Austri - 26.11.1892, Blaðsíða 1

Kemur út 3 á mánufti, eúa
36 blöA til næstn nýárs, og
koBtar hér á landi aAeins 3
kr., erlendis 4 kr, (fjalddagi
1. júlí.
Uppsögn, skrifleg, bund-
in viA áramót. Ogild nema
komin sé til ritstjórans fyrir
1. október. Auglýsingar 10
aura linan, eón 6(1 aura bver
|»ml. dálks og hálfu dýrara á
fj’fstu síAu.
II. Ar.
SEYÐISFIRÐl, 26. YÓV. 1892.
Nr. 32
Yinnautii
og
aðfl utni ngsbannið.
Austri hefir nú á 2. árgangi
flutt liinar ýtnsu skobanir manna
á þessum málum, sem engan
veginn hafa allar fallið við skoð-
anir vorar á þeim. En vér á-
lítum það mjög nauðsynlegt, að
lofa formælendum hinna ýmsu
stefna í þessu velferðarmáli lands-
ins, að komast að í blaðinu, svo
málið verði sem bezt rsett frá
liinu ýmislega sjonarmiði aður en
Jtað verður tekið til umræðu á
alþingi; því að þar mnnu þá að öll-
um líkindum gjörðar mikilsvarð-
andi lagaákvarðanir.
Jjykir oss nú tími til kom-
inn að vér sem ritstjóri Austra
látum vora skoðun á þessu áhuga
máli þjóðarinnar í ljósi, og leið-
réttum nokkrar rangar skoðanir
og misskilning, er oss virðist
hafa kornið i ljós, jafnvel hjá
þeim, sem eru annars bindindi
og allri takmörkun áfengisnautn-
ar mjög meðmæltir.
Og af þvi vér tölum lrér af
Jangri reynslu sem fyrverandi
drykkjumaður — enþótt vér
fyrir guðs náð höfum getað séð
að oss og snúið við, og nú mörg
ár veriðiGoodtemplarafélaginu,—
þá vonum vér, að orð vor hafi
BOkkru meiri þýðingu í þessu
máli. fykjumst og sem annar elzti
blaðamaður landsins þekkja all-
vel afstöbu milsins og álit al-
jþýðu á því víðsvegar um land.
|>að álit hetír komið fram
hjá nokkrum ritböfundum hér í
blaðinu, að það væri enn sem
komið er ab eins lítill hluti
þjóðarinnar, sem væri meðmælt-
urtakmörkun áfengisdrykkjunnar.
En vor reynsla er allt önn-
ur. Almenningur kaupir nú tölu-
vert minna af vínfóngum heldur
en viðge^^gt í voru ungdæmi og I
alþýða rninnkar alltaf vínnautn-
ina ■— þð hún sé enn langt of
mikil, — en aptnr munu heldri
menn, sem svo eru k-allaðir, brúka
meira af vini en áöur tíðkaðist,
eg' það einkum dýrari vínunum,
sem mikið gengur upp af í hin-
um altíðu drykkjuveizlum og gild-
wffl, sem einkum mim tið í höf-
uðstað landsins, og sem smákaup
staðirnir út um landið leitast svo
við að apa eptir í þessu efni; og
þar af rís það, að miklu leyti, að
tollgreiðslan fyrir áfenga drykki
fer ekki meira minnkandi, þó
alltaf só drykkjuskapurinn að
minnka tií sveitanna, — eptir
því sem sú sannfæring verður
meira rótgróin hjá alþýðu, að
drykkjuskapur sé vanvirða.
Að hin íslenzka þjóð í heild sinni
sé núfarin að aðhyllast takmórkun
áfengisdrykkja, sýnir það ]jós-
lega, að á öllum kjörfundum
landsins liefir það mál mætt nú
við síðustu kosningar göðum und-
irtektum hjá kjösendum, og
viða haft töluverð áhrif á kosn-
ingarnar, og víða verið heimtað
af þingmannsefnirm, að hann
yrði málinu fylgjandi á þingi.
gama sýna og hinar góðu
undirtektir, er áskorun „níumanna
nefndarimmr“ í Rej’kjavík hefir
fengið víðsvegar um Iand, og er
þó undirslcriptum undir áskorun-
ina hvergi nærri lokið í öllum
sveitum landsins.
En sem hinn þýðingarmesta
og órækasta vott um hina mink-
andi vínnautn liér á landi teljum
vér hinar .ágætu undirtektir, er
ávarp biskups og félaga hans
hefir fengið hjá andlegrar stétt-
ar mönnum um allt land. Presta_
legast hluti embættismanna hér
á landi, sá hluti þeirra er stend-
ur bændastéttinni næst og hefir
mest áhrif á hana, og því er því
máli vís sigurinn, fyr eða síðar,
er prestastéttin veitir fullt
fylgi. Og það verður herra
Hallgrími Sveinssyni til ævarandi
heiðurs, að hann gekkst fyrstur
íslenzkra biskupa fyrir því kær-
leiksverki meða) stéttarbræðra
sinna, að koma þeim í æfilangt
bindindi, því reynslan hefir sýnt,
að í engu máli verkar eptirdæm-
ið meira en í þessu, í hverja
átt sem það gengur.
þetta er því meira kær-
leiksverk af öllum hávaöa und-
j irskrifenda, sem flestir þeirra
hafa verið stökústu hófsmenn alla
æfi, og fyrst og fremst herra
biskupinn sjálfur.
En þó þessi hreyfing tij að
takmarka vínnautnina hér á landi
hafi fengið allgöðar undirtektir
og áfengisbrúkun meðal alþýðu
fari töluvert minnkandi ár frá
ári, — þá viljum vér leyfa oss
að sýna hér með tölum, sem.
jafnan eru ólýgnastar, — að enn-
þá erum vér all-langt frá talc-
ro.arki voru, algjörðri útrým-
ing áfengra drykkja hðr á
landi, og þetta ekki síður hér
austanlands en annarstaðar.
yínfangatollurinn er á yfir-
standandi fjárlögum áætlaður að
muni nema á öllu landinn 95,0.00
kr. á ári, en árið 1891 nam á-
fengistollurinn fyrir Norðurmúla-
sýslu kr. 13,397, 32.
Er dregið er frá allt kvenn-
fólk, allir unglingar innan ferm-
ingar og allir bindindismenn og
Goodtemplarar í sýslunni, þá
veröur það æði há summa sem
kemur á hvert brennivínsnef
sýslunnar, og alltilfinnanleg í
þessu harðæri, því til þess að fá
upp eyðsluféð, þá mun óhætt að
þrefalda, ab minnsta kosti, toll-
upphæðina, og verður þá það
sem Norðurmúlasýsla hefir árið
1891 borgað fyrir vínföng milli
40—50 Jiúsuiid króna, sem er |
vobaleg summa, þó þess sé gætt,
að 3 hreppar Suðurmúlasýslu
munu taka vínföng sín á Seyð-
isfirbi.
Hér við bætist, að hagfræb-
ingum telst svo til, ab það muni
ekki muna minna í fjármunalegu
tilliti þær frátafir, iðjuleysi og
annað fjártjón, er af vínnautn-
ínní leiðir, en vínkaupin sjálf.
Og þegar þess er gætt, ab vér
íslendingar drekkum helzt um
bjargræðistímann, þá mun þessi
áætlun hagfræðinganna láta nær
sanni eigi síður hjá oss en öðr-
um þjóðum. Ef fariö væri að
gefa nákvæma og rétta skýrslu
yfir helztu orsakir til hinna voba-
legu sveitarþyngsla, sem víða
ætla alveg að sliga sveitarfélögin—
þá mundi eflaust sú verða1” niður-
staban, í ab 9 af tiu tilfellum ætti
fyrstu og lielztu rót sína að
rekja til víimautnar þurfa-
lingsins.
Vér höfum þekkt nokkra
erfingja og einbirni, sem, eptir
því sem hér á landi er um aö |
Sjöra, hafa rnátt heita stór- 1
ríkir og byrjað búskap meb þetta
10—30 þús. kr, en veriö að fám
árum liðnum orðnir fast ab því
þjarfar, sökum vínnautnar.
Vér þekkjum mörg brúð-
hjón, sem hafa varið því
litla sem þau áttu til að
setja bú fyrir, — til þess ab
drekka það upp í brúðkaups-
veizlunni sinni, og hafa svo þeg-
ar á fyrsta hjönabandsárinu hvergi
fengið eyrisvirðí til nauösynja-
kaupa hjá nokkrum kaupmanni.
Vér gætum tilgreint noklcra
dugandi aflamenn, sem í mörg
ár hafa lagt inn í fiski árlega
fjTÍr mörg Imndruð krónur og
verið einhleypir, og þö eitt mest
öllu í vinkaup; þar sem hinn
bindindissami háseti þeirra hefir
orðið á sama tlma vel fjáður
maður.
Hversumargir islenzkir kaup-
menn ng verzlunarstjórar hafa
faríð á höfuðið og eybilagt glæsi-
lega framtíð sína og sinna við
vínbrúkun, bæði handa sjálfum
sér og öðrnm, eptir að þeir um
fieiri eba færri ár höfðu haldið
nokkurskonar drykkjuskóla fyrir
almenning, ástundnm meðpening-
um frá lánardrottnum þeirra?
Og þannig mætti halda á
fram i hið óendanlega að telja
Iiinar skaðvænu afleiðingar vín-
kaupanna og vínnautnarinnar
i efnalegu tilliti, sem ,er. þegar
á allt er litið, margfallt Út-
dráttarsaiiiari og dýrkrypt-
ari en vínið sjálft.
Vér íslendingar mundum þvi
ábatast fyrir mörg hundruð þús-
undir króna, ef vértækjnm uppá
þvi snjallræði að fleygja þeirri
hálfu millión króna. er vér nú
kaupum vin fyrir, — i sjÓÍHIl
t‘l Þess að verða lausir vib hin-
ar banvænu afleibingar vinkaup-
anna i efnalegu tilliti.
Nú höfum vér nokkub drep-
ið á hið feykilega efnatjón, er
leiðir af vínnautninni, sem eitt
ætti að vera nægilegt til þess
að gjöra vinið liið alira fyrsta
rækt af landi brott.
Og þó er enn þá ótalíð að-
albölið er vínnautnin hefir i
för með sér: hin sibferðislega
spilling, eraf vínnautninni leiðir,
afmyndun guðsmyndarinnar
h já manninum, þar sem vírmautnin