Lögberg - 18.07.1957, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 18. JÚLÍ 1957
5
VTTvyvvwvyytvvwwvvTVfv
AHUGAHAL
rVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Við erum búnir að ná öruggri
fótfest’u þrátt fyrir samkeppnina
Slull samlal við ALFREÐ ELÍASSON íorsljóra Loílleiða
D a n s i n n
t
Ég var kornung þegar ég
lærði að lesa íslenzku, svo
ung, að ég man nú ekki hver
kenndi mér að stauta eða
kveða að, eins og það var
kallað. Ástæðan fyrir því að
mér veittist þetta nám létt
er sem hér segir:
Gömt^l kona, sem var oft til
heimilis hjá okkur, kunni ó-
grynnin öll af þjóðsögum og
ævintýrum, og hafði hún
lítinn frið fyrir okkur • krökk-
unum; við eltum hana á rönd-
um: „Æ, segðu okkur nú
sögu.“ Og þegar hún settist
niður við prjóna sína, þyrpt-
umst við í kringum hana, og
svo komu sögurnar; hún sagði
þær svo vel að við höfðum
jafnmikla ánægju af því þó
hún endursegði sömu söguna
oftar en einu sinni.
Einn dag kom bók á heimil-
ið, sem var heldur en ekki
fengur í; það voru Þjóðsögur
Jóns Árnasonar. Ég komst að
því, að í þessari bók voru
margar sögur, er Friðrika
hafði sagt okkur. Ég náði
þegar í bókina og tók að stauta
mig fram úr fyrstu sögunni.
Ef mig rak í vörðurnar, þaut
ég til einhvers, sem gat sagt
mér til. Þannig gekk það dag
eftir dag; ég lá*í bókinni þar
til ég hafði lokið lestri síðustu
sögunnar; þá var ég orðin læs
á íslenzka tungu, og nýr töfr-
andi heimur hafði opnast fyrir
mér, svo að segja fyrirhafnar-
laust.
Nýlega las ég þessar gömlu
sögur á ný; þ^að var eins og
endurfundir við gamla vini.
En nú skil ég betur hvers
vegna þessar sögur hafa verið
vinsælar. Málið er einfalt en
þróttmikið og fallegt; þær
eru margar hverjar há-drama-
tiskar og táknrænar — endur-
spegla lífsreynslu og lífsspeki
þjóðarinnar.
Ég man hvernig mér, barn-
inu, varð innanbrjósts þegar
gamla konan sagði okkur sög-
una „Dansinn í Hrúna.“ —
Fólkið hafði í léttúð sinni van-
virt helgan stað og helga
stund, og þetta hafði ægilegar
afleiðingar í för með sér.
Þetta er þjóðsaga, en samt
hefir mér jafart fundist, að
það eigi ekki vel við að dansa,
spila á spil, yðka bingo og
aðra slíka hluti í kirkjum, en
e. t. v. er það nú sérvizka hjá
mér.
Hins yegar finnst mér fel-
ast djúpur sannleikur í þjóð-
sögunni. Ekkert er háskalegra,
mér liggur við að segja synd-
samlegra en vanvirðingin —
vanvirðing fyrir foreldrum og
ættþjóð og því er þau og hún
í Hruna
hafa látið manni í té; vanvirð-
ing fyrir því, sem öðrum er
heilagt — vanvirðing fyrir
guði og mönnum. Þetta hefir
sagan sannað, ekki sízt á síð-
ari árum, þar sem harðstjórar
hafa komizt til valda, fótum-
troðið helgi einstaklingsins og
virt að vettugi guðs- og
mannalög; afleiðingarnar hafa
verið ægilegar að sama skipi.
----0-^-
DANSINN í HRUNA
(Eftir handritum séra Jóns Norð-
manns pg Jóhanns Briems, prófasts
I Hruna o. fl.)
Einu sinni til forna var
prestur í Hruna í Árnessýslu,
sem mjög var gefinn fyrir
skemtanir og gleðskap. Það
var ávalt vani þessa prests,
þegar fólkið var komið til
kirkju á jólanóttina, að hann
embættaði ekki fyrri part
næturinnar, heldur hafði
dansferð mikla í kirkjunni
með sóknarfólkinu, drykkju
og spil og aðrar ósæmilegar
skemtanir langt fram á nótt.
Presturinn átti gamla móður,
sem Unai hét; henni var mjög
móti skapi þetta athæfi sonar
síns, og fann oft að því við
hann. En hann hirti ekkert um
það, og hélt teknum hætti í
mörg ár. Eina jólanótt var
prestur lengur að þessUm
dansleik, en venja var; fór þá
móðir hans, sem þæði var for-
spá og skygn, út í kirkju og
bað son sinn hætta leiknum
og taka til messu. En prestur
segir, að enn sé nægur tími
til þess, og segir: „Einn hring
enn, móðir mín.“ Móðir hans
fór svo inn aftur úr kirkjunni.
Þetta gengur í þrjár reisur,
að Una fer út til sonar síns og
biður hann að gá að guði, og
hætta heldur við svo búið, en
ver búið. En hann svarar ávalt
hinu sama og fyrri. En þegar
hún gengur fram kirkjugólfið
frá syni sínum í þriðja sinn,
heyrir hún, að þetta er kveðið
og nam vísuna:
„[Hátt lætur í Hruna
hirðar þangað bruna;2
svo skal dansinn duna,
að drengir [megi það1 * 3 4 muna.
Enn er hún Una,
og enn er hún' Una.“4
Þegar Una kemur út úr
kirkjunni, sér hún mann fyrir
utan dyrnar; hún þekkti hann
ekki, en illa leizt henni á hann,
og þótti víst, að hann hefði
1. AÍSrir segja, að prestskonan
hafi heitið Una.
1. Pyrir 2 fyrstu hendingarnar
frá [hafa aðrir þessar:
„Fögur eru hljóð I Hruna,
höldar mega við una."
3. Frá [hafa aðrir þannig:
„fái að.“
4. Aðrir hafa hér einnig visuna,
sem kölski kvað á Bakka-
etað: „Held ég mér I hurðar-
hring."
Dánarfregn
Hinn 27. janúar 1957, and-
aðist Mrs. C. Albert (Lilly)
Johnson í Nash, Walsh County
á sjúkrahúsi í Grafton, N.
Dakota, sextug að aldri.
Mrs. Johnson var fædd á
Blönduósi í Húnavatnssýslu á
: slandi 7. des. 1896, en fluttist
með foreldrum sínum til
Bandaríkjanna 1901. — Hún
dvaldi eitt ár í Hallson, N.D.,
áður en hún fluttist í Walsh
County. Hún hlaut góða
menntun, og hafði á hendi al-
jýðuskólakennslu um 8 ára
skeið. 23. júní 1925 giftist hún
C. Albert Johnson, manni af
sænskum ættum, í Winnipeg.
Hún tilheyrði “Our Saviour’s
Church” í Grafton, og kven-
félagi þeirrar kirkju, svo og
kvenfélagi “North Trinity”
lútersku kirkjunnar.
Auk eiginmanns síns lætur
Mrs. Johnson eftir sig einn
son, Finlay, búsettan í Nash,
þrjár dætur, Carol, Lindu og
Kitu, allar heima; eina systur,
Mrs. O. M. Cain, í Winnipeg,
og tvö barnabörn. — Hún var
jarðsungin 30. jan., að miklu
fjölmenni viðstöddu, frá Our
Saviour’s Church í Grafton,
og flutti séra G. Hö Feig síð-
ustu kveðjuorðin.
Dregist hefir um of að birta
þessa dánarfregn í íslenzku
vikublöðunum, eingöngu sök-
um langvinnra veikinda syst-
ur hinnar látnu.
----0---
— ÞAKKARORÐ —
Innilegar þakkir vil ég hér
með votta öllum þeim mörgu
vinum og kunningjum, sem
glöddu mig með heimsóknum,
blómagjöfum og margvísleg-
um vináttumerkjum í veik-
indum mínum og langri legu
á Grace og King Edward’s
sjúkrahúsunum á síðastliðn-
um vetri. — Slíkur kærleikur
og ræktarsemi mun seint
gleymast. Finna Cain
kveðið vísuna. Unu brá mjög
illa við þetta alt saman, og
þykist nú sjá, að hér muni
komið í óefni, og þetta muni
vera djöfullinn sjálfur. Tekur
hún þá reiðhest sonar síns, og
ríður í skyndi til næsta prests,
biður hann koma og reyna að
ráða bót á þessu vandkvæði,
og frelsa son sinn úr þeirri
hættu, sem honum sé búin.
Prestur sá fer þegar með
henni, og hefir með sér |narga
menn; því tíðafólk var ekki
farið frá honum. En þegar þeir
koma að Hruna, var kirkjan
og kirkjugarðurinn sokkinn
með fólkinu í, en þeir heyrðu
ýlfur og gaul niðri í jörðinni.
Enn sjást rök til þess, að hús
hafi staðið uppi á Hrunanum,
en svo heitir hæð ein, er bær-
inn dregur nafn af, sem stend-
ur undir henni. En eftir þetta
segir sagan, að kirkjan hafi
verið flutt niður fyrir Hrun-
ann, þangað sem hún er nú,
enda er sagt, að aldrei hafi
verið dansað síðan á jólanótt
í Hrunakirkju.
Þau hafa ekki verið lengi að
líða árin 10, sem nú eru að
baki í millilandaflugi Loft-
leiða, sagði Alfreð Elíasson,
framkvæmdastjóri þessa um-
svifamikla félags, sem á síð-
asta starfsári færði hinum
gjaldeyrissnauða landssjóði
verulegar gjaldeyristekjur, —
því að af um 60 milljón króna
veltu,, þá voru sem svarar
80% í erlendum gjaldeyri.
Tveir gamlir flugkappar
Alfreð Elíasson og Kristinn
Olsen eru nöfn, sem frá önd-
verðu hafa verið nátengd fé-
laginu- Þeir komu hingað
heim kornungir menn, sem
staðráðnir voru í því að hazla
sér braut í flugi á íslandi. Með
lítilli Stinson-flugvél, sem
hafði bækistöð í hinu gamla
flugskýli við Vatnagarðana,
var grundvöllurinn lagður að
Loftleiðum. Að öðrum framá-
mönnum Loftleiða ólöstuðum,
þá hafa þessir tveir gömlu
flugkappar verið kjarninn í
félaginu, sem í dag heldur
uppi miklu millilandaflugi
með 4 Skymaster-flugvélum,
milli Evrópu-landa, Islands og
Bandaríkjanna, og hefir nú í,
þjónustu sinni rúmlega 200
manns.
Kristinn Olsen flýgur enn
og mun hafa fleiri flugtíma en
aðrir starfsbræður hans. Al-
freð hætti flugi að mestu fyrir
nokkrum árum, er hann tókst
framkvæmdastjórn á hendur.
Á skrifborði Alfreðs er
líkan af framtíðarflugvélinni,
Lockhead Electra-flugvél
þeirri, sem Loftleiðir hafa
gert pöntun á og hefja á flug
sumarið 1960. Reyndar verða
það tvær flugvélar, sem koma
munu með stuttu millibili.
Framlíðarflugvélin
— Hví völduð þið Electra?
— Við höfum eins og kunn-
ugt er lagt alla á herzlu á far-
þegaflugið milli Evrópu og
Bandaríkjanna, og þar höfum
við þegar náð svo öruggri fót-
festu,,að ég er þeirrar skoðun-
ar, að Loftleiðir séu komnar
yfir erfiðasta hjallann þrátt
fyrir hina hörðu samkeppni.
Við teljum Electra-flugvélina
muni henta okkur bezt til
þessa flugs. Þær, sem við fá-
um, verða fyrir 80—90 far-
þega hvor. Þessar flugvélar
eru ekki enn f^rnar að fljúga,
en flugvélasérfræðingar í
Bandaríkjunum binda miklar
vonir við þessar flugvélar, og
geta má þess, að bandaríska
vikublaðið Newsweek skrifaði
mjög ítarlega um þessar flug-
vélar fyrir stuttu og kemur
þar fram hvílíkar vonir banda
rískur flugvélaiðnaður bindur
við þessar flugvélar. Fyrsta
flugvélin verður tilbúin til
flugs í janúarmánuði næst-
komandi. Fáeinum mánuðum
síðar munu hin stóru, víð-
kunnu félög, K.L.M. í Hol-
landi og American Airlines,
fá sínar fyrstu Electra-vélar,
en í verksmiðjunni liggja nú
fyrir pantanir á um 130 slík-
um flugvélum, sagði Alfreð.
Reynum að auka
jafnt og þétt
— Þegar þið fáið þessar
nýju vélar aukast möguleik-
arnir til enn frekari aukningu
millilandaflugsins, er ekki
það?
— Jú, en við munum reyna
að auka flugið jafnt og þétt
fram að þeim tíma, því það
eru þó 3 ár til stefnu og enn
miklír möguleikar. Lönd eins
og Canada t. d. og jafnvel hér
í Evrópu, því liggur t- d. ekki
mikill straumur manna að
vestan til Parísar. Norður-
rútan, eins og flugmenn kalla
leiðina hér um riorðurstóðir,
veitir mikla möguleika, og
þetta munum við hjá Loftleið-
um allt hafa í huga þegar
möguleikar eru á því að auka
enn við flugnetið okkar um
Evrópu-lönd, um Island til
Bandaríkjanna, og þeir verða
athugaðir. Electra-flugvélarn-
ar, sem eru háloftsflugvélar,
munu fljúga milli Islands og
Evrópulanda og Bandaríkj-
anna í 30,000 feta hæð. Flug-
tímann héðan til New York
áætlum við 8 klukkustundir.
1 þeirri hæð eru háloftsvind-
arnir á móti þegar flogið er
austur, vindurinn fer með um
100 kílómetra hraða á klst.
Að vestan áætlum við flug-
tímann um 6 klst. Héðan til
Kaupmannahafnar á flugtím-
inn að vera um 3.20 klst.
Samkeppnisfærir aðalatriðið
Allt eru þetta athyglis-
verðar tölur, segir Alfreð, en
aðalatriðið er að sjálfsögðu
fyrir félagið, sem heldUr uppi
slíku farþegaflugi, að vera
samkeppnisfært við hin stærri
félögin með þessum flugvéla-
kaupum. Og flugmönnum
okkar treysti ég fyllilega, svo
að ég myndi á þessum tíma-
mótum í sögu Loftleiða, telja
það í alla staði rétt og hvergi
ofmælt, að framtíðin virðist
björt fyrir félagið og það mun
kappkosta að gera strangar
kröfur til sjálf síns um allt,
er lýtur að flugþjónustunni
við farþega sína, hvort heldur
þeir fljúga frá Islandi, Dan-
mörku, Hamborg eða New
York, sagði Alfreð Elíasson að
lokum. —Sv. Þ.
—Mbl., 16. júní
Hin gamalkunna kvikmynda
stjarna Mae West fór eitt sinn
í heimsókn til Italíu og fékk
þá tækifæi;i til þess að sjá
Vesuvíus gjósa. Fylgdarmanni
hennar var mikið niðri fyrir,
en hún lét sér fátt um finnast.
Er hún hafði rétt aðeins litið á
gosið, sagði hún kæruleysis-
lega: — Heima í Bandaríkjun-
um eigum við vatnsfall, sem
gæti kæft þetta eldgos á 5
mínútum.