Lýður - 03.12.1888, Blaðsíða 2

— 22
skömmum tíma, og mestþar, sem nautnin var næst. Hvað-
an lilæs sá andi? Innan frá sem utan.
j^essi andi boðar nýja tið, nýtt skeið, nýjan sprett á
hinni löngu en ljómandi leið til frelsis og fullkomnunar.
„Ekki að ég liaíi höndlað hnossið, heldar sækist eg eptir
pví“. í peirri eptirsókn er farsæld vor mannanna fólgin
— í engu öðru, er vér pekkjum.
Séra Jón Bjarnason og „Sameiningin ‘.
Eigi alls fyrir löngu lásum vér f samanhengi síðasta ár-
gang kirkjutímarits séra J. B. Og pó oss væri suint af pví
eigi. ókunnugt áður, liljóp oss kapp í kinn, enda fullur kinn-
roði, sakir pjóðar vorrar ótrúlega vesalcióms, að húnskuli eiga
forna, hálaunaða og hámenntaðaf?) pjóðkirkju, en livorki neitt
kirkjublað né menntablað í kirkjulega stefnu, enga nýja, frjálsa
stofnun til framkvæmda, hvorki fundi né félög né fjör eða
kapp, né líf né ljós, svo menn sjái eða heyri. Og er pað nú
í landi, sem Droti.inn er búinn að aga og typta í púsund
ár— í landi, sem einmitt á pessuin árum hefir flestum hugs-
andi mönnum sýnst í flestu tilliti vera rétt komið á steypir-
inn — í landi, par sem fólkið mitt í sínutn vesaldómi kaup-
ir fjöida af pólitískum dagblöðum, sem flest eru að vorri ætl-
an meir og minna ókristileg í anda, óhrein og siðaspillandi.
Já, oss hljóp kapp í kinn af sorg og bligðun; en hins vegar
veitti tímarit petta oss töluverða andlega nautn og huggun.
|>ótt „Lýð“ yrði fyrir bragðið varpað á eld óslökkvanda, segj-
um vér skýlaust, að bæði vorir pólitísku og „andlegu“ leið-
togar hér heima megi bligðast sín gagnvart oddvitum pjóð-
ernis vors í Yesturheimi. Yér vituin vel; að par í landi er
líka margt svart og seyrt, en par er hið góða gott og
iýgin lýgi, og par er líf og vilji, einurð og innra frjáls-
• lyndi og framfara-kapp miklu meira en hér. Vér skulum
i annað sinn minnast á veraldlegu blöðin, en hér minnum
vér alla hugsandi lesendur vora á „Sameininguna-1 og ritstj.
hennar. Séra Jón Bjarnason, er aðeins búinn að vera fá ár
vestra síðan hann fór aptur af landi pessu. en hve marga ís-
lenzka presta og kirkjumenn mundi purfa að leggja saman
til pess að eins mikið verk sæist eptir pá liggja eins og eptir
hann einn — og pað prátt fyrir hið sorglega heilsuleysi. sem
opt læfir bundið hann við hviluna? Séra Jón er líka hreinn
og beinn skörungur; áhugi lians og elja, óegingirni og sann-
leiksásl, er framúrskarandi. Eins og villuráfandi hjörð án
hirðis kemur fóllc vort parna vestur, og hvernig sem nú um
stund heíir verið tí.ðska að skoða kirkju og kristindóm, pá er
sannleikurinn sá, að miklu fleira en menn ætla af slíku fólki
yrði andlega hungurmorða á hinni voðalegu Vesturheims-
eyðimörk, kœmu ekki pessir hálf-fyrirl itnu pjónar trúarorðs-
ins fram og kölluðu hinn tvístraða iýð saman í nafni hins
stóra hirðis kristninnar. Eins og kunnugt er, lieíir séra Jón
ekki einungís komið par miklum fjölda landa vorra í lúth-
erskt kiikjufélag, heldur lieíir hann stofnað par hinn
fyrsta söfnuð (í Nýja-íslandi), átt pátt í stofnun annara
fleiri, og nú hefir hann komið á fastan fót peirra aðal-
söfnuði í höfuðborginni AVinnipeg sjálfri, sem eðlilega er og
verður hjartað í pjóðernis-viðburðum íslendinga par vesíra.
í fyrra haust vígði hann par liina fyrstu fullgjörðu kirkju,
sem landar vorir hafa reyst par vestra. J>að er veg-
legt musteri, og er söfnuðurinn síðan í góðrivirðing parlendra
manna, |>á stofnaði og séra Jón fyrir nokkrum árum ár-
]egt kirkjuping fyrir landsmenn sína par vestra. Hið
fjórða var haldið í VVinnipeg í sumar sem leið. Eptir blöð-
unum að dæma, fór pað ping prýðisvel fram og lýsti furðu-
lega miklu frainfarasniði i menntun, kristindómi og félags-
skap. £>ar voru sampykkt ný grundvallarlög kirkjufélagsins,
sem oss falla mjög vel í geð, og auglýst eru nú í pessu
blaði. Enn heíir séra Jón, sein yfirprestur landa sinna, verið
ðalfru nkvöðull s un n udag i skó 1 anna , sem komnir eru
par á i hverjum sofnuði. Lætur hann sér um fátt jafn ant
sem pá, enda linna allar kristuar pjóðir betúr og betíur ár
frá ári, að par sem peim verður viðkoinið, eru peir nálega
hið bezta menntunarmeðal, sem til er, fyrir allan porra upp-
vaxandi manna. Loks hefir séra Jön stofnað og síðan ritað
sitt skörulega kirkjutíinarit, „Sameininguna", Blað petta
er ,,conservatlvt‘‘ hvað iærdóminn snertir, eins og séra Jón
er sjálfur, og sjálfsagt mun vera hollast eins og par á stend-
ur, en í öllu praktisku, öllu, sem að líli og breytni og borg-
aralegu frelsi og framförum lýtur, er blaðið frainfarablað.
I pvi er hvert orð ritað með álniga á aðalefninu: kristileguin
framförum. Augnamið pess er hið saina og kirkjufélagsins:
að sameina vora tvístruðu landsmenn með bandi Iriðar og
söinu trúar, efla luistilegt og siðsamt almenningsálit, glæða
og efla allt hið bezta, en stríða með rögg og samheldi á móti
öllum peim illa úlfasæg, sem í slíku landi veður uppi með
miklu meiri ósvifni en á sér stað í vorum vana-trúarsöfnuð-
um, par sem Vesturheimsmönnum finnst sem enginn tali neitt
nema eins og upp úr svefni.
Séra Jón er nú að sögn með batnandi heilsu og
hagur hans allur með sæmilegu móti. Koua hans (dóttir
Péturs sál. Guðjohnsensl er h.ms önnurhöndí öllu, sem góð og
vel mennt prestkona. Bæði mega pau enn heita á bezta aldri.
Mætti forsjóninni póknast að veita löndum vorum pað
lán, sein lengst að njóta lífs og framkvæmdar séra Jóns og
peirra, sem með honuui starfa!
Að endingu leyfum vér oss að skora á presta lands vors, og
alla, sem unna trú og kristindómi, að kaupa tímarit séra Jóns,
sem fæst fyrir 2 kr. — ekki hálfvirði.
„Kvennafræðarinn“ hcitir rit eptir ungfrú E1 í n u
Briem, kennara stúlknaskólans á Ytri Ey. Af pví er
einungis fyrra heftið komið út. jpað er einskonar matreiðslu-
fræði með visindalegri upplýsingu um næringarefni, o. fi.
pað getur orðið mjög hentugt og uppbyggilegt rit fyrir kon-
ur og kouuefni
J>á er að minnast á hið nýja rit eptir stud.
mnq. Boga.Th, Melsteð. J>að er ummenningar-
skóla“, 76 bls. Gefið út af nokkrum íslendingum. Rit
petta er bæði vel samið og einkar mikilsvert að efni, pótt
pað einkum sé ætlað skólamönnum og skólavinum
til lærdóms og leiðréttingar. Að dæmi og i anda
hinna nafukenndu \ fræðimanna í Danmörku, Pingels og
Kromans, reynir höf. að skýra fyrir löndum sínum hinar
nýju stefnur og skoðanir um skipulag og markmið allra
menntunarskóla. Markmiðið er að fullkomna sein bezt og
í sem réttustu hlutfalli jafnt sál og likama hinna uppvax-
andi némenda. Samkvæmt pví marki skal tilhöguninni í
skólunum hagað. Eíns og miög margir liinna yngri mennta-
vina, er höf. mjög á móti fornmálanáminu, og fer par
máske heldur langt. Réttast væri að kenna pau
mál — latínu og grísku — einungis í tveim síðustu bekkj-
um, en taka „stílinn" alveg af. Aptur erum vér alveg
samdóma höfundinum í tiestum öðrum tillögum lians: Hann
vill auka kennslu í hinum lifandi málum, og láta pekking
móðurmálsins vera upphaf, enda og grundvöll, allrar málfræði,
sem ungum er kenncl. jpessu erum vér samdóma. Hann
vill auka kennslu í öllum greinum náttúrufræðinnar; pví
erum vér líka sampykkir. Hann vill að guðfræðisnám sé
aftekið i æðri skólum; pað sampykkjum vér og, en vildum
óska, að nemendur slikra skóla fengj u að njóta f y rirlestraí
peim fræðum, svo som bezt mætti viðkoma. Mætti slikt gjöra
meira gagn en margur hyggur, ef ekki kenndi „pokaprest-
ur“. |>á vill höf. að menningarskólar vorir (o: Rvikur- og
Möðruvallaskólinn) myndi einn skóla eins og pví yrði
bezt komið fyrír, panníg að útskrifaðir sveinar frá Möðru-
völlum gætu lialdið áfram við hinn skólann og sezt par án
undirbúnings í tiltekinn bekk J>essu erum vérj skilyrðis-