Austri - 09.09.1892, Side 2

Nr 24
A U S T R T
91
r» vtmKZitssææi::*.!-.iÆa&æÆnesssr-xiíSBxmr'Sisataoaiecnia&tBZEsaaaBmKeBSiisr^œ-
hér út í afstöðu og gang stjórn-
arskrármálsins á alþingi 1887,
og verður því ab nægja að vísa
til þingtíðindanna. |>ar er fylli-
lega gjörð grein fvrir atkvæði
mínu í því máli. Og hið sama
er að segja um framkomu mína
í þvi á síbasta alþingi.
Um landshankamálib og strand-
ferbamálið hefi eg sent f>jv. unga
leiðréttingu á ummælum'hans að
því er mig snertir, eg get því
sleppt þeim málum hér.
Einungis vil eg segja, a5 jhefði
bg tillaga mín nm að takaj"J til-
d,L* boði O. Wathne ekki mætt eins
megnri motspyrnu, eins og hún
^ gjörði, og þingib viljab sameina
Kg sig um ab taka því óbreyttu, þá
hefði runnið upp nýtt tímabii í
^jjS strandferðasögu landsins; og sér-
2T staklega hefðum yér Austfirðing-
g" ar mátt fagna þvi, sem hingað
til höfum verið eins og önnur
^ olnbogabörn í þessu tilliti. Yest-
firðingar hafa verið óskabömin.
g Áuðvitað má segja eins, ab
" nýtt tímabil hefði runnið upp
S með landssjóðsgufuskipi. En meb
einni fleytu, aðeins 150—200 tons
^ að stærð, bæði til ferða milli
^ landa og umhverfis landið, heíðu
rfí ferðirnar ekki getað orðibfi ann-
að en sama ómyndin eins og ab
JL undanförnu, jafnvel verri, og lít-
se ið betri en þær, sem „Thyra“
~ fer nú án tillags úr landssjóði;
fft en kostað líklega 30—40 þús.
^ krónur.
5P þ>að er tekið greiiailega fram í
^ tilbobi O. Wathne, og það lagði
2* eg áherzlu á, að svo lengi sem
sömu skipin, hvað þá eitt skip,
a?ttu að fara bæði milli landa og
^ . °
'< með ströndum fram,|hlytu strand-
S3* ferðirnar ab verða allsendis ófull-
^ nægjandi. |>etta liggur í augum
£ uppi.
' þ>á er aðeins eptir, að minnast
<vT á styrkinn til húnaðarfélaga og
„telefóninn mikla“. Blaðið seg-
£* ir að eg hafi verið „all-æstur“
gegn styrknum til búnaðarfélag-
^ anna. J>ab er nú ekki satt, eins
9° og sjá má af þingtið. En hitt
2- er það, að eg vildi ekki færa
Sl upphæöina, er til þessa var ætl-
% uð í fjárlagafrumv. stjórnarinnar,
*” eins mikið upp, eins og íjár-
laganefnd nebri deildar, er vildi
skjóta henni úr 8000 kr. upp í
annaðhvort 15 eða 14,000 kr.
|>ingið samþykkti 12,000 kr. og
sýnir það að fieiri hafa verið likr-
ar skobunar, eins og eg og fleiri,
sem fórum fram á 10,000.
Og þá er til þess kemur, að
taka stórlán upp á landið, lík-
lega í öllu falli ekki minna en
hálfa milj. króna, til að leggja
telefóna, þá verða líklega fleiri
en eg, sem þykir það ísjárvert.
Að endingu vil eg yíkja nokfer-
um orðum að því, cr blaðið seg-
ir um mínar „þrumandi skamma-
ræður“ um ritstjórn ,,þ»jóbv“.
Eg kannast fyllilega við ab það
eigi illa vib á þingi ab feomast
út í ýmislegt, sem ekki kemur
málunum beinlínis við. En þab
mun nú hafa komið fyrir hjá
fleirum en mér, og mun koma
fyrir á fleiri þingum en þingi Is-
lendinga; enda getur dómur minn
um æsingapölilik „|>jv.“ naum-
ast talizt óviðkomandi máli þvi,
sem þá var til umræðu, nfl. stjórn-
arskrármálinu og flokkaskipun í
því.
Og ekki hefir ritstjórnin getab
komizt svo frá þessum fau lín-
um, er hún ritar um ræðurnar,
ab hún gjöri sig ekki seka í tvö-
földum ósannindum. Fyrst segir,
að eg hafi haldið ræður þessar
í hefndarskyni fyrir einhver um-
mæli í þ>jóðv. 1887. En ritstjérn-
in veit fullvél, að orð mín voru
svar til 1. þingm. Eyf. (Sk. Th.)
og 1. þingm. ísf. (S. St.) fyrir
ab þeir höfðu ab fyrra bragði
beinzt að mér í þingræbum.
í öðru lagi segir, að eg hafi
tekið mér „þingbvíld" fleiri daga
á undan, þar sem eg, eins og
þingtíðindin bera með sér, hafði
setið á þingi hvern dag, frá þing-
byrjun, og einmitt næstu daga
á undan tekið allmikinn þátt i
umræðunum, um stjórnarskrá (2
umr.), fjárlögin, ullarverksmiðju,
landsbankamál og leysing vistar-
bands.
Kollaleiru 1. ág. 1892.
Lárus Halldórsson.
* *
*
Vér getum ekki verið hinum liátt-
virta greinarhöf. samróma, hvorki með
dóm hans um „þjóðviljann unga“ né
um sýslumann Skúla Thoroddsen.
Yér skulum að visu játa pað að
blaðið „þjóðv.“ hafi verið helzt til
tannhvasst og helzt til óbilgjarnt við
mótstöðumenn sína, en slíkt verður
opt fyrir efnilegum og óproskuðum
unglingi, sem er pó bezta manns-
efni. því skal aldrei gleymt, að þjy.
hefir haft margar ágætar hugvekjur
um landsmál og er að flestu leyti vel
„redigerað“ blað, að undanskildum út-
leudum fréttum, sem ekki er hægt að
hafa í nokkru lagi nema hér á Aust-
fjörðum og svo í Reykjavík, pó par
sé reyndar fáferðugra í milli útlanda
mestan hluta áre heldur en hér.
Hvað sýslumann Skúla Thorodd-
sen snertir, pá er sama um hann að
segja, sem vér höfum nýlega sagt um
hinn heiðraða höf. að hann er einhver
mestihæfileikamaður;og pví væri betra,
að allt vceri friðsamlegt peirra í milli.
Hvað ritstjórn „þjv.“ snertir, págleyma
menn pví all tof opt, að Sk.Th.erekki
einn í henni, og hinar hvatskeytlegu
greinar blaðsins eru víst margarrang-
lega eignaðar Skúla sýslumanni, sem
vér pekkjum persónulega sem mjög
kurteisan og elskulegan mann, pó pað
vérði eigi varið, að' hann fer með engri
lipurð og heldur ópyrmilega að mót-
stöðumönnum sínum, og gjörir pápar
með allt of marga að persónulegum
óvinum sínum, sem spillir allri góðri
samvinnu. En petta lagast allt ineð
aldri og meiri reynzlu, svo vér full-
treystum pví, að Skúli sýslum. Thor-
oddsen verði bráðum pað sama hless-
að ]jós sem ritstjóri, sem allir munu
nú kannast við að vér séum, póttvér
pættum skrifa nokkuð hvatskeytlega
á yngri árum sem ritstjóri „Norðlings“.
Að endingu viljum vér óska pess, að
„þjóðv. ungi“, sem flutt hefir margar
góðar hugvekjur um landsmál, tæki
nú bindindismálið á dagskrá sem
eittlivert af helztu nauðsynjamálum
pjóðarinnar.
Ritstjórinn.
mM)IMHS31ÁLID
á, sem betur fer, pegar marga for-
mælendur, og niá pví frekar vona góðs
framgangs pess pg glæsilegrar fram-
tíðar. þetta er pó pví skilyrði hund-
ið, að bindindisvinirnir gjöri sér allir
sem mest far um að verða sam-
fura á framsóknarbraut pessa mik-
ilvæga ináls, en forðist sem mest, að
einn rífi niður pað, sem annar bygg-
ir upp. I 16. tbl. „Austra“ petta ár
hefir P. (titil veit eg ekki) lireyft pessu
máli pannig, að eg finn mig knúðan
til að gjöra nolikrar athugasemdir
við ritgjörð hans, enda pótt pær verði
færri og fáorðari en pörf er á, pví
pað er eigi auðvelt verk, að eltast
við og tína saman allan pann fjölda
af ósamkvæmni, sem hún samanstend-
ur að svo ruilda loyti af.
„P“ er mótfallinn innflutnings-
banni áfengra drykkja af pví að hann
„getur ekki séð, að áskorun11 um pað
til pings hafi minnstu pýðingu til hins
betra. Látum svo vera að pað hafi
livorki minnstu né mestu pýðingu en
samt nokkra pýðingu til hins betra.
Eg fyrir mitt leyti hefi ekki liaft
sterka trú á pví, að pað mál gengi
fram, og yrði að lögum á næsta pingi,
en vonlaus er eg ekki um pað með
öllu, ef kjósendur í öllum kjördæmum
landsins væru samhuga um, að skipa
næsta ping frumherjum pessa máls
(o: ótrauðum bindindisvinum), P. yill
kæfa petta mál í fæðingunni, af pví
að „enginn geti látið sér detta í hug
að imiflutningsbann fáist að svo stöddu
meðan pað aðeins er vilji lííilfjörlegs
hluta pjóðarinnar11. Mætti pá eigi hú-
ast við sömu undirtektum pingsins ef
ræða væri um „fjárframlögur til út-
breiðslu og eflingar bindindi?11 Ætli
pað gæti verið „vilji“ meiri hluta ]»jóð
arinnar ? það skil og ekki. P. vill,
að bindindisfélögin skori á pingið, að
leggja fram petta fé. Bíndindisfélög-
in skora líka á pÍDgið, að gjöra inn-
flutningsbannið að lögum. Hvort sem
bindindisfélögin biðja pingið um fjár-
veitingu eða innflutningshann, eru pau
jafn mikill eða lítill hluti pjóðarinnar;
pað er gefið. P. telur pað mjög ólík-
]egt að pingið „sýndi ekki pannsóma11
að veita petta fé „pegar um jafnmik-
ið velferðarmál er að ræoa11. því síð-
ur virðist ástæða til að ætla, að ping-
ið mundi láta sig litlu skipta um inn-
flutningsbannið. það er pó sízt minna
vert velferðarmál. Eg get ekki ann-
að en álitið pá hlynnta vinnautninni,
sem ekki vilja mæla fram með inn-
flutningsbanninu, hvað pá hina, sem
mæla á móti pvi? Með innflutnings-
banninu er pó loku skotið fyrir alla
nautn áfengra drykkja í landinu og
sérhver, sem án víns getur verið —
og pað er öllum mögulegt — hlýtur
að játa, að með pví er niikið unnið
til sannrar velferðar pjóðinni. Hins
vegar er eg P. samdóma urn pað, að
æskilegra væri, að innri hvatir sér-
hvers einstaklings iramleiddu alpjóð-
arbindindi, heldur en að vínnautnin sé
bönnuð með lögum; en hvorki P né
eg, né níðjar okkar í 1000. lið munu
lifa pað, að bindindisnauðsynin verði
svo algjör i meðvituud allrar pjóðar-
innar, án pess, að löggjafarvaldið hafi
á einhvern hátt par hönd í bagga með
og virðist rnér pvi nauðsyn til hera
að stemma stigu fyrir lengri tilveru
eða viðhaldi pessarar pjóðarpestar,
með alpjcðlegum níðurskurði allrar
vínnautnar, Eg get varla trúað pví,
að P. skilji sjálfan sig pegar hann
segir, að innflutningsbannið sé „var-
hugavert11, „frá peirri hlið skoðað að
með pví sé loku skotið fyrir, að hin
uppvaxandi kynslóð geti gjört sér ljóst
alia pá líkamlegu og andlegu eymd
og voloíði sein vínnautnin hvervetna
eptir lætur,,. Eg get ekki skilið pessa
hlægilegu málsgrein öðruvísi eu pann-
ig að P. áliti vinnautnina nauðsyn-
lega, og jafnvel óhjákvæmilega til
pess að böl pað og óhamingja sem
henni fylgir, geti ætíð hirzt; með öðr-
um orðum P. virðist álíta nauðsyr.legt
að vínnautnin viðhaldist einmitt sök-
um skaöræðis hennar. P. má víst
lengi bíða eptir pjóðbindindi, ef hann
ætlar að biða pess pangað til að eng-
in „uppvaxandi kynslóð11 er til(!!) Eða
pangað til að „hugarfár og sómatil-
finning manna er hvorttveggja eins og
pað ætti að vera11, án allrar íhlutun-
ar löggjafarvaldsins. þetta finnst mér
vera, að rita móti bindindi, og reyna
að fegra víndrykkjuna eða öllu held-
ur, að rita án pess, að vita sitt rjúk-
andi ráð.
P. álítur, að bindindisfélögin vinni
að lokum sigur í baráttunni fyrir að
bæta hugarfar og sómatilfinningu
mánna, oí að koma pví inn í meðvit-
und sérhv.ers einstaklings pjóðarinn-
ar, að pað sé gagn og særnd að pví
að vera bindindismaður, liann tckur
pað fram, að pau muni vinna penna
sigur „með peirri stefnu sem pau hafa
haldið11. þó P. kunni nú að vera ung-
ur maður; verður hann sjálfsagt orð-
inn mjög gamall pegar bindindisfél.
háfa unnið pann sigur, samkvæmt pví
áliti, sem hann virðist hafa á starf-
semi peirra hingað til. Ef eg skil
rétt mun álit hans á undanfarinni
starfsemi peirra vcra petta: Bind-
indisfélögin hafa starfað hvert útaf
fyrir sig, jafnvel leynilega, en engum
samtökum bundizt til eflingar bind-
indi; tilraunir peirra til að ná al-
menningshylli hafa orðið árangurs-
litlar (auðvitað sökum linlegrar fram-
göngu), áhugi peirra á bindindismál-
um hefir verið sárlítíll; pau hafa pukr-
að með pau nml (o: bindindismálið);
pau luifa ekki afrekað nærri eins mik-
ið eins og pau hefðu getað gjört o, s.
frv. þetta álit er pví miður, að mörgu
leyti allt of satt. En pví skiljanlegra
hefði P. átt að vera pað. að bindindis-
fél. mundu seint eða réttara aldrei sigr<
ast á vínnautninni, með sömu stefnu
sem pau hafa lialdið. það er auð-
sætt, að P. vill ógjarna sjá bind-
indisfélögin breyta „peirri stefnu, sem
| pau hal'a haldið11. það sést ljósast