Austri - 23.01.1895, Blaðsíða 2

Nr
A. U S T Iv [
pnnn flutning. Yestdalseyri pótti
- hent-Ugasti staðurinn f\rir alla að
sækja kirkju til. datt engum í
hug að tala um 2 kirkjur. Revnslan
lielir nú sýnt í nokkur undanfarin ár,
að erfitt er og jafnvel ógjörlegt á
vetrum opt fyrir raenn af Oldu og
Búðareyri að sækja kirkju á Yest-
dalseyri. Og er pó og lieíir verið
næstum lielmingur alls safnaðarins á
.Oldu og Búðareyri. Fyrir peim sem
óska eptir að kirkja verði byggð á
()ldu eða Búðareyri vakir pað, að pá
varður nsilega helmingi safnaðarins
gjört mjög létt fyrir að sækja kirkju,
og er enginn efi á, að kirkjurækni
mundi við pessa braytingu vaxa að
störum mun í pessum hluta safnaðar-
ins. Setjum nú svo, að ekki yrði
nema 1 kirkja innfrá, pá ætti nálega
helmingur safnaðarins mjög létt með að
sækja hana; fyrir Arestda;li og Arest-
dalseyringa, sem eru urn 2/7 hlutar af
hinum hJuta safnaðarins væri engu
erfiðara að sækja kirkju inn á Oldu
en verið hefir fyrir Oldubúa og Búð-
areyringa að sækja út á Vestdalseyri.
En fyrir útsveitarmenn eða íbúa
Sevðisfjarðarhrepps yrði að nokkrum
mun erfiðara að sækja kirkju inneptir
en til Vestdalseyrar. þcdm mönnum
sem vildu fá kirkju innfrá, virðist pví
vera tiltækilegast og bezt að reis-t
væri lítil kirkja á Eyrunum. Hana
væri lött að sækja fyrir alla í út-
sveitinni. Aleð pessu fvrirkomulagi
yrði allt að fi/7 hlutum safnaðarins
gjört miklu hægra fyrir að sækja
kirkju, en fyrir enga yrði pað erfið-
ara, en nú lerigi liofir verið fyrir
mestan hluta safnaðarins.
Með pessu fyrirkomulagi vrði sin
kirkjan í hvoru svoitarfélagi og er
pað opt liejipilegt að sókn og sveit
eða hreppur falli savnan.
Kostnaðurinn við að koma upp 2
kirkjum smáum yrði eptir lauslegri
ágizkun litltt meiri en að koma upp 1
stórri, en ekki tilfinnanlega meiri,
sízt of almonningur legðist á eitt með
að koma húsunum upp. Kostnaðar-
aukinn yrði sannarlega lítilfjörlegur í
samanburði við pað að 2 kirkjnr á
pessurn stöðum gjörðu miklu nieira
gagn en 1 kirkja, par sem hún hefh'
áður verið.
J>að lýsti sér á fundinnm 14. p.
m., að margíi' fundarmenn höfðu ekki
gjört sér glögga grein fyrir, hve mikið
væri unnið við að mestum hluta safn-
aðarins væri gjört miklu lfettara fyrir
að sækja kirkju framvegis en áður,
mcð pví að 2 kirkjur væru byggðar í
firðinum. það var reyndar ekki til-
tökumál pótt skoðanir margra á mál-
inu væri óliósar og pótt sumir hverjir
kunni ef til vill að hafa greitt atkvæði
eptir flokksforingjum sínum. Slíku
má svo opt venjast, einkaulega ef
menn hafa ekki vilja eða áhuga til
að liugsa sjálfir um hvað bezt mundi
gegna og haganlega^t væri fyrir fjöld-
anu. En sorglegt er pað, pegar petta
er gjört, er um afav nauðsynleg mik-
ilsvarðandi mál er að ræða; svo að
bið göða raálefni nær ekki fram að
ganga.
Eptir pví sem kirkjurækni margra
er komið og trúarlífið víða virðist
vera, pá má skilja pað, að margir
séu áhugalitlir moð að bjálpa til að
koma kirkjum upp, er svo bet' undir.
En sannarlega ættu peir menn, sem
lítið eða ekkert ktinna að gefa sjálfir
fvrir kirkju eða ki'istindóm, að láta
vera nð spilla fyrir pví, að peir geti
fengið kirkju á hentugum stað, sem
óska pess nlvarlega. Og mannlegra
væri og drengilegra fvrir slika menn
að korna til dyra eins og peir eru
klæddir og sogj i: eg vil enga kirkju
hafa fyrir inig, eg hef liennar engin
not; en eg virði pó svo mikils tilfinn-
ingar armara og óskir, er um ’kirkju
og trú er að ræða, að eg vil ekki
verða nieinsmaður pess, að peir fái
vilja sinum framgengt.
þctta kirkjumál i Seyðisfirði er
sannarlega pess vert, að pað sfe ræki-
lega hugsað. ITr pví nú svo hefir
atvikazt, að söfnuð'num liefir gefizt
færiá, að fá umráð kirkjunnar sjálfum
og að fá kirkjtma fiutta pangað par
sem hún yrði nriklu betur sett, par
sem söfuuðuriim ætti Ifettara og liægra
með að sækja InVna og par sem húu
myndi gjöra miklu mcira gagn, pá
ætti söfnuðurimi ekki að láta tæki-
færið ónotað til að koma kirkjumál-
um sinum i betra horf. Hinir liyggn-
ari og gætnari menn safpaðarins ættu
sannarlega að leggja sig fram í pessu
máli, svo pví yrði ráðið til Ivkta til
heilla og gagns fyrir söfnuðinn og til
sæmdar fvrir alla, er hlut eiga að
máli.
1 ofkvæðiii fornu.
— 0 —
Fát-t sýnir jafn greinilega mis-
mun aða mótsetning hins siðlega
hugsunarháttar manna, fvrrum og nú
sem andi liins forna kvoðskapar.
Mestallur kveðskapur eptir forn skáld,
sá er til vor hefir náð, eru Jofkvœði
um konunga og önnur stórmenni.
Auðvitað var aðalmark og mið skáld-
auna, að víðfrægja sögu höfðingjanna,
eða pó heldur hreystiverk peirra. at-
gjörvi, ipróttir og kosti. En pví
nefni eg kostina siðast, að pá kemur
mótsögnin skýrnsf fram ef miðað er
við vora tíma. Hverja mannkosti
taka fornskáldin fram, og hverja
aldrei eða sjaldau? Kostirnir sem
pau sí og æ vegsama eru ekki marg-
ir; peir eru: hrcystin fvrst og fremst
(ef unnt var hana að nefna), par næst
örlætio eða mildin, pávizkan, párétt-
lætið. Aðrir kostir, sera nefndir eru.
svo sem mælska, fegiu’ð, ípróttir o. fl.
eru sérstakir og gætir peirra minna.
það er frægðin, mannprýðin og hinir
meðfaiddu kostir, sem jafnan var kyæð-
ið um gjört, og er merkilegt að sjá
hversu nálega öll skáldín frá dögum
Braga til Sturlu þórðarsonar eru lík
í anda og skoðun í siðferðislega stefnu.
Og ekki breytti kristnin, pó löngn
væri lögfest, neitt svo nemi pessum
hugsunarhætti. ' Hinn mildi Sturla
þörðarson telur engu fleiri kosti í
sinum Hákonarmálum til hróss Hákoni
gamla en Eyvindur sk ldaspillir í
sinni drápu með sama nafui um Há-
kon góða, og bðu pó 3 aldir í milli.
Að vísu stóð ekki til að vegsama hiim
síðari Hákon framar, enda lofar Ey-
vindur sinn konung ólíku meir og
glæsilegar, um Hákon góða og Hákon
Hlaðajarl (í Velleklu) er trúrækni j
bætt við mannkostina — likt og hin
kristnu skáld urðu að taka fram um
Ólafana. Snorri Sturluson hefir víst j
eigi viljað eptirskilja mannkosti pá, '
er honum pótti sama góðum mönnum
og miklum pegar liann orti Hátta-
lykil sinn, en ekki telur hanu pó í
raun og veru aðra kosti peirra en
hreysti, stjórnvizku og örlæti. Alveg
sferstakt lof gefur Egill Arinbirni:
„Gekk engi maðr
at Arinbjarnar
. . háði leiddr
nfe heiptkviðum
með atgeirs
auðar tuptir“.
Egill hrósar og trúfesti A. og nefnir
sannsegli hans („sás vættki laug“).
Einurð, vinfesti og dvottinhollustu má
enn nefna, sem liöfuðkosti, en fyrir
pá kosti lofa fornskáldin sína lika eða
hirðmenn konunga. En hvað er að
segja um pá kosti, sem vfer köllum
dyggðir og nú erum vanir að telja
fremstar góðum mönnum til lofs og
öðrum til eptirbreytni? Hvað er að
segja um kærleik og aðrar kristilegar
dyggðir í kvæðum feðra vorra? þeirra
gætii' ótrúlega litið, og pað er furða
hve pessi frægi fornkvcðskapur er í
peim skilningi heiðinn útí gegn, kaldur
og fátæklegur. Kærleiki (mannelska),
líknsemi, gæzka (o: góðlyndi) auðmýkt,
sjálfsafneitun, og enda stilling, veg-
lyndi og mannúð — eins og pessi orð
eru nú skilin, — petta eru dyggð-
ir, sem trauðla finnast nefndar á nafn
í lofkvæðnm pessum, og kemur pó
ekki ósjaldan fyrir í sögunum að höfð-
ingjar peir, sem kveðið var um, sýndu
eitthvað skylt pessum hærri dyggðum.
Vissulega vnr venjnn afarrik hjá
fornum skáldum, eins í pvi sem
efnið snerti sem formið, enda virðist
sú vanafesta, sem meðfram sannar
helgi skáldskaparins i augum pá tið-
armanna, mjög hafa flýtt hnignun
listarinnar; allt var að erfðum fengið,
gefið, mótað, bundið: hættirnir, lieitin,
kenningarnar, efuið. Afpvi kom pað,
að listin sem skhldskapur varð að
verða framfaralitil og optast f itældog.
hversu fullkomið sem formið var.
Formið er allt annað en andinn
eða andagiptin og varir opt
lengi eptir — líkt og skelin, sem
dýrið lifði í áður. |>ó er pað annað,
sem enn meir studdi að andríkisleysi
fornskálda og flýtti hnignun kveðskap-
arins. J>að var einmitt hið magra,
kalda og prönga hugsjónarmið forn-
manna, einkum í siðgæði og í hæstu
menntunarefnum. J>vi skal ekki neit-
að, að fornmenn unnu allskonar
drengskap, einurð, sannleiksást o. fl. ,
'kostum, pótt lítt hafi peir um pá
kveðið, einnig dáðust peir mjög 'að
mörgum myndum hins fagra, svo sem
fríðloik kvenna, skipum, hestum, sæ
og siglinguni, hirðprýði. og fyrst og
siðast gullsins fegurð. En hvað sem
öllum kostunum líður, stendur hitt
fast: fornskáldin — fornmenn yfir
höfuð að tala — höfðu fátækt og
kalt hugsjónalíf- þau fornkvæði eru
sávfá, sem ort hafa verið frá hlýju
og hrærðu hjarta, eða af hrifnum
anda; helzt er að nefna: Sonatorrek
Egils, Hákonarmál Eyvindar, svo og
visu og vísu á stangli, helzt eptir
Hallfreð („Fyr man hauðr ok hifinn“),
Sighvat („Fúss læzt maðr es missir",
„Drottinn hjálptu pinni dóttur“, o.
fl.). Engin hjartnæm ljóð eða vísa er
til um mestu sorgar-atburði pessa
lands, t. d. um Hítardalsbrennu eða
fráfall og víg ágætra manria, tjön á
sjó eða aðrar raunir. Og allt fram á
J niiðja 14. öld, að Lilja var ort. nmnu
! harðla ('á hjartnæm ljóð liehlur fmn-
! ast guðlogs efuis, til guðs eða Krísts
1 eða dýrlinga. Einungis má nefna tvær
eða prjár stökur Kolbeins Tumasonar:
„Minnstu mildingur mín“, o. s. frv.
El' tími og áhöld leyfðu, væri
ganian að ílmga petta og styrkja
með dæmum, enda er petta ritað í
skyndi sem bending.
M. J.
Markaðsskýrsla
fi'á kaupmanni pórarni E. Tulinius,
í Kaupmannahöfn, dags. 22, clesem-
ber 1894.
S'altflskuv. Eptit’ málsfiski er
alltaf töluverð eptirspuni. Austfirzk-
ur óhnakkakýldur saltfislair stendur í
42 kr. skpd.
Annar fiskur selst alstaðar illa,
og er að lækka í verði.
]>að er pví iniður fremur dauft
útlit fyrii' að vorprísinn vorði góður.
Nokkrii' stærstu útflytfendur fisks á
Nvfundnalandi liafa orðið gjaldprota,
og pareð nú verða selclar peirra mildu
fiskibvrgðir fyrir hvað sem býðst, pá
lilýtur sú sala að liafa ill álirif á
fiskimarkaðinn.
UII gengur illa út; nú er vorull
3—4 aurum lægri í verði, en pá er
eg reit s'ðustu nnu-kaðsskýrslu mfna
pann 24. oktbr. 189 4, og hvit haust-
ull er fallin ofnní 43—44 a. pd.
Lýsi selst nú varla.
Æðardúlin er mjög fallinn í
verði, svo að bezta vnra nær með
naumindum 8*/2 kr. verði.
Iv| öt steudur nú í 43—44 kv.
tunnan.
Gærur, tvæv í vöndli, seljast
petta frá 21/.,— 3'/2 kr. vöndullinn.
TÓlg fefl ekki yfii' 20 a. pd.
Arfir höfuð er daul’t hljóð í mark-
aðskaupendumim.
líljóO iir liornl.
(Aðsent)i
I.
Bærinn komnm a.
„Scytlisfjíiréur verður bi'úðum bœr
“bravó,, scgir mannsbarn hvert og likcr'-1,
kvað sk&ldið. Jn, nú er Seyðisfjörðar
orðinn bær, en’sleppum bravóinu og
lilátrinum, — nema í vissri merkingu.
F>að gekk ekki . prautalaust af að
fá bæjarrfettindin. Svo er um pað
mál, sem um flest önnur, að pað var
að pakka dugnaði nokkurra einstakl-
inga, að bæjarhugmyudin var sett í
verk. Hugmyndina ætla eg að O.
Wat-hne hafi fyrst komið fram með
opinberlega, en peir, sem auk lians,
börðust fyrir málinu, voru pessir:
læknir G. Scheving.
úrsmiður St. Th. Jónsson,
ritstjóri Skapti Jósepsson,
lyfsali H. Ernst,
og er vel vert að peirra sfe getið.
Mótstöðumenn átti hæjarmálið.
bæði leynilega og opinbera, lnilfstæka
og alstæka. Ýmsa peirra má hitta í
bæjarstjórninni, og nefndum peim, sem
hún hefir valið.