Austri - 31.10.1894, Blaðsíða 2

\ ií. 30
A U 8 T I! I.
118
eptir ]/Ti um laugardagitm 8. seþtem-
. , a& kviknað var í skógun-
; : r í grondinni, en kl. 4 e. m.
:• -ii viudstaðan sfer og bar eldinn
t'Mi'.m á i ■ : 't a, og íiður en hringt
var elrlslckkviklukkunni, stóð bær-
ijosuin Joga.
Íbúnrnir.
sern voru 1700 að tiilii, tíýðu, ungir
sem gamlir, heilir og sjúkir í ailar
áttir. Bezt kornust peir af, sem fóru
á eptir gripunum úti fjögra feta
djupa tjörn. þeir sem fiýðu útí
Sandstonefljótið brnnnu, pví úin var
litil og eldur og reykjarsvæla náði
pangað. Seinna fundust hinir hálf-
brunnu líkamir í fljótinu, en peir
voru ókennilegir, bæði sökum brun-
ans og svo af pví, að mikill fjöldi
stórgripa hafði troðið pá undir, er
skeprmrnar flýðu úr bænum.
Fjöldi manna liafði pyrpst inuá,
járnbrautarstöðvarnar, og pangað
kom í pessari svipan járnbrautarlest,
er eigi vissi um brunann og segist
járnbrautarstjórannm, er sjálfur
skemmdist mjög af eldinum og allir
hrósa mjög, — svo frá.
„Við ókum frá Duluth í miklum
reyk og urðum á leiðinni að kveikja
á Ijósunum, svo myrkt var. Kl. 4
3 mínútur komum við til járnbrautar-
sföðvanna í Hinckley, par sem að
fyrir var fjöldi manmv, sumir sjúkir
og margt börn. er allir tróðust inní
járnbcautarvngnana og troðfylltu pá
á svipstundu. Fólkið var svo frá-
vita, að margir köstuðu sér á járn-
brautarsporið. Frigiim sagði mfer að
faia af stað, og reðst eg svo í pað
nppá eigin ábyrgð. En við Hinchley-
brúna gaus, vist tíu feta hár eldslogi
uppúr reyknum og gufuvagninn sjálf-
ur fór inní eldinn. |>á Ifet eg vagn-
lestina hörfa aptur n bak. Mér datt
i Inig, að nokkuð fyrir aptan vagn-
lestina væri sjór nokkur, Skunk-Lake
og ef eg gæti náð pangað, pá væri
máske lífs von fyrir allan pennnn
mikla mannfjölda, sem annars var bráð-
ur og voðalegur dau&dagi búinn.
Vindurinn rak eldinn áfram óð-
fluga í sömu átt og við urðum að
halda til sjóarins. og eldnrinn læsti
sig jafnfljótt eptir hinu háa grasi
báðu megin við járnbrautarlestina, en
við fórum aptur á bak og kepptum
uppá líf og dauða, að komast á und-
an eldinum. Eg fór í hina pykku
yfirhöfn mína og vafði henni utanum
höfuðið, en eldsveinninn skreið inní
vatnsgeymskiklefann og jós paðan
köldu vatni á mig, er varð að standa
í eklinum er æddi báðu megin.
En með pví að herða ákaflega á
hraða járnhrautarinnar tókst mfer að
ná sjónum tveim minutum d undan
eldinum. |>að var hið voðalegasta
kapphlaup uppá líf og dauða, er
aldrei mun mfer úr minni líðn.
Við vorum naumast kornnir útí
sjóinn úr járnbrautinni áður en eld-
urinn náði lestinni, og par urðum við
að liggja niðrí vatninu meðan eklur-
inn geysaði framhjá, og var par pá
ákaflega heitt, pví skögur og gras,
járnbrautarlestin og allt sem logað
gat stóo í einu björtu báli allt í
kringum okkur, en sjórinn litill.
4 tíma vorum við í vatninu, svo
kólnaði jarðvegurinn; og við gátura
staðið á vatnsbakkanum; svo fór eg
til járnbráutarvagns míns og leið par
yfir mig, og raknaði eg eigi við fyrren
að önnur járnbrautarlest kom til að
bjarga ckkur.
Allir peir, sem voru í járnbraut-
arvögnunum hfeldu lifi nema 2 Kín-
verjar, sem ekki vildu fara útí sjó-
inn“.
þessi er frásögn vagnstjórans á
jarnbrautarlestinui, sem allir lofa fyr-
ir afbragðs hugprýði. |>risvar sinn-
um hafði hann hnígið niður undir
keyrzlnnni, en staðið alltaf jafnharð
an upp og stýrði lestinni. En pegar
hann kom að sjónum og hafði stöðv-
að j írnbrautarlestina, pá hné hann í
ömegin og var borinn iití sjóinn.
Ferðin frá Hinckley til sjóarins
stóð aðeins yfir í 7 mínútur. Hefði
einni mínútu lengur staðið á henni,
pá hefði ekki einri af peim 350 manns,
er voru í járnbrautarvagninum, haldið
lífi.
Björgunarmennirnir fundu likin
Hinchley voðalega útlitandi. Mörg
peirra voru pakin leir um andlitið og
hendurnar, sem pessir vesalingar höfðu
mokað votum framau í sig til pess
að verjast eldinum. Hinir brunnu
líkamir láu liópuni saman, ýmist úti
á götunni, eða í afkymum, og innaní
um líkin lágu brunnin húsdýr og
skógardýr hrönnum saman, og svo
voru líkamirnir brunnir að af 96
lí.kum, er fundust á sama stað, var
eigi hægt að pekkja nema ein 4.
Margir menn úr porpum og ein-
stökum bændabýlum flýðu útí dnlitla
Iðirtjörn og vörðust, eldinum með pví
að ausa vatni og leðju hver n annan
og héldu peir lífi, pó að hitinn væri
ógurlegur: en skemdust pó töluvert,
mest á höndum og andliti.
200 manns flýðu inní járnhýsi,
hfeldu peir og lífi, en voru nærri
stiknaðir úr hita.
Frá borginni Ðuluth var send
tóm vagnlest eptir járnbrautarlestinui
er tíndi upp fólkið á leiðinni og kom
hún aptúr til borgarinnar með 250
manns, er margir voru naktir og
voðalega hrenndir.
Fylkið Minnesota, — ]>ar sem
eldarnir hafa geysað fullt eins voða-
lega og i Wisconsinfvlkinu — er talið
eitthvert bezta akurland í Bandarikj-
unum. ]>ar hafa eltlarnir brennt
hinn fegursta búsmala, svo tölu verð-
ar ei á komið, og eyðilagt hin ágæt-
ustu beitilönd og dýrmætustu sköga.
..Aokkurorðum bankamálið“.
Svar til hr. Sig*. Johansen.
-—o—
(Niðurl.)
Málsgreinin sera byrjar með orð-
unutn: „Mig minnir, að meistarinn
lnifi frætt oss um pað“ o. s. frv.
er svo hraparlegt mishermi, að eg
skil ekkert í pví, hvernig gætinn og
Vandaður maður fer að eigna nokkr-
um öðrum en sjálfum sfer slikan stað-
lausan spuna. Eg á að hafa verið
að tala um viðlaga-sjóð er væri
340,000 kr, sem árlega ykist um „til-
lagið“ fri Danmörk ,kr 80,000, og að
í sjóð penuan rynni meztur hluti af
tollgjöldum íslands!! þetta er auðsæ-
lega pað, sem hr. íá. J. sjálfur he’d-
ur að .eigi sfer stxð, og er vonandí,
að hann sfe einn um pá kreddu á Is-
landi. Hr, S. .T. skyldi pö vita, að
viðlagasjöður safnast úr ffe sem afgangs
| er í tekjum landsjóðs, pegar öll árs-
| gjöld eru greidd.
Af öllum undrum í pessari rit-
j gjörð er pað pó einna stór-skornast-
að hr. S. J. heldur, að veðin, sem
i menn setja fyrir bankalánum standi
1 óinnleyst um aldur og æfi. Orð hans
eru pessi: „]>ví pá er seðlarnir fyrst
. koinu út á meðal manna úr bankan-
um, pá hlaut einhver náungi að setja
bankanum veð fyrir seðlunum, sem
hlýtur að standa dhreyft par til
! bankinn annaðhvort hættir, eða honum
j hefir vaxið svo fiskur um hrygg, að
! hann getur staðið á egin merg.“ Svo
maðurinn veit pá ekki. að peir, sem
veðin setja fyrir lánum, leysa pau út
úr bankanum, samkvæmt lánssamn-
ingi sínum við hann, á svo og svo
mörgum árum með reglulegri afborg-
un lána sinna til hans, og henni í —
seðhcm, skuldabrfefum landsjóðs!!
I pví máli, sem á eptir pessari
milsgrein fer, rekiu* hver meinlokan
aðra, og get eg ekki verið að eltast
við slikt. Endir pess máls verður,
að mennn eru fræddir um hlut sem
pýðir, að skuldaeigandi (kreditor)
og skuldagreiðandi (debitor) sfeu eitt
og hið saraa. ]>ví hr. S. J. segir: —
„]>að stendur alveg eins á fyrir lands-
i sjöði við innlausn seðlanna og liverj-
j um hér búsettum kaupmanni, sem
getur gefið ávísanir á eitthvert verzl-
I unarhús í útlöndum. Eg er fús á að
taka hfer seðla, er borgast eiga í
gulli i Kaupmi.imahöfn og kemst eg
í skuld við hið erlenda verzlunarhús
sem hinum hfer. mötteknu seðlum
nemur; og sama á sfer stað um lands-
sjóð hjá rikissjóði, som eiginlega er
hinn liferlendi hluti landssjóðs11.
það er mjög eðlilegt, að hr. S.
J. sfe fús á að taka hfer seðla lands-
sjóðs á pann hátt er hann lýsir; pvi
pað, að vera handhafi pessara seðla,
er hið sama sem að eiga tilsvarandi
peninga hjá landssjóði. peir standa
skuldinni sem br. S. J. setti sig í
við hið erlenda verzlunarhús, með á-
vísaninni gegn peim; er pví sú skukl
borg'uð hr. Johansen fyriv frant.
]>ví að hann getur gert hvort sem
hann vill með pessa seðla: ávísað
peim til Hafuar á peninga Iandsjóðs
par: eða hagnýtt sfer pá í Islandi
til pess. að kaupa sfer par vörur fyr-
ir pá, sein hanm veit, að hann get-
ur selt á hinum útlenda markaði
sér til ábata. Nú, enn pannig að-
eins getur hann farið með pá í Is-
landi, af pvi að peir, sem hann par
verzlar við, vita, að pegar peir taka
við seðlunum, pá taka peir við skulda-
brfefum, sem hljóðauppá peninga lands-
sjóðs, og peir geta komið í peninga
hvenær sem peír vilja.
Skoðum má hvort hið sama á sfer
stað með „landssjóð hjá ríkissjóði“,
eins og með hr. S. J. hjá útlendu
verzlunarhúsi. „Landssjóður hjá rík-
issjóði“ er nú náttúrlega peniugadeild
hmdsjóðs í Höfn = landssjóður sjálf-
ur. Hann á að samsvara í dæmi hr.
S. J. erlenda verzlunurhúsinu. Lands-
sjóður á Islandi, pað er að segja
seðladeild, hinn ávisandi hluti lands-
sjóðs, verður pví að sainsvara hr.
S. J. sjálfum í dæmi hans.
Hér er nú næsta stórkostlegur
munur á pví, sem hr. S. J. hyggur
að se, og á pví, sem er. I fyrrihluta
dæmisins eigast við tveir öskyldir: hr.
i ,8. J. og útlent verzluiiarhús; enn í
síðari hluta dæmisins á eínungis einn
við sjálfan sig að skipta: seðladeild
andsjóðs í Reykjavík við peninga-
deild landsjóðs í Höfn o: landssjóður
á íslandi við landssjóð í Höfn. Hr.
S. J. gefur út ávísun á annan enn
sig; landssjóður: á sjátfan sig. Hr.
S.^ J. setur sig i enga skuld með
sinni ávísun; landsjóður bæði setur
sig i skuld og lýkur skuld með sinni.
Liðum dæmisins verður ekki saman-
jafnað fyrr, en hagur peningadeildar
landsjóðs er kominn í pað horf, að
hún er gjaldprota, svo að ríkissjóður
verður að hlaupa undir bagga og
leysa inn innkomandi ávísanir lands-
sjóðs. ]>á stenzt landsjóður á við hr.
S. J„ en pó einungis að vissu, eða rfett-
ara sagt, sára litlu leyti, og ríkissjóð-
ur á við útlenda verzlunarhúsið.
Að sára litlu leyti, segi eg, pvi
að milli landsjóðs og hr. S. J.
er sá himinvíði munur, að hr. S. J.
ávísar aðeins gegn meðteknum seðlum,
sem hann getur komið í peninga hjá
debitor sinum, landssjóði. pá er hann
vill; en á ffe landssjóðs, sem lögskipað
er að gangi í opinber gjöld, er auk
landssjóðs sjálfs einnig annar en
liann sjálfur, nfl. bankinn, stöðugt að
senda privat menn með ávísanir lands-
sjóðs, sem hann (bankinn), er að
lána peim, og pessir menn lítalands-
sjóð greiða sér ávísanir pessar í pen-
ingum, án pess hann sjálfur vití
nokkura ögn par af 'fyrr en eptir
dúk og disk, pvi að pað er rikissjóð-
ur, sem sfer pegjandi um að pessar á-
vísanir landssjóðs verði greiddar, og
gegn hinu útgreidda gulli fær lands-
sjóður al.drei aðra borguti en sín
eigin skuldabrfef o: ekki ne.itt; pví að
lánpiggendur bankans greiða honum
tóma seðla í innlausn veða sinna.
]>etta er pví pað, sem ágengur: um
leið og landssjóður sjálfur er að gefa
peim, sem liann elur og annast, á-
vísanir á peninga sína í Höfn. sein
níttúrlega er landsjöði skaðlaus borg-
unarathöfn, eru peir, bankinn og
ríkissjóður i stöðugri samvinnu að
senda, á bak við lanclssjóð, seðillána
piggendur bankans ineð ávísanit* á
peninga landssjóðs i Höfn. ]>i pen-
inga sem pessir menn fá út úr lands-
sjóði, borga peir honum aldrei aptur
eins og eg hefi margsannað. Svo
landssjóður er stöðugt að lána (eða
láta úti) peninga, sern hann aldrei
fœr aptur.
Af pessari sundurliðun sfest nú
glögglega að imylldun hr. S. J. „að
pað standi alveg eins á fyrir lands-
sjóði við innlausn seðlanna, og hverj-
um hfer búsettum kaupmarmi, sem
gefur ávísanir upp á eitthvert verzl-
unarhús í útlöndúm“, á sér engan
stað. Hún er eintómt hyggjulaust
vingl og eklcert annað.
Eg er viss um að enginn verðiu*
fljótarí til að játa en hr. S. J. sjálf-
ur, að hinn beinasti vegur til að
steypa sfer í skjóta eyðileggingu og
glötun væri pað, ef hann gæfi út
sjálfskuldabréf uppá, segjum eiuar
10,000 kr. og afhenii pau, gegn eng«
veði öðru en kvittun, t. d-, syni sín-
um, til að lána pau út Krethi og
Plethi, er ávisuðu peim hvað ofani
samt á hr. S. Johansens eigið
verzlunarhús erlendis hvar hann sí-
leysti pau inn með gulli til að borga
annara skuldir en sínar, gulli; er hann
aldrei fengi aðra borguu fyrir en