Lögberg - 23.06.1955, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 23. JONÍ 1955
Fljótandi hallir óðs keisara
Eftir ADRIAN BURY
Tvö síórskipsflök hafði
hið tæra og íagra Nemi-
vafn að geyma. Þau voru
ef fil vill hlaðin auðæfum
Kaligulu, hins brjálaða
keisara. Margsinnis var
reynt að hefja skipin upp
og loks tókst það.
EINN AF frægustu og feg-
urstu stöðum í Evrópu er
Nemi-vatnið. Það er hér um
bil í 15 enskra mílna fjar-
lægð frá Rómaborg. Það er
sporöskjulagað og endur-
speglar hinn dýrlega himin-
bláma yfir Italíu svo fagur-
lega, að það hefur ávallt verið
kallað Spegill Díönu.
Rómverjar voru voldugir
fyrir 2000 árum og geymast
margar minjar frá þeim tíma.
Meðal gersemanna voru gal-
eiður miklar, sem hafðar voru
á Nemi-vatni. Voru þær að
öllum útbúnaði sem skraut-
legustu hallir, enda notaðar
til skemmtisiglinga og veizlu-
halda. En árum saman lágu
þær í myrku djúpi Nemi-
vatnsins og fólk gerði sér
margvíslegar hugmyndir um
útlit þeirra og skraut.
Á fyrri öldum kristninnar
hafa þær vafalaust verið á-
litnar viðurstyggilegar leifar
frá heiðnum sið, sem bezt
væru geymdar í sinni votu
gröf, þar sem leir og vatna-
gróður settist að og hyldi þær
smátt og smátt. En aldrei
gleymdust þó þessi skip.
Fiskimenn máttu minnast
þeirra, hver kynslóðin eftir
aðra. Því að oft komu þeir
heim með net sín rifin eftir
yfirbyggingu skipanna eða
hluti, sem úr þeim höfðu
losnað. Stundum komu þeir
líka heim með súlnabrots-
bronshöfuð, myntir, litaða
gólftígla eða annað lauslegt.
Ulræmdur harðstjóri
Sumir af þessum munum
báru merki Gaiusar, þriðja
sonar Germanicusar. Gaius
var kjörsonur Tiberiusar
keisara, sem uppi var þegar
Kristur var krossfestur. Gaius
hlaut viðurnefnið Kaligula,
af því að hann gekk á her-
mannastígvélum þegar hann
var barn. í fyrstu var hann
vinsæll stjórnandi. Hann
stjórnaði hersveitum og ferð-
aðist um ríkið til þess að
treysta það og stækka. En
þessi miklu völd og hinn gíf-
urlegi auður, sem hann erfði
eftir Tiberius, urðu honum
afdrifarík. Hann brjálaðist og
tvö síðustu árin, sem hann
lifði varð hann einn af hinum
grimmustu harðstjórum, sem
ríktu yfir Rómaveldi. —
(Sumir söguritarar halda því
fram, að Kaligula hafi veikzt
hastarlega af heilabólgu, en
er hann komst á fætur, hafi
orðið þessi skyndilegu um-
skipti á hegðan hans og vin-
sældum).
I Hann ætlaði sér að full-
komna verk Juliusar Cæsars
og sigra Bretland. En þegar
hann var kominn til Boulogne
sá hann sig um hönd og setti
allan herinn í að tína skeljar,
sem hann sendi til Rómar, til
vitnis um það að hann hefði
sigrað hafið. Kaligula rak í
útlegð eða drap flesta ætt-
ingja sína og dansaði og
skemmti sér á meðan fórnar-
dýrin voru vegin í návist
hans. Hann lét í ljós þá ósk,
að höfuð allra Rómverja sæti
á einum hálsi, svo að hann
gæti höggvið þau öll af í einu
höggi. Eftirlætishestinn sinn
gerði hann að ræðismanni. Á
einu ári sólundaði hann
meiru fé, en sem samsvaraði
fimm og hálfri millj. og var
þá veginn af liðsforingja úr
lífverði sínum.
Líklegt má þykja að mikið
af þessari nefndu fjárhæð hafi
verið varið til að byggja
skrautsnekkjur þessar. Lang-
líf var sögusögn um það, að
Kaligula hafi kallað hirð sína
og ættingja út á skipin, látið
kveikja í þeim og síðan skipað
svo fyrir að þeim skyldi sökkt.
En engar sannanir eru fyrir
þessu í sögu Rómverja.
Verið getur að þessar
snekkjur hafi verið notaðar
af öðrum keisurum eða ríkis-
mönnum, en síðan hrörnað og
það verðmætt, sem í þeim var
verið burtu flutt. Þær hafa
síðan gisnað og sokkið eins og
aðrar vanhirtar fleytur. En í
skrautsölum þeirra léku sér
síðar milljónir af smáfiskum,
sem heima eiga í Nemi-vatni.
Leit gerð fyrir fimm öldum
Það var fyrst árið 1446, á
viðreisnartímabilinu, er hrifn-
ingin var sem mest yfir Grikk
landi hinu forna og Róm, að
tekið var að skyggnast eftir
hinum sokknu snekkjum.
Prospero Colonna kardináli
átti þá vatnið og tvö þorp á
hæðunum umhverfis það.
Hétu þorpin Nemi og Gen-
zano. Kardinálinn kvaddi til
frægan vísindamann og bygg-
ingameistara og bað hann að
komast að hinu sanna um hin
sokknu skip.
Byggingameistarinn, Leon
Battista Alberti, réð' til sín
marga sjómenn frá Genúa,
sem flugsyndir voru. Þeir köf-
uðu í vatnið og syntu í kaf og
gátu kynnt sér nokkurn veg-
inn legu skipanna og stærð.
Albert lét þá gera lyftivél
með köðlum og krókum. Sjó-
mennirnir festu krókana í
skipin og var nú tekið að
draga þau upp. En þá brotn-
aði stykki úr framstafni ann-
ars skipsins og mönnum skild-
ist að þau myndi með þessu
lagi brotna í smátt við átökin.
Var þá tilraunum Albertis
lokið. Menn, sem vit höfðu á
fornminjum, hirtu viðarbúta
og brot, sem upp höfðu kom-
ið. Báru þau vitni um þessa
dýrgripi, sem í djúpinu lágu ,
og biðu hagkvæmari björgun-
araðferða. Fólk ímyndaði sér
að skipin hefðu verið full af
gulli og gimsteinum, er Kali-
gula lét sökkva þeim í taum-
lausu svalli sínu og brjál-
semi.
Girnilegar sem fyr
I hundrað ár lágu snekkj-
urnar aftur óhreyfðar. En
girnilegar þóttu þær eigi að
síður. Og þá kom til sögunnar
Francesco de Marchi, sem
einnig var byggingameistari
og hernaðar-vélfræðingur.
Hann ætlaði að reyna hvernig
tækist.
Ekki virtist þó Marchi vera
hugkvæmdasamari en Al-
berti, nema að því leyti, að
hann notaði köfunarbúning,
sem Guiglielmo de Lorena
hafði fundið upp. Köfunar-
búningurinn var fremur
frumstæður og kristall greypt
ur í hjálminn. En í búningn-
um fór Marchi niður á botn á
vatninu og gat skoðað skipin
gaumgæfilega.
Stórfiskar leggja til atlögu
I skýrslu sinni segir hann
frá því, að hann hafi verið í
heila klukkustund niðri í
vatninu, en hafi þá orðið að
koma upp sökum kulda.
Hendir hann mjög gaman að
sjálfum sér af því, að hann
hafi ekki gert sér ljóst hvað
kristallinn stækkaði það, sem
fyrir augu bar. Hafði hann
orðið dauðhræddur, er hann
sá heila stórfiskavöðu stefna
að sér og virtust þessi stór-
hveli ráðast að honum úr öll-
um áttum. En þegar til kom
voru þetta aðeins smáfiskar,
sem veiðast í Nemi-vatni og
líkjast hlaðsíld að stærð og
smekk.
Þegar de Marchi var búinn
að kynna sér stærð skipanna
og legu þeirra, lét hann gera
fleka með vindu og flaut hann
á tómum ámum. Með þessari
vél ætlaði hann að lyfta öðru
skipinu, en það fór eins og
fyrir Alberti. Tókst aðeins að
brjóta úr því stykki. Síðan
hvíldu snekkjurnar þrjár ald-
ir í friði.
Árið 1827 fór Annesio Fus-
coni verkfræðingur af stað
ásamt öðrum. Þeir höfðu kaf-
arakúlu og fleiri nýtízku til-
íæringar og breyttu hinum
fögru ströndum Nemi-vatns í
björgunarstöð. — Höfðingjar
Rómar, listamenn, fornfræð-
ingar og heill hópur af for-
vitnu fólki kom til að horfa á
tilraunina. En veður var ó-
hagstætt, vélar biluðu og allir
urðu fyrir vonbrigðum. Svo
virtist, sem snekkjur Kali-
gula myndu verja leyndarmál
sitt til eilífðar. En fátt hefir
eins mikið aðdráttarafl og
sokkin skip, sem menn halda
að geymi mikla fjársjóði.
Valnsborðið lækkað.
Árið 1895 fór fram enn ein
tilraun í „hinum miklu of-
beldisaðförum“, sem kallaðar
voru. Eliseo Borghi og Vitt-
orio Malfatti gerðu þá tilraun,
en voru þó engu nær en aðrir,
sem reynt höfðu að ná upp
snekkjunum. Þeir náðu ein-
hverjum brotum úr viðunum
og minjum frá fortíðinni.
Kafara ágæta höfðu þeir til
hjálpar og komust þeir að
raun um stærð skipanna og
á hversu miklu dýpi þau lágu.
Annað skipið lá í halla undir
vatnsborði og var dýptin þar
frá 15 til 70 fet. Á hinu skip-
inu var ekki eins djúpt. •
Enn líða nærri 30 ár. Þá
tóku höndum saman nokkrir
frægir fornfræðingar, lista-
menn og verkfræðingar og
var skipuð nefnd til að ræða
málið. Formaður hennar var
Corrado Ricci, senator. Þeir
\ , 7
urðu sammala um að skipin
myndi algerlega splundrast
ef reyna ætti að lyfta þeim
upp. Eina ráðið væri að lækka
vatnsborðið.
Auðugir iðjuhöldar lögðu
nú til stórfé, svo að hægt væri
að setja upp véldælur. Fornir
vatnsveitustokkar voru end-
urnýjaðir og nýjum bætt við.
Tuttugasta október 1927 voru
vélarnar settar 1 gang. 1 marz
1928 var búið að dæla burtu
svo miklu vatni, að yfirbygg-
ingin á öðru skipinu sást. 1
september 1928 var vatnið 40
fetum lægra og kom nú allt
stærra skipið í ljós. Járnsleði
var gerður og var nú skipið
dregið á land. Hitt stóð á
þurru í júní 1929.
Engan dýrgrip var að finna
í skipunum og má því segja,
að þessi björgun, sem varð
afar fjárfrek, hafi ekki gefið
mikið í aðra hönd. En skipin
eru sjálf dýrgripir frá forn-
fræðilegu sjónarmiði og lík-
lega merkilegasti fundur forn
leifa á þessari öld.
Annað 214 fet, hitt 219 fet
Sannleikurinn er sá, að
snekkjurnar eru sannanir
fyrir því hvernig Rómverjar
byggðu skip á þeim dögum
og eru ekki aðrir vitnisburðir
til um það. Eru þessi skip svo
fullkomin að gerð, að vatnið
gat ekki unnið á þeim á tvö
þúsund árum.
Annað skipið var 214 fet á
lengd og 60 á breidd. Hitt var
219 og 72 fet.. Þau voru byggð
úr eik, greni og furu, með
tíglagólfum, úr gylltum tígul-
steinum, handriðum úr bronsi
— og á skrokkunum voru
dýrahöfuð með hring í munni
fyrir festar skipanna. Hafa
þetta því auðsjáanlega verið
fljótandi hallir fyrir Kaligulu
og vini hans.
Svefnsalir voru fullkomnir
og vatnsleiðslur fyrir heitt
vatn til lauga. Skrauthýsi
höfðingja á þeim dögum hafa
ekki verið þægilegri og full-
komnari vistarverur en þessi
skip. Og á hundadögunum,
þegar hitinn í Róm er óþol-
andi, hefir Kaligula vafalaust
leitað í sínar fljótandi hallir
og haldið þar óhófsveizlur
þær, er illræmdar voru.
Kynlegir alburðir
Nú er leyndinni svipt af-
Og ferðamaðurinn getur ekki
lengur setið í hlíðunum við
Nemi-vatn, eins og ég gerði
einu sinni, og virt fyrir sér
skugga skipsskrokkanna, sem
í djúpinu lágu. En nú má
skoða skipin í húsi, sem byggt
hefir verið yfir þau. Þau erU
vönduð, mjög þéttuð með
rauðu blýi og koparnaglar í
spónlagningum til að forðast
sýringu.
Meðan hið mikla björgunar-
starf fór fram kom ýmislegt
einkennilegt fyrir. Staðurinn
missti fegurð sína um tíma,
er vatninu var dælt burt. Risa
vaxin tré dóu og féllu til
jarðar. Stórar sprungur komU
í jarðveginn. En náttúran
græddi sjálf sár sín, er stund-
ir liðu. Og Nemi fékk aftur
sinn eilífa yndisleik.
Call of the Sun
By HELEN SWINBURNE
Come, clover and bluebell
And pale wood anemone,
Tassels of the willow
Where the cool stream flows;
The shadows of night
Have faded, so . . . come,
Awaken! The dawn
Is weaving her rose.
Where earth’s grassy rainment,
Strong in its roothold,
Is richly brocaded
With purple and gold,
Downy wing, lacy wing,
Spinner and silk,
Give of your beauty
To grace the flower-fold.
Come, children, and lighten
The air with your laughter,
Low on the meadow
A blithe wind blows;
The shadows of night
Have faded, so . . . come,
Awaken! The dawn
Is weaving her rose.