE, Q.C., M.P. W. J. TURNBULL
Postmaster General Deputy Postmaster General