Austri - 17.04.1893, Blaðsíða 2

Xk. 10
a u s rr n i
38
....... mrtii inrmnrmnrn-------
ii iHliiiiTfnii JI' ..........
merk\ir niaður hefir kallað hetrilielm-
inginn, næði jalnrétti við liinn lielm-
inginn. Ef læknar liér á landi eru
ytir liöfuð og sérstaklega andstæðir
aukningu kvennfrelsis, þá er hugsan-
legt, að pví sé svona varið: í öðr-
um löndum, svo sem í Yesturheimi,
þar sem frelsi kvei.na hefir aukizt að
störum mun á seinni árura og konur
hafa gefið sig við æðra nárai og opin-
herum störfum, pá hafa þær einkum
kcppt um að komast í lækna stöðu.
Hafa læknastörf látið peim mjög
vel. Færi svo hér á landi, að konur
gætu komizt í lækna erabætti, kynnu
pær að verða haittulegar snmum karl-
læknum, einkum hinum ’ lélegu, sér-
■staklega ef sá timi kæmi, uð strang-
ara eptirlit væri haf't með pvi, hvern-
jg embættunum er gegnt. En drengi-
legt væri pað ekki af karllæknunum,
að neita konum uin að komast i opin-
hera stöðu, af pví að pær gætu orðið
peim hættulegar.
Auðvitað vakir nú ekkert pess-
konar fyrir höfundinum, pvi að hann
segir á einum stað að konur fái ekki
annan meiri proska, andlegan eða
likarnlegan en karlmaður hefir á ungl-
iugsreki.
J>etta er satt að miklu leyti að
pví er snertir hinn likamlega prosk-
an. En af pví að pessu hefir svona
verið háttað afarlengi, af pví konur
hafa haft minni líkamlegan proska
en karlmenn, af pví hafa konur verið
undirokaðar af' karlmönnnum. J>etta
heflr bersýnilegast komið fram hjá
villipjóðuBum, par sem konum liefir
rerið ætlað og er ætlað að gegria
margri hinni erfiðustu vinnu. Orsök-
in til pess að kvennpjóðin hefir verið
undirokuð á penna hátt af karlpjóð-
inni er, að mínni ætlun, ekki niinna
andlegt atgjörfi heldur minna likams-
prek. Andlegt atgjörfi kvenna mun
i fyrstu hafa verið jafnt atgjörfi
karla. En par sem 2 eigast við.
jafnir að andlegum proska, par hlýt-
ur hinn orkuminni að likamanum að
lúta i lægra haldi. Hnefarétturmn
gilti hjá villipjóðunum. og hann gild-
ir enn að mörgu leytj. Menntuðustu
pjóðirnar, sem svo eru kallaðar. tala
opt með fyrirlitningu um villipjóðirnar.
vegna pess að peim sést yfir margan
villimanna-hrnginn hjá sér sjálfum.
}>að má kalln pað villimanna-hrag
. eða leyfar af venjum víllipjóða, pegar
karlmennirnir sumir hverjir vilja
halda kverinþjóoiuni rígfastri á sömu
riðuin frelsisstigaus, sein hún hefir
ævalengi á d7alið. }>au vopn sem
karlmennirnir enn beita til að aptra
kvennpjóðinni lrá að komast hærra
eða komast jafnlangt peim sjálfum,
pað eru ekki eiginlega andans vopn,
ukki eiginlega ineiri vitsmunir og
nieiri andlegir hæfilegleikar, heldnr
eru pað gömul lög og gamlar venjur,
er óhæfa pykir að breyta og karl-
mennirnir pykjast haf'a einkaréttindi
til að nota í sínar parfir.
J>að er reyndar viðurkenrit, að
konur hafa minni likamlegan proska
en karlmenn. En eptirtektavert er
pað, semj|stóð fyrir skömmu í útlendu
blaði, að rneðalhæð kvenna 4 Englandi
helði aukizt um 2 pumlunga á sein-
ustu 25. árum. }>etta er par eigriað
pví að konur liafi tafnið sér líkamleg-
ar æfingar, og yfirhöfuð notið betra
atlætis i uppvexti. Af pessu hygg
eg að megi draga pá ályktun, aðkon-
um sé af náttúrunni ætlaður meiri
öxtur og prok en pær almennt nú
liafa, og að sá timi komi, er pær liafi
fengið fullt jafurétti við karlmenn, að
starfshæfilegleikar peirra aukist að
miklum mun. að pví er til líkamlegr-
ar vinnu kemur.
J>að verður lika að kannast við
pað. að konur hafa nú sem stendur
minni andlegan proska en karlmenn.
Um orsökina til pess skal seinna tal-
að. En hitt, að konan nái ekki meiri
andlegum proska en karlmaður á
unglingsreki, pað nær engri átt, pað
er svo fráleitt og gegnir furðu að
nokkur lærður maður skuli láta til
sin heyra eða eptir sig sjást annað
eins hull. Ef konur væru almennt
svona óproskaðar i andlegum skiln-
ingi, pá gætu pær alls ekki verið eins
góðir og hollír ráðanautar eigin mönn-
um sínum, eins og pær svo opt ]>ykja
vera. Mörgum lesendum Austra ímin
vera kunuug bókiu „Um frelsi“ eptir
Stuart Mill. Sú hók segir höfundur
hennar i formálanum framau vjð að
sé etigu siður verk konu sinnar er.
sitt. Hver sem les pá hók, mun
skjótt sjá og finna, að hún er ekki
verk neins manns með unglingsproska
einungis. Hinir íslenzku lærðu menn,
livort sem eru læknar eða presfaí,
mættu stórum pykjast, ef peir gætu
ritað með jafn frumlegum hugsunum
og hugsanréttum áiyktunum. sem par
koma fyrir. Yíst hefir Stuart Mill.
sem líka hefir ritað ura „kúgun
kvenna“ og haldið fram jafnrétti peirra
við karlmonn, ekki verið á peirri
skoðun, að konur næðu andlegum
proska að eius á borð við karlmenn
á unglingsreki. Og hef eg þó engan
heyrt kalla Stuart Mill heimskin;.ja.
(Niðurlag í uæsta blnði).
TJtdráttur úr verðlagsskrám
sem gilda i
Norður- og Austuramtinii
frá iniðju maimánaðar 1893 til jafnlengdar 1894.
Húnavatns-
sjsla
1 Kýr i fardögnm, ekki yngri enþrévetur og ekki
eldri en 8 vetra . . • • • • • , • • ;
1 Ær, ekki yngri en tvæv. og ekki eldri en 6
vetra .....................................
1 Sauður á hausti prévetnr eða eldn ....
y _ . — tvævetur..........
j _ . — veturgamall........
1 ær - — f?el(l ......................
1 — . — mylk
1 áhurðarhestur í fardöguns, taminn ekki yngri en
5 vetra og ekki eldri en 12 vetra ....
1 liryssa jafngömul ...........................
1 pd. af íivitri «11, vef pveginm ;............
1 — af mislitri ull, vel pveginni ......
1 — af smjöri, vel verkuðu.....................
1 — af tólg, vel bræddri ........
1 — eingirnissokkar............................
1 — tvibandsgjnldsokkar........................
1 — tviþumlaðir sjóvetlingar . .............
1 alin gjaldvoðarvaðmáls, álnar breiðs ....
y ___ gjaldvoða-einskeptu, sem er alin eða 5
kvartil á breidd .......................
1 vætt af saltfiski ...........................
y — . harðfiski .......................
] — . smáfiski...............................
i — - .................................
1 — - hákalli hertum .........
8 pottar hákallslýsi . . . . ,................
8 — þorskalýsi ...»...........................
1 fjórðungur nautsskirms........................
y _____ kýrskínns . ......................
y — hrossskiuns...................... ;
y __ sauðskinns af tvæv. sauðum og eldri
__ — af ám og vcturgömlu
y — selskinns...........................
1 pd. af æðardún, vel hreinsuðum ..............
1 fjórðungur af fuglafiðri.....................
y — af fjallagrösum . ................
1 dagsverk um heyannir.........................
1 lambsfóður........................... , . .
Meðalverð á hundraði hverju................
Meðalalin: ...................* * * *
Kr. aur.
92, 03
13, 22
13, 93'/,
11, 91
8, 64 V,
10, 70
7, 96
67, 25
54. 11
0, 56'/*
0, 40—
0, 54
0, 26'/*
0, 80
1, 20
0, 21'/*
1, 22
Skagafiarðar- 0g''!tkurevr.-' húigeyjar- NonWmúla-; Suðurmúla-
1 b - aýsla
sýsla
kaupat.
0. 93'/,
7, 56
12, 64 '/*
12, 16—
12, 48
9, 50
1, 86
U 46'/*
14, 84
12, 21
10, 29
8, 28
5, 87
8, 75
8, 96
6, 13'/,
0, 65
2, 20
4, 25
60, 57
0, 50
Kr. aur.
95, 21
13, 28
12, 52
10, 52
7, 51 '/*
9, 31
6, 65
69. 33 '/*
54, 33—
0, 55—
0. 41
0, 54'/*
0, 29
0, 42'/*
0, 94
0, 24
' U 157,
0. 88
8, 77
11, 97
10, 73'/*
10, 27—
8, 30
1, 91
1. 51
15, 34'/*
12, 73
10, 18'/*
8, 20
6, 357*
9. 00
8, 357*
5, 31
1, 027*
2, 34
4, 12
57, 26
0, 43
sý.ala
sýsln
1 ír. anr. 1 | Kr. aur. Kr. aur. Kr. aur.
1 )3, 96 94, 46 97, 217* 98. 36
2. 09 13, 257* 13, 55 13, 30'/*
2. 36'/« 13, 00— 13. 21 13, 66
Ll, 46— 11. 69— 11. 86’/* 11. 557*
7, 48— 7. 80— 8. 20 8. 28
8, 71— 9, 84 9, 417* 9, 79'/*
6, 23— ! 6, 96 | 7, 17 7, 32
54, 83 j 75, 227* 69. 65 68. 05
55, 72 ! 68. 14— 64, 78 55, 71'/*
0, 57'/* 0, 56 0, 55 0, 55 —
0. 40— 0, 41 0. 42 0. 42
0. 51 0, 50 0. 64 0, 707,
0. 27 0, 247* 0, 27'/* 0, 27
0. 54 0. 60 0. 25 1, 00
0, 62 0. 60 0, 80 1. 377*
0, 25'/* 0. 287* 0, 25 0, 39—
0, 95 1, 09 1. 167* 1. 49—
0. 78'/, 0, 89 0, 92’/* 1/ 33—
8, 93— 8, 80 9, 00— 8, 48—
10, 26— 9. 89'/* 11, 48 11, 75-
9. 28— 7, 70— 9. 117* 10, 59
7. 42— 6. 25 6. 86 — 9, 42
8. 39 7, 66 10. 75 8. 20
1, 70 1, 60 2. 05 1, 957*
1. 35'/* 1, 44'/« 1. 68'/* 1, 62—
13. 30— 11, 19 11, 72— 11, 69
12. 11 — 9, 63 10, 20 9, 71’/*
9, 68— 8. 047* 8, 35 8, 51—
6, 95 6, 17 6. 21 7. 88
5. 197* 4, 867* 4, 617, 5, 66
13. 54 10, 36 17. 06— 11, 25
8. 197* 7, 69 8, 09— 8. 25
5, 71 7, 26 7, 92— 9, 987*
4. 00 1, 55 1. 71 2. 80
2, 367* 2. 57 2, 557* 3, 00’/*
4, 21- 4. 45 4, 13 4. 37
54, 91 55, 49 59, 63 61, 11
0. 46 0, 46 0, 50 0, 51
Bréfkaíli af Lar.ganesströndum:
jpað er hvorttveggja, að það
er allsendis óvanalegt, að blöðin flytji
fréttagrein’.r af Langanesströndum,
enda ber hér venjulegn, fátt til
tiðinda, og svo heiir enn verið að
undanförnu, en af pvi þú mælist til,
að eg við og við skrifi pér eitthvað í
pá átt, vil eg verða við ósk þinni,
og hyrja pá á gamla árinu, pótt pað
sé fyrir nokkru liðið. — }>að koin hér
æði hart niður, eins og annarstaðar
á landinu, og má teljastmeð bngustu
árum, þegar allt er tekið til greina
einkum hin óvenjulega vonda og 6-
hagstæða verzlun. — Veturinn harðn-
aði hér fjTÍr alvöru með ársbyrjun-
inni; janúarmán. var kaldur og ill-
viðrasamur. 10 stórhríðardagar á hon-
um og seinnipart hans tök hér alveg
fyrir jörð; fehrúar var likur, pó held-
ur færri stóriiríðardagar pá, og frá
23. pess máuaðar voru stillingar fram
að 5. marz með vægara frosti og
jafnvel nokkrum hita suma dagana;
5. til 9. marz voru dimmviðri, 10. til
16. stillingar með mismunandi frosti
ið af sjó, en hey vanalegast og víðast
létt til gjaíar, og ónóg, ef parabéit
hregzt. Eptir þetta var tiðin köld
inánuðinn út, optast norðaustanstorm-
ar með hrið, og eins var inaím. allur
fremur kaldur, en pó optast hægviðri
og lítil lirið; en 2 fyrstu dagana af
júní lilóð niður miklum snjó; svo viða
mátti heita hér jarMaust og lá sá
en eptir pað til enda raánaðarins snjór til pess 7., að allgöð jörð kom
hreytileg veður, ýmist froststormur og
hriðar, eða þíður, svo uokkur jörð
kom upp. Fyrstu 10 dagana af april
var ýmistlogn eða hæg sunnanutt með
mismunandi hita, en eptir pað gekk
aptur til kuldatíðar, og 12. fyllti hér • tiðin heldur að skána, svo fénaður
með hafis, seiu er vondur gestur hér j leið ekki neyð; þó var fremur köld tíð
sem annarstaðar, pvi fé lifir hér mik- ! og purkalaus að kalla frá 9. júní til
með sjónum. J>essi langvinnu vor-
harðindi ofaná vetrarhörkurnar leiddu
hér víða af sér heyskort og allstaðar
meiri og minni skaða á fénaði manna,
einkum lambamissi. En úr pessu fór