Austri - 14.06.1894, Blaðsíða 2

triii öllum fregnum. sem berast um að
Influenza gangi hör og par og styngi
sér niður hingað og pangað, en slikar
fregnir eru mjög svo ókreiðanlegar
enda virðist nú litlu trúlegra að In-
flúenza kvikni af sjálfu sér úr loptinu,
en að lömb kvikni af steinum út um
hagann. það er ekki ólíldegt. að
hakteria eða ba.kteriur pær, er valda
sjókdómnum geti æxlast talsvert í and-
rúmsloptinu. einkum i liei'hergjum
liinna sjúlcu, en reynslan heíir ekki
sýnt. að slík æxlan nii viir stórt svæði
og eptir pví s'em almennt haga'r til
liér á landi inun hún varla ítii. t.il
næst.a bæjar frá sýktu heimili. Að
sóttvarnir (desinfiction) geti gjörtmik-
ið gagn þegar Influenza gengur hér á
vorn strjálhyggðíi. landi, er ekki ólik-
legt og nð h;egt sé að verjast veikinrii
rneð pví, íið varast samgöngui'. virðist
reynslan. benda á, pví pað er eigi að
eins, að mitt hétað sé enn með öllu
osýkt af Influenza, heldui' hafa og
ekki iillfá heimili innan um hið sýkta
svæði i 14. læknishéraði, get.að varizt
sóttiuni með góðri gát á samgöngum.
Strand t«ýslu 4. apríl ls9-l .
Nýj ii' fréttir eru héðan engar að
skrifa, pví héi' hetir ekke.rt murkvert
bovið til tiðirída að nndanföniu.
Heyskapur varð í betra meðal-
lagi héi' i sýslu næstliðið sumar, nð
vöxtum og nýting ágæt. og með pví
fj'irsala varð í meira lagi bæði til
katipmanns It. P. Riis á Borðeyri og
nokkuð gekl; til verzluiiarfelags Dala-
sýslu, pá hefir almenningur að öllum
líkindum nægilegt fóður fvrir fénað
sinn íiema pví meiri liarðindi verði.
1 sumum hreppum hafa verið viðhafð-
av alrnennar heyja og fénaðarskoðanir
prisvar á vetri bæði í vetur og að
undaníörnu. og fé vigtað í einum
hreppi haust og seinni hluta vetrar,
til pess að sjú nákvæmar hvernig pað
hefir verið fóðrað. Jþett.a allt pykir
hafa haft góður afleiðingar. Menn
liafa sett miklu hyggilegir á f vefcur
yfh' höfuð að tala, fénaður miklu jafn-
ara og betur fóðraður. og aukizt metn-
aður í öllu sem að pví lýtur, en pess
má líka geta, að Strnndíimenii munu
jafnan hafa verið öðruin fremri i pví,
að sefcja hyggilega á vetur, enda mega
peir venjust við harða vetra, pví víða
í sýslunni er meðal innistöðutimi á
sauðfé og hrossum fcalinn 20—24 vikur
og iia.itgripum 36 v.
Járðahætui' líafa verið töluverðar
og nokkuð almennar undanfarin ára-
tug. en hehlur er samt að draga úr
peim l'ramkvæmdum, og er pað pó
ekki af pví að möiimim liati ekki pótt
pær boi'ga sig pegii.r pær hafa verið
skynsamlega gjörðar, heldur af pví,að
viiinukraptarnii' fara alltaf minnkandi
í sveifcuuuin vegna vaxandi lausa-
mennsku, sem lielzfc sýnist ætla að
verða ölluin nýtilegiiin landbúskap að
hanameini og ev pegar orðið í sumura
stöðum. Allir sem pykjast vera orðn-
ir sjálfhjarga, gjörast lausameim eða
lausakouur. Lausamennii'nir byrja með
pvi, að fara frá húsbændunuin um
páskale vtið, pjóta ])á jafnharðaíi vestuv
að ísafiarðardjúpi og koiua paðau ekki
fyr en með slætti, skrúfa sig pá upp
í 12..14 kr.ónu kaup um vikuna, og
setjast svo að pví, fyrst við arðlitið
sjóargutl hér við Steingrímsfjörð og á
Gjögri og svopar sem peir eiga heim-
ili, hvar peir tæplega taka höfuðið frá
koddanum, frá pvi með jólaföstu og
til páska pegar peir bvrja hringferð-
ina á ný.
]það er hvortveggja, að pessir
menn, eða læstir af peiiri, iast í land-
vinnu nema um sláttinn, og svo eru
peir svo dýrir og margir vankunn-
andi í peim verkum, áð bændur riiða
heldur af að láta allar pær endurbæt-
ur vera ógjörðar sem mögulegt er að j
verðu :íi\, en að féfletta sig á hinni !
svokölluðu daglaunamannavinnu. Jarða-
bæturnar ganga pví iielzt af skörum
og fara af peim ástæðum síminnkandi
í stað pess a.ð iíkur hefðu verið til
að píer hefðu aukizt. Aldrei hefir
samt Iiuisamennskan komizt á jafnhátt
stig og nti, pví nú fyrirfiiinst varla
einhleypt hjú, af pví allt vinnufólk
hefir ímyndað sér að lausamannalög-
in IVíi, siðasta pingi væru kominigildi.
Lausamennirnir sjálíir verða fljótari
en koiiurigurinn að staðfesta pau. Af
pu hér er allur landhúskapur fremur
smávaxinn. mai'gar jarðir smáar og
ekki tiltakaiilega erviðar, pá verður
pó vinnufólksskorturinn ekki eins
hráðdrepandi fyrir landbúskapinn hér,
sem snmstaðar annarstaðar. Hér
verður þnð ekki 'fyr en eptir nokkur
ár: aö beztu jarðirnar faru að letrgj-
ast, í eyði, að efnuðustu bændurnir fara
að bregða búum sínum og kúldrast í
húsmennsku hjá öðrum, uð allir ganil-
ir eða heilsulasnir bændur sem ekki
geta sjálíir gengið eins og grjótp-'lar
í öllu, og unnið allt sem peir Jmrfa,
neyðast til að lAta lausafólkið raka
af sér iillum efnmn. og svo að end-
ingu flosna up|) úv Iniskapnum og fara
á liveppinn sinn. og aö allir sem eiga
'jurðeignir sem nokkuð kveður að,
verða í vandræðum með að losna við
pær, á annan hátt en taka á móti
veði peivrn. l ln úr lándsjóði cða lands-
hankannm og hlaupa svo frá öllu til
Ameríku eða gjöra sig gjaldprota.
En pessu öllu kvað undir eins vera
farið að votta fyrir á Noi'ðurliindi og
petta verða forlög alls landsbúskapar
með tímanum, nema eitthvað sé gjört
honum til viðreisnar, fremur en að
umlaiiförnu, og á annan hátt, pví allt
sem uð undanförnu hefir verið gjört
utulir pví yfirskyni, er bæði kák og
allsendis ónóg, enda ekki viðeigandi.
Yfir höfuð er landbúskapur hér i
sýslu fremur smávaxinn en ber sig
fullt svo vel, sem í öðrum sýslum par
sem hann er stórvaxnari. Bezt borg-
] ar sig hér sauðfjáreignin, pó fóðrið
! sé dýi’t, pví fé liér er mjög arðsamt
i einkum til frálags og auk pess niiklu
1 minni vanliöld á pví en víða er ann-
j ar..taðar, einkum síðan meðferð á pvi
fór að batna, en af pví vetrariíkið er
j svo mikið verður sauðfé hvergi haft
; injög margt pó á heyskapar jörðum
j sé. Kúabúin eru víðast injög litil,
i enda helber skaði að eiga hér kýr
j nema réfct það miunsta sem má vera.
j Hrossaeignin er tæplega eins mikil
eins og memi pm'fa til óumflýanlegrar
hnikumu' og mjög lítið um gæðinga.
Húsakymiin hafa verið sterk, en
st isslaus hér í sýslu, en nú er að
verða á pví töluverð breyting. Bæjar-
byggingar f’arnar að verða viðunanlega
pokkíilegai' ríða, en tæplega eins
trausfcar nokkurstaðar og áður, meðan
að nægur rekaviður var fáanlegur.
I Peningsluis ertt viða orðin allgóð og
/ 'sumstaðar Agæt, og mikið af hlöðum,
I pó smáar séu sumstaðar.
Sjóarútvegurinn er fremur lítill j
og í slæmu standi hjá flestum. enda 1
er sjóaraflinn hér í sýslu farinn að
verða i meira lagi stopull. I 10 ár j
kom enginn fiskur á Hrútafjörð . og j
litill á Steingi’imsfjörð, eiv I fyrrahaust
var hezti afli á báðum, en aldrei lield-
ur eiiis afleitt. á Steingrímsfirði og í
haust, og engin vitund á Hrútafirði.
Haustróðrar á Gjögri eru optast arð-
litlir vegna ógæfta.
HAkarlalegnr af (ijiigri eru lagst- .
ar niður a.ð heita má, en skvndiróðr- I
ar fyrir hákarl, eru Sv.undaðir sum- j
staðar í iiorðurhluta sýslunriar, en opt- |
ast rnun standast par á kostnaður og
ábati, eða valla pað á milli.
Sjávaraflinn hér i sýslu hrAst
pegar út.leit fyrir, að menn pyrftu j
helzt, á honum að halda, eptir skepnu- j
fækkunina 1882, en prátt fyrir pað
réttu sveitirnar svo fljótt við aptur,
að maður hefði ekki getað húizt við
pví fljótar pó fiskia.fli liefði haldizt,
og sumar sveitirnar hafajafnvel blómg-
a/.t miklu betur siðan en á meðan
pær nAðu i töluverðan sjávarafla, og
sýnir petta hert, hve lítil hlessun
lýlgir pví, að káka við hvorutveggja,
landbúskap og sjávarafla jöfnuin hönd-
u ín.
I félugsskap og samheldni cru
Sti’aiidainemi ínörgum fremri. J>eir
liafa undanfarin ár tekið pátt í verzl-
unarfélagi Dalasýslu og hjA. þeim er
nú riieiri liluti verzlunnrfélagsins, og
hafa peir reynzt iélaginu skilsamir
og trúverðugir í alla staði, eiula eru
allir hér félagi pessu mjög pakklAtir,
og telja pað einkur nytsamt fyrir vel-
mogan sina.
Tveir spa risjóðir eru nýlega stofn-
aðir liér í sýslunni, annar í Kirkju-
bóls og Fellshreppurn en hinn á Horð-
evri, og þrífast baðir vel.
Lestrarfélög eru í 4 syðstu
hieppum sýslunnar, og eru á góðum
framfaravegi. Menntuii almeimings
er nokkuð ábótavant, en pó ímin pað
víðar lakara. Allir læsir og nokkuð
skrifandi og margir yngri menn í suð-
urhluta. sýslimnar vel færir í reikn-
ingi; samt e.ru skólar engir og um-
gangskeiinarar lítið notaðir.
Dagblaðalcstur og kaup eru tölu-
verð hér í sýslu einkuiii í suðurhlutu
hennar, pvi eg held að í 4 s-yðstu hvepp-
uuum sé valla eitt einasta heimili sem
ekki kaupir eitt eða fleiri dnghlöð, en
altítt er að meiui skiptast á um blöð-
in til pess að spara sér kaup á
mörgum.
Rósemiogfriðtireinkennir Stranda-
nienn mest af öllu. Málaferli eiga
sér varla stað, pað niá fceljast við-
burður ef manni er stefnt fyrir satta-
i nefnd, og sé pað gjört kemst pa.ð
i valla lengra. Sakamál befir ekki kom-
| ið fyrir mörg múlanfarin ár og hafa
j víst ávalt verið mjög sjaldgæf, sem
er afleiðiug ja.fnrar vöndunar og sið-
| gæðis lijá almenningi.
Eg sem er hér aðkominn úr öðru
I héraði og hefi töluvert kynnzt fólki í
j öðrurri héruðum, get fullkomlega fyrir
i eigin reynd staðfest pann vitnisburð
merkra og góðra manria hér í sýslu
er eins stendur á fyrir (c: útlendir)
sem er sá. að fólk hér sc pað „v.and-
aðasta, viðfeldnasta. gestrisnasta og
yfir liöfuð bezta fólk er peir pekktu“,
en þó er einn kostur sem mér befir
reynzt að Htrandamerm hafi yfir öðru
en pað er almenh skilsemi og ráð-
vendm í viðskiptum. Eg iief sjálfur
reynt að hafa á heudi ýmiskonar inu-
lieimtu og aldrei purft að t.apa einum
eyri, og meira að segja sjaldan sem
aldrei purft neitt verulegt fyriv uð
hafa. Eg er pví á peirri skoðun að
pað sé hirðulausuni og klaufalegum
innheimtumönnum að kenna, ef nokk-
ur veruleg óskil koma fyrir hér í
sýshi. þess er svo opt getið hve vér
Islendingar séum gjarnir á öskilsemí
og óreglu í viðskiptum, og má pá ekki
miwna vera en geta pess einnig þeg-
ar eitthvert hérað tekur öðrum fram
í skilsemi.
8em hetur fer er hér mjög Jítið
um Amerikuferðir eða Anleríkuhug í
fólki, ekkert farið sem teljandi er
siðan 1887. \ esturfara-agentarnir liafa
heldur ekki koniið hér í sýslu. en þar
j a móti höfum vér töluvert af öðruni
„agentum“ að segja. ísfirðingar senda
opt menn fcil pess nð sma.la samau
lólki á fiskiski]) sín, einknm er pnð
,,faktor“ N. N. verzliuuir á ísa-
fil'ði, sem hefir í þjónustu sinui æfð-
ustu labbarana úr lausamannastétt-
inni, til pess að rápa aptur og fram
j um sveitirnar, til pess að laða livern
| mann, ungan og gamlan. sein unnið
getur fyrir sér, frá bændumim, og á
fiskiskúturimr eða i einhverja iraup-
staðarvinnu.
tSagt er að iieizti labli-agentiiin
í fái 10 kr. fvrir ,.stvkkið“.
i " ‘
iStöðvarf rði
Hér tóku menn sig til í fyrra að
kveikja ofurlítið framfaraljós ásamt
öðrum suðurfirðingum, Breiðdælingum,
Eáskvúðsfirðingum, Reyðfirðinguni, nl.
að stofna pöntuiiarfélag með tveimur
röskum Ivörliim fyvir; ijösið sýndist
í fyrstu ætla, að bera birtu, btið pönt-
unarskip kom hér á íirðina með góð-
um vörum og góðu verði og allt var
borgað upp í topp ogmeira til og skútan
var hlaðin með innlendum vörum, átti
svo a.ð koma n.ptur í haust sem leið;
vouin brann í hjörtum félágsmiuma;
skútan komst líka á miðja leið uji])
til inndsins aifermd af góðum varn-
ingi með góðu verði, en stiandaði
við hæreyjar og var seld par við upp-
boð; lengri er ekki pöntunarsagán a.ð
siuni. Vonin virðist véra dofrmð um
áframhald þessarar pöntunar. En
allir hlutaðeigendur munu sakna pessa
i’ramhjáliðandi snæljóss og sumuin
finnst sern peir séu nú aptur staddir
í kolsvörtu verzlunarmyrkri. En hvort
ínönnum tekst nú að reisa við á ný
pettu pöntunarfyrirtæki er allt kom-
ið undir pví að meiin eigi eptir í
brjóstum sínnm nokkra oliu — nokkra
dAð og sainbeldni, pol og áhuga, til
að hella aptur á lampann svo ijósið
hjarni við, og svo undir umboðsmann-
inum Karl Schiöth, sem eg hefi eng-
an heyrt saka um pöntunarólánið.
Kvefsóttin (Influenza) gekk hér i
Suðurfjörðunum og Breiðdal frá pvi
fyrir porrakomu og íram að góurmi.
Aðeins sárt’á hoimili sluppu við hana,
og hvar sern hún kom, fleygði hún
öllum í rúmið. Ætlaði á mörgum
bæjum að verða vandræðimeð skepnu-
hirðingu og mjöltun á kúm ni. par
sem allir lögðust i einu og jók pað
vandræðin, að um pessar mundir voru
hríðar, snjókyngi og ófærð. Yerdur
núlifiuidi mönnum enginn „J>orri“
minnisstæðari en þessi. Mannskæð-
•ust vavð veikin i í’áskráðsfirði, þar