Lögberg - 19.01.1956, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 19. JANÚAR 1956
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
Eina nóttina, þegar hún vakti, datt henni það
allt í einu í hug, sem hún hafði reyndar hugsað
um áður, að fara til Ameríku með drenginn. Þar
gæti hún átt hann ein, en Jón yrði að sakna hans.
Það yrði mátulegt handa honum. Hún var búin
að líða nóg á þessu heimili. Maður hennar var
búinn að ræna hana því dýrmætasta, sem hún
hafði átt: ást hans — og hana eignaðist hún aldrei
aftur. Um morguninn fór hún að taka frá fötin,
sem hún ætlaði að hafa með í ferðinni vestur.
Það veitti ekki af að hafa hraðan á, því að það
var orðið áliðið. Hún þurfti að sauma mikið
áður — vera dugleg. Hún opnaði hverja kommóðu-
skúffuna af annarri, tók ýmislegt úr þeim og lagði
það á stól nálægt sér. Neðsta skúffan, sem hafði
alltaf geymt það helgasta, smábarnafötin, var nú
svo átakanlega tómleg, þegar hún opnaði hana,
að henni hnykkti við.Var það ekki alveg dæma-
laust, að henni skyldi detta í hug að gefa Línu
fötin handa barninu hans? Henni hafði aldrei fyrr
dottið í hug að farga fötunum. Ó, þetta var allt
svo grátlega undarlegt. Hún lokaði skúffunni,
fór fram úr húsinu og skildi fötin eftir á stólnum.
í stofunni var mikið til að athuga, bæði í kommóð-
unni hennar fóstru hennar og skattholinu. Þetta
yrði nú meira umstangið og fyrirhöfnin. Hver
myndi svo hjálpa henni við að koma þessu öllu til
skips, því að líklega yrði maðurinn hennar ekki
svo ánægður yfir þessu, að hann legði þar hönd
að verki? En hún var viss um, að Þórður hjálpaði
sér. Ef enginn á heimilinu vildi skipta sér af því,
færi hún út að Hjalla og fengi Sigþrúði í lið með
sér. Auðvitað fyndist henni það ganga næst glæpi
að yfirgefa Nautaflatir. Og það yrði líka hart að-
göngu, en hún ætlaði nú samt að drífa sig, hvað
sem hver segði. En svo var það margt, sem athuga
þurfti. Þegar hún kæmi vestur til allra ókunnugra,
þá yrði hún alveg ráðalaus. Hún ætlaði að reyna
að fá Þórð með sér vestur. Það hlaut að vera ein-
manalegt líf, sem hann lifði hér heima, þegar
þetta eina skyldmenni hans var dáið. Hún var
næstum viss um, að Þórður kæmi með sér til
Ameríku. Svo ætlaði hún ekki að láta neinn vita
fyrr en svona rétt áður en hún færi. Líklega yrði
fólkið heldur hissa. Ekki var ólíklegt að því
fyndist heimilið niðursett.
Borghildur var að fá sér aukasopa, þegar
Anna kom í eldhúsið. „Viltu ekki fá þér svolítinn
dropa mér til samlætis, Anna mín?“ sagði hún
með móðurlegri blíðu. Anna gerði það.
„Aumingja Borghildur“, hugsaði hún á leið-
inni fram í stofuna, „sárt verður að skilja við
hana. Hver skyldi verða mér eins og hún?“ Svarið
kom eins fljótt og bergmál: „Enginn!“ Þar yrði
hún einmana svona fyrst í stað.
Anna færði stól að kommóðu Lísibetar hús-
freyju. Hún var alltaf kölluð dragkista. Hún dró
út efri miðskúffuna. Þarna var hátíðabúnaðurinn
framliðnu konunnar, stokkabelti, koffur og slæða,
allt vafið í fínan pappír. Hér talaði allt til hennar
á máli endurminninganna. Hvað skyldi mamma
hafa sagt? Hún sneri sér við í stólnum, svo að
hún gæti séð framan í stækkuðu myndina á
veggnum. En hvað hún var falleg og tilkomumikil
með skautið, hún elsku mamma. „Hvað á ég eð
gera? Hvernig á ég að lifa?“ spurði hún í hálfum
hljóðum kalda myndina. Og henni fannst hún
myndi segja það, sem hún hafði svo oft sagt áður:
„Reyndu að vera stillt og kjarkgóð. Það er það,
sem þig vantar mest“. Hún þurfti þess áreiðan-
lega með í þessu byltingastríði, sem var fyrir
hendi. Hún leit sem snöggvast á mynd fóstra síns.
Hann bar sinn vanalega prúðmennskusvip og hefði
sjálfsagt gefið henni sitt venjulega hollráð, hefði
hún leitað til hans í raunum sínum: „Lestu í
biblíunni, góða mín“. En nú var það svo undar-
legt, að biblían gat ekki veitt henni nokkra huggun
framar. Hugurinn var svo bundinn við sorgina og
vonleysið, að hann gat ekki festst við ritninguna
eða notið þessarar huggunarríku lærdóma. Hún
fór að athuga innihald skúffunnar, sem eiginlega
tilheyrði mest íslenzkri konu. Hvað svo sem átti
að gera við þetta? Hér eftir skartaði engin kona
í þessum búningi, hvorki við brúðkaup, skírnir
eða fermingu. Það var sjálfsagt að láta það verða
eftir í skúffunni. Sonur Lísibetar skyldi ráða,
hvað hann gerði við hátíðabúning móður sinnar.
Henni hafði allra snöggvast dottið í hug, að gefa
Borghildi hann, en hún átti þetta víst ekki. Það
var móðir hans, sem bar þennan búning. En hún
hafði nú reyndar alltaf álitið, að hún væri móðir
sín líka. Hún horfði á skínandi gulldjásnið og
andvarpaði. Hún hafði fellt mörg tár yfir þessu,
fyrst eftir að fóstra hennar var kölluð burt. Nú
var það sár gróið og öll önnur, en nýtt sár komið,
sem aldrei greri. Síðan lét hún allt í sömu skorður
og það var áður. Fór síðan inn í hjónahúsið, tók
fötin, sem voru á stólnum, og lét þau niður aftur.
Hún gat ekki hugsað um þetta meira í dag. Samt
endurtók þetta sig aftur og aftur. Hún fór fram í
stofuna á ný, tók upp úr skúffunum og raðaði svo
snyrtilega í þær aftur. Það yrði hart aðgöngu að
slíta sig frá þessu heimili, svo margar viðkvæmar
taugar bundu hana við það. Loks ranglaði hún
niður í kirkjugarðinn og settist hjá leiði litla
drengsins síns. Hér voru þó áreiðanlega sterkustu
ræturnar, hingað var stytzti og fyrirhafnarminnsti
flutningurinn, hugsaði hún örvingluð. Borghildur
fylgdist með aðförum hennar. Hún horfði á það
út um skálagluggann, að Jón kom neðan frá fjár-
húsunum og gekk skammt frá kirkjugarðinum án
þess að fara til Önnu eða yrða á hana.
Borghildur var heldur ströng á svipinn, þegar
hún kom fram í bæjardyrnar um leið og hann
kom að utan. „Hvers konar ráðslag er þetta,
maður, því reyndirðu ekki að hafa hana heim
með þér?“
Það kom hálfgert fát á hann. „Það þýðir
ekkert að ég tali við hana. Hún setur bara í sig
ofsa, og það væri óviðeigandi þarna út við kirkju-
garðinn“, sagði hann. „Þú reynir að tala við
hana — hún er betri við þig“.
„Mér heyrist þú lítið gera að því að tala við
hana“, sagði hún og snaraðist út úr dyrunum og
niður í garðinn. „Komdu heim, góða mín, þér
verður kalt“, sagði hún og tók undir handlegg
Önnu. „Það er ágætt kaffi á könnunni, sem hressir
Þig“-
„Mér er alveg sama, þótt mér verði kalt“,
svaraði Anna. Það var svo átakanlegt vonleysi í
málrómnum, að Borghildur mátti harka af sér
að klökkna ekki. „Mannstu eftir litla drengnum
mínum, Borghildur?“ spurði Anna á leiðinni heim.
„Já, auðvitað munum við öll eftir honum“,
„Manstu hvað hann var veikur og lítill?“
„Þótt hann væri of veikburða til að geta lifað
hjá okkur, er hann jafndýrlegur og aðrir englar
hjá drottni“, sagði Borghildur.
Jón stóð í bæjardyrunum, en hvarf þaðan,
þegar þær komu heim á hlaðið. Það var funheitt
í eldhúsinu. Anna settist í vanasætið sitt við
fremri borðsendann. Hún studdi olnbogunum á
borðið og fól andlitið í höndum sér og kveinaði:
„Ég er svo hrygg, Borghildur, hrygg og einmana.
Það talar enginn við mig, nema þú og Jakob. Það
eru víst allir hræddir við mig, halda víst að ég sé
að verða brjáluð eins og hann faðir minn heitinn“.
„Hvaða óttaleg vitleysa er þetta, góða mín“,
greip Borghildur fram í. „Hver hefur sagt þér
þessa vitleysu? Hann varð aldrei brjálaður. Þú
mátt ekki setja þetta fyrir þig“.
„Varð hann það ekki?“ spurði Anna áköf og
tók hendurnar frá andlitinu.
„Nei, þú mátt trúa því“, sagði Borghildur.
„Mér finnst þetta endilega, síðan ég varð
svona — svona óánægð og á svona bágt með að
sofa. Og það, sem verra er — mér heyrist hann
vera að hvísla að mér í myrkrinu. Það er voða-
legt“.
„Lestu nokkurn tíma í biblíunni, góða mín?“
spurði Borghildur.
„Mér finnst ég ómögulega geta það. Ég man
ekki um hvað ég er að lesa, enda dreymir mig
pabba og mömmu aldrei eða litlu börnin mín.
Það eru allir búnir að gleyma mér, nema þú og
Jakob“.
„Þér finnst þetta, góða mín, af því þú ert svo
lasin. Hérna kemur nú kaffið. Við skulum hressa
okkur á blessuðum sopanum. Svo skaltu bara fara
að hátta og hvíla þig“.
„Náttin verður nógu löng fyrir mig, þótt ég
fari ekki að hátta strax“, sagði Anna mæðulega.
Þegar þær voru nýbúnar að drekka úr bollun-
um, kom Steini inn með gest utan af Strönd.
Anna flýtti sér inn áður en hann hafði heilsað
henni.
STÓRHRÍÐ
Það var liðinn hálfur mánuður frá því Þórður
fór að heiman. Á hverjum degi töluðu krakkarnir
um það, að Þórður myndi koma í kvöld, og Gróa
tók vanalega undir það. Hún skildi nú bara ekkert
í því, hvað maðurinn gæti alltaf verið að gera
allan þennan tíma.
„Það er orðið svo vanalegt að sjá hann setjast
við borðið og hátta í rúmið sitt, að ég er næstum
farin að þrá að hann komi“, sagði Borghildur
brosandi eitt kvöldið, þegar allt heimilisfólkið var
að drekka kaffið við eldhúsborðið. Anna sat í sæti
sínu aldrei þessu vön. Þær höfðu verið að koma
framan úr fjalli, Borghildur og hún. Heimilis-
fólkinu virtist hún vera talsvert að hressast í útliti,
en aldrei heyrði það húsbóndann tala við hana
eða hana yrða á hann. Það var meira en nokkur
gat skilið, jafngóð og hjónasambúðin hafði verið
áður fyrr. Líklegasta skýringin var sú, að Jón
óttaðist að Anna segði eitthvað, sem hann gæti
ekki þolað að vinnufólkið heyrði. Nú leit út fyrir,
að Jón væri með hressasta móti, hann sat með
Kristján litla og lét hann hafa yfir þulu, sem
Manga var nýbúin að kenna honum.
„Heldurðu að Þórður komi í kvöld, pabbi?“
spurði Jakob. „Mér er farið að leiðast eftir
honum“.
„Ég hefði viljað láta hann koma heim í kvöld“,
sagði faðir hans um leið og hann rétti bollann í
áttina til Borghildar, svo að hún gæti hellt í hann
aftur. „Það eru veðrabrigði í aðsigi — mikill
veðurhvinur í fjallinu og „glasið“ hrapar niður.
Það verður komið annað veður í fyrramálið“.
„Kötturinn reif líka stoðirnar í fjósinu í
morgun“, sagði Manga.
„Og sauðirnir börðust eins og þeir væru vit-
lausir“, sagði Steini.
„Allt boðar þetta stórhríð. Líklega hafa pott-
arnir verið hvítir að neðan hjá Borghildi“, sagði
Jón gleðlega. Það var nú orðið óvanalegt að hann
gerði að gamni sínu.
Gróa ræskti sig lítið eitt. Hún hafði ekki séð
neitt fyrirbæri, en hún hafði annað í huga, sem
var henni kærkomið umtalsefní og hafði brunnið
á vörum hennar á hverjum degi. En þessi drungi,
sem alltaf var yfir heimilinu, hafði aftrað henni
frá að láta það uppskátt. Nú ætlaði hún að nota
tækifærið.
„Hvað heldur þú, húsbóndi góður, að Þórður
geri við þessa jörð í vor — Bjarnastaði meina ég?“
spurði hún dálítið hikandi.
„Það verða víst engin vandræði með að byggja
hana, þó aðseint sé. Þetta er ágætisjörð“, svaraði
Jón.
Jakob brosti dularfullu brosi. Hann átti dá-
lítið leyndarmál, sem var tengt við Bjarnastaði.
Krökkunum þykir alltaf gaman að leyndarmál-
um. Það vissi enginn nema' pabbi og Borghildur,
að hann hefði komið á ókunnan bæ í ókunnri sveit,
en hann ætlaði aldrei 'að segja nokkrum frá því,
þar sem Borghildur hafði beðið hans að geta þess
ekki.
,Mér þykir líklegt að hann fari að búa þar
sjálfur. Ég ætlaði einmitt að bjóða honum að
rázka fyrir hann“, sagði Gróa og hló ,svo að
skjannhvítar tennurnar komu í ljós.
„Ég yrði víst ekkert sérlega ánægður yfir því,
ef þið færuð bæði frá mér núna, þegar komið er
undir sumarmál, enda dettur Þórði það ekki í
hug. Hann á Selið víst, ef honum dettur búskapur
í hug. Við erum búnir að vera hvor við hliðina á
öðrum alla ævina, svo að ég get ekki hugsað til
að hann fari langt í burtu. Og svo vil ég hafa
hann nálægt mér í kirkjugarðinum, þegar þar að
kemur“.