Austri - 26.10.1895, Síða 2

'KR i'9
A U S T R T.
114
rnargt, scm elcki eigi sér stað nú. En
ílit og gott hefir jafnan vcrið í tví-
liýli í heiminum, já, í hverjum ein-
stökum maniii, og er öll sú harátta
merkilé?, sem sta.ðið iiefir par á milii.
Að ]iví er liðnar aidir snertir, pá er
sjölfsagt, að gjöra nemendum grein
fvrir hugsunarhætti hverrar aldar og
og clanna svo hörn liennar eptir pví.
Til að jekkja samtíð sína til
hlítar, ])ii verða menn að pekkja sögu
liðiima tíða, en það er að fara öfugt
að dauna liðnar aldir eptir samííð
sinni. p>á verðnr Sagan ekki: „Kennslu-
kona i lifsins skóla“.
]
1 ^O. töluhlaði Anstra petta ár
heiir Arni la'knir Jónsson á
Vopna.firði skrifað (» dálka grein, sem
svar til Olafs bróður míns, verzlnnar-
stjóra par.
Aðalefnl í grein pessnri, rétt-
læting Arna laiknis á liinu gifurlega
útsvari, sem lireppsnefnd Vopnafjarðar
iagði á verzlun 0rum & Wulíts inuistið
1894, skal eg að mestu leiða hjá mér
að svara, enda er pví í sjálfu sér
ekki svarandi, par sem réttlætingín
hyggist á þeirri, að miimi ætlun,
ramm-vitlausu skoðun, að útsvarsáiag-
an á útlendar verzlanir megi vera
eptir pví hærri eða l.egri, sem eigandi
peirra er ríkur eða fátækur. Eu að
mimii skoðun er svo fjærri pessu, að
eg úlít að sú litlendur nniður sem
verzlun rekur á íslandi, og á sjálfur
fé pað se.tr liann verzlar með, hn.fi
alveg sama rétt til að draga frá verzl-
unararði sínum rentur af veltufénn
eins og hinn sem veltufé liefir að láni;
pví a,f verzlunararðinum af veltufé
pví sem útlendur maður á í öðru
landi, er liaim lagalega skyldur til
að gjalda skatt, par sem hann er
búsottur, og að liann eigi að horga
skatt af hinu sama á tveim stöðum,
nær engri átt.
Lögiu ákveða iika, að á útleiida
kaupmemi, sem verzlun reka á Islandi,
megi aðeins leggja á a.rð þeirra af
verzluninni; en hver verzlunarfróð ur
maður veit, nð með arði af cinliverju
fyrirtæki, teljast 'ekki renturnar af
veltufé pvi, sem fyrirta'kið er rekið
með, en að pær teljast pvert á móti
með útgjöldunum.
J>að stendur að vísu í lögum um
petta efni, að útsvarið eigi að leggja
á eptir veltu og arði, og veit eg að
margur kann að hafa pá skoðun, að
útsvarið megi vera hærra, ef veltan
er mikil, án tiilits til pess liver ábat-
inn er, en petta er að minni meiningu
lireinn misskilningur; orðatiltæki petta
í lögunum, sem anðvitað er.mjög ó-
heppilegt, af pví að meining löggjaf-
ans getur ekki hafa verið öiniur en
að leggja ætti einungis á arðinn, er
skyiisamlega ekki hægt að skilja öðru
vísl en svo, að útsvarið megi vera
pess liærra, sem arðrrinn er meiri, í
hlutfalli við veltuna, pannig að
ef t. a. m. tvær verzlanir, sem önn-
ur liefir 20,000 kr. veltn eu hin 40,000
kr. báðar liafa jafnan arð, segjum
2000 kr., pá eigi að leggju tiltölulega
hærra á pá verzlanina, sem arðiim
hafði af hinni minni veltu, en liina.
þetta er sem sagt að minni meiningu
hiim eini rétti skilningur: á löguuum,
og livað nú verzlun 0rúm <f: Wuljfs
á Vopnafirði snertir, pá lield eg að
eg megi fullyrða að engin vorzlun á
íslaiidi liafi jafn lítiim arð af verzlun
sinni, i iilutfalli við veltuna, eíns og
einmitt Jiún. Liggnr petta sumpart
í því að verzhm 0rum & Wulffs
hefir talsvert meiri umhoðskostnað,
en flestar, éf ekki ailar aðrar ísenzk-
ar vevzlanir, og sumpnrt í iiiim að
að engin verzlun sem eg pekki til
selur hlutfallslega jafnlítið af hinum
svo nefndii kramvörum, móts við nauð-
synjavörur og jieninga, eins og verzl-
un þessi, en atlir sem nokknð pekkja
til verzlunar vita að aðalavð siim
íiefir íslenzkur kaupmaður af kram-
vöruverzlaninni.
Ejttir að liafa nú sýnt frammá,
að réttheting Arna læknis byggist
a.ð minni ineiningu á engum gfund-
velli, skal eg að öðru leyti láta. iiana
lilutla.nsa, en snúa. mér að pvi atriði
í svari hans, sem knúði mig til að
lireifa við pessu máli.
Er pað sú frásiign beknisms að
árið 1892 og þar áðnr, meðan eg var
verzlunarstjóri á Vopnafirði, og í
lireppsnefnd par, liaíi eg notað stiiðu
mína til pess að íniklu leyti einn að
iikveða útsvör gjaldenda yfir iiöfuð,
og iið öllu leyti verið einráður mn
útsvar verzkniarinnar.
pet.tii er í stuttu máli hrein og
bein ósannindi, og' sýna lirepps-
biékurnar pað, að ávalt liafa allir
iiefndiirmenn verið til staðar við nið-
urjöfnun útsvaranna, og sampykkt
iiana án eins einasta ágreiningsat-
kvæ'ðis. Til frekuri stuðnings pví að
iækuii'iini fer iiér með ósannindi,
skal eg geta pess, að áður en egkom
í hreppsnefnd, og meðan peir voru
oddvitar hreppsins Halldór prófastur
Jónsson og .) <Vn íircífastur Jónsson
á Hofi, var útsvarið á verzluuina
higt á alveg eptir sjuua nuelikvarða
móts við aðra. gja.ldondur, eins og
pau árin sem eg va.r i hreppsnefndinni,
og pó heknirinn viiji væna mig pess
að eg iia.fi verið svo trúr* pjómi hús-
bænda miima, að eg móti betri vit-
uud og svikjandi traust kjósenda
minna, liafi notað stöðu niina til að
láta ákveða 0rum & Wulff of lágt
útsviir, pá efa.st eg um aö hami pori
að hera, slíkt uppá fyrnefnda lieiðnrs-
meim, og pá sem í hreppsnefnd voru
með peim, enda er ekki gott .a.ð vita,
hvað peim hefði átt a,ð ganga til að
clraga taum verzhiiiarinnar.
Eg má auðvitað vera lækninum
pakklátur fyrir ]iað a.ndlega atgerfi
sem hann segir mig liafa til að bera,
en luepið er hvort meðnefhdarmenii
mínir, sem ávalt voru heztu og skvn-
sömustu menn sveitarinnar, verði
honum jafn pakklátir fyrir a.ð hann
í opinberu blaði skýlaust segir pá
hafa verið pær heybrækur að láta
mér líðast ár eptir ár a.ð láta pá og
aðra gjaldendur hreppsins, béra mik-
imi part af pví gjaldi sem 0rum &
Wulff’ réttilega hefði átt að borga;
skyldi mig ekki undra, pó læknirinn,
áður en upp er sagt, komist að raun
*) Læknirinn leggur svo mikla
áherzlu á orðið „trúr“ að pað gæti
líkst pvi, uð honum sé ókunnugt um,
og pyki enda óviðurkvæmilegt að
muður ræki embætti sitt með trú-
mennskn og samvizkusemi. Hvers-
vegua, læknir góður?
um að A'opnfirðingar cru ekki pær
andlega.r rolur að Inegt sé að hjóða
peim allt, pó maður liafi andlegt at-
gerfi til að 'hera, og sízt þó ef petta
andlega atgerfi lielzt kemur fram í
pvi, með réttn og röngn að raka, ehl
að siiini köku, en skjótast sem mest
má verða undan að hera sinn tiltölu-
lega part af svoitarbyrðiiuii og öðrum
opinberum gjöldum.
Kaupmaunahiifn p. fi. ágúst. 1895
P. T'. Davíðsson.
* *
>];
j’essi ritgjörð liefir legið á leið-
iimi og kemur pví svona seint í
hlaðið. Kitstj.
Fjársalan
liefir gengið injög vel í liaust erlendis,
og flutningur á fénu lieppnazt vel.
J'a.im 14. október skrifaði stór-
kaupmaður Jón Vidalín oss frá Kevv-
castle, að pöntunarfélagsféð fvá Seyð-
isf. liafi pó selzt bezt; rúmar 19 kr. kind-
in að frádregnum kostnaði.
Hrit vll frá sama pöntuiiarfélagi
hafði selzt á 82. aura pundið, og mun
pað vei'ð einna liæst á iivítull héðau
af Jslsmdi í ár. Er líklegt að pönt-
imarfélagsmeim verði nú vel ánægðir
ineð pessar framkvæmdir erindsreka
simia og að peir trúi síður rógi óhlut-
vaudra nianna um framkvæmdir peirra,
heldur þakkn pær sem vert er.
j>að ætti að mega treysta því
með jafngóðum prisuiu sem hafa í ár
verið hér á iimlondri sem útlendri
vöru. að félagsmenn reynist eigi siðri
viðskiptamenn, en eriiulsrekar félags-
ins.
Skipstrand.
1 ofsaveðrinu fyrst í p. m. strand-
aði gufuskipið „Stamford11, skipstjóri
Gjemre, við Hrísey á Eyjafirði. f3að
var á loið u])]) til Borðeyrar eptir
fé, er pað hrejtpti petta mikla óveður
fyrir norðan land. Hlevpti svo inn
að Hrisev og lagðist par. En pá
bilaði akkerisfestin, og pó að skijiið
reyndi til að komast frá landi moð
fullum gufukrapti, mátti ofviðrið sin
pó meira og dreif pað í land rétt
upp af skipalæginu suiman undir
»Syðstabæ í Hrísey. Maimskaði varð
enginn, og peningum bjargaði skip-
stjóri. Ski])ið er að sögn ekki mikið
brotið, og halda sumir, að pað megi
ná pví út aptur, ef góð væru áhöld.
Gufuskipið ,,Erik JJerentzeir
tók nokkra af skipbrotsmöimum og
fór nú með pá til Xovregs.
Sevðisfirði 2fi. október 1895.
Fjárskaðar liöi’ðu orðið víða í á-
fellinu fyrst í p. m. iiér eystra.
j>aimig lnifði fennt nær 100 fjár
hjá síra Lárusi Halldörssyni á Kolla-
leiru, og bóndinn í Teigagarði misst
nær priðiimg af fjáreign sinni.
Á Sleðbrjót og Fögruhlíð í Jök-
ulsárlilíð höfðu og orðið stórkastlegir
fjárskaðar í pví óveðri.
Síld höfðu útvegsmenn á Reyðar-
firði og Eskitirði misst mikla í sama
áfelli. en nætur og bátar ekki stór-
skemmst. Kaupm. Fr. Moller náði
og aptur sinni siluarnót útá Eskiiirði.
Síldarafli var heldur tregur pessa
siðustu daga á Suðurfjörðunum, en þó
vel vart við hana.
Hér á Seyðisfirði er ailtaf tölu-
erð síid, er þeir O. 'Watime og Ims-
land eru alltaf smámsaman að
kasta fvrir.
Með peim Imslandsfeðgum er
pöntunarfölagsstjóri jSnorri <Wiium í
íelagsskap um veiðina.
Gufuskipið „Vaagen“, skipstjóri
Endresen, kom liingað frá, Skotlandi
með kol til O, Wathne þ. 23. p. m.
og fór héðan suður á Firði til að
taka síld, pann 27. p. m,
Gufuskipið „Ciinbria'1, skipstjöri
Bagger, kom hingað p. 22. þ. ni. og
iueð henni kaupm. Fr. Wathne snöggva
ferð.
Cimbria fór út aptur p. 24. p. m.
með 3. síldarfarni sinu frá O. AVathne
í ís til Englands, pangað sem sildin
kenuir a.lvég fersk úr ísimm og selst
vei, mest til reyk.ngar. Er umbúnað-
ur allur um síldina i skipinu hinn
vandaðasti og skipið allt liólfað í sund-
ur í srnárúm og skiptast á í peim ís-
og siildarlögin og svo þiijað i roiili
hólfanna á aila vegu.
I skipinu er og frystivél,
„Ei'ik Bei'cntzen“ kom liingað frá
Eyjafirði p. 25. p. m. með strand-
meimina og 1200 tuimur af sílcl og
fór iiéðan samdægurs til Reyðarfjarðar
til að h:eta par pví við er á vantaði
fulla hleðslu. —- Ski]iið sagði mikinn
síldarafla á E.vjafirði.
Á Eyjafirði er sagt að nú séu
11 nótaúthöld; — og tínir landsjóður
..smáskildinga'1 uppér öllum pessum
síldarlásum, ef vel aflast, sem gott
útlit er fyrir.
Skonnertau „Skirnrr11, vöruskip
Thostrups-verzlunar, lagði af stað
iiéðau til útlánda 22. p. m., fermt
innlendri vöru.
Kanpmaðu Carl Srlr/ötli liefir í
haust haft glifuskip í fiirum til vöru-
flutninga og rekið tiiluverða verzlun
á Suðurfjiirðuuuni. j’ykir hann reyn-
ast viðskiptamönuum síimm vel og
vera efnilegur til góðra framkvæmda.
Hann er nú að byggja allstórt
verzlimar- og iveruhús á Eskitirði.
Sciiiiith iieíii' nýkeypt allmikið
sildarútiiahi af Norðmiinnuin fvrir
fiOOO kr. og ætiar að reka þar syðra
síldarveiði framvegis.
A Eskifirði stimda mi og Svíar
sildarveiði ug <etla að setjast a,ð á
Svinaskála og reka par maske sveita-
verzhm um leið.
Strákajtör. Fyrir skiimmu að-
höfðust einhverjir pau strákapör á
Vestdalsoyri á næturpeli, uð tnka
báta og iáta pá sniærri oíani pá
stærri, svo að töluverðar skemmdir
urðu að. tSvo liafði og siimu nött
tunnum verið velt útí Yestclalsána
og stimar lirakið útá sjó. t
Eigí er enn nppvíst. hverjir fram-
ið hafa pessi strákapör,
JJr „tlie Chr. life“
„Vér pekkjum nllir menn, sem
miklir pykjast ai’ lítilmeimsku; og meim,
sem aldrei pegja, en ekkert liafa að
segja; merm, sem tala lítið, eií segja
mikið; menn, sein tala mikið, en gjöra
lítið; menn, sem sýnast tröll, en reyn-
ast eugisprettur; menn, sem sýn-
ast aumingjar, en eru tröll; menn,sem
ganga með góð klæði, en giitótta hre.ytni;
meim, sem attla sig guðlirædda af
pvi að samvizkan er sjiik; menn, sem
ekki geta liorft á hænuuiiga deyja
fyrir annars Imífi, en eru boðnir og
'uinir til tið stytta náunga sínum
aldur með tunguimi.“