Austri - 13.08.1894, Page 1

Keráur út 3 á mánnði eða
36 blöð til næsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins 3
kr; erlendis 4 kr. Grjalddagí
1. júlí .
tlppsögn skrifleg Imndin
við áramót, Ogild nema
komin sé til ritstjórans f'yrir
]. október, Auglýsingar 10
aura línan eða 60 atira hver
þuml. dálks og háifu dýrara
á fyrstu síðu,
ÍV .Áii.
SEYÐISPIRÐI, 13. ÁGÚST 1894.
Nr, 23
Dýraverndun.
A.varp
til allra íslendinga.
Eins og mönnum er kunnugt, hefir meöferb a skepnum allt
til þessa tíma verið mjög ábótavant hér á landi firátt fyrir þá
lofsverðu viðleitni sem einstakir karlar og konur hafa sýnt til
þess að afmá þennan blett af þjóð vorri. Oss undirrituðum hefir
þvi komið saman um, að skora á alla alþýðu á íslandi um að
gefa þessu máli meiri gaum hér eptir en hingað til, og það því
fremur, sem stefna timans og viðleitni allra menntaþjóða heims-
ins gengur nú eindregið i sömu átt.
Til þess að lirinda þessu máli áleiðis til framkvæmda, þá
liöfum vér gengiö í félag til verndunar dýrum, og leyfum oss
því hér með að skora á og hiðja alla dýravini og aðra góða
menn, að verða oss samtaka i þessari viðleitni vorri!
Allir, þeir sem óska að fá frekari upplýsingar þessu viðvíkj-
andi, snúi sér til einhvers af oss undirritubum stofnendum fé- j
lagsins.
Seyðisfirði 27. júlí 1893.
Axcl 1. Túlinius. Magnús Býarnarson. pörarinn fíuömundsson.
formaður. (pres'tur). gjaldkeri
Jólmnn L. Sveinhjarnarson Skapti Jósepsson H. J. JSrnst
(prestur). ritari. ritari.
Stefán Th. Jónsson Ján Jdnsson Sig. Johansen
varaform. (læknir). (kaupmaður).
G. B. Scheving Björn porláksson
(lœknir). (prestur).
þ»etta ávarp biðjuin vér alla ritstjóra landsins að taka upp
i sín lieiðruðu blöð.
*
* >jí
^að er meira en tími til þess kominn, að vér íslendingar veit-
um þessu máli meira gaum en gjört hefir verið og höltrum ekki
lengur aptur úr íiokki allra hinna siðuðu þjóða heimsins í þessu
efni sem mörgum öðrum. í þessu máli þarf eigi fjarlægð vor frá
þeim eða fátæktin að aptra framkvæmdum vorum, því hér er
mest undir tilfinningunni og hjartanu komið, og það tvennt á oss
Islendinga eigi ab skorta á við hinar menntaðri og auðsælli þjóðir.
ð ms viöleitni í þessa átt hér á landi í seinni tíð hefir sýnt
þab, að vöknub er hjá mörgum tilfjnningin fyrir því, að þetta sé
eitt af spursmalum nútímans, er bíði eptir heppilegri úrlausn.
Ijannig hefir þjóövinafélagið gefið nokkur undanfarin ár út „Dýra-
vinimi“ með mörgum góðum sögum og myndum. Oss minnir og,
að til •hafi verið kvennfélag eitt í Reykjavík ti.1 verndunar dýr-
unum. lm því miður kemur „Dýravinurinn“ nú eigi lengur út,
og aí lramkvæmdum kvennfélagsins í Ileykjavík hefir nú um
langan tima ekkert frétzt.
Báðar þessar umgetnu lofsverðu tilraunir hafa frémur
snuið að liinni „theoretisku “ hlið málsins, án þess að nokkrar
sérlegar verklegar framkvæmclir hafi verið gjörbar til framsókn-
ar eða reynt liafi verib ab fá alla alþýbu raanna liér á landi til
þess ab ganga í eitt stórt allsherj arfélag um land allt til veru-
legra framkvæmda í máliuu.
Úað eru þessar verulegu verklegu framkvæmdir í málinu
víbsvegar um landib, sem vér stofnendur félags þessa ætlum að
reyna til ab vekja í hverri sýslu, i hverri sveit og á hverju
héimili, og til þess að styðja þessa vibloitni vora, skorum vér á
alla dýravini og góba menn, konur sem karla, en sérílagi þó á
embættismenn landsins, sýslumenn, lækna, presta og hreppstjóra, —
or allir hafa serstaklegar hvatir til þess ab vera málefninu hlynnt-
ir — til þess að styðja oss sem bezt í viöleitni vorri, og hvetja
aðra til þess, hver í sinni sveit, og gangast fyrir, ab sem víöast
verði mynduð félög í þessu augnamiði og skýra oss síðan sem
fyrst frá árangrinum. En vér munum seinna senda þvílíkum fé-
lagsdeildum lög félagsins, sem bráðum munu verða prentnð.
Hér á íslandi er því me.iri nauðsyn á öflugu dýraverndunar-
félagi, sem hér er nú á landinu enginn einasti dýralæknir
til þess ab líkna hinum sjúku húsdýrum vorum, — og er þab
stór skaði fyrir skepnuhöld vor íslendiriga, en til minnkunar þjöð
vorri; allt eins og vér værum einhver skrælingjaþjób, er eigi
hefði ennþá fengið augun opin fyrir því, að húsdýr vor þyrftu
læknis við. Og svo mega béztu reiðhestarnir okkar drepast úr
einhverjum litilfjörlegum „öþekktum kvilla“, og beztu mjólk-
urkýrnar á básnum fara, sömu leib.
f>etta má eigi lengur svo til ganga, enda verbur þab eitt af
ætlunarverkum félags vors, að styðja að því, ab hér á verði ráb-
in bót liib allra bráðasta.
þ>að, sem einkum ríður á að allir góbir menn leggist á eitt
með oss i þessu máli, þab er, ab vekja áhuga og athygli alþýbu á
því, að þab sé þjóbarnaubsýn og þjóbarsómi ab máliö fái
framgang.
Hin illa mebferð á skepnum hér á landi, kemur miklu frem-
ur af rötgrómun ehlgömlum vana og eptirtektaleysi, en af
meðfæddri harðýðgi hjartans. Menn taka ekki eptir því vegna van-
ans, hve Óglirlég kV0l það hlýtur að vera fyrir sauðkindina,
þegar verið er í margar mínútur að murka úr henni lífib meb
bitlausum hnífkuta; menn aðgæta þab eigi, liversu píriandi og
þungt þab hlýtur að vera fyrir lestahestana að draga hina taum-
illu hesta svo þingmannaleiðum skiptir á illum vegi, á taglinu,
þó þeir ætli að toga okkur sjálfa aptur úr hnakknum, ef við í
ógáti liöfum þá taumþungu fremsta í lestinni. Og þó er ekkert
hægra en binda tauminn í klyfberann, eða jafnvel hætta allri
teymingu, sem t. d. á Norðurlandi er mjög lítið viðliöfð, án þess
þar fari hestar ver með bagga sína, en annarsstabar. Hesturinn
er svo vitur, ab honum lærist fijótt lestagangurinn, og meb því
móti er hann margfalt frjálsari, getur gripið niður við og við sér
til hressingar og gjört sér byrbina lcttari meb þvi ab hvíla sig
í verstu brekkum o. m. fl.
f>ó kemur strindum ill mebferð á skepnum þvi miður af með-
fæddri fúlmennsku. Eins og þegar menn liika sér ekki vib að
leggja hnakkinn eða reiðinginn ofaní helmeitt hestbakið, án þess
f ab hrærast til mebaumkvunar yfir því, að blessuð skepnan engist
öll saman, ber niður fótunum og jafnvel í pínunni reynir til þess
að aptra kvalara sínum frá þessari fúlmennsku meb ab glepsa i föt
' hans, en fær ósvikin liögg í ,staðinn! |>ab er eigi langt síðan, að
sveitamabur kom í kaupstab og hafði með sér fylfullan kapal undir
reiðingi. Kapallin kastaði folaldinu um morguninn,. ennm miðjan dag
liafði bóndi lagt á hryssuna, girt fastan á henni og látið
uppá hana tunnuburð, sem ínerin átti ab halda á heim til hans —-
svo sem 3 þingmannaleibir vióstöbulítib! Og það varð að taka
alveg ráðin af manniýlunni til þess ab hann fengi eigi þessari sinni
þrælmennsku framgengt,
Til þess ab fyrirbyggja þvílík og önnur eins hryðjuverk, erum
vér gengnir í þetta dýraverndunarfélag, og til þess ab innræta al-
| þýðu ineiri nærgætni við skepnurnar, en áður hefir viðgengizt hér
I á landi. Til þeirra framkvæmda biðjum vér alla góða menn ab
veita oss öruggt fylgi með ráði og dáb.
I iölagsstjórninni.
Axel V. Tulin ius. pörarinn Guðmundsson. Skapti Jösepsson.
JI. I. Ernst. St. Th. Jönsson.
j