Austri - 19.02.1895, Side 2

Nr: r,
A IJ S T H 1.
1s
styrkur ekki vera svo lítill. né dreif-
ast svo mjög að engu verði til vegar
lcornið með honum í hverjum einum
stað. Bezt gngn að búnaðarstyrkn-
nm muudi verða þannig. ef hann gæti
verulega stutt einliverja sem hafa á-
huga og vit til að bæta jarðir sínar,
«n sem skortir fjármagn til þess, því
tilfinningin hjá þjóðinni fvrir gagn-
semi jarðabóta og betri búnaðarhátt-
um eykst og eflist bezc, og því að
eins, að þeir sem veiktrúaðir eru á
gagnsemi slíkra umbóta sjái það með
eigin augum að það er efnalegur hag-
ur að urnbótum á búnaðinum, þó þær
kosti mikið í bráð. Eg hygg því að
miklu hollara væri að fella alveg
styrkinn til búnaðarfélaganna eins og
hann er nú, en veita sveitarfélögum
þeim er framtak hefðu til slíks, lán
rir viðlagasjóði, til eflingar búnaði sem
endurborgaðizt á 28 árum, eins og
ybns önnur slík lán. Yið þetta ynnist
það, að þá rnætti hvert sveitarfélag
ráða sjálft á hvern hátt það verði
iáni þessu til að bæta búnaðinn í
sveit sinni, en þing og stjórn mætti
þá hætta að leggja höfuð sitt í blejti
til að semja reglur fvrir þvi hvort
rétt væri að verja styrknum til þess
og þess. J>etta er sanm reglan sem
farið er eptir í styrkveitingu til efl-
ingar sjávarútveginum (þilskipakauj)a).
Með því að styrkja þannig búnaðinn
er það unnið, að menn blaupa ei í
smáfélög, að eins til að krækja í styrk
úr landsjóði, og það verður ei boðið
um fé til efiingar búnaði, nema þegar
einhverstaðar er vaknaður sterkur á-
hugi til að koma á betri búnaðar-
iiáttum, sem líklegt er að leiði til
framkvæmda, þvi þegar menn eiga
sjálfir að leggja fram fé móts við
landsjóðsstyrkinn, ei'a endurborga liann
sem lán, þá hlaupa menn síður hugs-
unarlaust til að biðja um styrk úr
landsjóði, og á annanhvern þann hátt,
ættu allar styrkveitingar til almennra
þarfa að veitast úr landsjóði. A
þennan hátt sem eg hefi bent á, yrðu
líka búnaðarfyrirtæki þau sem land-
sjóður styrkti miklu betur íiiuguð en
ella áður en ráðizt cr í þau. Ef t.
d. hvert sveitarfélag; hefði rétt t-il að
fá lán úr landsjóði, til eflingar búnaði
á þann háét sem eg hef berit á, en
yæri aptur skylt að sækja um þess
fiáttar lán fyrir hvern búanda í sveit-
irmi, sem gæti boðið sveitarfélaginu
viðunandi trygging fvrir lániuu, þá
mundi sá, er um lánið sækti, þurfa
að sfna sveitarstjÓrninni fram ágagn-
semi fyrirtækia þess er bann vildi fá
lán til. Sveitarstjórnin þyrfti svo að
fhuga vel ástæður hans, til þess að
geta, fært rök fyrir lánbeiðni sinni við
sýslunefndina, sem þyrfti að gefa
leyfi sitt, til lántökunnar samkvæmt
gildandi lögum. Við þessa tvöföldu
jhugun málefnisins, er ekki ástæða til
að ætla annað, en það yrði rækilega
skoðað, áður cn byrjað yrði á fyrir-
tæki því, er ián veittist til.
pótt svona lagaður styrkur væri
veittur tii búnaðarins, gætu ei að
siður myndast búnaðarfélög og að von
rainni með betri árangri ef þau ættu
kost á að f.i með vægum kjörum fé
til að geta framkvæmt eitthvað sem
verulegt gagn væri að.
Eg býst við að ýrnsir hafi eitt
og annað möti þessari skoðun minni
þ.ar á meðal það, að með þessu yrði
byrðinni af búnaðarstyrknurn velt yfii'
á eptirkomendurna, að þvi er snertir
endurborgun lánsins. En bo>ð: er nú
það, að mörgujn sem slíkt lán tækju
mundi endast aldur til að endurborga
þau sjálfir. og svo eru það líkn eptir-
komendurnir, sem bér nytu mest góðs
af, því hagnaðurinn af búnaðarbótum
er optast minnstur fyrir þann, sem
vinnur þær, en meir þegar frá liður,
er því ei ósanngjarnt, þó endurborgun
lánsins og hagnaðurinn af fyrirtækinu
fari sem mest saman.
J>að eru víst allmargir sannfærðir
um það, að flestar sveitir lands vors
rnundu blómlegri vera, og hagur þeirra
standa betur, ef túnin væru sléttuð
og stækkuð, ef hcyaflinn gæti aukist,
ef bætt væri kyn og meðferð nauta
og sauða, svo það gæfi meiri arð af
sér, útveguð ýms verkfaeri til að létta
dálítið vinnuna, svo mannshöndin þyrfti
ekki allt að vinna lijálparlaust, að
kalla má, í samanburði við það sem
er í öðriim löndum, og margt fleira
þessu líkt mætti upptelja sem hagur
væri að. En auðinn, þetta. afl þeirra
hluta sem gjöra skal, vantar allvíð st
og trúna nógu sterka til þess að á-
ræða það að kosta til ýmsrar nýbreytni
sem mjög mikill hagur væri að.
Eg hef verið einn af þeim, sem
hr.fa fylgt því fram á þinginu að
styrkur þessi væri hækkaður að mun,
en meiri hluti þm. hefir verið þvi
mótfallinu, sýnir það meðal annars, að
styrkurinn er veittur rneira af virð-
ingu við málefnið, en af trú á gagn-
semi 'hans; þetta og fleira hefir vakið
þá hugsun hjá mér, að fjárveitingar-
valdið þyrfti með einhverjum öðrum
ráðum að styrkja búnaðinn. |>að er
mín trú, að væri veittur styrkur til
búnaðarbóta, á þann hátt sem eg hefi
bent á hér að framan, mundu fram-
farirnar í búnaðinum verða stórstíg-
ari en verið hefir, og áður en langt- j
um liði, mundu viðsvegar um land, i
verðii framkvæmdar ýmsar búnaðar- |
bætur, sem sýndu það og sönrmðu með 1
Ijósum dæmum, að það borgar sig að
búa á Tslandi eins og í Canada. Við
það mundi breytust hugsunarháttur
bænda hvað búnaðinn snertir, og það
er í búnaðarmálum, sem öllu öðru,
er aflaga fer, aðaiskilyrðið fyrir nýj-
um og betri framförurn.
Eg vildi öska að þeir sem unna
búnaðarframförum á landi voru, vildu
taka þessa tillögu til íhugunar og ,
umræðu. Málefnið um framför bún-
aðarins er þoss vert að vér verðum
margfalt meiri tíma en vér gjörum til
að hugsa það og ræða.
E p t i r m æ 1 i
ársius 1894,
ór Norðr-fingeyarjþingi.
Axarfirði, 2. jan_ 189.">.
J>ar hætti eg sögnum á annars-
dagsmorgun í jölum 1893, a.ð þvi er
veðráttujar í þessu héraði snerti
(„Austri'1 3/o 94: IV, 3), að kali var
á jörðu (— 5° 11.) 4ða í jólum kom
hér S. ofsaveðr og hláka (-j- 5° R-)i
og síðan góðviðri til ársloka. Árið,
er leið út í fyrrinótt, hófst með hláku
og inndælu veðri og iS. golu. Hélzt
sii bati framundir 20. jan. (mestr
hiti 2., 4. og 12. jan. -J- 4 og -f- 3°
R.). .Frá 20. jan. vóru hriðarrytjur
við og við M mánuðinn (mest frost I
23. jan. — 14'/,° R.) — Framanaf
febrúarm. voru og rytjur, enn aldrei ;
frosthart, — 16. febr. kom hláka j
(-f 4° R,), og mátti góðviðri heita ör \
því út þann mánuð. Marzmán. hófst !
með hríðarkófum og östilltu tíðarfari
og hélzt framum 20.—21. kom hláka, ,
og mátti ekki heita, að hríðar kæmi !
ór því franiór, (mestr hiti á Skírdag, |
32. marzm: -f- 9° R.). Um sumar-
málin, eða réttara, ór þeim, gjÖrði
nokkura kulda, en alveg var áfella-
laust, og er slíkt þó sjaldgæft liér á
vorin, iiélzt það framum 20. maím.
J>á komu blíður; S. vindr og bjart-
viðri, er liéldust að kalla mátti allt
sumarið og haustið út, svoað ' að minn-
um má liafa, Síðara hluta júnim.
voru miklir og stöðugir hitar, erhéld-
ust fram allan júlím. (oft um og yfir
-j- 2Ci° R.). — Á haustinu gat tæp-
ast heitið að frysti jörð og var stungu- í
þýtt framum veturnætr. Afelli ekki j
að tala um, og slikt með öllu óvana- j
legt héf. Eyrstu snjóar með dálitl- 1
um frostum, oft bleytum, komu að j
liðnum vetrnóttum, og gat þó ekki í
mikill snjór heitið, enda tók hann að j
heita mátti alveg upp um miðjan [
nóvemhcrm. Síðan góð tíð, nema
dálítið snakillt um miðjan desemberm.
(mest frost 14. og 16. des. -f- 16° R.)—
Tíð að vísu óstöðug fremr og vinda-
söm, einkum SV. og V., enn jörð svo
að kalla öríst í Sandi, er hér er kallað
og ritstjóri „A.ustra11 þekkir, og er
slikt óminnilegt um þetta leyti árs.
Hafís hefir hvergi orðið vart við
allt þetta ár.
Jarðskjálfta heldur ekki, enn j
pórsdunr og eldingar voru að kvöldi
9. júlím. (um 30).
Grasvexti fór seint fram, sök-
um kalans á a.uða jörðu eftir sumar-
málin, enn varð þó að lokunum fram-
ar öllum vonum og enda afbragð á
stöku stað, þrátt fyrir það, að tæp-
lega gat heitið, að deigr dropi kæmi
ór lofti allt vorið og sumarið, heldr
fyrst glærur og síðan sólskinshitar.
Byrjaði sláttr milclu síðar enn fyrra
árið. Hófst hann ekki almennt hér
fyrrenn undir miðjan júlímán. (í 13.
v. s.), enfi til þess voru og önuur rök,
inflúenzan; h§n hefti og allar vorann-
ir. Undan sumrinu urðu og góðar ■
hcybyrgðir, því að hvert stráið náðist
jafnóðum með beztu nýtingu, og hver
gat heyað svo langt frameftir, sem
vilja (nenningu) og getu lmfði til.
Skepmihöld urðu sem vonlegt
var ágæt, sumir kvarta reyndar und-
an því, að fé hafi ekki reynzt eins
vel í haust og í fyrra liaust, er mátti
heita aflrragð; enn ekki sé eg fyrir
mitt leyti iistæðu til þess, og fannst
það mjög líkt.
Aliabrögð vóru og góð hjá þeim,
er til sjóar ná, og hófust fyrir sum-
armál á Langanesi; gekk fiskr á sumr-
inu inní botn á J>istilfirði og Axar-
firði. — Eertugr hvalr var róinn upp
af 11 Núpsveitingum í botn Axar-
fjarðar á reka Staðarkirkju í Axar-
firði aðfaranótt 27. maim. og gaf sr.
þorleífr, er rekann liefir, þeim róðr-
armönnum 7x2 ór öllum hvalnum fyrir
vikið í þokkabót við þann þriðjung er
þeir áttu, svo að þeir fengu 5/12 og
hann 7/12; var hvalr þessi mikill og
góðr fengr og alveg óskemdr. Var
spikvættin (o: 10 fjórð.) seld fyrir 4
kr. og rengisvættin: '2,66 au.
Yerzlun varð mjög lík og í
fyrra, almennt. Kom skip frá 0rum
og Wulffs-verzlun á Vopnafirði til
'þórshafnar á Langanesi og Eog gamli
frá Borgundarhólmi þangað og á
Raufarhöfn, enn var nærri dauðr þar
ör inflúenzu, (er þá geysaði), enn
hætti þó loks við það í þetta sinn.
A Kópasker í Núpasveit kom og skip
frá 0rum og Wulffs-verzlun á Húsa-
vík. Verð mátti heita hið sama og
í fyrra hjá þessum körlum, nemarúgr
nú: 15 kr. (í stað 17 kr. f. á.); og
bankabvgg 22 kr. (einni kr. lægra
enn f. á.); kaffi, sykur og tóbak (skrá)
eins 1,25 a., 35 au., og 2,20 au.) og
þykir allt dýrt. — það nýmæli var
gjört, enn þó með öngvum krapti, —
þeir efnuðustu slógu sér náttúrlega
ór þeim ieik — að nokkrir menn af
Hólsfjöllum og Núpasveitog örfáir ór
Axafirði og Sléttu, slógu í það, að
panta dálitið af vörumhjá þeim Zölln-
er og Jóni Vídalin. Kom gufu-
skipið „StamforcU með pær til
Kópaskers 10. júním., og seglskip
nokkuru síðar til að taka ull ofl.
Skipti þar mjög um verð, sérstaklega
á öllu smálegu og hinu lika t. d. kaffe
fyrir 96 au., tóbak (skrá) fyrir 1,55
au., og það ekki neitt síðri vöru enn
hjá kaupmönnum. Sauðir föru og með
„Stamford" af Húsavík og kom sá
farmur, er þeir voru í, fyrstr til Skot-
lands; fékkst og bezta verðið fyrir þá,
sem kunnugt er, enda er bér mjög
vænt fé og afréttir ágætir.
Kosning til alþingis fór hér fram
sem kunnugt, 8. júním., og lcusu einir
12 gamla Benedikt sýslumann; flestir
lágu um það leytið í bólum sinum af
inflúenzu, svo að fundur sá gat ekki
annað heitið enn kjörfundarnefna.
Varizt hefir þingmaðr vor allra frétta
síðan hann kom heim af alþingi, elcki
svo mikið, að vér liafim heyrt, að
lninn hafi hróflað áhugamáli allra hér,
um að minnsta kosti að láta Sigurð
Thoroddsen skoða brúarstæði (gjöra
kostnaðaráætlun o.s.frv.) við ferjustað-
inn á Jökulsá í Axarfirði. Nóturnar
niunu hafa gengið allt hærra á þvísa
þingi! —• Amtsráðsmaðr var-kosinn af
sýslunefndinni snemma í aprilm. Árni
hreppstjóri Kristjánsson að Lóni i
Kelduhverfi, og til vara sr. Hannes
þorsteinsson.
Kónnt hafa b.örnum með mnferð-
arkennslu síðastl. vetr: Guðmundur
Hjaltason i Kelduhvoríi og Axarfirði,
Einar Gunnarsson á Slcttu, Steinþör
Gunnlaugsson og Elín Sigurðardóttir
fvrir austan fjall.
Heilsufar hefir vont verið með
köflum, einkum í hinum að allra dómi
heilnæma Axarfirði. J>að kom upp
ór kafinu, að inflúenzan (sbr. „Austra“
nr. 3, f. á.), er læknar svo kölluðu og
bar á við lok hins ársins, var reglu-
leg táugaveiki og hón af versta tagi
i Ærlækjarseli; döu par 4, öll frænd-
systkyn: 3 börn ekkju, hið elztafermt
vorið á undan, og liinn 4ði: efnilegr,
ungr maðr, fíuiinlauyr, sonr merkis-
hjónanna Sigurðar Gunnlaugssonar og
Kristínar Björnsdóttur. Hann dó
eftir 12 daga hörmulegar kvalir. því
að maðrinn var mjög hraustbyggðr,
28. marzm. Var hann hugljúfi hvers
manns og yndi foreldra sinna. — Enn
þó kastaði tölfunum, þá er sú hin
rétta influenza kom í júnimán. J>á
dóu í þessarri fámennu sveit: 8 manns
á S dögum (13.-20. júním.); varð