Austri - 22.11.1895, Blaðsíða 2

KR 32
A U B T R I.
12G
vor flutningsmanna og hún hefir ein-
mitt komið fram til að bjarga málinu
fríl fyrirsjáanlegu falli í efri deild.
I <• J>ótt stjórnarskrárfaumvarpið gamla
kæmist í gegnum neðri deild með
sannfæringarþvingun þeirri, sem ,|>jóð.''
f ^ liefjr róið öllum árum að með æsíng-
iim sínum, og Jpingvallafundurinn var
nritanlega stofnaður til að halda við^
styrkja og staðfesta. ,,Sá veldurmiklu
sem upptökunum veldur", segir „f>jóð.",
og er það hann sjálfur og upphafs-
nieim J>kigvallafnndarins, sem liai'a
viljað setja þingmönnum reglur eptir
sínum geðþótta og leggja hapt á sann-
færingar þeirra. Að þingmenn þeir,
sem samþykktu stjómarskrárfrv. 1893
/«-u- fyrir tilhliðpmar sakir og til reynslu
"hvort stjórnin licí'ði enn sömu svör og
áður, og voru síðan endurkosnir í einu
liljóði, liafi nú gjört tilraun til að „kæfa
fítjórnnrskrármálið, svo að þeir fái þó
nð sitja ómakslausír '2 þíng enn" mnnu
allir sjá, bvort er h'ktegri tilgáta held-
nr en hin, að margir þelr., sem æsa
nú mest til livíldarlauss áframhalds og
þingrofs, gjöri þ'að i því skyni að
reyna til að komast sjálfir að þing-
mennsku. Eða hvað mtettu menn halda
um réttsýni þess ritstjóra, sem kallar
það puhtrsftotd, þótt þiugmenn líkrar
skoðunar tali sig saiuau, skýrir vill-
andi frá þingsályk'tunartillögunni,
(sleppir þvi, að þar er lögð sterk á-
herzla á sjálfstjórnarkröfur þingsins
að undanförnu) og ber það seinast á
borð fyrir lesendur sína, að upptök
tillögunnar væri frá „hærri stöðum",
þar sem öllum má ljóst vera, að liún
er í fullu samræmi við yfirlýstan vilja
kjóseuda í kjördívnmm íJutningsmauna,
auk þess sem hún er fullkomlega sam-
kvæm sannfæringu sjálfra peirra.
Með því að eigi er rétt skýrt fríi
því í „pjóð." 9. ágúst (39. tbl.), er eg
talaði við 2, umræðu um stjórnarskrár-
frumvarpið, hlýt eg að geta þess til
leiðréttingar, að eg sagðist hafa verið
með samskonar frumvarpi 1883, af því
eg hefði beygt mig fyrir skoðunum
eldri og reyndarí þingmanna, (þött
méT líkaði ekki alls kostar skipun
hinnar æðstu stjórna.r innan lands), en
siðan væru 10 ár liðin, og hefði eg á
þeim tíma hugsað mikið um málið, og
ávallt komizt lengra og leugra tfrá
landstjóra-liugmyndinni, sem heí'ði í
för með sér afardýrt og . margbrotið
stjórnarfyrirkomulag, og iiú gæti eg
ekki lengur verið með því frumvarpb
sem eg væri alls ekki ánægður með,
enda sæi eg eptir atvikum enga ástæðu
til að fara frumvarpsleiðina að þessu
sinni. petta er nokkuð annað en að
vera á móti málinu, eða vilja enga
stjórnarbót hafa.
Jón Jönsson,
l'ingm. Austnr-Skaptfellinga.
ÍFtskript
ur
démabók bins konunglega íslenzka
landsyfirdóms.
Ar 1895, máimdagimi hinn 30.
septemberinánaðar var í landsyfirdóm-
inuni
í málinn 19/1895:
Skapti Jósepsson
gcgn
Júlíusi Havsteen
kveðinn upp svofelldur
Dómtir:
Mál þotta höfðaði í héraði sam-
kvæint skipun landshöfðingja og að
fenginni gjafsókn amtmaður Julius
Havsteen gegn ritstjóra og ábyrgðar-
manni blaðsins „Austra" SkaptaJóseps-
syni, út af ærumeiðingnm ígrein nokk-
urri með inngangsorðunum: „Meistara
Eiriks Magnússonarmálið" í 29. tölu-
blaði blaðs þessa, er út kom 28. okt.
1892, og var málið dæmt i aukarétti
Norður-Múlasýslu hinn 21. ágústmán.
f. á. þannig, að áfrýjandinn var með
tílvísun til 218. sbv. 217.gr. almennra
hegningarlaga dæmdur i 80 kv. sekt
til landssjóðs eða til vava 24 daga
einfalt fangelsi, svo vav og fyrtéð
blaðgvein dæmd dauð og ómerk í
heild sinni og áfrýjandinn dæmdur til
að greiða nllan af málinu leiðandi kostn-
að, eins og pað væri eigi gjafsóknar-
mál, þnrmeð talin niáUIutningslaun til
hins skipaða málfærslumanns stefnda,
sýsluskrifnra Jóns Runólfssonar, 20
krónur.
Dómi þesstim yar fyrst skotið til
yilvdómsins meo stefnu, dags. 9. nóv.
f. á-, en málinu var þá fvávísað með
dómi yfirdómsins 25. mavz þ. á., og er
því nú í annað sinn áf'rýjað nieð stefhu,
dags. 22. apríl þ. h.
Afrýjandi hefir krafizt þess fyrir
yfirdóniinum, að hinn afrýjaði dómuv
verði dæiadur ómerkur og míilinu vís-
að frá undirdónii, en til vara, að
dónmrinn verði úr gildi feldur og
áfrýjandi algjörlega sýknaður eða
sektin lækkuð, og loks að uniboðs-
maður stefnda fyr.ir undirdóminum,
sýsluskrifari Jón Runóifsson, verði
dæmdur í sektir fvrir að liafa flutt
þetta mál f'yrir rétti hjá yfirboðurum
sínnm og að orðin í sóknarskjali hans
fyrir undirdóminum ,strákskaparblær',
,hvefsni' og Jlapur' verði dæmd dauð
og ómerk og hann sektaður fvrir þau.
J>á krefst áfrýjandi og málskostnaðar
lijá stefnda með na'gilegri úpphæð,
Hinn stefndi hefir gjört pá réttarkröfu,
að liinn áfrýjaði dómur verði staðfest-
ur að öllu leyti og áfrýinndi dæmdur
til að greiða allan málskostnað, svo
sem málið væri eigi flutt með gjaf-
vörn, þurmeð talin hæflleg málsfærslu-
laun til hins skipaða talsmanns hans
fyrir yiirdómi.
J>nð er eigi astæða til að dæma
undirdóminn ómerkan eða visa niálinu
frá undirréttinum fyrir pá sök, þótt
umboðsmaður sækjanda þar (stefiula)
eða hinn skipnði tulsmaðiir lians væri
skrifari baíði hjá sýsluinanni þeim, er
fyrst fór með málið, og þeim cr siðar
dæmdi þnð, og parsem tilskipun 8. jan.
1802, er leggur bnnn við því að skrif-
arar dóniara flytji mál fyrir rétti lijá
yfirboðurum sínum, eigi var getin fyrir
Island upphaflega, né hefir síðan verið
lögleidd hér a landi, enda hefir eigi
verið birt hér — en áfrýjandi hefir
vitnað til tilskipunar þessarar1 — þá
verður téður talsmaður stefnda heldur
eigi damidur í sekt fyrir greindan niál-
flutning ,sínn. Eigi verður heldur tek-
in til greina ómerkingarkrafa áfrýj-
anda, að því leyti liiin byggist á því,
að dómkrafa stefnda fyrir undirdóm-
') J>etta alit yfirdómsins er því
eptirtektarverðara, sem þeir lands-
höfðingi, Magnús Stephensen og yfir-
dóniari, Jón Jensson hafa víst verið á
annari skoðun, par seni pcir tóku nei'nt
lagaboð uppí Lagasafnið sem gildandi
lög hér á Iandi. Ritstj.
inum liafi, vcrið of óákvcðin eða al-
menii, því að hann þurfti ekki að tnka
beint fram í stefnunni eða sókn sinni,
hver einstök orð eða setningar hann
aliti meiðandi fyrir sig, úr því að grein
sú, er hann hyggði á málsókn sína og
sem hann aleit í hcild sinni og í hverj-
um einstökum lið mciðandi fyrir sig,
var megilega auðkennd.
Að því er aðalefni malsins snertir,
cða liina umstefndu grcin í blaðinu
„Austra", scm byrjar með orðunum:
„Meistara Eiríks Magnússonarmalið er
nú víst að lognhattast útaf við lítinn
orðstýr", þa miðar greinin að pví að
gjöra litið úr sakamalsrannsókn nokk-
urri, er stef'ndi linfði scnv nmtmaður
látið hefja og halda fvam, og er i
greininni gcfið í skyn, að rannsókn
pessi hafi vcrið mjög svo öþörf og
ekki til annars en kostnaðar fvrir
landið, og segir meðal annars í grein-
inni, „að nú nieð síðustu skipum frá
útlöndum er oss skvifað, að sá rögg-
saadegi amtmaður Julius Havsteen,
sem er frumkvöðull þessarar liingu
rannsóknar og á að réttu allnn licið-
uvinn af henni, — hafi fcngið ofaní-
gjöf fra hinu íslenzka, ráðnneyti fyriv
alla frammistöðuna i malinu og verið
skipað að hætta við það. Vér viljuni
ekki ahyrgjast að svo sé, en þetta
kemur alveg licim við það" o. s. frv..
tJcssi frásögn um ofanígjöf, cr amt-
maðiirinn hafi att að fá fra fáðaneyt-
inu, er nú að vísu röng eptir því sem
upplýst er í málinu af stefnda hálfu,
en samt sem aður verður áfrýjandinn
ekki látinn sæta ííhyrgð fyrir hana,
með því að hún eigi getur talizt sak-
næm ærumeiðing, og þar sem hin á-
talda grein heldur eigi að öðru leyti
getnr álitizt ærumeiðandi að lögnm
fyrir stefnda,, ber að dæma áfrýandann
sýknan af kærum stefnda í þessu til-
liti. Kröfu áfrýjanda um ómerking
nokkurra orða í sóknarskjölum umboðs-
manns sækjanda í undirréttinum pykir
eigi næg ástœða til að taka til greina.
Málskostnaður fyrir búðum réttum þyk-
ir eptir atvikum rétt að falliniður, og
verður liinum skipaða inálflutnings-
manni stefnda fyrir yfirdómi eptir
úrslitum málsins eigi dæmd nein mál-
tintningslaun. fað vottast að því
leyti mnlið hefir verið gjafsóknarmál,
að málsfærzlan iiefir verið lögmæt.
því dæmist rétt að vera:
Afrýjandinn, ritstjóri Skapti Jós-
epsson, á fyrir kæru stefnda, amt-
manns Juliusar Havsteen, í pessu
niáli sýkn að vera. Málskostnaður
fyrir báðum dómuni fellur niður.
L. E; Sveinbjörnsson.
Rétta útskript stnðfestir
Dómsmálaskrifstofu yfirdómsins
4. okt. 1895.
Jón Jensson.
Gjald 75 —
sjötíu og fimm aurar.
J. J.
Utlendar fréttir.
;Jí ___
Fralíldand. |>ar hafa onnþá einu
sinni orðið ráðgjafaskipti er minnst
varði. .Ráðaúeytið Iiibot virtist vera
all-fast í sessi eptir sigur Prakka á
Madagaskar. En það féll vegna fjár-
dráttarmála, sem fleiri ráðaneyti k
undan því.
Jess hefir áður verið getið hör í
blaðinu, að stórsvik ha.fi nppkomizt
uiti ýmsa af stjórnendum hinna suð-
lægu járnbrauta á Prakklandi. Neyddi
þingið ráðaneytið til að Inta rann-
saka það mnl, og urðu nokkrir af
þeim verstu svikurum dómfelldir. En
peir báru svo aptur sakir á ýmsa
þingmenn, er þeir kváðu engu minna
seka. þingið lieimtaði nú af stjórn-
inni, að hún léti gjöra nákvæmari
rannsóknir en petta, en liiin neitaði
því og kvaðst hafa gjört hrcint fyrir
sínuni dyrum og svo þingmnnna, og
var hún þá feld af' þinginu með mikl-
uni atkvæðamun. þingið sctti og pá
ákvörðun. að framvegis mætti enginn
þingmaður vera í stjörn slíkra felaga.
Sa hei'tir Bourgc.ois, er varð
ráðaneytisforseti eptir Ribot, og er
hann og embættisbræður hans í ráða-
neytinu taldir vera frjálslyndir, og
það í nicira lagi, e])tir því scm hinum
gætnnri monmim þykir, því þeir hafa
liaft við orð að afnema stjórnlajsingja-
Vúgin, er þingið setti eptir mor^ið á
Carnot ríkisforseta.
pað eru nú komnir A, fullir frið-
arsamnin.gar með Frökkum og drottn-
ingunni af Madagaskar, sem heldur
aðeins nafninu, en Erakkar hafa öll
yfirráð pessa stóra eylendis, bæði í
innanríkisstjórninni, sem ekkert lán
má taka nema með leyfi Frakka, sem
ráða öllum utanríkismaluni. En fe-
gjöld ætla Frakknr eigi að leggja á land-
ið vegna stríðsins.
England. Salisbury lávarður
hefir kvartað yfir því opinberlega, aö
gamii Gladstone færi of geyst að
niíllunum á Tyrklandi, þar sem
hanu vildi nú þegar láta ganga milli
bols og höfuðs á Hiind-Tyrkjanum og
reka hann útúr Norðurálfunni. Heíir
Salisbury einkum borið sig upp und-
an brefi nokkru, er Gladstone hefir
nýlega ritað rússneskri hefðarkonu,
er talaði á Englandi mali hinna of-
sóttu Armeniumanna. f>etta bróf
Gladstones til frúarinnar hljóðaði
þaimig:
„Tværa frú Novikowí
„Eg hefi göðar og gildar ástæður
„til þess að skipta mer eigi frnmar
„af alþjóðlegum málefnum. En mér
„er sem eg sjAi hinn auma Soldán,
„sem guð hefir sent í heiminn til
„bölvunar mannkyninu,—hælast um og
„láta gunnfánana tyrkneskuveifa yfir
„mótstöðumönnum sínum, Rússuin,
„Frökkum og Englendingum, öllum
„á hnjániini frammi fyrir honum.
„Eg kæri mig ekki um að skipta
„minkuninni með þeim þremur. En
„það vona eg, að föðurland mitt fái
„að finna til sinnnarinnar, og sýni
„það öllum heimi, hve mikil hún er,
„svo her á verði einhver bót ráðin.
„þess bið eg hinn algóða, að
„stytta nú sem allra fyrst stjórnar-
„drga Tyriíjans og gjöra enda á
„öllu hans fargani, eins og eg helt
„því fram meðan eg var og het
„nokkuð í stjórn Englands, og svo
„bið eg enn, örvasa og á grafai-
„bakkanum.
„Ætíð yðar einlægi
W. E. Gladstone."
En aptut þykir bandamönnum .
Englendinga, Rússum og Frökkum
að Englendingar gjörast nokkuð ein-
ráðir og harðráðir við Tyrkjann, sem
Englendingar vil.ja óvægir veita at-
göngu, ef hann eigi skipast við for-
tölur þeirra og bætir stórum hag