Austri - 30.11.1896, Blaðsíða 1

Keniur út 3 á m&nuSí eða
36 blöð til næsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins
3 h\, erlendis 4 kr.
Cijalddagí 1. júlí.
Uppsögn skrifleg lundin við
áramót. Ógild nema kom-
in sé tíl ritstj. fyrir 1. októ-
her. Auglýsingar 10 aura
línan, eöa 60 'a. hverþWn.l
dálks og hálfu dýrara á 1.
síðu.
VI. ÁR
SEYÐISFIRÐl, 30. NÓVEMBER 1896.
NR. 31
A-MTSBÓKASAFNIÐ á Seyöisíirði SPARISJÓÐUR Seyöisfj. borgar
6r opið á laugard. kl. 4—5 e. m.. 4°/0 vexti af innlögum.
er elnliver hin elzta og 'bezta nllarverksmiðja í Norvegi.
Yerksmiðja pessi hefir hinar nýjustu og fullkomnustu vinnu-
vélar, og er hverri verksmiöjudeild stjórnah af duglegum og æfó-
um verkstjói’um, svo verksmiöjan stendur að öllu leyti jafnfætis
öllum slíkum ullarverksmibjum í Norvegi og erlendis, bæði hvað
vörugæói og fijóta afgreiðslu snertir.
Ennþá sem komió er, hefir engin ullarverksmibja í Norvegi
getað afgreitt vörurnar svo fljött til íslands sem Sandnæs ullar-
'verksmibja, og eru allir möttakendur varanna mjög vel ánægðir
^eð verkið á þeim.
Eg hefi til sýnishorn af vefnaðinum, og verðlagsskrá.
Að senda ull til vinnu í þessari verksmiðju er mikill hagn-
aður fyrir menn, þareð ailur vefnaður þaðan er bæði ódýrai’i og
ðetri en frá útlöndum, og því rnæli eg með Sandnæs ullarverk-
feloiðju til allskonar ulharvinnu, og ábyrgist eg, að þoir sem senda
þangað ull til vinnu, fái bæði vandaða vöru og fljóta afgreiðslu.
f>ess ber að gæta, er mór er send ull, aö nafn þess, sem
sendir, sé líka á merkiseðlinum ásamt rnínu nafni, til þess að vör-
urnar fari eigi x rugling, þar mér er send ull allstaðar að hér á
laxidi, einsog eg bið menn líka að senda mér bréf með póstunx
viðvíkjaixdi því. hvaó menn vilja láta vinna úr ullinni.
011uxn spurningum her að lútandi verður fljótt svarað, og
uPplýsingar skjótt gefnar.
Nýir umboðsmenn verða teknir.
Seyðisfirði 21. nóvember 1896.
L. J. Imsland.
Áðal-nmboðsmaður á íslandi og Færeyjum.
jjHeimstt er heim’alið harn“.
I.
Islendingur, sem kemur í fjölmenna
l)org, Edínborg, Björgvin, Kaupmanna-
höfn; fer jjjarnan ef bann er mennta-
Vlnur, á fyrstu frístund sinni að leita
uPpi einbvern góðan lestrarsal* og
skoða par í næði „liið nýjasta nýja“
uf b löðurn og bókum. þar sér hann
a borðunum fyrir sér öll heimsins
blöð 0g tímarit, og kunni hann nokk-
í lielztu pjóðtungunnm: ensku, pýzku
frönsku, getur hann á augabragði
yfirfarið allt, sem hið hugsandi mann-
V11 hefir a prjónunum og séð hvar
Uerju máli er þá kornið, auk allra
uíjunganna)
sem svo að segja hver
agUrinn framleiðir núlega á hverju
s'æði tilveru og pekkingar, sem til
6r' Hvað má nú slikur íslendingur
*) bestrai'salir [>ar scm gestir geta
• SVo lcngi sem þeir vilja og lesið, og
a 11Ve' skrifað bréf borgunarlaust, firmast í
0stum bókhlöðum, ldúbbum og hótellum.
hugsa, sem er nýkominn yfir hafið
heiman úr fásinninu, og seztur við
pvílíkt nægtaborð — hvað sá hugsa,
sem af innri hvöt brennur af löngun
eptir að verða landi sínu að liði og
líkt og gamli Magnús ltonferenzráð á
enga kærari ósk en að íiytja heim
með sér allt, allt, allt sem andi hans
fyrirfinnur og land hans vantar? Eg
hef sjálfur kvalizt af pessari tilfinn-
ingu, já, parf ekki að „sigla“ tilpess,
að hún ásæki mig; eg parf ekki ann-
að en sjá og lesa nýja bók eða „maga-
zin“ með margfróðu efni til pess eg
hálf missi lestrarlystina, nemi staðar,
lialdi að mér höndum og hálf-örvingl-
aður hefji raunatölur á pessa leið:
„Mikið er að vera svona settur —
heil pjóð svoua afskekkt, svona bund-
in, svona dæmd,eins og fangi lokuð úti
frá mannkyninu, bundin af fjarlægð og
og fátækt, bundin af iuáli, sem hvorki
á né getur borið nokkrar verulegar
bókmenntir — pjóð sem er bundin við
sjálfa sig og í sjálfrisér, langt á eptir,
ineð vöntun ótal gæða, bundin við
land, sem hún ekkert ræður við —•
pjóð sem hefir forna menning og ó-
trúlega sjálfstætt mannvit, en semfáir
fá proskað eða notað, og par sem
allur fjöldinn fæðist og deyr aptur
eptir nálega alveg mislukkað líf“!
Og svo hugsa eg til hleypidómanna,
sem hvergi dafna einsog hj.i heimaln-
ingum. Hvaða hleypidómar ? Allur
misskilningur. Hvað eru hinar göfug-
ustu ylhvatir (affections), ef vitið ekki
stjórnar peim og hreinsar, nema blind-
ar hvatir, sem geta orðið að mesta
óliði og orðið beiulínis hlægilegar.
Eg pekkti mann, skynsaman vel að
öðru leyti, sem aldrei hafði fataskipti
fyr en hann keypti sér ný föt. Eitt
af pví „pjóðlega“ hefir verið að forð-
ast bæði hreint vatn og hreint lopt —
lauguri líkamans pótt’ óparfi og ferskt
lopt í húsum eingöngu til að auka
súg og ónotasenxi. það sanna er, að
fásinnið og afskekktin bindur bæði
hugsun og vilja, og vanpekldng og úr-
ræðaleysi leggur alla tilveruna i órækt;
lífsins strit vex mönnurn yfir höfuð •—
kviksetur menn, svo peir hugsa ekki
frymar né álykta nema af blindum
vanahvötum, og pegar neyðin rekur
eptir, og pó ueyðin knúi, aldrei neitt
frumlegt eða stórt. Lífið hættir að
hafa markmið, stefnu, tilgang, og sjálf
trúin hættir að verka nema sem ótti
og hjátrú. Vonin („trúin á hið ó-
komna“) fer að sama skapi, verður
að daufum draumórum, og pað eina
í sálarlífinu, sem hjarir, eru vissar
ylhvatir, pví, ,kærleikurinn varir lengstk
En sleppum nú almennu „resonne-
meiiti“ og tökum dærni. Hvernig hefir
ílestum nýbreytingum verið tekið hér
á landi? Hinni fyrstu stórnýjung,
kristninni, var að vísu tekið ótrúlega
vel. En hvað studdi rnest til pess?
það, að pjóðin var pá enn í æslm
sinni og ekki orðin heimalningur; hún
var frjáls og sjálfstæð og með fiest
menningarskilyrði betri en aðrarNorð-
urlandapjóðir. Kristnihald, skólar,
tíundargjörð og lieil bókleg stórmenn-
ing kom hér upp einsog af sjálfu sér
fyrir sömu rök. En svo, á 12. öld-
inni, pegar hið bezta var fullmyndað,
fer hnútur partanna að rakna og hið
einstaka að leysast frá — einsog
Spencers-fræðin segir — Kaos að
koma úr Kosraos, miðflóttinn eptir
miðdráttinn. Hið afskekkta land pol-
ir ekki pungan sinn lengur; uppnám-
ið í Norvegi dregur líka að sér, og
kraptur páfavaldsins tekur að rugla
öllurn rétti, reglu og meðvitund. Loks-
ins leggst pjóðin nauðug viljug, eða
róttara að segja: hálf rugluð í höfð-
inu undir konungs og klerkavald. 1
prjár aldir liggur svo pjóðin í sögu-
lausu móki og hjarir af leifurn sinna
góðu daga, einkum höfðingjavaldinu.
Siðabótinni var illa tekið, sem skap-
legt var og oðlilegt, og eptir fall Jóns
Arasonar var sönnu höfðingjayaldi
lokið og qíyndaðist hér aldrei aptur
á nokkrum föstum grundvelii. Svo
bröltir vor pjóð á knjákollunum í 2
aldir, er að siná lifna, en full af óvit-
skap og vesælmennsku. Og hvernig
er svo nýbreytingunum tekið pegar
á að fara að komaupp laudinu ? þeim
er ölium illa tekið, og pví lakar, sem
meira var í pær varið. þegar átti
að fara að endurfæða fornu bókmennt-
irnar, flýtti alpýðan sér a<) tæja upp
skinnbækurnar; pegar bæta átti lands-
lög og taxta, lenti allt í róstum og
rifrildi embættismannanna. þegar
Kristián 6. vildi koma á sinni miklu
guðrækni, uxu af pvi hégyljur og
hrygglyndi, en ekkert sýnilegt ljós eða
siðabót. Svo byrja „innréttingarnar“
og „upplýsingin11. Hvernig var pví
tekið“? Svo kom Magnús Stepheu-
sen og vildi rífa fólkið upp úr bæl-
unurn. Hvernið var hans viðleitni
tekið? Loks kom vor öld, og hún er
oss oí nærri til pess auðvelt sé liana
að dæma. En p:;ð er vist, að síðan
11. öld hefir pjóð vor aldrei lifað
betri og framfara meiri daga. ög
aldrei hefir hún lifað heilbrigðari og
dáðmeiri æfi. Og pó mun hún
ekki enn vera sjálfri sér lík, og mun
hún ekki enn eiga heimalninga á hverri
púfu? Vér skulum í næstu grein
benda á almenningsálitið hjá oss í
fáeiuum málurn.
Matth. Jochumsso n.
Ludvig van BeetRoven.
-—o—
„Söngurinn er leikfimi sálarinnar“,
segja menn. þau orð eru sönn.
Sönglistin er áhrifamikil, ' hún slær á
dýpstu og viðkvæmustu strengi mann-
legs hjarta. I henni býr ómótstæði-
legur kraptur og pví var pað trú
snemma á öldum, að með sönghljómi
mætti gera villidýrin gæf, færa tré o'g
björg úr stað, og pví kemst skáldið
svo að orði:
„þíuir hljómar vargdýr trylltust
tömdu,
Tevundu björg og eíluir — heptu
fljót,
Villupjóð að siðmenningu sömdu,
Sungu í vegglög heljarklettagrjót“.
Einhver hefir heppilega lýst áhrif-
uai söngsins á pessa leið:
„Söugurinn hefir undramagn tií að
veita hvíld eptir hin alvarlegu náms-
störf. Menn hljóta að sjá,' hvernig
hann hressir liugann eptir lokið starf
og hversu hsnn hvetur lmgann til að
framkvæma ólokin störf. Eins og
loftbreytingaáhöld styðja að pví, að
loptið streymir út úr herberginu, eins
styður söngurinn að pví, að frá huga
nemendanna streyma pær tilfinningar,
sem par hafa verið inniluktar og hafa
preytt þá. því yngri sem nemend-
urnir eru, pví optar parf að grafa til