Sunnanfari - 01.02.1896, Blaðsíða 6

62
þetta má teljast stórsynd á vorum dögum, og
vil eg ekki reyna að mæla því bót, að dönsk-
unni var ekki slett á þessum stað, þó líkt hafi
hent meiri íslenzkugarpa en Gr. Th. og, F(inn)
J(ónsson) báða til samans, svo sem Jón Olafsson,
sbr. útg. hans af ljóðmælum Kristjáns Jóns-
sonar, o. fl.
Annars er greinarkornið í »Eimreiðinni« svo
sérstaklega ómerkilegt, að það gegnir^ furðu,
enda þótt það sé ritað af(!) dr. Finni. í grein-
inni stendur fyrst, að eg hafi alls ekki reynt að
sýna hvort S. Br. hafi orðið fyrir áhrifum af
erlendum skáldskap, og að »Fjöllin á Fróni« sé
þýtt kvæði. J>etta er hvorttveggja rangt hjá
Finni og verður ekki séð hversvegna hann hefir
fremur kosið að koma þessum lokleysum á
framfæri en einhverjum öðrum. Hann tekur það
og fram, að hann skilji ekki mælt mál á til-
teknum stað í forinálanum, og verð eg að játa,
að mig hefði furðað meira ef hann hefði sagzt
skilja eitthvað í bókinni. Um leið fullyrðir hann
og »að þar sé ekki talað eitt orð af þekkingu«,
og er það að líkindum þekking á litlu bókmenta-
sögunni hans, sem þar er átt 'við, en það er
satt, að mér hefir ávalt verið það kver svo
ógeðfelt, vegna þess hve ilt mál er á því, og
vegna þess hve viðvaningslega er farið með
efnið, að eg hefi aldrei enzt til að lesa mikið í
einu í kverinu og má því vel vera að mér hafi
gleymzt að kynna mér einhvern misskilning
Finns á bókmentum vorum að fornu og nýju.
Um ritdóm dr. Gr. Th. vil eg tala sem
minst. þ>ó virðist vera meinlaust að minnast
þess, að dr. Gr. virðist alls ekki hafa veitt eptir-
tekt því, er stendur í formálanum um ástæður
til þess hvernig valið var í safnið, og hrekur
því ekkert af því, sem eg hefi til tníns máls f
því efni. Annars eru dæmin, er hann tekur til
sönnunar því, að of inikið hafi verið tekið í
safnið, ekki heppileg, því mart er mikið lakara
í »UrvaIsritunum« en það sem hann nefnir. þ>að
sem dr. Gr. telur óhæft í úrvalsriti sjálfsmentaðs
rímnaskálds frá dögum S. Br. er alt mikið betri
skáldskapur en mart það, sem tekið er upp í
kvæðabækur ýmsra hinna svo kölluðu lærðu
skálda frá seinni tímum. Og svo mikið mun
óhætt að segja, að þynnast mundu bindin ef í
kvæðasafni Hallgríms Péturssonar væri alt það
felt úr, sem teljast má verra að sínu leyti en
það sem dr. Gr. þykir ótækt hjá S. Br. Eg
verð og að geta þess, að mér þykir það
hart er dr. Gr. finnur mér til foráttu,
að mér hafi tekizt að sýna einmitt það,
sem eg ætlaði að sýna, sem sé að Jónas Hall-
grímsson hafi að miklu leyti á réttu að standa
í Fjölnisritdóminum gamla, en staðhæfing dr.
Gríms um það, að íslenzkar bókmentir hafi litla
uppbygging af úrvalsritum S. Br. fellur mér ekki
þungt fyr en hann hefir leitt rök að því. þ>að
hefir hann ekki gjört með grein sinni í Fjall-
konunni.
»Siðhöttur« talar meira um formálann en
sjálfa útgáfuna. Hann telur það mjög fjarri
sanni, »að kristni og erlend kúgun hafi hjálpazt
að því að kæfa sagnalist og hetjukveðskap
gömlu íslendinga«. Eg hélt nú satt að segja,
að einginn meðalmentaður maður mundi efast
um að þetta væri rétt; og vil eg leyfa mér að
benda Síðhetti á að lesa eitthvert alment rit,
sem minnist á afdrif hinnar heiðnu menningar á
íslandi, svo sem Rosenberg (Nordboernes Ándsliv),
K. Maurer o. fl., svo hann geti fræðst um það
hvert er álit annara en hans í þessu efni.
Um leið vil eg biðja hann gjöra svo vel að láta
sér skiljast að það kemur þessu máli alls ekki
við »hvenær sögurnar eru ritaðar, eða hvort
kristnir menn hafi ort Eddukvæðin«. þ>vf eg
segi alls ekkert um það hve leingi kristni
og erlend kúgun hafi verið að kæfa hina
fornu list og kveðskap, enda hygg eg og að
»Síðhöttur« standi einn uppi með þá skoðun,
að Jcristnir menn hafi ort Eddukvæðin. þ>að er
alt annað þó kvæðin hafi verið ort á íslandi
eptir að kristni var lögleidd. Einginn maður,
sem var gagntekinn af hinni nýju trú, gat ort
hin heiðnu goðaljóð, og eingum hefir dottið í
hug að telja Eddukvæðin ávöxt kristninnar nema
»Síðhetti«. þ>að sem ritd. segir um sálmakveð-
skapinn er jafn vanhugsað. Eg segi í formál-
anum að »sálmarnir sé hið auðvirðilegasta sem
andi hinnar íslenzku þjóðar hafi skapað«. f>etta
vill »Síðhöttur« hrekja með því að fullyrða að
sálmar vorir sé jafngóðir og sálmar annara
þjóða um sama leyti. þ>etta er nú að vísu ekki
satt. En látum vera að svo sé. Röksemdir
»Síðhattar« eru jafn rangar eptir sem áður; því
eg var að eins að bera saman svo kallaðan and-
legan og veraldlegan skáldskap á íslandi.
Mér hefði verið miklu kærara að fást við
þessa heiðruðu ritdómendur, ef þeir hefðu minzt
réttlátlega og með góðum rökum á eitthvert
meginatriði í þrætunni um það hvert sé skáld-
legt gildi Sigurðar Breiðfjörðs eða hans lika, og
hvernig mér hafi tekizt að sýna mynd af skáld-
skap hans á því rúmi, sem eg átti kost á. En
þvf er að tjalda sem til er, og læt eg mér
nægja að taka fram það, sem þegar er sagt,
því fremur sem eg finn, að þessir og þvílíkir
ritdómar eru í rauninni ekki þess verðir, að þeim
sé svarað.
Einar Benediktsson.
Fornbréfasafns IV. bindi (2. hepti) erútkomið;
nær yfir árin 1429—1449.