Lögberg - 27.09.1956, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 27. SEPTEMBER 1956
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
Þórður lá hálfsofandi uppi í rúmi, þreyttur
eftir leitina. Anna settist fyrir framan hann. „Þú
sefur, Þórður minn“, sagði hún og stundi mæðu-
lega. „Náttúrlega dauðuppgefinn af að snúast við
þessar skepnur. Það væri betra að eiga þær engar.
Og svo allt þetta sláturstúss. Það eru undur, að
þær skuli ekki leggjast í rúmið af þreytu, stúlk-
urnar, af þessari sífelldu slátursuðu viku eftir
viku“.
t
„Það er víst engin hætta á því — það á betur
við þær en svo. Ég sofnaði við suðuna úr henni
Gróu og prímusnum, en ekki af því að ég væri
svo þreyttur“, sagði Þórður.
„Svoria geturðu verið gamansamur. Bara að
ég væri eins létt í lund. Það liggur eitthvert farg
á mér í dag. Ég held að það komi eitthvað leiðin-
legt fyrir í dag. Bara að einhver gæti spáð í
bollann minn eins og Sigga sáluga — það var
nógu gaman. Það er allt komið fram, sem hún
sagði: Eitt barn hjá mér, en mörg hjá Þóru, og
svo margt fleira. Hvað sagði hún um þig, Þórður?“
„Ég tók svo lítið mark á því, þess vegna man
ég það ekki“, sagði Þórður.
„Hvernig stendur á því að piltarnir skuli ekki
fara að koma? Ég er hrædd um, að eitthvað hafi
orðið að þeim. Nú er komið þreifandi myrkur“.
„Það eru margir snúningarnir í kaupstaðnum
og birtan stutt“, sagði Þórður.
„Er áin ekki fjarska vatnsmikil? Jú, ég sé að
hún flæðir upp á eyrar eins og í vorleysingu“,
kveinaði Anna.
„Vertu alveg óhrædd. Jón hefur sjálfsagt
riðið hana dýpri en hún er núna“, sagði Þórður
hughreystandi.
Borghildur fór inn fyrir með Önnu, þegar hún
hafði drukkið kaffið. Hún var orðin hálfóróleg
sjálf og vildi helzt að Anna háttaði sem fyrst.
„Heldurðu að þú getir nú ekki sofnað?“ spurði
Borghildur.
„Ég ætla bara að vita, hvað ég kem fyrst auga
á í biblíunni minni. Mér finnst eins og hún svari
mér stundum, þegar ég er kvíðin og óróleg“, sagði
Anna, tók biblíuna og lét hana opnast sjálfkrafa.
Það fyrsta, sem hún kom auga á, var þetta: „Hann
er eigi fjarlægur neinum oss, því að í honum
lifum, hrærumst og erum vér“. — „Sjáðu nú
bara, hún fullvissar mig um að drottinn sé nálæg-
ur piltunum, sem ég er svo óróleg út af. Ég ætla
að reyna að sofna og vera róleg“.
Borghildur fór fram og Anna heyrði að hún
bað Gróu að hafa nú ekki hátt, því að Anna ætlaði
að reyna að sofna. Gróa lækkaði róminn svolitla
stund, en hækkaði hann svo aftur fljótlega. Allt í
einu kom einhver inn, sem hafði ennþá hærra en
Gróa. Það var Steini. Anna reis upp og hlustaði.
„Þú verður að koma strax og reyna að koma
honum heim“, var það fyrsta, sem hún heyrði.
„Komstu með hestinn?“ spurði Borghildur.
„Nei, ég missti hann eitthvað út í myrkrið.
Fjandans karlinn hann Erlendur þóttist svo sem
gera góðverk með því að fylgja okkur yfir ána, og
svo var hann alltaf með flöskuna á lofti, þangað
til Jón var orðinn alveg útúrfullur. Svo lét hann
klárinn álpast upp með síkinu og þar datt hann
af baki. Ég gat ekki hreyft hann — hann var svo
þungur. Hann bað mig að sækja þig“.
„Skildirðu hann eftir á síkisbakkanum — ertu
orðinn alveg vitlaus, drengur?“ heyrði hún Þórð
segja óvenju hraðmæltan.
„í öllum bænum hafið þið ekki hátt“, heyrðist
í Borghildi. „Hún er víst sofnuð“.
„Viltu að ég komi með þér, Þórður?“ bauð
Gróa.
„Reyndu heldur að finna hestana og taka ofan
af þeim“, sagði Þórður.
Svo varð allt hljótt, líkt og baðstofan hefði
tæmzt á sama augnábliki. Anna hafði líka heyrt
nóg. Þetta var einmitt það, sem hún hafði fundið
á sér. Eitthvað hræðilegt átti að koma fyrir.
Ósjálfbjarga lá maður hennar einn í myrkrinu á
síkisbakkanum, eftir því sem Steina sagðist frá.
Hann þurfti ekki annað en að velta sér ofurlítið
til — þá var ævi hans lokið. Það voru heldur
ekki liðnar margar vikur síðan hún hafði beðið
himnaföðurinn að láta hann deyja. Kannske ætlaði
hann að heyra þessa einfeldnislegu bæn hennar.
Hún svitnaði af hræðslu og langaði að kalla fram
fyrir og vita, hvort enginn gæti náð í Borghildi
til að vera hjá henni, en óttaðist að Jakob myndi
þá vakna. Hvar skyldu allar stúlkurnar vera?
Líklega væru þær að ráfa út í náttmyrkrinu og
leita að áburðarhestunum. Hvað skyldi pabbi
sálugi hafa sagt yfir þessu og öðru eins? Þetta
hefði ekki komið fyrir, ef Þórður hefði farið með
Jóni. Þórður var alveg dæmalaus dyggðamaður
að geta verið vinur mannsins, sem kærastan tók
fram yfir hann sjálfan. Það er víst fáheyrt. En
hún hafði engan frið til að hugsa um þetta núna.
Hræðslan um að Jón yrði dáinn, áður en Þórður
kæmi út eftir, fyllti svo huga hennar, að annað
komst ekki að. Hann mátti ekki deyja svona
hraustur og ungur. Hún varð að reyna að biðja
guð að varðveita hann vegna Jakobs. Henni var
hann ekki annað en vandalaus maður, sem aldrei
myndi framar reyna að fá fyrirgefningu hennar.
Og hún hafði líka hikað við að rétta fram höndina
til sátta, eins og séra Hallgrímur hafði þó ráðlegt
henni, meðan enn væri ekki of seint, hafði hann
sagt. Sjálfsagt yrði hún jafnvansæl eins og hann,
ef maður hennar yrði fluttur heim til hennar sem
andvana lík. Hún spennti greipar og bað: „Góði
guð, gefðu mér hann lifandi!“
Anna varð hissa, þegar klukkan sló hálftólf.
Það var eftir allt saman ekki nema hálftími síðan
Steini kom heim. Hún hefði getað trúað því, að
það væru margir klukkutímar. Nú heyrði hún að
stúlkurnar voru að koma inn í baðstofuna.
„Eigum við ekki að fara að taka upp ristlana?"
spurði Gróa. „Mér finnst ég nú bara ekki geta fest
hugann við nokkurt verk fyrr en Þórður kemur
heim“.
„Góða Gróa, hafðu ekki svona hátt. Við skul-
um vona, að allt gangi vel og að hún sé sofandi“,
heyrðist til Borghildar.
Þá byrjaði Gróa að fjasa: „Hún er nú bara
alveg að fara eins og í hittiðfyrra eða hvenær það
var. Þvílík hörmung! Alveg eins og hann faðir
hennar. Hvað svo sem skyldi það verða annað!“
„Blessuð talaðu ekki svona. Farðu heldur út í
dymar og hlustaðu, hvort þú heyrir nokkuð“,
sagði Borghildur. Það leyndi sér ekki, að hún var
líka óróleg. Hún opnaði hurðina og hlustaði, hvort
hún heyrði nokkuð til Önnu. Svo lét hún hana
síga aftur og skóhljóð hennar fjarlægðist og dó
loks út.
Anna var orðin ein í myrkrinu. Hún óskaði
eftir að komið væri ljós til sín, svo að hún gæti
leitað huggunnar hjá biblíunni. „Hann er eigi
fjarlægur neinum oss“, hafði hún lesið áðan.
skyldi hann hafa verið nálægur manninum, sem
efaði kenningar biblíunnar og drakk frá sér vitið
— og sem þar að auki hafði brotið sjötta boðorðið?
Kannske líka fleiri — hún vissi það ekki. En
fjórða boðorðið hafði hann þó haldið. Eða hafði
drottinn sleppt algerlega af honum hendinni og
hann endað líf sitt í drykkjuvímu, án þess að geta
ákallað góðan guð á síðustu stundu? Það myndu
næstu'Stundir leiða í ljós, en þær voru lengi að
líða. Svo heyrði hún mannamál framan úr eld-
húsinu, en engin orðaskil. Svo komu einhverjir
inn í boðstofuna. Hún heyrði Þórð og Borghildi
tala, en ekki þó svo hátt, að hún skildi það. Því
talaði ekki einhver svo hátt, að hún gæti heyrt,
hvað um væri að vera? Hún héldi þetta ekki út
öllu lengur. Þá heyrðist drafandi rödd, sem hún
hafði fyrirlitið hingað til, en kom nú hjarta henn-
ar til að slá hraðara af feginleik: „Ég vil ekki sofa
annars staðar en í mínu eigin rúmi í hjónahúsinú1-
Þetta var málrómurinn hans. Hann var þá lifandi.
„Anna er sofnuð. Þú verður að sofa hérna í
rúminu hans Þórðar. Hún var ósköp lasin. Vertu
nú þægur. Það er svo kalt fram í herberginú1,
sagði Borghildur. *
Ég sef hvergi nema í mínu rúmi, hvað sem þu
segir, Borga mín. Ég skal hafa lágt, svo að hún
vakni ekki. Það hefur sjálfsagt verið lagt í ofri-
inn — mér er ónotalegt. Ég sef hvergi nema i
mínu rúmi, skuluð þið vita“, sagði drafandi röddin.
„Þú getur fengið kaffi, þá hlýnar þér“, sagði
Þórður.
Þá ýtti Anna ofan af sér sænginni og settist a
rúmstokkinn. Hún þreifaði eftir skónum sínum,
smeygði þeim á bera fæturna og fór fram í dyrnar.
„Verið þið ekki að þrátta þetta við hann“,
sagði hún. „Ég er ekki sofandi. Hann getur háttað
í sínu rúmi — bara að hann hafi ekki svo hátt,
að Jakob vakni“.
Borghildur horfði á húsmóður sína orðlaus af
undrun, en Anna lét hana ekki sjá sig nema i
svip. Hún hraðaði sér inn fyrir og upp í rúmið,
en skildi eftir hálfopna hurðina.
„Hvað var þetta, sem hér heyrðist?“ spurði
drykkjumannsröddin. „Var það ekki Anna Frið-
riksdóttir, sem einu sinni var konan mín, sem var
að tala um að ég mætti hátta fyrir innan? Skyldi
hún hafa endurfæðzt í dag?“
„En þú mátt ekki hafa hátt, svo að Jakob
vakni ekki“, sagði Borghildur.
Rétt á eftir komu þeir inn í hjónahúsið, hann
og Þórður. Jón gat þó gengið óstuddur, sem betur
fór.. Hann kom að rúminu hennar og sagði: „Ssel,
góða mín! Þetta vissi ég, að þú myndir vaka eftir
mér. Þau voru að segja, að þú værir sofnuð.
Varst það ekki þú, sem talaðir áðan? Varst það
ekki þú, sem varst góð kona?“
„Hún er víst steinsofandi“, sagði Þórður.
„Komdu nú og farðu að hátta“.
Það var myrkur inni, aðeins ljósrák lá á ská
úr opnum dyrunum yfir gólfið á rúmið hans.
Samt sá hún nóg af útliti hans til að fyllast við-
bjóði. Hann fálmaði eitthvað í yfirsængina. Lík-
lega hefði hún það fyrir þetta hjartagæzkuflan,
að hann færi að rausa og þvæla hér við rúmið
hennar fram á nótt.
„Anna mín!“ hikstaði hann. „Varst það ekki
þú, sem varst að tala áðan — eða var það bara
fallegur draumur?"
„Það var ég, sem talaði“, sagði hún hvíslandi.
„En nú máttu ekki hafa hátt, svo að Jakob vakni
ekki. Hann má ekki sjá þig í þessu ástandi“.
„Já, auðvitað fer ég að hátta. Ég ætla bara
að kyssa þig fyrir, hvað þú varst góð“, sagði hann
og fálmaði enn á yfirsænginni.
„Þú veizt að ég get ekki kysst þig, þegar þd
ert drukkinn“. Svo bætti hún við ásakandi:
bara skil ekkert í þér að haga þér svona — drekka
það mikið, að þú liggur út um hagann eins og
skepna“.
„Ó, þetta er nú ekki vanalegt, að ég taki það
svona hressilega", drafaði í honum.
„Svona, Jón“, sagði Þórður, „vertu nú ekki
að þessu kossaþvaðri. Farðu að hátta. Þú skalt
geyma kossana til morguns“. Hann tók undir
handlegg hans og leiddi hann yfir að hinu rúminu
og fór að hjálpa honum úr fötunum. Anna byrgði
sig í sænginni, svo að hún sæi þá ekki.
„Sjálfsagt verður það seint, sem Anna min
fer eins mjúkum höndum um Línu og þú um mig,
þó að líkt standi sakir“, heyrði hún mann sinn
segja í drafandi málrómi. „Og þó hefur hún mjúk-
ar og fallegar hendur“.
Þórður hallaði aftur hurðinni og settist á stól
fyrir framan rúmið hans Jóns. Þar sat hann
þangað til Jón var sofnaður.