Austri - 17.04.1893, Blaðsíða 1

Kemur út 3 á múnuftí, eúa
36 blöð tíl uæzta nýárs, og
kostar liór á landi aúeins 3
kr., erlendis 4 kr. Grjalddagi
1, júlí.
Uppeogn skriíleg, bund-
án viú áramót. ö.gild nema
komin sé til ritstjórans fvri.r
], október. Auglýsingar 1®
nura línan, eóa €0 aura bver
jnnl. dálks og bálf.i dýrara i
ívrstu síóu.
111. Á lí-
SEYÐISFIRÐI, 17. APiiTL. 1893.
NL-
1«
. , . „„„ft.sl áSevibsf. cr <*píö á
Aiiitsl)(>kasaliiiO lmi,;ard kL4_5 e.m.
V*v.»vs*inúlll> SoyAisf. er opina á œið-
^pai'lSJOOUl vjkud kl. 4—5 c. vn.
Til Aineríkii! Til Ameríku!
—o—
Ennþá æílar fjöldinn alltir
Jieðan af landi biurt til Ameriku;
er hið har&a árferði að líkindum
orsök í þvi, jafnhliöa hinum ginn-
andi fortölum agentanna, sem
engu síður fylgja fram Ameriku-
ferðunum, eti trúboðendur trúar-
útbreiöslunni.
Væri sá spurning lögð fyrir
inig: hvort mér virtist eg breyta
rétt, eða beita kröptum mínum
i rétta stefnu, með þvi að fara
til Ameríku, og eyða þar æil
ininni og kröptutn, fiá hlyti eg
íi<5 segja nei. Eg er fæddur og
nppalinn á íslandi, og geti eg
nokkurt gagn unnið, þú tilheyrir
það föðurlandi rníuu, — eg skulda
þ\ í það. Fins og ætlazt er til,
að þjóðin í beild sinni eða full-
trúar hennar tryggi hag hvers
einstaklings, og rétti honum lijálp-
arhönd, ef hann er þurfandi, þá
er það engu síður lieilög, siðferb-
isleg og lagaleg skylda einstakl-
ingsins, að vinna þjóðfélagi sínu
það gagn sem honum er aubið,
en ekki að hlaupa undan merkj-
um um leið og hann er svo vax-
inn úr grasinu, að vonast meetti
eptir gagni af konum. Ef eg
er þurfamaður, þá er mér, í því
ástandi, bezt að vera liér kyr,
því landar mínir hér munu góð-
fúslega rétta. mér hjálparhöud,
en í Ameríku get eg búizt við
að menn finni sér það ekki eins
skylt. Sé eg fæddur af föður-
landsvin, sem alla æfi hefir har-
izt fyrir framfórum þessa lands,
og offrað sínurn hinnstu kröptum
í þess þjónustu, — er þá gleði-
legt fyrir hann að sjá á eptir
mér — einkasyni sínum — vest-
ur iim haf, til Ameriku. Hann
stendur eptir á ströndinni, ber
sér á brjóst og segir: Betur að
eg engaji son heíði átt! Til hvers
hefi eg uppalið þig? Til hvers
reynt að innræta hjá þér þjóð-
rækni og fóðurlandsást? Til þess
að þú skyldir verja æfi þinni og
kröptum í framandi landi fyrir
óþekkta og óskvlda f'jóð, er þú
áttir ekkert gott upp að unna?
Xei2 Fyrir íslandJ Fyrir ísland
ól eg þig, og fyrir ísland lagðí
eg alla alúð á að opna augu þín
fyrir skvldu [linni við föðurland-
ið! En nú sé eg að þú hefir
aldrei viljað skilja orð mín; bet-
ur að eg engan son hefðí átt!
Hvað gat dreyið liann þangað?
Stundargleði, fánýtur vinningur.
Eg veit að vísu, að eg var ekki
fær urn að eptirláta honum auð,
en eg hélt ekki að eg ætti þann
son. sem vildi yfirgefa, eða selja
ættjörðu sina fyrir fáeina dollara.
En látum liann fara; hann er
einn af Jieim sem þarf að vera
háðúr þeim lögum, er knýja hann
uauðugau til að striða fyrir líf-
inu. En er það sælla, en að lifa
fyrir sitt eigið föðurland, sem trúr
; og einlægur þjóðfélagsmeðlimur
og vera síðan lagður í þá mold
sem verið liefir leikvöllur æsku-
áranna, og veitt hefir lífsviður-
haldið? Nei, þó lífið ætti ekki
að hafa meiri þýðingu fyrir ætt-
jörðina heldur en líkaminn hefir
fyrir moldina, þá vildi eg ekki
vita af beinum mínum i amerík-
anskri mold.
þannig ldýtur liver þjóðræk-
inn maður að hugsa, án tillits
t,l þess, að betra sé að lcomast
af annarstaðar. það þarf enga
ragitation“ til að gefa manni
liugmynd um, að í Ameriku sé
frjóvsamari jarðvegur en hér, til
þess þarf maður aðeins að lita á
hnattstöðu landanna. 3n ekki
er þó svo auðunnið ofanaf f>Trir
sér i Ameríku, að ei þurfi þar
að beita allri orku til að forð-
ast hin ófögru þurfamanna-forlög.
Er þá nokkuð skyldara að fara
þangað, og neyðast þar til að
auka starfshvöt sína, heldur en
gjöra það viljugur lier heima,
sjálfum sér og föðnrlandinu til
gagns og frama? „Hvað verður
úr mér hér?!“ „Hvaða framtíð
á ísland í vsendutn?!11 — „Eymd
og volæbi!“ „sult og seyru!“
þetta er vanalegt eymdagaul hjá
þeim vesturförmnun. Og þegar
rnaður þannig er oröinn þjóð
sinni og landi fjærsinnabur, og
örvæntir um afdrif sín, er alls
ekki að vonast eptir velliban.
Hættum við Ainerikuferðir;
stríðum hér, og sýnum að vér
höfurn þrek og þol til að búa
við óblíða náttúru, syngjandi með
skáldinu:
„Ekki vantar við að berjast,
vertu örugg, þjóðin mín!
meöan áttu’ í vök að verjast,
verður drjúgust sagan þín;
stríð og skortur fóstrar frægð;
frægðin deyr við ró og liægb;
missi fólkib styrk i stríði,
gteyp þér, Frón, í gamla viði!“
Á. J.
(Aðsent).
t 33. tölublaði Austra, 2.
árg. stendur upphaf ritgerðar
um „kvennfrelsi og afnám vistar-
skyldunnar". í þessu blaði talar
höfundurinn út um kvennfrelsis-
málið. Kveðst hann vera þvi
mótfallinn og færir til þess
ýmsar röksemdir, er hann mun
svo kalla.
þessi liluti ritgerðarinnar er
beint gegn þvf, að konur fái
jafnrétti við karlmenn, og er
því sérstaklega athugaverður.
Get eg ekki stillt mig um, ab
gera athugasemdir við hana,
þótt eg hafi ekki ætlað mér, að
rita um kvennfrelsismálið yfir-
íiöfuð.
Höfundurinn hefur ritgerð
sína á sameiginlegum forinála
um kvennfrelsismálið og afnám
vistarsk^ldunnar. Nefnir hann
þá fyrst, hverjir séu forgöngu-
menu beggja þessara inála og
hverjir sén sporgöngumenn for-
göngumannanna, og því næst
telur hann upp, hverjir séu
mótstöðumenn þessara mála eða
„í andskotaflokkinum“, eins og
hann kemst sro laglega að orði.
Má sjá af formálanum, að höfund-
urinn hefir þá ramskökkn skoð-
un að bæði þessi mál séu alveg
samkynja, og ab þab liggi í hlut-
arins eðli og sé svo í reyndinni,
ab hver maður er sé öðru málinu
hlynntur, hljóti ab halda hinu fram
líka, og aptur á móti, að hver
maður er sé öðru þeirra mót-
hverfur, hljóti og að vera mót-
stöðumaður hins. Mál þessi eru
ekkert skyld, að öðru leyti en
bvi, að til grundvallar fyrir
báðum liggur frelsi, rneira frelsi
en hlutaðeigendur hafa notið til
þessa. En eins og það þarf
ekki að vera, að sá mabur sem
vill hafa frelsi í einu tilliti, vilji
hafa það líka i öbru tilliti og í
öllu tilliti, eins sýnir reyndin
þefta saina. Höfundur ritgerðar-
innar, er hér um ræðir, hefur
tjáð sig mótfallinn tvennskonar
frelsi. Með sama rétti oghann
kennir, að hinir sömu séu
forgöngnmenn beggja málanna,
og að Iiinir sömu séu mótstöðu-
menn þeirra beggja, með sama
lætti mætti álykta, að liann væri
mesti apturhaldsmaður, mótstöðu
maður alls frelsis í hverri mynd
sem er.
Gagnstætt orðum höfundar-
ins held eg því fram, að einn
maður geti verið öðru málimi
lilynntur og hinu móthverfur, og
svo er um þann er þetta ritar;
hann er lilynntur kvennfrelsis-
málinu yfir höfub, enda er það
mál allsherjarmá), alheimsmál;
en afnámi vistarskyldunnar er
hann mótfallinn, enda er það
mál sérstakt mál, mál er snertir
ísland eitt og verður að skoðast
meb sérstöku tilliti til þess,
hvernig liér hagar til á landi.
Höfundur hinnar umræddu
ritgerðar er lærður maður, sbr.
orðin: mirabile dictu, og liann
talar um 2 flokka lærðra manna
hér á landi, prestana og læknana.
Prestarnir eiga að vera forgöngu-
menn kvennfrelsisins (á afnám
vistarskyldunnar verður ekki
framar minnzt í þessari grein
ininni), en læknarnir eiga að
standa a moti því. þætta er
stabhæfing út í bláinn. Sann-
leikurinn er, að sumir prestar
eru með þessu máli, suinir á
móti því, og eins er um lækn-
ana, að sumir þeirra eru því
hlynntir en aðrir aptur móthverfir.
En ef svo er, ab prestar eru
yfirhöfuð eða meiri hluti þeirra
flytjendur þessa máls, þá má
ætla, ab það sé fyrir þá skuld,
að þeir eru samkvæmt stöðu
sinni sjálfsagðir forgöngumenn
sannarlegs frelsis og framfara cg
skyldir til að vinna að því, að
annar hluti þjóðarinnar, er
Fjármiuk þorsteiiiH Jónssonar á Úlfsstö5um í Loðm.íiröi or; gelrstúfrlfað liægra hvatrifað vinstra.