Austri - 11.11.1897, Page 1

Kemur út 3 á m&nuðí eða
36 blöð til nœsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins
3 kr., erlendis 4 kr.
Gjalddagí 1. jídí.
VII. AR.
AMTSBÓKASA FNIÐ á Seyðisfirði
er opið á laugard. kl. 4—5 e. m..
]\ f ir kaupendur
að YIII- árg. AUSTRA 1898,
fá ókeypis allt sögusafn blaðsins
1897, innhept í kápu.
í sögusafni pessu er, meðal annars,
hin ágæta saga „Jafnir fyrir lögun-
umK, sem er viðurkennd, af öllum nú-
verandi kaupendum blaðsins, að vera
einhver hin lang-bezta saga, er komið
hefir í íslenzkum blöðum.
peir, sem vilj a"rsæta pessu kosta-
boði, eru beðnir að snúa sér til út-
gefandans með pantanir á blaðinu,
fyrir nýár 1898.
Afgreiðsla Austra.
Loðmfirðinga, Borgtírðinga og Hjalta-
staðar- og Eiðapinghármenn biðj-
um vér vinsamlega um að vitja
Austra á skrifsiofu blaðsins á Vest-
dalseyri, en Mjófirðinga og hina aðra
Héraðsbúa hjá berra útvegsbónda
Kristjáni Jónssyni í Nóatúni áFjarð-
aröldu, er hefir sýnt oss pann velvilja,
að taka að sér að afhenda ferðamönn-
um blaðið.
Oss er svo umhugað um að Austri
komist sem fljótast og bezt til kaup-
endanua, og pví er pað vor innileg
bón til ferðamanna, að peir vilji sýna
oss pann greiða, að bera blaðið áleiðis
heim í sveitirnar, og par vonum vér
að pað liggi sem stytzt á bæjunum.
Bitstjórinn.
T þeir sem eiga óborgaðar
skuldir sínar við verzlan M. Einars-
sonar, og ekki bafa gjört neina samn-
inga um pær, eru vinsamlega beðnir
að borgaíjjpær, eða'semja um greiðslu
á peim við undirskrífuðan fyrir næstlc.
nýjár.
Seyðisfirði 27. okt. 1897.
Mattb. Þórðarson.
Pólitisk fataskipti.
„Æðri og betri pekkingw.
o—
Vér kjósendurnir vitum lítið hvað
fram fer „á bak við tjöldin“ á alpingi,
og' böfum pví'ekkijvið annað að styðj-
ast, pegar dænia ; skal v um framkomu
pingmanna í sérstökum málum, heldur
en pað scm prentað er eptir pá í al-
pingistíðindunum og blöðunum. það
er pví nauðsynlegt, að vér athugum
t. d. í blöðum og pingtiðindum, hve
stefnufastir ‘pingmenn eru, og ekki
sízt peir, sem standa framarlega í
flokkVá alpingi, ''og' sem pjóðin lítur
upp til sem pjóðhollra leiðtoga.
Nýlega hefir verið prentað í blöð-
unum, par ámeðal í „Austra“, „Avarp
Seyðisílrði, 11. nóvember 1897.
til íslendinga“ um stjórnarskrármálið.
par er mjög haldið fram hinu marg-
breytta „Valtýsfrumvarpi11 og sagt
pað „hafi í sér fólgnar mikilsverðar
umbætur, á hinum tilfinnanlegustu
göllum í stjórnarfari voru o. s. frv.
Einn af peim pingm. sem undir
petta hafa ritað, er hr. Sigurður Stef-
ánsson, 1. pm. og átrúnaðargbð Is-
firðinga, sem, eptir blaðasögunum að
dæma, hefir verið forvígismaður „Val-
týskunnar11 í efri deild alpingis í sumar.
Mér fór sem fleirum, er ekki pekkja
pessar frelsishetjur, nema af blöðum
og pingtíðindum, að mig undraði að
sjá nafn hans, „parna megin á blað-
inu“. Hann, sem einusinni var kall-
aður stoð og stytta „hinna tryggu
leifa11 er nefndar voru í stj.skr.málinu
1891. Hann, sem aldrei liefir preytzt
að lofa „pol og festu11 pjóðarinnar í
stj.skr.málinu, hann vill nú falla fram
fyrir fætur stjórnarinnar í Danmörku
og láta alla pjóðina krjúpa við hlið
sér, og biðja auðmjúklega: „Gefðu
mér einungis pað sem hann Valtýr
álítur nóg. Við erum uppgefnir, rík-
isráðið má stjórna okkur. fið verðið
bara að lofit okkur að mótmæla pessu
á hverju piugi, svo pjóðin haldi að
vér séum fö,ðurlandsvinir“.
Eg fór að blaða í gömlum pingtíð-
indum sem eg átti, til að sjá, hvað
Sigurður Stefánsson hefði sagt áður
um ráðgjafann og ríkisráðið, og í al-
pingistíðindunum 1887, fyrir réttum
10 árum, fann eg mjög fróðlega ræðu
eptir hann, sem vert er að bera sam-
an við pað, sem hann skrifar nú undir
í ávarpinu, og við pað sem hann hefir
sagt í sumar eptir ágripi pví að dæma
sem blöðin hafa flutt af ræðum hans.
pessi ræða er eg minntist á, er prent-
uð í alptíð. 1887, 632. dálki B. í
henni er pannig komizt að orði um
ráðgjafann og ríkisráðið :
—--------„J>ó stjórnarskráin sjálf
virðist benda glögglega á, að stjórnin
eigi að vera innlend, og í Islands sér-
stöku málum laus við alríkisstjórnina,
og pótt eptir henni megi gjöra ráð
fyrir, að ráðgjafi íslands sé annað og
meira en brot af dönskum dómsmála-
ráðgjafa, pá erum vér ekki einu hænu-
feti nær pessu, heldur en áður en
vér fengum stjórnarskrána 5. jan. 1874.
En má eg spyrja: Er fullkomin
„konstitutionel11 trygging fyrir rétt-
indum íslands fengin fyrir pað, pótt
ráðgjafinn mæti hér á pinginu, pegar
hann, eptir pví sem fulltrúi stjórnar-
innar hefir tekið fram hér á pinginu,
samkvæmt alríkiseiningunni, hlýtur að
sitja í ríkisráði Dana? Hvaða veru-
legt gagn er að pví, pó hann komi
og mætti hér á pinginu? -— ---------—
---------En pótt nú petta ráð-
gjafanafn eða ráðgjafabrot mætti hér
á pinginu, og segði sinn vilja, pá hefir
slíkt opt enga eða litla pýðingu, úr
pví hann er buDdinn við rikisráð Dana,
og hefir par sem íslands ráðgjafi,
ekki fremur en dómsmálaráðgjafinn,
nema eitt atkvæði gegn öllum hinum.
JEtíkisráðið ræður eptir sem áður öllum
úrslitum íslenzkra mála. Hér er pví
alls engin trygging fyrir að stjórn
vor fari vel ýram, meðan ráðgjafi Is-
lands sem slíkur er einn liður í rík-
isráðinu*. — í öðru lagi er pað engu
auðveldara að korna fram ábyrgð á
hendur ráðgjafanum, pótt hann mæti
á pinginu, par sem varnarping hans
er ríkisréttur Dana, en öðru máli væri
að gegna ej stjórnin vildi láta oss Já
sérstakan íslenzkan ráðgjafa, setn ekki
vœri háður ríkisráði Dana, en stjórnin
hefir nú slegið pví föstu um sinn, að
ríkisráðið sé sameiginlegt, einnig í Is-
lands s^rstöku málum, enda pótt pað
standi ekki í stjórnarskránni, og pví
er meðan svona stendur, engin trygg-
ing fyrir konstitutionel stjórn og ráð-
gjafaábyrgð. pótt hæstv. landsh. vildi
lofa oss ráðgjafa sem ekki hefði önn-
ur störf á hendi enurlausn vorra sér-
stöku mála, og sero vœri óháður stjörn-
inni og ríhisráði Dana, pá getur hann
pað alls ekki, nema hanp hafi sérstakt
umboð til pess frá stjórninni. — Vildi
stjórnin lofa þessu, þá vœri sannar-
lega opnaður vegur til samkomulags,
pví mí‘ð pvi væri fengið eitt af aðal-
atriðunum sem frumv. fer fram á“. —■
Svona talaði hann fyrir 10 árum,
pegar bent var á samkyns miðlun og
pá, sem hann álítur nú svo mikið unn-
ið við.
Allir muna ærslin í „ þjóðviljanum11,
og peira Sigurði og Skúla gegn miðl-
uninni 1889. pað verður nógu gaman
að bera saman jpjóðviljann ísfirzka pá
og nú. fað væri fróðlegt, ekki sízt
fvrir ísfirðinga að gjöra pað í skanun-
deginu i vetur, svo pað sjáist, hve
trygga og drenglynda forvígismenn
pjóðin á, par sem peir eru fóstbræð-
urnir, Sigurður og Skúli.----„Af á-
vöxtunum skuluð pér pekkja pá“. Svo
mun vera prédikað í kirhjunni í Vigur.
G. H.
Svar til Bjarka.
—o—
„porsteinn lifli belginn blæs,
ber hann sig að púla“.
(Gamalt visubrot).
Yér erum staðráðnir í pví, að eiga
elcki lengur orðadeilur við ritstjóra
Bjarka um stjórnarskrármálið, en skilj-
ast pó svo við hann, að á honum sjá-
ist héðan í frá „rauðu rákirnar11, hæði
í bak og fyrir, eptir „hirtingarvönd11
Austra og sannleikans.
Yér höfum jafnan forðast blaða-
skammir, og erum pess fullvissir, að
lesendur Austra munu oss pakklátir
fyrir, að vér látum eigi leiðast út í
pann ófögnuð lengur, sem pað er að
eiga orðastað við slíkan „pokkapilt11 og
ritstjóra Bjarka, pví að ritháttur hans
líkist mildð frémur ljótum munnsöfn-
uði óvandaðs ng ósvífins götustráks, en
*) Undirstrikanirnar eru eptir greinarhöf.
Uppsögn skrifieg hutidin við
áramót. Ógild nema kom-
in sé til ritstj. Jyrir 1. októ- •
ber. Auglýsingar 10 aura
línan, eða 60 a.hverþuml.
dálks og hálfu dýrara á 1.
síðu.
NE. 81
orðalagi menntaðs manns; og sver
hann sig að pví leyti í skúma tölu,
að honum, einsog vér höfum áður sagt,
auðsjáanlega stendur alveg á sama,
hvort hann segir í pessu máli og um
oss persónulega satt eða ósatt, og fer
pví rangt með orð annara, bæði vor
í Austra og alpingismannanna á leið-
arpinginu, og er jafnvel svo ósvífinn
að neita sinum eigin ópokkalegu orð-
um á leiðarpinginu, — sem vér tilfærð-
um rétt í síðasta tbl. Austra, án
pess að setja pau í nokkurt sam-
band — sem pó heyrði fjöldi manns
á, og sýslumaðurinn sjálfur, sem
fundarstjóri, minnti hann á að fara
gætilegar með. Sýnir ritstjóri Bjarka
pað í allri pessari stjórnarskrárdeilu,
að honum er miklu annara um að ausa
ópverra á oss, en ræða málefnið hlut-
drægnislaust, sem hanh hefir raunar
auðsjáanlega enga fasta meiningu um,
par sem hann í 43. tbl. Bjarka kall-
ar miðlunarfrv. frá 1889 svo „góða
róttarbót11 fyrir oss íslendinga, að pað
sé full ástæða til að efast um að Danir
láti oss nokkurn tíma fá hana, en segir
pó í pessari síðustu grein 6. nóv.,
með feitu letri, að pessí „góða rétt-
arbót11 sendi öll íslenzk lög i hendur
„denskum ráðgjafa í ríkisráðinu11.
Auðvitað er petta síðara rangur
skilningur á frv. frá 1889; eu par
gægist óvart fram hjá ritstjóranum
tilgangur hans og dr. Yaltýs með pess-
ari atjórnarskrárbreytingu, að peir á-
líta. pá eina „góða róttarbót11 í stjórn-
arskrármálinu, er leggur mál vor Is-
lendinga í hendur dönskum ráðgjafa i
ríkisráði Duna, einsog lika stjörnar-
skrárfrumvarp doktorsins, — sem er
allt annað en efri deildar — tekur af
allan vafa um, að pað sé pess aðal-
tilgangur, einsog vonlegt var, par sem
liann mun hafa verið útsendúr og full-
maktaður með petta tilboð til alpingis
af hinu danska ríkisráði,. til pess að
vita, hvort vér íslendingar gœtum verið
svo flónskir að bíta á agnið.
En ritstjóra Bjarka ætti pó að vera
kunnugt um, af pingmálafundinura á,
Egilsstöðum í sumar, hvern byr frv.
peirra Yaltýs hefir hjá kjósendum
Múlasýslanna, par sem hann leitaði
par undirtelcta kjósendanna í pá átt
og fékk aðeins 1 atkvæði með sér af
60! Ritstjóri Austra póttist pví ekld
hafa tekið djúpt i árinni, er hann
sagði, að rítstjóri Bjarka hefði í pessu
máli nreð sér aðeins „lítinn og ómerki-
legan hluta kjördæmisins11, og minni
gat hann sannarlega ekki verið.
En pví neitum vér sem vísvitandi
ósannindum af ritstjðra Bjarka, að
hafa nefnt Seyðjtrðinga svo mikið sem
á nafn í pessu sambandi, og álítum
vér pað jafnvel illmæli um pá flestá,
að segja að peir fylli flokk ritstjóra
Bjarka í stjórnarskrármálinu. Til
pess eru peir flestir of pjóðræknir og
skynsamir, enda hafa peir margir pakk-
að oss fyrir hirtinguna á piltinum, og
svo líka Héraðsmenn.
En pau urðu að öðru leyti úrslit
stjórnarskrármálsins á pingmálafund-
inum á Egilsstöðum, að ef ekki kæmi
viðunanlegt tilboð frá stjórnijini, pá
skyldi liejðu á kröfum landsins til
stjórnarinnar. Og við pað álit sitt
munu Múlsýslingar standa, hvaða bull
og hringlanda sem Bjarki svo flytur
peim í málinu.
Yér höfum hvergi sagt, að ritstjóri
Bjarka lastaði mannkosti pingmanna
Múlsýslinga; en peim dómi hefir hann