Sunnanfari - 01.10.1912, Blaðsíða 6

ingsaðila í stað Noregs. íslendingar hefði
því haft fullan rélt til að segja 1814:
Danmörk eða Danakonungur koma oss
eigi við.
íslendingar teija sáttmálann frá 1262 vera
þann réttargrundvöll, er þeir hafi jafnan staðið
á, einnig eftir 1814. Þeirra meðferð á mál-
inu verður því að skýra sem hér segir:
Þeir liafa þolað eða jafnvel viðurkent yfir-
ráð Danakonungs eftir 1814, en þó að því
tilskildu, að Danmörk vildi viðurkenna að
sínu leyti sáttmálann frá 1262. Með eftir-
komandi viðurkenningu frá Danmerkur hálfu
er þá Danmörk komin í stað Noregs sem
samningsaðili.
Framferði íslendinga gagnvart Danakon-
ungi og Danmörku eftir 1814 er því í raun-
inni ekki annað en tilboð um samning. En
ef Danmörk neitar að þiggja boðið og sú
neitun kemur skýrt fram, þá hefur Island rétl
til að segja skilið við Danalconung og við
Danmörku.
Nú er verið að semja um (nýjan) réltargrund-
völl milli íslands og Danmerkur, og meiri hluli
íslendinga er þess albúinn, að gera samning
um óuppsegjanlegan sameiginlegan þjóðhöfð-
ingja. En þó liefur nefnd ein, samsett af
Dönum ög íslendingum, gert »uppkast«, sem
gerir Island að óaðskiljanlcgnm liluta
danska ríkisins, þótt því sé sotlnð viðtæk
sjálfstjórn (autonomie). Ef íslendingar ganga
að þessum skilmálum, þá selja þeir frum-
burðarrélt sinn fyrir flatbaunaskamt, þar sem
þeir afsala stöðu landsins sem sjáljstœðs rikis,
og fá ekkert verulegt (reelles) í aðra hönd.
Pví að víðtæka sjálfstjórn hljóta íslendingar
að liafa, hvernig sem fer, sakir mikillar fjar-
lægðar frá Danmörku og óskyldleika að þjóð-
erni og tungu. Danir skilja ekki orð í ís-
lensku og íslendingar eigi meira í dönsku,
nema þeir geri sér þá miklu fyrirhöfn, að
læra hana.
Bæta má því hér við, að á fyrra hlula 16.
aldar reyndi bæði Kristján II. og Kristján III.
að veðsetja Englakonungi ísland og Færeyjar,
en honum þótti svo lítil eign í þessum lönd-
um, að ekkert varð úr (Jón íJorkelsson og
Einar Arnórsson: Ríkisréttindi íslands bls.
55 og 51)«.
Æfiágrip Gjelsviks stendur í Þjóðvinafélags-
almanakinu fyrir 1913.
Pess skal getið, að hér kemur fram nákvæm-
lega sama skoðun og annar ritstjóri Sunnan-
fara, Jón Þorkelsson, jafnan hefir haldið fram.
Yilhj. Stefánsson,
landkönnuður.
Sunnanfari ílylur nú mynd af þessum ísl.
norðurfara. Hann hefir oiðið kunnur fyrir
slíka för, sem
liann er ný-
kominn úr. í
þeirri ferð
fann hann
innan um
skrælingjana
hvítan kyn-
flokk, og hafa
verið leiddar
ýmsar getur
að því, hvern-
ig slæði á
lionum þar
nyrðra; ein-
liver norræn
merki þóltist
hann líka sjá
á máli þeirra.
Hver veit
nema liann
hafi fundið af-
komendur
hinna fornu íslendinga, sem liorfnir eru af
Grænlandi fyrir mörgum öldum?
Bók i væiuluin. Bráðlega mun koma út
frönsk viðtalsbók eptir I’ál Þorkelsson á kostnað
Pjeturs Ilalldórssonar. Sunnanfari hefur sjeð
nokkuð af lienni,og pykir ekki ósennilegt að nota
megi hana sem kenslubók í pví máli.