Austri - 08.05.1894, Blaðsíða 2

Ni; 13
A 1' S T -l í ] .
V
r»o
Xú keraur til skoðunur bankalánu-
liður finanzmálsins. M. fær t. d.
1000 kr. lán lijá bankanum í seðlum,
til að íitia sér úr útlendri verzlan
parfa, sem hann vanhagar um. Hann
fer náttúrlega á pósthúsið og kaupir
par af rikissjóði póstávísun fyrir pessa
seðla, sem ríkissjóður gi'eiðir honura
út í peningum í Höfn. En ríkissjóð-
ur tekur aptur til sín úr peningadeild
landsjóðs 1000 kr. í peningum og
iiefir pá iandsjóður greitt M. 1000
kr. í peningum af aimannafé til að
borga prívat skuld hans.
Bankinn lAnaði M. ekkert; hann
iV'k'k M. aðeins ávísanir á peninga
landsjóðs í Hófn, og pað var iiani),
sem lánið galt M. en bankinn aldrei.
þessa peninga fær landssjðður aklrei
aptur. — En M. borgar bankanum í
peim gangeyri, sem hann getur helzt
komizt yfir í verzlunarmarkaði Tslands,
en par eru seðlar eini gangeyririnn
sem fæst. Verður pvi lánið borgað
bankanum í seðium, ávísunum lands-
sjóðs. Við pá getur bankinn ekkert
annað gjört en iána út aptur, p. e.,
gefa út aptur sem ávísanir á peninga-
deild landsjóðs í Höfn.
Ournflýjanlegt tap iandssjóðs er
100°/o“.
Eptir pví sem E. M. beldnr fram
í riti sínu, pá verða Tivggvalögin til
pess að svipta landsjóð tekjum sín-
um enn meir en áður, pví undireins og
kaupmenn fara að greiða landsjóði
tollana í islenzkum seðlum, sínum eig-
in ávísunum, sem hann ávalt liður við
100°/0 tap, og hiýtur liann með pví móti
að lenda í skuld við ríkissjóð eða
anka skuld sína stórum, ef hann
skvldi nú pegar vera orðinn skyldng-
nr við hann.
Landssjóði er árlega færðir seðl-
arnii' til inntektar, en sem E. M.
sýnir fram á, að eru ekkert amiað í
eðii sínu en skuldakvittanir pegar
peir eru í hendi landssjóðs fyrir jafn
iiáurn útborguðuin ])eningau])])hæðum.
Hati landssjóður getað klofið fram úr
pví sjálfur, án láns, — að innleysa
allar ávisanir sínar með eigin pening-
um, pá liefir liann verið látiun tapa
peim tekjum í annarra parfir en sínar.
pað sýndist engin vanpörf fyrir
pjóð og ping. að gjöra alvarlega gang-
skör að pessit íslands finanzináli, og
láta pað ekki drasla svona lengur en
búið er, ár eptii' ár og ping eptir
ping, í atiinga- og skeytingarleysi.
pví skyidi pingið aldrei iiafa
heimtað v i ð s k i p t a r e i k n i n g i n n
miili landssjóðs og ríkissjóðs? Er pað
reikningur, sem elcki má koma i dags-
ijósiðV Til iivers eigum ver að vera
að kosta alþing, ef pað hirðir ekkert
um vort allra inesta nauðsynja- og
velferðarmál, fínanzmálið? Ef ver
getum trúað Hönum og Dana-sinnum i
fyrir fjármálum vorum, pví skyldum I
vér pá ekki eins geta trúað peim til
að skamta oss viðunanlega stjórnar-
skrá? Og pví skvlduin vér ekkimega
varpa 'allri vorri áhyggjn upj)á svo
frjálsiynda og „human,“ stjórn, sern
iiefir svarað stjórnarkröfum vorum
með auglýsingu 15. des. 1893. |
Að eudingu, skorum vér á alla |
pá aipingismenn, sem unna pjóð sinni,
liennar frelsi og þjóðþrifum, að peir skori
á landshöfðingja í nafni pjóðarinnar,
að leggja fram hreinan viðskipta-
r eikn ing niillí landsjððs og ríkissjóðs.
Vestdal 1. maí 1894.
Benedi/ít pörarinxs&n.
Hverníg er ffjort út u
Seyðistii ði ?
—o----
V.
Niðurlag.
Eg lieii enn þá ekki minnst á
mánaðarpeninga menn, sem eru pó all-
margir teknir fyrir sjömenn hér við
Seyðisfjörð. peir fá sína upphæð í
peningum fyrir hvern mánuð, og á-
valt pess utan frítt fæði. það er
opt pungbært að svara út miklum
mánaðarpeninguin, einkum pegar illa
lætur í árum með fiskiafia og verðlag
á fiski. En í betri árum virðist
stundum verða hagnaður að pví að
liafa sjómenn upp á mánaðarkaup; en
pví fer ver. að það er optast <*kki
neiua ímyndaður liagnaður. p»að
er sjaldnast. gætt að pví, að mánaðar-
peningamenn pessir fá frítt fæðið, og
að 1 hluturinn af bátnum gengur upp
í fæðiskostnað peirra; rétt eins og
hlutarmannanna. — það getur pví
ekki orðið hagnaður af mánaðarpen-
ingamönnum (sem ekki stunda annað
en sjóinn). nema pví að eins, aö kaup-
gjald peirra sé töluvert lægra en
peningaverð hvers */B hluta fiskifengs
pess, er á pann bát koma, sem peir
róa á.
Eg hefi hér að framan bent á,
að 210 króna hlutur megi álítast góð-
ui' hlutúr. En ef sjómanninum eru
borgaðar 60 kr. í kauj) um mánnðinn, pá
verður pað kaup, um S1/^ niánuð, alls
210 krónur. Allt svo undir pessum
kringumstæðuni, verða kjör hlutar-
mannsins og mánaðarpeningamannsins,
alveg eins. En mánaðarpeninga-
maðurinn er að því leyti hættulegri,
sem að kaupi lians ver-ður ekki rask-
að, prátt fvrir pað pó að hluturirm
úr íiskinum verði hálfu minna virði.
Sjómaðurinn (sem er uppá víst kaup)
ætti pví ekki að fá hærra kaup en
45 kr. um mánuðinn, til pess að út-
vegsbóndinn gæti fætt hann, og borg-
að honum kaup sitt af einum hlut.
[>á fyrst heíir útvegsbóndinn hlut sinn
frían, og pá verða kjör bóndans lik
kjörum mánaðarpeninganiannsins og
hlutarmannsins, pað er að segja, ef
hlutarmaðurinn íæðir sig sjálfur. |>ó,
ef hluturinn er minni en 210 kr.
virði, er hætt við að útvegsbóndinn
tapi fæðiskostnaði kaupamannsins, ef
mánaðarkaupið er miðað við 45 kr. og
fæðiskostnaður metinn 15 kr. ummán-
uðinn.
Eptir minni 12 ára reynslu á
sjávarútvegi, ráðlegg eg útvegsbæud-
um við Seyðisfjörð, og víðar, að hafa
heldur lilutarmenn en mánaðarpeninga-
menn fyrir sjómenn; en fæða eiga peir
sig sjálfir, eða borga útvegsbónda eptir
nmsömdu verði. — Með peirri tilhög-
un, er gjörð tilraun td að jafna tapi
og vinning tiltölulega niður á útvegs-
bóndann og hlutarmamiiiin, svo pegar
tap liggur á útveginum, taka hvorir-
tveggju pátt í pví, og pegar gróði
verður, græða hvorutveggju.
Vér Seyðfirðingar megum ekki
lengur láta petta sjávarútvegsrnálefni
liggja í láginni óvfirvegað og óendur-
iiætt. Að kosta sjávarútveg hér á
Seyðisfirði, aðeins til inntektar fyrir
ýmsa menn úr fjarliggjandi héruðum
landsins, verður Seyðfirðingum seint
til hagsældar.
Betra verður fyrir oss útvegs-
bændur hér, að taka enga aðkomandi
sjómenn, en að hafa pá uppá pau
kjör, sem að undanförnu hafa átt sér
stað um nokkur ár. — En pá getum
vér ekkí gjört út! Jú, við leggjum
saman í félag og róum tveir á bát.
Betra Verður, — og mikið betra, —
nð taka helming af einum bát, með
litlum kostnaði, en að taka allt, eða
liálft af 2—3 hátum, með miklum
kostnaði, og peirri tilhögun að hafa
ekki eyris virði sjálfur afgangs kostn-
aði við vertíðarlok. Tveggja manna
úthaldið, í félagsskap, er ekki mjög
dýrt, og ávalt verða pá mannahlutirn-
ir í ágóða, og lítil inntekt er betri en
engin.
S. J.
Utvegsbóndi.
SPÁNÝ DKAUGASAGA,
mögnuðust undir honum. Hann stóðst
j litla stund pessa voðalegu sýn og
fiýði svo i einhverju dauðans ofiioði
útúr húsinu og útí aldingarðinn og
var ófáan'Iegur til pess að fara aptur
inní pað, pó lionum vairi sagt, að vof-
an væri nú horfin.
En rétt í þessari svipan kom
systir ríkismannsins. erbjó inni Kaup-
mannahöfn, æðandi inní aldingarðinn;
störðu pau fyrst með undrun hvort á
annað og fékk hvorugt orði upp kom-
ið, en lok.dns tók systirin til máls:
Hún sagðist fyrir skemstu iiafa
setið í stofu sinni inní Kaupmannahöfn,
er hún hevrði prusk fyrir aptan sig;
liún sneri sér við, og sá pá systur
peirra apturgengna, er hóf hendurnar
ógnandi að henni, kyrr í sömu spor-
um, en sjálf porði 'hin lifandi systir
hvorki að æmta né skræmta fyrir dauð-
ans angist.
sem hio aansua
IIIUU, „A-HUlIlUUrUg r
fullyrðir, að átt hafi sér stað í Kaup-
mannahöfn, í vetur, er að pví leyti
all-merkileg, að vitni voru svo mörg j
að draugaganginum, svo að örðugt 1

ist henni sem vofan færast nær sér,
og pá æpti hún nppyfir sig og rauk i
dauðans fáti útúr stofunni, niður rið-
ið, útúr húsinu, götu upp og götu nið-
ur í mesta flýti, par til hún kom út
til bróður síns og sagði honum penna
verður að hrekja pessa draugasögu.
Á einum af skeiumtigörðunum fyr-
ir utan Friðriksbergs-garð við Kaup-
mannahöfn bjó í fögru húsi ríkur mað-
ur aldraður með systur sinni, erlengi
hafði verið veik og dó par í vetnr.
Áður en hún lézt, ákvað hún, að
eptirlátnum eigum henuar skvldi skipta
þannig, að hinn auðugi bróðir hennar,
er hún bjó hjá, átti að fá iiúsgögn
hennar. systir hennar, er bjó inní
Kaupmannahöfn, silfur-borðbúnað, en
annar bróðir hennar, er var fátækur
erfiðismaður yfir á Jótlandi, skyldi
erfa 6000 kr., er hún lét eptir sig í
peningum.
Áður en hún dó, bað hún bróður
sinn og systur, er voru parna til stað-
ar við andlát hennar, að sjá um að
skiptin færu svona fram og láta sér
eigi bregðast pað.
En hér fór sem optar, að systk-
inin urðu eigi sem réttski])tust, og
er hinn fátæki bróðir peirra kom frá
Jótlandi til jarðarfarar systur sinnar,
pá sögðu pan honum, að hin dána
systír hefði að eins ánafnað honum
húsgögnin.
Bróðirinn seldi svo strax húsgögn-
j in og fór svo með pær 400 kr., er
i hann fékk fyrir pau, ánægður heiin
til sín.
Páum dögum eptir jarðarförina
sat mágkona hinnar framliðnu ogönn-
ur stúlka i herhergi einu hjá bróð-
urnum og voru að tala um sorgarat-
burðinn og fráfall peirrar látnu. 1
pví opnast hurðin að pví herbergi, er
hin dána hafði síðast legið í og í
dyrunum stöð iiún sjálf í náklæðunum
og hefir upp aðra hendi aðvarandi og
áhyggjufuli.
[>ær, sem fyrir voru, ætluðu að
liða útaf í hræðslu, og einblindu á
vofuna og máttu sig hvergi hræraeða
orði uppkoma fyrir ótta sakir.
Loksins paut önnur péirra í ein-
liverju fáti á dyr eptir bróðurnum.
Hún gat ekki sagt honum annað
fyrir skelfingu, en að hann yrði strax
að koma.
Bróðirinn hélt, að einiiver ógæfa
hefði hent og fiýtti sér með henni;
en öðara en hann hafði lokið upp
herbcigishurðinni, sá hann sörnu sjón-
ina og konurnar, en að honum benti
hún með hótun og ógnun, svo hann
varð svo hræddnr, að fætur hans lé-
fyrirburð, gagntekin af mestu hræðslu.
J>að var næstum pví liðið yfir
bróðurinn af hræðslu, er hann heyrði
að systir hans hafði séð sömu sýn og
hann, og þá hann fékk orði upp kom-
ið, sagði hann systur sinni hvað hann
hefði séð og 2 vitni að auki, og varð
nú systirin j.ifn-lirædd og bróðir hennar.
Systkinin réðu nú í einrúmi ráð-
um sínum um, hvað pau ættu til
hragðs að taka, og kom þeim saman
um, að eigi mundi annars kostur en
að skila hinum rangfengna arfi aptur
hinum rétta erfingja, pví pað mundi
draugsa mest pykja við pau að> þau
hefði eigi gjört sem systir peírra
hafði lagt fyrir.
Bróðirinn tiýtti sér niður í bank-
ann og nóf par 6000 kr. og með pær
ruku svo systkinin samstundis á stað
til hins fátæka hróður síns á Jót-
huidi. er varð mjög liissa á heímsókn
systkina sinna. er aidrei höfðu áður
heimsött hann, eða um haim skeytt.
En hann varð harðla glaður, er pau
töldu honuin fram á horðið 6000 kr.
í glærum peningum.
Nú getur hver trúað pvi sem
honum lízt, af pessari frásögn, en
hhtðið „Dannebrog“ segir pessi 4
vitni að fyrirburði pessum sannfærð
um, að pau hafi séð vofuna ineð eigin
augum, og víst sé pað, að hinn fátæki
bróðir á Jótlandi hafi fengið sínar
6000 kr., og að auðniaðurinn ætli að
selja skrauthýsi sitt fvrir utan Frið-
riksbergsgarð og systir hans ætli að
flytja paðan, sem hún bjó inní Kaup-
manuahöfn, pví hvorngt pori að búa
lenguri á peím stað, er pau hafi sitð
vofuna.
Færejjurn 25. febrúar 1894.
Árið sem leið, má eflaust,* pegar
alls er gætt, teljast eitt með hinum
beztu, bæði til lands og sjávar.
Grasvöxtur var í mesta lagi og
dágóð nýting. Kornið (bygg) varð
vel proskað og kartöflur ágætar, og
hefir pað mikla pýðingvi fyrir Fær-
eyinga, þar sem talið er, að meðal-
uppskera af korni á ári sé hérumbil
4000 tunnur og af kartöflum 10,000
tunnur. Skurðarfé varð mikið og
reyndist vel.