Lýður - 23.07.1890, Síða 2

— so
tneiri liluta allia landsinanna. J>á kom upp (fyrir pau
aldamót) nýtt Möðruvellingakyn, iett Grims Pálssonar,
en pað var Eiða-ætt, tengd Lopts ætt, og varð hún pó
iniklu minni háttar en hin fyrri. Ymsa meiri háttar menn
mætti pó nefna, en rúmið leyfir pað ekki. Seinni hlut
aldatinnar komust peir alkunnu Svalbarðsbræður allir
fjórir til auðs og valda; peirra beztur var Magnús prúðií
Ögri, Jón lögmaður í'íkastur, en Staðarhóls-Páll sögulegast-
ur. þórun dóttir Jóns bps. bjó til elli á Grund; ekki varð
hún kynstelj etiii hinn mesti skörtmgur var hún og hin sið-
asta stórræðakona á laftdi hér, er hún lét hefna föður síns
og bræðra. A 17. öld fei- að di aga úi' dáð Eyfirðingtt. Sein-
asti höfðingi í prestastétt var Björn prófasiur Gíslason í
Saurbæ, og hann ól tipp Odd, er seinna vatð biskup, hinn
lærðasti maður á sinni tíð. Hann inun fæddur að Nesi i
Aðal-Eeykjadal, en bæði hann og presta -og skálda-ölduftg
ftrinn Einar i'aðir haus vóru Eyfirðingar i báðar ættir. Af
i'íkismönnum kvað pó mest að peim feðgum Benedikt ríka
og Halldóri föður hans; peir bjöggu á Móðruvöllum í
Hörgárdal og voru niðjar Gríms PálSsonar. |>á má og
geta niðja peil-ra: Magnúsar lögmanns á Mftnkapverá, hins
aftðugasta ftianfts á Isiaftdi, föður Gísla á Hlíðarenda
og forföður Magnúsar amtfti., og Bjatftar Benediktssouat
sýslum. A peirri öld lifði og skáldið séra Jón Magnússon
í Laufási. A 18. öldinni ber raest á lætðum mönnftm i
pcssu héraði, en mest allur höfðingsskapftr er pá horfinnj
enda sátu hér pá engir af embættis-ribböldum aldarinnar-
Afkomendur Guðbrandar biskups, er hér náðu bólfestu og
auðsæld, toru atkvteðalitil spakntdnni, og ekki síður Skef-
ingsættin, er bæði voru gæfir og auðsælir. Af embættis-
mönnum má helsta teíjá Svein lögmaftn Sölvasoft og pá
Grenivikurfeðga, langinerkastur peirra var Stefán amtní.
j>órarinsson. j>á var uppi Eyólfur prestur hinn lærði á
Yölluni (sunnlenzkur að ætt) og skáldið séra porlákur f>ór-
arinssoft (Jporlákskver). A Espihóli í Ej'jafirði ólst og upp
Jón sýslumaður Espólin hinn fróði, og átti hann, eins og
frændi hans Ólafftr stiptftmtmaður, liéf hálft kyn sitt. í
Svarfaðardal voru og baíftfæddir peir lterðu bræður, Gunn-
ar Pálsson og Bjarni landlæknir; var móðir peirra Sigríð-
ftt' ekkja og hinn mesti skörungur. Af eyfirzkum mönnuift
á pessari öld má marga merka menn nefna og heldri
ættir: Melsteds ætt, Briems ætt, Kristiánssonar ætt,
o. íí. Hér fæddist pjóðskáldið Jóftas, og hér kvað
lengst og bezt séra Jón f>orláksson; hér er Bólu-Hjálmar
borinu. Hér voru merkisprestarnir: Jón læfði, Einar
Thotlacius og peir feðgar, j>orsteinn á Hálsi, Gunnar
Gtinnarsson og Björn próf. í Laufási. En af bændum
nefnum vér: jpotlák í Skriðu, Jón á Böggvisstöðum, sem
legatið gaf, Ólaf Briem, Tómás á Steinstöðum, Sigurð á
Ungulstöðftm, Svein á Hálsi, Jón á Munkapverá, Pál á
Kjarna, j>órstein Danielsson, Pál á Tjörnum, skipstjórana
Jón Loptsson, Gunnlaug Gunnlaugssoh o. m. fi.; enn frem-
ur: Björn gamla ritstjóra, pá Beftediktana á Gftfttstöðum
og Hvassafelli og aðra miklu fleiri, sem dánir eru,
mœtti neffta, en sefti vét ekki mftntim eða pekkjum.
(Kiðurl. í næstan bl.)
Y erðláuitaskýrsla.
I. Lifahdi peningur, s ýnduf 20. júni.
(Dómnefnd: Herm. búfr., Jakob Grísará,- &ig. Jónsson Mýv.)
1 æi’, 1. verðl. Sigurgeir Eyfirðingur Ungulstöðum 10,00 kr.
1 — 2. — smni.................................—
1 — 3. _ sami.................................4,00 —
1 hrútur 1. verðlaun Vilhjálmur Kaupangi . . 8,00 —
1 — 2 — • Hermann á Varðgjá . . . 6,00 —
1 — 3.----E. Laxdal Akureyri . . . 5,00 —
1 _ 4------sanli ........ 2,00 —
] — 5. -“— Sigurg. fiyfirðingur Ungulst. . 2,00 —
1 gCiftlingur 1. terðl. Sigurður á Jódýsarst. . . 3,00 —
2 — 1. — E. Laxdal......................6,oo —
1 — 2. — sami...........................2,51? —
1 — 3- —■ sami 2.00 —
1 — 4. — Sigui'g. jfingeyinguí' Ungulst. 1,50 —-
1 naut, 2. verðl. Magnús Siguf'ðsson Grund . . 8.00 —
1 kýr, 3. — Stefán Hallgrímsson Kollugcrði 2,00 —-
II. S m í ð i s g r i p i r, o. f 1. sýndir 21. júni.
(Dónlnefnd: J. Chr. Stephánsson ogM. Jónssou ÁkureyrL)
aptanhlaðin byssa, 1. verðL Jósep Jóhannesson Uddeyri
10,00 kr.
1 desímalmet, 1 verðlaun Siðurður Sigurðsson Akureyri
5,00 'hv.
Bókband, 2. verðl. Aðalst. Friðbjarnarson Akure. 3,00 —
Yiolin, 2. verðl. Aðalst. Halldórsson LitlahanJri . 2,00 —
llí. P r j 6 n 1 e s, dúkar, h a n n y r ð i r, b a n d.
(Dómnefnd: frú Gdðrún Runólfsdóttir, frú Amm Schiöth
og ungfrú Jakobínft Möller.)
Fingravetlingar fftá Kaupangi 1. verðí. 2’,00 kr.
Brúnir og bláir vetlingar frá Hólmum 2. — 1,50 —
Vetlingar firá Hólum .... 3. — 1,00 —•
Klútur frá Bifgittu Tónfasd. Udcíeyri . 1. — 2,00’ —
Prjónabuxur frá Flugufnýri . 3. — 2,00 —
Gráröndóttur dúkur frá Ljósavatni 1. — 5,00 —
Svart vaðinál frá G. H. Helgad. Otldeyri 2. — 2,00 —'
Bréfasliðra útsauúftið frá Múla u — 3,00 —
Hvitt band prinnað frá Halldófsstöðtím 1. — 6,00
j>ráður einfaldur 2. — 4,00
j>ráður tvinnaðúr — 3. — 2,00 —•
11 Itdó HlUr eða híakdómur Gests Pálssonar um leik-
inn „llelga magra“ (í Isafold) iiefir pað sér til ágætis, að
lxann skilftr eklii eptir hið v e r r ft; að öðru leiti er démúi''
hans svo ósanngjarn og fiivíslegur, sem mest má verða.
Gestur hefir áður bæði sagt og sannað, að hvorki pekki hann
fornsögurné virðir, en nú dæmif hann, eða réttarH að Segja,
í’otar hann rétt sem horfir hvert atriði i leik pessum svo
sem allt sé ónýtt og vitlaust, andlaust, öfugt og fjærri öllu
fornaldai’lifi. Hann vcit allt miklu betur. j>óran hyrna
á ekki að hafii haft hvílu nema á piljum upni cfg vera á
sjóklæðum (skinnstakki ?). Knerrir gátu ekki (hjá Gesti)
verið d r e k a r eða haft drekahöfuð, svo vísan efí pá röng
hjá Hornklola :
„Ktíftrrir konu aftstan
kapps of lystir
með ginandum höfðúm
ok gi’Öfnum tínglftm«.
j>au Helgi eiga ekld að háfa kunnað Cfedo (trúftf-
játninguna) og Paternoster (faðir-vor) ! Sú kuiíftátta hefir
pá eklci verið lögskipuð hverjum manni. er skírður var.
Menn kunnu pá ekki, meinaf G., að lúta og pvi síður að
peyta lúður • Jeg vildi jeg væri e'ífts viss um ftð Gestur
kunni að signa sig á íslenzku, eins og jeg er viss utfí að
Helgj magri með sirini „blöndnu trú-‘ kunni að gjiVra pað
íi latínu. Hitt hvertveggja lcann Gestur efiatist bctur:
Helgi magri liefir að visu kunnað að ltita konúngum og
hefðarírúm, en ckki hefir harfrl kunnað að hnegjft sig fyi’ir
pútftm eða beygja fyrir ftfútnm. Ug lúður hefir Helgi
kurtnáð að peyfev og látið opt poyta, en pegar Gr. blæs,
sækir lianu vindinn sjállsagt dýpra. Yms orð tilfærir G.
úr leiknum sem röng, en eg se ekki bctur en öll pau orð
sé rétt. Hann vill ekki að fofnmenn tali líkt og sögurnar
láta pá hafa talað, og heinxtar a n d r í k i. Yið og viðer eins og
Gestur hafi ætlað að villast á réttari leið, en pvi fer miður,
G. er og verður Gestur blindi með bjálka í báðutn
i