Austri - 10.02.1898, Blaðsíða 2

NR. 4
AUSTRI.
14
og raá það stórri furðu gegna, að eng-
inn beið bana í þessum stórkostlega
eldsvoða, en margir særðust meira eða
minna, einkum úr slökkviliðinu.
Nýlega rakst hraðlestin milli Lund-
úna og Edinborgar, (sem fer harðast
allra járnbrautarlesta í Norðurálfunni)
á vöruflutningsvagnalest nálægt Lunbar
á Skotlandi og brotnuðu mjög fyrstu
vagnarnir, og dóu við petta voða-slys
milli 10—20 manns, en helmingi fleiri
særðust.
Austurríki. Sá heitir Oautsch
Frankenturn barún og doktor að nafn-
bót, er tók við stjórninni eptir Badeni
greifa, er frá varð að víkja fyrir al-
menningsálitinu, eptir að hann hafði
látið lögregluliðið pröngva frelsi
pingmanna.
tlm pær mundir urðu víða upphlaup
í hinum stærri borgum rikisins, en
mest kvað pó að óspektunum í Prag
á Bæheimi, par sem skríllinn réðist
inní hús og búðir og tóku að rupla og
ræna, einkum pó vopnum. Yarð lög-
regluliðið og hermenn loks að veita
skrílnum atgöngu og skjóta á hann,
og féllu pá nolckrir borgarmanna, en
fleiri særðust og ýmsir voru hand-
teknir.
Barón Gautsch lofar báðum, bæði
p'jöðverjum og Tsjekkum, jafnrétti, hvað
tungumál peirra snertir. En báðum
pessum málspörtum pykir lítið til fyr-
irheita pessara koma, pví hvor um
sig vill láta sína tungu skipa öndvegi,
og er pví vandræðunum par hvergi
nærri lokið, pó ráðgjafaskipti hafi
orðið.
Þýzkaland. þjóðverjar hafa sótt
svo fast skaðabótamálið gegn Haiti-
mönnum, er hér hefir áður verið getið
í Austra, að peir hafa eigi séð sér
annað fært en fulluægja kröfum pjóð-
verja og keisarans, sem er all-hróðug-
ur yfir málalokum.
Nú eru p'jóðverjar líka komnir í
deilur við Kínverja, sem hafa drepið
2 pýzka trúboða og eytt aðseturstað
peirra. Heimtar Yilhjálmur keisari
skaðabætur af Kínverjum og hefir lát-
ið herskip |>jóðverja par eystra leggja
hendur á hafnarbæ einn par og landið
umhverfis, par til skaðabætur væru að
fullu greiddar.
Keisari hefir og sent bróður sinn
Hinrik á tveim bryndrekum pangað
austur og sagt honum „að berja frá
sér með stálhnefanum“ hvern pann
sem í móti risi. Kom pessi deila við
Kínverja keisara í góðar parfir til
pess að sýna og sanna pinginu hve
bráð-nauðsýnleg! væri aukning herflota
þjóðverja til pess að vernda sóma
rikisins!
Ánnars ræna og rupla nú helztu
stórveldi Norðurálfunnar, hvert sem
betur getur, frá vesalings Kínverjan-
um, sem bæði vegna óbeitar á öllum
ófriði og manndrápum, og sökum ills
útbúnaðar, yerður að láta sér flest
vel líka.
Frakkland. Nú er loks Panama-
málið til lykta leitt, og eru peir 6
höfðingjar, er síðast voru undir ákæru
fyrir að hafa stolið á aðra millión
króna, allir sýknaðir, og rnunu kvið-
dómendurnir hafa litið svo á málið, „að
ekki munaði um pá í svo mikilli mjólk",
par sem öll svikin námu hálfum öðr-
um milliarði króna, og flestir af pess-
um stór-pjófum gengu óákærðir, eins
og t. d. byggingameistarirm frægi,
Eiffel, er náð hafði sér í undir 30
milliónir króna — pá væri pað varla
ómaksins vert að sakfella pessa fáu
di-ýsilbófa.
En rannsóknardómarinn í málinu,
Bumpler, hefir að pví afgengnu fyrir-
farið sér á pann hátt, að hann kast-
aði sér útum glugga, mikla hæð ofaná
götu, og beið bana af.
Hefir petta stórkostlega fjársvikamál
verið hinni frakknesku pjóð til mikils
ósóma, par inní pað hafa verið flækt-
ir fjölda margir af hinum helztu mönn-
um pjóðarinnar, allar götur ofan frá
meistara Suez-skurðarins, Lesseps
greifa, og niður til fjölda ráðgjafa,
pingmanna og ritstjóra Parísarblað-
anna, er allir hafa haft hina mestu
vanvirðu af málum pessum.
Ekkert mál hefir pó verið jafn tíð-
rætt um og Dreyfus-málið, pess er
dæmdur var í æfilanga útlegð fyrir
landráð fyrir nokkrum árum síðan, en
margir merkir menn álíta að hafi ver-
ið hafður fyrir rangri sök. Hafi hann
einkum verið felldur á bréíi nokkru,
eptir Esterhazy greifa, par sem hann
hafi stælt liendi Dreyfus og líka á
peim upplýsingum um vígi og önnur
hermál Frakka, er fannst hjá sendi-
herra pjóðverja, og ennfremur á
Dreyfus að hafa ritað Yilhjálmi keis-
ara 7 sendihréf um hermál Frakka,
sem margir ætla heilaspuna einn, og
sem Yilhjálmur keisari hefir fastlega
neitað að nokkur tilhæfa væri til, og
lagt við drengskap sinn; og eins hefir
líka sendiherra pjóðverja lýst pað lýgi
að Dreyfus hafi birt nokkur leyndar-
mál hers Frakka fyrir honum.
þessum Esterhazy greifa hefir nú
að nafninu til verið stefnt fyrir her-
mannadóm, og margt misjafnt komizt
par upp um hann, en aðal vitnaleiðsl-
unni fyrir dómi pessum hefir verið
haldið leyndri, og hann síðar sýknaður;
og líkuðu mönnum pau úrslit mjög
misjafnt, og nú hefir liinn nafnfrægi
skáldsagnahöfundur, Emile Zola, ritað
Faure pjóðveldisforseta opið bréf, par
sem hann framber pessar sakir:
„1. Eg ásaka de Clame fyrir að
vera hinn djöfullegi hvatamaður að
pessum ranga dómi.
2. Eg ásaka Mercier (pá ráðgjafi,
er Dreyfus var sakfelldur) fyrir að
hafa átt hlutdeild í pví.
3. * Eg áklaga Billot (hermálaráðgjafi
nú) fyrir að hafa leynt sönnunum fyrir
sýknan Dreyfus, og Boisdeffre og
Gonse (hershöfðingjar) um að vera
honum samseka.
4. Eg ásaka Pellieux og Bavary,
um að hafa komið fram sem ranglátir
rannsóknardómarar (hermannaréttar-
ins).
5. Eg ásaka hinn fyrri hermanna-
rétt fyrir að hafa sakfellt Dreyfus
eptir leyndu skjali.
6. Eg ásaka hinn síðasta hermanna-
rétt fyrir að hafa sýknað pann mann
(Esterhazy), er allir vissu sannan að
sök.
Stefnið mér fyrir kviðdóm! Látið
rannsaka málið!“
þessu opna bréfi Zola var mjög
misjafnt tekið í Parísarborg og höfðu
stúdentar jafnvel gjört aðsúg að hon-
um; en karl lét eigi undan og heldur
pví fast fram, að hann hafi rétt að
mæla og berjist hér fyrir hinu helg-
asta réttlæti og beiðri hinnar frakk-
nesku pjóðar, „því sú þjóð, er láti
kvelja saklausau mann til dauða, hafi
kveðið upp sinn eigin dauðadóm
En meðan á pessum gauragangi stend-
ur, sitnr Dreyfus í járnum og hinu
strangasta varðhaldi á Djöflaeyjunni
vestur í Cayenne, par sem er eitthvert
óheilsusamast loptslag við Suður-Ame-
ríkustrendur.
Nýdáinn er einhver frægasti skáld-
sagnahöfundur Frakka, Alphonse
Daudet, 58 ára gamall. Hann varð
bráðkvaddur að matmáli. Síðustu orð
hans voru pessi til sonar hans, er sat
við hlið honum: „Hvað segirðu mér
nú að frétta síðast af I)reyfus-málinu?“
Spánn. Eins og áður er sagt frá
hér i Austra, er nú grimmdarseggur-
inn, Weyler hershöfðingi kominn heim
til Madrid frá Cuba, og hefir hin
frjálslynda stjórn, er nú situr að völd-
um á Spáni, látið höfða mál gegn hon-
um fyrir illmæli hans um hana, pvert
á móti ráðum embættisbræðra hans i
hernum, og eru pað sumra manna til-
gátur, að par af muni rísa óeyrðir
heima á Spáni.
Á Cuba rekur pað hvorki né geng-
ur, en ástandið verður alltaf verra,
pví nú hafa Spánverjar hneppt mikinn
hluta uppreistarmanna útá pað lands-
horn á eynni, er engar vistir eru að
fá, svo par liggur fyrir uppreistar-
mönnum hungurdauði, ef peim kemur
eigi pví bráðar hjálp; sem alltaf er
helzt von á frá Norður-Ameríku.
Canada. I bænum London í Can-
ada vildi nýlega pað slys til, að lopt
í fundarsal nokkrum par í bænum
brotnaði niður undan 2000 fundar-
manna, er par voru saman komnir,
er hröpuðu ofaní næsta sal, ásamt
pungum peningaskáp, er braut pað
lopt með, svo allt lirundi ofaní kjall-
ara, og fengu margir menn bana, en
ennpá fleiri meiddust.
í gull-landinu Clondyke vestur við
Beringssund, er talið er að heyra til
Canadaríkis, geysar nú hin mesta hung-
ursneyð og varla hægt úr henni að
bæta, par hvorki er hægt að komast
pangað um pennan tíma árs á sjó eða
landi. Hefir stjórnin tekið pað loks
til bragðs að fáum50 fjölskyldur með
500 hrcindýrum frá Norvegi til pess
að koma vistum til gullnemanna.
Og prátt fyrir petta eru menn allt
af jafn-fíknir í að komast til gull-lands
pessa.
Eigi alls fyrir löngu var par á ferð
fram með ströndinni hvalveiðaskip á
heimleið norðanúr Beringssundi, par
sem pað hafði aflað vel i haust og fór
pað nærri landi til pess að forðast haf-
ísinn, og er pað var framundan gull-land-
inu pá tóku 3 porparar af skipverjum sig
saman um að kveikja í skipinu til pess
að komast par í land. TJm nóttina
kveiktu peir í nokkrum tómum hval-
lýsistunnum. En hinir skipverjar urðu
bráðlega varir við eldinn og fengu
slökt hann.
En hinir voru ekki af baki dottnir
fyrir pað, heldur kveiktu peir næstu
nótt í sprengikúlum, er voru afgangs
frá hvalaveiðunum. En til allrar ham-
ingju kviknaði ekki nema í 2 af peim
sem reyndar gjörðu hinar mestu skemd-
ir á skipinu, er pær sprungu, hrutu
upp piljur skipsins, rifu niður rár og
reiða pess og kveiktu í pvi.
Skipshöfnin vaknaði við pessi ósköp
og paut öll uppá pilfar, og tók pá
stýrimaður eptir pvi, hvar pessi 3 fúl-
menni voru að setja skipsbátinn ofan
og búast til ferðar írá skipinu, ogsáu
nú hinir skipverjar ráð peirra og veittu
peim atgöngu, og fengu loks yfirbugað
pá og bundið. Og nú fór skipshöfnin
að slökkva eldinn, er loks tókst
undir morguninn, En skipið var mjög
illa til reika, brunnin möstur og reiði
að miklu leyti, svo pað var 10 vikur
á leiðinni suður til San Francisco í
Kaliforníu og pá komið að pví að
sökkva, er pað náði höfn rggatfengið
lögroglunni í hendur pessi 3 fúlmenni,
er ætluðu sér að brenna upp skipið
og fyrirfara félögum sínum til pess
sjálfir að geta komizt til gull-landsins
nýja í Clondyke.
Þjóðþingið danska hefir fyrir sitt
leyti veitt um 80 púsund kr. til uppmæl-
ingar á fjörðum og fiskimiðum hér við
land, «nda ætla Danir nú að stunda
miklu meira fiskiveiðar undir íslandi
en peir hafa áður gjört.
Níels Finsen, sonur Hannesar Fin-
sens, er síðast var stíptamtmaður á
Blpum, er orðinn prófessor. Er hann
hcimsfrægur orðinn fyrir ljósrannsókn-
ir sínar og Ijóslækningar.
Á jólanóttina drukknaði í Kaup-
mannahöfn stud. phílol. Þorlákur Jóns-
son frá Gautlöndum, fósturson dr.
Gríms Thomsens og frú Ja.kobíniy
móðursystur hins látna. forlákur Jóns-
son var gáfumaður og mjög vel að
sér í sinni vísindagrein, og talinn vís-
indamannsefni afpeim er til pekktubezt.
Hann var manna stilltastur í fram-
göngu og ástsæll af skólabræðrum sín-
um og öllum peim, er honum kynntust,
og er mikill mannskaði að honum.
Nýdáinn er og Robert Slimon á
Skotlandi, sem íslendingum er að góðu
kunnur sem hrossa- og sauðakaupmað-
ur, er jafnan reyndist oss hreinskipt-
inn og áreiðarlegur og hefir líklega flutt
inni landið á sinni löngu verzlunartíð
meiri peninga en flestir aðrir kaup-
roenn. Bætti hann mikið úr peninga-
eklu landsins um sína daga.
Ferðaáætlun herra 0. Wathnes fyr-
ir petta ár, kom nú hingað með „Yaag-
en“, og setjurn vér hana hér í blaðið
eptir tilmælum. margra kaupenda
Anstra. fessar ferðir gufuskipa O.
Wathnes bætamikið úr samgöngupörf
vor Austfirðinga og Norðlendinga, par
sem vér fáum heilar 12 ferðir, sína í
hverjum mánuði allt árið um kring á
flestar hafnir meðfram strandlengjunni
og svo bæði til Norvegs og Kaup-
mannahafnar. Og er líklegt, að kaup-
menn vorir hér austanlands og nyrðra
og svo allur almenningur láti skip O.
Wathnes njótapess, hve ágætar sam-
göngur hann færir okkur ár frá ári,
er koma pessum landsfjórðungum pvi
betur í hag, sem hið sameinaða danska
gufuskipafélag hefir svo hroðalega af-
skipt pessa landsfjórðunga með pessa
árs ferðaáætlun sinni.
jjessar ferðir fara hin allkunnu
heppnisskip, „Eyillu og „ Vaagen11, og
peim stýra skipstjórarnir, Endrescn
„Agli“ og Houeland „Vaagen“, er
báðir eru mjög vel kunnir leiðum öll-
um hér austanlands og fyrir norðan,
eru beztu sjómenn og hinir liprustu
og viðfeldnustu menn, sem er mikið í
varið fyrir farpegja, og pá er láta
skipin fiytja vörur fyrir sig. Fargjald
og fæði á fyrsta plássi, er og nxiklu
ódýrara með pessuin Wathncs skip-
um, en skipum „pess sameinaða“, er
ætti að hæna ferðamenn sérilagi til
að nota pau. En sérílagi ættu
kaupmenn vorir að tryggja sér pessar
ferðir Jramvegis, með pví að nota pær
sem mest til vöruflutninga í sumar.