Austri - 22.11.1895, Blaðsíða 2

KR .52
A U S T E I.
126
vor flutningsmanna og liún hefir ein-
mitt koinið fram til að bjarga málinu
frá fyrirsjáaulegu falli í efri deilfl.
J>ótt stjórnarskrárf^umvarpið gamla
kæmist í gegnum neðri deild með
sannfæringarþvingun þeirri, sem .j'jóð.''
lieíVr róið öllum árum að með æsing-
um sínum, og Jfingvallafundurinn var
vitanlega stofnaður til að hal-da við,
styrkja og staðfesta. ,,Sá veldur miklu
sem upptökunum veldur“, segir „pjóðd',
og er það hann 'sjálfur og upphafs-
menn pingvallafundarins, sem hafa
viljað setja þingmönnum reglur eptir
síhum geðþótta og leggja hapt á sann-
færingar peirra. Að þingmenn þeir,
sem samþykktu stjórnarskrárfrv. 1893
fyrir tilhlið^nnar sakir og til reynsln
hvort stjórnin liefði enn sönm svör og
áður, og voru síðan endurkosidr í einu
liljóði, linfi nú gjört tilraun til að „ktefa
ífijórmu'skrármálið, svo að þeir fái þó
að sitja ómakslausir 2 þing enu“ mnnu
allir sjá, hvort er líklegvi tilgáta held-
ur en hin, að margir þeir., sem æs.a
nú mest til livíldarlauss áframhalds og
jþingrofs, gjöri þ'að i því skyni áð
reyna til :tð komast sjálfir að jn’ng-
memisku. Eða livað nuettu meim lialda
um réttsýni þess ritstjóra, sem kallar
það puhirsfund, þótt þingmenn líkrar
skoðunar tali sig sarnaii, skýrir vill-
andi frá þingsályktunartillögunni,
(slejtpir þvi, að þar er lögð sterk á-
herzla á sjálfstjórnarkröfur þingsins
að undanförnu) og ber það seinast á
borð fyrir lesendur sína, að upptok
tillögunnar væri frá „hærri stöðum11,
þar sem öllum má Ijóst vera, að hún
er í fullu samræmi við yfirlýstan vilja
kjósenda í kjördæmum flutningsmanna,
auk þess sein liún er fullkomlega sam-
kvæm sannfæringu sjálfra þeirra.
* *
*
Með því að eigi er rétt skýrt frá
því í „jþjóð.“ 9. ágúst (39. tbl.), er eg
talaði við 2, umræðu um stjórnarskrár-
frumvarpið, lflýt eg að geta þess til
leiðréttingar, að eg sagðist hafa verið
með samskonar frumvarpi 1883, af því
eg hefði heygt mig fvrir skoðunum
eldri og reyndari þingmanna, (þött
möt1 líkaði ekki alls kostar skipun
hinnar a’ðstu stjórnar innan lands), en
siðan væru 10 ár liðin, og hefði eg á
þeim tíma hugsað mikið um niálið, og
ávallt komizt lengra og lengra ,frá
landstjóra-hugmyndinni, seni hefði í
för með sér afardýrt og margbrotið
stjórnarfyrirkomulag, og nú gæti eg
ekki lengur verið með því frumvarpij
sem eg væ.ri alls ekki ánægður með;
enda sæi eg eptir atvikum enga ástæðu
til að fara frumvarpsleiðina að þessu
sinni. J>etta er nokkuð annað en að
vera á móti málinu, eða vilja enga
stjórnarbót hafa.
Jón Jönsson,
þingm. Austnr-Skaptfellinga.
Útskript
ii r
dómahók hins konunglega íslenzka
landsyfirdóms.
* *
ífr
Ar 1895, mánudaginn hinn 30.
septembermánaðar var í landsyfirdóm-
inum
í málinn 19/1895:
Skapti Jósepsson
gegn
Júlíusi Havsteen
kveðinn upp svofelldur
Dómur:
Mál þetta höfðaði í héraði sam-
kvæmt skipun landshöfðingja og að
fenginni gjafsókn amtmaður Julius
Havsteen gegn ritstjóra og ábvrgðar-
manni blaðsins „Austra“ Skapta Jóseps-
syni, út af ærumeiðingum í grein nokk-
urri með inngangsorðunum: „Meistara
Eiriks Magnússonarmálið“ í 29. tölu-
blaði blaðs þessa, er út kom 28. okt.
1892, og var málið dæmt i aukarétti
Norður-Múlasýslu liinn 21. ágústmán.
f. á. þannig, að áfrýjandinn var með
tilvísun til 218. sbr. 217.gr. almennra
hegningarlaga dæmdur i 80 kr. sekt
til landssjóðs eða til vara 24 daga
einfalt faugelsi, svo va.r og fyrtéð
hlaðgrein dæmd dauð og ómerk í
heild sinni og áfrýjandinn dæindur til
að grciða allan af málinu leiðandi kostn-
að, eins og það væri eigi gjafsóknar-
mál, þarmeð talin málflutningslann til
liins skipaða málfærslumanns stefnda,
sýsluskrifara Jóns Runólfssonar, 20
krónur.
Dórni þessum var fyrst skotið til
vflrdómsins með stefnu, dags. 9. nóv.
l'. á’, en málinu var þá frávisað með
dómi yfirdómsins 25. marz þ. á., og er
því nú í annað siiin áfrýjað með stefnu,
dags. 22. apríl þ. á.
Áfrýjandi liefir krafizt þess fyrir
yfirdómiuum, að hinn áfrýjaði dómur
verði dæmdur ómerkur og múlinu vís-
að frá undirdómi, en til vara, að
dómurinn verði úr gildi feldur og
áfrýjandi algjörlega sýknaður eða
sektin lækkuð, og loks að umboðs-
maður stefnda fynr undirdóminum,
sýsluskrifafi Jón Runólfsson, verði
diemdur í sektir fyrir íið liafa ilutt
þetta inál fyrir rétti hjá yfirboðurum
sínum og að orðiii i sókuarskjali hans
fyrir undirdóminum ,strákskaparhlær‘,
jhveísni1 og ,flapur‘ verði dæmd dauð
og ómerk og hann sektaður fvrir þau.
pá krefst áfrýjandi og málskostnaðar
lijá stefnda með nægilegri úpplneð.
Hinn stefndi lieíir gjört þá réttarkröfu,
:ið hinn áfrýjaði dómur verði staðfest-
ur að öllu leyti og áfrýiandi dæmdur
til að greiða allan málskostnað, svo
sem málið væri eigi flutt með gjaf-
vörn, þarmeð talin hæíileg málsfærslu-
laun til hins skipaða talsmanns hans
fyrir yfirdómi.
J>að er eigi ástæða til að dæma
undirdóminn ómerkan eða visa málinu
frá undirréttinum fyrir þá sök, þótt
umboðsmaður sækjanda þar (stefnda)
eða hinn skipaði talsmaður hans væri
skrifari bæði hjá sýslúmanni þeim, er
fyrst fór með málið, og þeim er siðar
dæmdi það, og þarsem tilskipun 8. jan.
1802, er leggur hann við því að skrif-
arar dómara flytji mál fyrir rétti hjá
yfirboðurum sínum, eigi var gefin fyrir
Island upphaflega, né hefir síðan verið
lögleidd hér á landi, enda hefir eigi
verið birt hér — en áfrýjandi hefir
vitriað til tilskipunar þessarar1 — þá
verður téður talsmaður stefnda heldur
eigi chemdur í sekt fyrir greindan mál-
flutning ,sínn. Eigi verður heldur tek-
in til greina ómerkingarkrafa áfrýj-
anda, að því leyti liún byggist á því,
að dómkrafa stefnda fyrir undirdóm-
x) petta álit yfirdómsins er því
eptirtektarverðara, sem þeir lands-
höfðingi, Magnús Stephensen og yfir-
dómari, JónJensson hafa víst verið á
annari skoðun, þar sem þeir tóku nefnt
lagaboð uppí Lagasafnið sem gildandi
lög hér á landi. Ritstj.
inum luifi, vcrið of óákveðin eða al-
menn, því að liann þurfti ekki að taka
beint fram í stefnunni eða sókn sinni,
hver einstök orð eða setningar hann
áliti meiðandi fyrir sig, úr þvi að grein
sú, er hann byggði á málsókn sína og
sem liann áleit í heild sinni og í hverj-
um einstökum lið meiðandi fyrir sig,
var nægilega anðkennd.
Að því er aðalefni málsins snertir,
eða liina umstefndu grein í blaðinu
„Austra11, sem bvrjar með orðunum:
„Meistara Eivíks Magnússonarmálið er
nú víst að lognhattast litaf við lítinn
orðstýr“, þá miðar greinin að því að
gjöra lítið úr sakamálsrannsókn nokk-
urri, er stefndi hafði sem amtmaður
látið liefja og halda fram, og er i
greininni gefið í skyn, að rannsókn
þessi liafi verið mjög svo óþörf og
ekki til annars en kostnaðar fyrir
landið, og segir meðal annars í grein-
inni, „nð nú með síðustu skijium frá
útlöndum er oss skrifað, að sá rögg-
samlegi amtmaður Julius Havsteen,
sem er frumkvöðnll þessarar longu
rannsóknar og á að réttu allan lieið-
urinn af heirni, — hafi fengið ofaní-
gjöf frá liinu íslenzka ráðaneyti fyrir
alla frammistöðuna í málinu og verið
skipað að hætta við það. Yér viljnm
ekki ábyrgjast að svo sé, en þetta
keinur alveg lieim við það“ o. s. frv..
{>essi frásögn um ofanígjöf, er amt-
maðurinn liafi átt að fá frá ráðaneyt-
inu, er nú að vísu röng ojitir því sem
upplýst er í málinu af stefnda hálfu,
en samt sem áður verður áfrýjandinn
ekki látinn sæta ábyrgð fyrir hana,
með því að hún eigi getur talizt sak-
næm ærumeiðing, og þar sem hin á-
talda grein heldur eigi að öðru leyti
getur álit-izt ærumeiðandi að lögnm
fyrir stefnda, ber að dæma áfrýandann
sýknan af kærum stefnda í þessu til-
liti. Kröfu áfrýjanda um ómerking
nokkurra orða í sóknarskjölum umboðs-
nianns sækjanda í iindirréttinum þykir
eigi næg ástæða til að taka til greina.
Málskostnaður fyrir liáðiim réttum þyk-
ir eptir atvikum rétt að falli niður, og
verður liinum skipaða málllutnings-
manni stefnda fyrir yfirdómi ejitir
úrslitum málsins eigi dæmd nein mál-
llntningslaun. J>iið vottast að því
leyti málið hefir verið gjafsóknarmál,
að málsfærzlan hefir verið lögmæt.
l>vi dæmist rétt að vera:
Áfrýjandinn, ritstjóri Skapti Jós-
epsson, á fyrir kæru stefnda, amt-
nianns Juliusar Havsteen, í þessu
máli sýkn að vera. Málskostnaður
fyrir báðum dómum fellur niður.
L. E. Sveinbjörnsson.
* *
*
Rét,t;i útskript staðfestir
Dómsmáliiskrifstofu yfirdómsins
4. okt. 1895.
Jón Jensson.
Gjald 75 —
sjötíu og fimm aurar.
,J. J.
Útlendar fréttir.
•,'fi _
* *
Frákltland. Jmir hafa ennþá einu
siuni orðið ráðgjafaskipti er minnst
varði. Ráðafieytið 1libot virtist vera
all-fast í sessi eptir sigur Prakka á
Madagaskar. En fiað féll vegna fjár-
dráttarmála, sem tieiri ráðaneyti á
undan þvi.
fess hefir áður verið getið hér í
blaðinu, að stórsvik hafi uppkomizt
urri ýmsa af stjórnendum hinna suð-
lægn járnhrautaá Frakklandi. Neyddi
þingið ráðaneytið til að láta rann-
saka það ínál, og urðu nokkrir af
þeim verstu svikurum dómfelldir. En
þeir báru svo aptur sakir á ýmsa
þingmenn, er þeir kváðu engu minna
seka. þingið lieinitaði nú af stjórn-
inni, :ið hún léti gjöra nákvæmari
rannsóknir en þetta, en hún neitaði
því og kvaðst hafa gjört hreint fyrir
sínum dyrum og svo þingraanna, og
var liún þá feld af þinginn með mikl-
uni atkvæðamun. þingið setti og þá
ákvörðun. að framvegis mætti engiim
þingmaður vera í stjörn slíkra félaga.
Sá hei’tir Bourgnois, er varð
ráðaneytisforseti eptir Ribot, og er
hann og embættisbræður hans í ráða-
neytinu taldir vera frjálslyndir, og
það í meira lagi, ejitir því semhinum
gætnari mönnum pykir, því þeir hafa
haft við orð að afnema stjórnle.ysinqja-
Vógin, er þingið setti eptir niorðið á
Carnot ríkisforseta.
J>að eru nú koinnir á fullir i'rið-
arsamningar nieð Frökkum og drottn-
ingunni af Madagaskar, sem heldur
aðeins nafnitiu, en Prakkar hafa öll
yfirráð þessa stóra eylendis, bæði í
innanríkisstjórninni, sem ekkert lán
má taka nema með levfi Erakka, sein
ráða öllum utanrikismáluni. En fé-
gjöld ætla Frakkar eigi að leggja á land-
ið vegna striðsins.
England. Salisbury lávarður
hefir kvartað yfir því opinberlega, að
gamli Gladstone færi of geyst að
málunum á Tyrklandi, þar sem
hanu vildi nú þegar liita ganga milli
bols og höfuðs á Hund-Tyrkjanum og
reka hann útúr Norðurálfunni. Hefir
Salisbury einkum borið sig upp und-
an bréfi nokkru, er Gladstone hefir
nýlega ritað rússneskri hefðarkonu,
er talaði á Englandi máli hiruia of-
sóttu Armeniunianna. J>etta bréf
Gladstones til frúarinnar liljóðaði
þannig:
„Tværa frú Novikovv!
„Eg heíi göðar og gildar ástæður
„til þess að skipta mér eigi framar
„af alþjóðlegum ínálefnum. En mér
„er sem eg sjái hinn auma Soldán,
„sem guð hefir sent í heiminn til
„bölvunar mannkyninu,—hælast um og
„láta gunnfánana tyrknesku veifa yfir
„mótstöðuniönnum sínum, Rússum,
„Frökkum og Englendingum, öllum
„á hnjánum frammi fyrir houum.
„Eg kæri mig ekki um að skijita
„minkuninni með þeim þremur. En
„það vona eg, að föðurland mitt fái
„að finna til smánarinnaf, og sýni
„það öllum heinii, hve mikil hún er,
„svo hér á verði einhver bót ráðin.
„J>ess hið eg hinn algóða, að
„stytta nú sem allra fyrst stjórnar-
„drga Tyrkjans og gjöra enda á
„öllu hans largani, eins og eg hélt
„því fram meðan eg var og hét
„noklcuð í stjórn Englands, og svo
„bið eg enn, örvasa og á grafai-
„bakkanum.
„Ætíð yðar einlægi
ir. E. GladstoneJ
En aptuc þykir bandamönnum
Englendiuga, Rússum og Frökkum
að Englendingar gjörast nokkuð ein-
ráðir og harðráðir við Tyrkjann, sem
Englendingar vilja óvægir veita at-
göngu, ef hann eigi skipast við for-
tölur þeirra og bætir stórum hag