Austri - 21.07.1894, Blaðsíða 3

Nr: -21
A i' S T Ií I.
l

þessir erkibiskupar, biskupar, heilogu
Bvnödur og páfai’ iiafa samanfleftað
vóg og lýgi og keiint Ivristi uin, til
pess 'að geta haldið fö því, sera peir
purfa til að lifa fyrir i vellystingum
praktuglegá á iiálsinura A oðrum mönn-
um“, segir Tolstoi. „Stofnaði Krist-
vu- nokkurntíma kirlcjuna?"
„Krists einfalda kenning var
snemma misskitin, flækt og fordjörfuð,
(segir T.) og purfti pví snemma út-
skýringar við. Af pví leiddi marg-
földun lnns yfirnáttúi'lega og að lok-
um kenniogin um kirkjunnar óskeik-
anleik. Hvergi, i allsengu nema í
fullyrðing kirkjunnar, getum ver séð
eða fundið ::ð Guð eða Kristur liati
stofuað nokkuð pað, sem nii er kallað
kii'líja. Út úr tveimur stöðum, pai'
sem kirkja er nefml eins Og samkoma.
hafa menn leitt allt, sem nú heitir
svo. Ekkert svipað hinni núverandi
kirkjuhugmynd, með sakramentum,
kraptaverkum. og óskeikulleik, getur
falist í nokkru orði sem Kristi er
.lagt i munn, né hekliu' finnst pað í
•nokkrum hugmyndum á peiin dögum.
Orðið kirkja getur nú á dögmu ekki
þýtt aðra stofnuri en pá, sem er ft-
lag manna, er áskilja sér einum og
til fulls eigu og innráð sannleikans.
„Krists kenning um lífið og breytn-
ina er enn gagpvart hiuni félagslegu
og „iieiðnu" skoðun, eins og liún sýnd-
ist hinum siðlausu pjóðum, ógjörleg og
yfirheimsleg, en er í raun og veru
bæði gjörleg og skynsamleg".
„I raun réttri er ekkert í Krists
kenningu dulspekingslegt eða vfirheims-
legt. Hún er blátt áfram sú lífsspeki
sem nú á viö allt vort ytra framfara
ástand; einmitt eins og nú er tímum
komið er óhjákvæmilegt að aðHyllast
hana.
S-i tími kemur, og er pegar í
nánd, pegar kvistnar frumreglur um
jafnretti og bröðornf, sameign manna
sem bræðra, eg éngiit oflieldis mót-
staða móti ójafnnði, mun sýnast alveg
eins eðlilegt og sj’dfsagt eins og
frumreglurnar um hjúskap og félags-
iíf sýnist nú".
Vér lifum — segir T. — í sí-
felldu hraparlegu stríði milli samvizku
og breytni; vér sjáum pað öfuga og
önáttúrlega, en venjan bindur og
blindar oss. „Vér vitum vel að vér
eigiun allir einn og hinn sama alföð-
ur og erum pvi allir bræður. Samt
fylgjujn vér reglum og skipulagi, sem
er stofnað í blindum villidómi fvrir
4—5 púsund Arum“. Síðan talar höf.
um mötsetninguna milli hinna tveggja
foi'im floldca rikra og fátækra, sælla
og volaðra, og hvrjar liverja setningu
með orðunum: „Vér ei’uiu allir bræð-
ur. en pó1' o s. frv. Siðast stendur
petta: „Vér eruni allir brœður, en
pó Pyggjum yér embættislaun fyrir að
svíkja menn og gabha í peim hlut
sem eínn er nauðsynlegur. Vér erum
ailir bræður, en pó heimtum vér of
fjár fyrir að likua eða lækna pá naiið-
stöddu. Vér erum allir bvæður, en
tökum pó stórfé af saklausum og
borgum öðrum til pess að vera búnir„
til að drepa fólk og myrða“.
„Gjörvalt líf liinna cfri stétta er
ein ösamkvæmniskeðja, og fyrir pví
er öll peirra tilvera. öll peirra lífs-
nautn og alhu' peirra munaður eitr-
aður af usökun illraf samvizku. sál-
arhrelling, lýgi og ótti“.
Mjög svipað pessu keundi Magn-
ús Eiríksson, shr. rit hans: „Eigum
vér að elska náungann eins og sjálfa
oss?" sem liann ritaði á dönsku. J>ar
tekur hann og viða sönm sakir, sömu
öfgar fram sem Tolstoi. Aðalinunur
peirra er sá, að Magnús ritaði á
mali sem lvinn mikli umheimur og
samtíð ekki skildi, en Tolstoi skilja
j og lesa allar pjóðir. Að pessar j
j kenningar pykja flestum, og einkum j
j lærifeðrunum og iiéimsbörmmuin, liin
mesta fjarstæða, er i\nnað mái.
„Ofvitar og hálfvitar iiafa búið 1
til sögu pessarar uhlar", sagði einn j
andrikisinaðurinn. Hvað slikir menn i
sem liinn bláfátæki íslendingur og ’
hinn rússneski stórauðugi greiti munu ;
afkatsa, er ekki gott að segja, orki i
peir nokkru. verður það vart á vor- j
um dögum. En eflaust parf mann- j
kynið með kristni sinni og heiðni, emr
pá yiirliótar við. „Nema yðar rétt-
læti ....“■ sagði frelsari vor. Hvern-
ig sem allt er skoðað, standa stör-
byltingar fýrir dyrum — miklu stærri.
en. allan pona nianna grunar enn.
M;
t
Miigiuis prestur Bergsson
Magnús prestur var fæddur 15.
nov. 1799 á Stafafelli. Faðir hans,
Bergur prófástur Magnússon, var pá
prestur par, og seinast að Hofi í
Alftafirði (d. 1S37), komiun í beinan
karllegg frá Lopti ríka. Móðir Magn-
iisar var Guðný Jónsdóttir sýslmanns
á Hoffelli Helgasonar (d. 1809). Hann
ólst upp hjá foreldrum sinum pangað
til hann fór í •Bessastaðaskóla 1819 og
útskrifaðist paðan 1824.. Varo árið
eptir skrifari hjá Torde sýslumanni
Suðurmúlasýslu. Vígðist 1829 sern
aðstoðarprestur til séra Sveins Péturs-
j sonar í Berufirði, og kvæntist par
| s. á. Vilborgu Eiríksdóttur frá Hoffelli
j Benediktssonar, systur Stefáns alpingis-
j Vianns í Árnanesi og Benédikts prests
1 í Saurbæ i Holtum. Hann fékk. Stöð
1835, Kirkjubæ í Tungu 1852, og
Eydali 1868. \'arð dannebrogsriddari
1 1885. Fékk lausn frá prestskap 1889
eptir 60 ára þjónustu og flutti að
Gilsbakka i Breiðdal n. á, og dó par
1. mai 1893. — Arið 1862 missti
liann fyrri konu sína, en giptist aptur
1864 Ragnheíði Jónsdóttur, systnr
síra Jóiis Austmanns seinast prests i
Stöð, og' lifir liún enn. Með lienni
átti luinn engi:i börn, en 13 með liinni
fvrri, dóu 4 í æsku, 4 uppkomin, en
5 lifa, og er eitt af peim hinn aikunni
merkismaðnr meistari Eirikar i Cam-
bi’idge.
Magnús prestur var framúrskar-
andi mikill fjörmaður, snar og skjótur,
og gátu fáir fylgt honum framanaf, og
jaínvel á níræðisaldri sást hann ekki
á gangi nti öðruvísi en hlaupandi við
fót.
Framanaf var eína hagur luuis
mjög erfiður, lagði hann pví á sig mjög
líkamlega vimui og hélt peirri venju
til elli Ara, en lét pó jafnan prestskap
sinn sitja í fyrirrúmi og auðgaði stöð-
ugt anda sinn með lestri allskonar
fræðibóka, enda var minnið ágætt og
skilningnrinn hvass. En í Eydölum
græddist honam-fé og undi hann par
bezt hag sínum,
Hann pótti og að maklegleikum
fyrirtakk prestur sinnar tíðar. Skildu-
rækni hans var dæinafá og ræður
hans voru taldar ágætar. Framburð-
urinn samsvaraði kenningunni, píður og
laðaudi en pó sterkur. Söngmaður var
iiaftn og hinn liezti. Sérstaklega jóttu
tækifærisræður lians afbragðsgóðar.
Bárnauppfræðari pótti hann fram-
nr flestum öðum og lagði sérstiklega
áherzlu á pað, að flytja kristindóminn
inuí hjörtu linglinganna.
Alla sina löngu embætistíð samdi
hann ræður fyrir hvern helgidag og
jarðsöng aldrei lik ræðulauSt. Allt
320
317
það var talsvert farið að dagn, og dagsljósið skein i gegnum
glugatjöldin. Magda leit upp og pekkti föður sinn. „Vatn“, mælti
hún með veikri rðddu.
Tómns bjrlaði drykk í stóru glasi og setti að munni hennar og
drakk hún pað i einum teig. „Nú er yður víst nð skána, kæra
Magd:i?“
„Jú. eg er mikið betri. O mig liefir dreymt svo í!la.“ hætti
hún við. „Eg er svo þrevtt“. Augu heimar voru skær en pó preyu-
leg og yfirlitur hennar bar vott um góðan apturbata. „Má eg sofa
dálítið lengur; eg er svo þreyt.“
„Já, sofðu elsku barnið niitt, við skulum vaka“, sagði jirest-
úrinn ineð skjálfandi rödd. „Sofðu nú vært, ástkæra Magda mín. “
Og hann kyssti hana með blíðu og fögnuði.
Hún lagði aptur augun og sofnaði vært. Örn leiddi prestinn
með sér inni liliðarherbefgið.
„Guði sé lof fyrir hið sterka meðal Brouardels“ sagði hann í
hálfum liljóðum; er ba.rnið yðar frelsað með lians hjálp“.
„Ekki eingöngu fyrir lians eða yðar hjálp“.
Séra Brún prýsti hendinni fast á öxlina á Örn, og leiddi.hann
nieð sér að þeiin glugga lierbergisins er sneri móti austri. Siðan
tók prestnrinn gluggatjöldin frá. Hátt uppyfir ijöllum og ásnm
sást vottur fyrir liinni upprennandi sól, er kastaði hinum fyrstu eld-
rauðn geislum ytír byggðina. „Nei, honnm, sem tilbjó liina ljóin-
andi sól yíir okkur, sem stjórnar lifi og dauða ineð sinu almætti,
honum, sem sem heyrði bænir okkar í nótt, honum sé lof og palck-
ir, fyrst og fi remst!.
Úrátt fyrir pað er þakklæti mitt til yðar eklci minna, kæri
Tómas. An yðar hjálpar lieiði barn mitt nú verið sofnað hinum síð-
asta blundi, Gnð launi yður fyrir yðar miklu hjálp. )>að er hann
sem á svo undursamlegan Initt, hefir beint vegum okkar snman —
eimnitt á pessari stundu. Tómas! Má eg segja ]rh eins og til
forna?“.
Örn rcffti prestjnum hönd sína.
„Mér liefir ætíð þótt vænt um þig, og pessvegna eykur pað
gleði mina að eimnitt þú skyldir frelsa barn mitt! Vertu viss um
að pessi atlmrðm’ mun einnig verða pér til blessunar. Eg óska og
Húskarlarnir frá Norðheimi komu nú á harðahlaupj með sjúkra-
liörurnar tvær asktrésstengur með ferhyrntan segldúk í milli, handa
sjúklingnum til að hvila á. Magda var svo hóflega látinn upp í sjúk-
rabörurn'ar ogr koinið par sem bezt fyrir og síðan var fárið ógnhægt
á stað með sjúklinginn. En Tómas dvaldist dálítið eptir til pess
a,ð koma fyrir verkfærum sínum og meðalaglösum.
Hvaðláparna í grásinu Tómas laut niður að pví pað var pykku
og langur hárlokknr alhlóð ugur. Hann liugsaði sig um horfði í
kringum sig greip svo allt í einu kárlokkinn upp og faldi hann í
brjóstvasa sínum.
Haraldur hafði aptur purft að pjóta á stað sem hraðboði;
Baptisti hafði iagað til í premur stærstu stofunum, og var Magda
siðan borin tii livilu i svefnherbergi Arnar. Mögdu fór nú alltaf
versnandi svo að Örn átti ’óliægt með að binda um handlegg hennar
som kafði brotnað, og steypa gibsi utahum hann. Xú sást pað bezt
hver.su vel og viturlega hann hafði húið um sig á Xorðhc-inii pvi að
ekkert vantíiði hvorki af uinbúðum né iifuni,
Eptir nákvæma aðgæzlu gat Orn hughrey.st prestinn með pví,
að nú finndi liann ekki fieiri ytri meiðsi. En hann var hræddur
um, að hún rnundi hafa kostazt eitthvað innvortis, er hún datt af
liestinuin, og hann áleit órétt að skýla pví fyrir föður hennar.
p»eir sátu. við rúm hoiuiar, er stóð í miðju hinu stóra svefnher-
bergi, á hverju augnabliki skipti presturinw «m Uin köldu umslög
á enni liennar, eu Tómas var af og tii að geía henni iim kælandi
og fróandi meðöl. I arulliti föðursins lýsti sér ákafieg sorg, en út
iir andliti Tömasar skein alvara og meðaumkvun, nieð iiinid fögru,
sjúku mey, hverrar kvalir hann naum&st gat sefað. Skyldi roðin i
kinnum hennar, af hinum ákafa hita, ekki brátt hverfa. en liinn
og bleiki dauðans litur líða yfir hina fögru ásjónu hennar? Haim skalf
og titraði við pá hugsun; og í íýrsta sinni í mörgár sendi haiín heita
bæn, — sem kom frá hjarta hans, sem i rnörg ár hafði verið freðið
— upp til iífsins og dauðans föður, og bað hann hjálpar, bað hann
nð hlífa föður og dóttur — og sér. Sídan hann tók upp hinu blóð-
ntaða hárlokk, og geymdi á brjosti sínu, höfðu margar tiifiuningar
sem hann vildi varla kannast við, flogið iim huga hans. En nú
hafði hann annað að húgsa um, og lfijóðlega tók liaiin iæknisfr.æðis-