Austri - 20.09.1898, Blaðsíða 1

Kemur út 3 á m&nuðí eða
36 blöð til næsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins
3 kr., erlendis 4 kr.
Ojalddagí 1. jiúi.
Upps'ögn skrifieg lundin vié
áramót. Ógild nema Imm-
in sé til ritstj. ýyrir 1. eltfi-
ber. Auglýsingar 10 ama
línan, eða 60 a.hverþuml.
dálks og hálfu dýrara á 1.
síðu.
YXII. AR.
Seyðisflrði, 20. septemXjer. 1898.
JTB. 26
AMTSBÓKASAFNIÐ & Seyðisfirði
er opið á laugurd. kl. 4—5 e. m..
. jíeir, sem gjörast
nýir kaupendur að
Austra við næsta
nýár, fá sögusnfn
blaðsins fyrir 2 síð-
ustu árin ókeypis.
Ritstj.
JJérmeð tilkynnist öllum mínum skipta-
TÍnum að eg tek 5% rentu at
öllum peim skuldum við verzlan mína,
sem ógreiddar verða 20. október nsest-
komandi og pví sem tekið er út eptir
pann tíma, og verður pessi rentuupp-
liæð færð peim til skuldar við reikn-
ingsskilin um áramótin næstu.
Mjóafirði 24. ágúst 1898.
Konráð Hjálmarsson.
S k ý r s 1 a
um
ferð á sýninguna íBjörgvin
eptir
skólastjóra Jónas Eiríksson
á Eiðum.
—:o:—
Framh.
2. Jafnhliða pví sem eg skoðaði
akuryrkjuverkfærin, aðgætti eg og ýms
verkfæri viðvíkjandi garðræktinni, svo
som mesta fjölda af hinum algengu
handverkfærum, stunguspöðum, grefum,
igarðhrífum, garðvölturum o. íl., einnig
nokkrar sáðvélar fyrir grasfræ, einkum
fóðurrófna fræ, pegar pví er sáð á
stóra akra og garða, raðsáðvélar, hand-
sáðvélar, hryggplóga, garðplóga, kart-
öplu-upptakara, hreykplóga. illgresis-
rætara og ýmislegt fleira, t. d. garð-
sprautur, af ýmsum gerðum, sem bera
má á bakinu og halda í hendí pegar
yökvað er, könnur, vatnsslöngur o. s.
fry. Sum verkfæri pessi eru mjög
liandhæg, flýta fyrir garðyrkjustörfun-
,um og hjálpa til að vinna pau með
aneiri reglu og fegurð, má par til nefna:
raðsáðvélar, grefhreykplóginn, endur-
Íbjpett smíði, sem gerir tvent í einu, eyði-
leggur illgresi, rótar pví upp og legg-
nr moldina upp að kartöflugrasinu,
•einnig hjólgrefið, nokkurskonar illgresis-
rætari til að hreinsa gangana og jafn-
vel á milli plönturaðanna ef nægílega
langt er á milli. Að nota verkfæri pessi
við vinnu í mjög litlum görðum getur
varla komið til mála, en par sem peir
eru stórir og kartöflur og fóðurrófur
væru ræktaðar í stærri stíl, eru pau
ómissandi. Hin algengu handverkfæri
til garðræktarvinnu ættu að vera al-
mennari hér á landi, en pau eru eink-
um pau sem notuð eru til að losa
moldina um vaxtartímann og ræta ili-
gresið, sem víða í görðum vorum nær
of miklum vexti. 011 verkfæri minna
á verkin scm vinna á með peim. Góð
verkfæri vinna að nokkru leyti verkið,
sé peim stjórnað rétt, og gjöra vinn-
una skemmtilegri og auðveldari.
I hinum áðurnefndu fræsöfnum eru
auk grasfræsins, sýndar allskonar garð-
frætegundir, svo sem fóðurrófuafræ,
fóðurkálfræ, gulrófnafræ o. s. frv. marg-
ar tegundir af hverju, einnig margs-
konar gulrótafræ: Dancus Carcta, pas-
tinak- sillari- hreðkna- o,;; kaffirótarfræ
o. fl. ]par eru sýndar kartöflur marg-
ar tegundir og allskonar aðrir garð-
ávextir, rótar, tré og runnaávextir.
Sérstaklega merkilegt safn mjög íall-
egt, frá „Iudahls Erörenseri“, er par
að sjá fræ af allskonar garðplöntum,
204 tegundir í glösum. Að telja upp
allan pa.nn unnul af ^.lskonar gróður-
setnings plöntum og garðræktar af-
urðum sem sýndar eru, yrði oflangt
mál, en í stuttu máli eru pað ung-
plöntur og gróðurangar af margskon-
ar ávaxtatrjám og runnum. peru- og
eplatrjám, rihs o. s. frv. ennfremur
margar vín- og safttegundir, súrkál,
kryddmauk o. fi. o. fl.
Hin mikla blómjurtasýning og blóm-
jurtaverzlun dregur einnig að sér ót-
al áhorfendur og kaupendur. Hiu
gullfagra niðurröðun blómjurtanna með
lffnu margvíslega lítarskrauti og blóm-
ilm er hugfangandi, aðdáanleg. Geym-
ist lengi í minninu.
Líti eg yfir aðal punktaua, aðal at-
riðin, viðkomandi garðræktarsýning-
unni í heild sinni, sé eg berlega að pað
er stórkostleg atvinnugrein, garðrækt-
in hjá Norðmönnum, sem peir spara
ekkert til að geti orðið setn arðsöm-
ust og fullkomnust, og á góðan pátt i
velmegnun peirra og búsæld. I>eir
garðar sem eg sá á bæjutium á leið-
inni upp að Steini og Yoss báru ljós-
an vott um petta. Gæti petta verið
bending til vor íslendinga að stunda
garðræktina alment og gera hana svo
arðberandí sem unt er. Einstöku dugn-
aðarmenn hér á landi hafa sýnt og
sannað að garðyrkjan má verða hér
ein af höfuð greinum jarðræktarinnar
og landbúnaðarins. |>að má ekki lengi
dragast að svo verði.
2. Mér pótti leitt að eg ckki gat
komið nógu snemma á sýninguna. til
að vera við sýningu á lifandi gripum,
sökum heímilis-anna og anuara ástæða.
J>essi sýning stóð síðustu dagana af
júni og fyrstu aaga af júli, á öllum
tegundum húsdýranna, hestum, naut-
gripum, sauðfé og geitfé, svínum, hæns-
num, öndum og dúfum. Af ýmsum
blaðagreinum um dýrasýninguna mátti
ráða, að par hefir verið að sjá marg-
an fallegan grip, og par hefir verið
samkeppni mikil, sumir gripirnir of
feitir o. s. frv. t. d. mjólkurkýrin of
holdmikil, par af leiðandi of nffkil
fóðureyðsla í samanburði við afnot, enda
fannst skólabröður mínum Jósep
Björnssyni skólaStjóra á Hólum, sein
var á sýningunni um petta leyti, að
gripir manna alment væru ekki eins
holdmiklir og feitir, par sem hann
ferðaðist um í Norvegi, þetta er líka
afsökunarvert. það er bæði eðlilegt og
sjálfsagt að menn sýni sín heztu og
fallegustu húsdýr og fóðri pau vel á
uudan, sérstaklega pegar pau parf að
flytja langan veg og orsök er til að
lialda að pau leggi af. Sýning pessi
á lifandi gripum náði hka fullkomlega
tilgangi sínum, sem má ráða af liinum
mörgu skepnum, hverra eigendur hlutu
verðlaun. Nokkrir gripir, kýr, tarfar
og hestar, frá húuaðarskólanum á
Steini, hlutu vevðlaun. Hverri dýra-
tegund var flokkað niður eptir aldri,
kynferði og hvaðan frá dýrin voru.
Helztu einkenni, nöfn föður ög móður
og móður föður o. s. frv., urðu sýnend-
ur að lúta fylgja hverju dýri. Verð-
launin voru auðvitað mismunandi, 1.
2. og 3. verðlaun, á mismunandi stigum
eptir pví hvernig dýrunum var flokkað
niður. Hver sýnandi .varð. að horga
vist gjald fyrir að fá að.sýna gripina,
t. d. 5 kr. fyrir hestinn, 2 kr. fyrir
nautgripinn, en minna ef fleira var
sýnt í einu, en fékk í staðinn áheldi
og pláss á sýningarstaðnum, en varð
að öðru leyti að ábyrgjast sína gripi,
hafa læknisvottorð um að peir væru
heilbrigðir, að peir hefðu góða hirð-
ingu, nægilegt fóður o. s. frv. Til
pess að geta keppt um verðlaun, urðu
dýrin að vera fædd og uppalin í Nor-
vegi, að undantelmum kjmstofna dýr-
um sauðfjár og svína. Eyrstuogönn-
ur verðlaun ekki borguð, nema eigaudi
ábyrgðist að viðkomandi skepna væri
notuð sem stofndýr minnst 1 ár inn-
anlands, ef pað hefði hæfilegan aldur
par til.
Erá 1—4. júli stóð yfir hið nfikla
landbúnaðarping eða fundur Norð-
manna í 10. sinni, par sem allir beztu
mennlandsins sátu á „rökstólum", héldu
fyrirlestra, tölur og samræðuröksemdir
(Diskussioner) um livað pegar væri
gjört og hvcð mætti gýöra lahdbúnað-
iniim til ýramfara og fullkomnnnar á
allan hátt, eptir pví sem ráða má af
blöðunum, Gjörðir fundarins koma
einnig út í stóru sérskildu riti.
Síðan sýningar hófust á lifandi gripum
hefir öll meðferð, fóður, hirðing og kyn-
ferði peirra stórum breyzt til hins
betra, öll kvikfjárrækt hefir yfirleitt
aukizt, verið stunduð af meiri pekk-
ingu, og orðið margfalt arðsamari.
Hinar mörgu föðurtegundir, sem sjá
má á sýningunni, bera vott um að
Norðmenn keppast eptir að gera sér,
hverskonar búfénaðartegund sem er
svo arðsama sem hægt er. þar má
sjá margar tegundir af krapt- fóðri,
olíufrækökur, klíð, olíukökumjöl fóður-
beinmjöl, síldarmjöl til fóðurs, kjöt-
mjöl o. fl. margar tegundir af hverju.
Að lýsa fóðurgildi hverrar tegundar
er ekki ætlan mín í pessari grein, en
pað má framtaka að rétt blandað
fóður handa hvaða gripategund sem er,
er arðsamara og affarasælla en óbland-
að. og styrkir meltinguna og eykur
prif skepnunnar. það er óhætt að segja
pað hiklaust, að par sem pví væri
hægt við að koma, vegna aðflutninga
og annara erfiðleika hér á landí, pá
er mikill hagur að kaupa ýmsar krapt-
fóðurtegundir frá útlöndum, og afla
peirra eptir mögulegleikum innan lands
og hafa fóðrið meira blandað en gert
er, sérstaklega par sem kostlítið mýr-
arhey er mest notað til íóðurs,
4. Hinar miklu og margvíslegu af-
urðir af mjólkurbúum og hin mörgu
mjólkurgjörðarverkfæri, sem eru á sýn-
ingunni, bera vott um að Norðmenn
vilja ekki vera eptirbátar annara pjóða
í allri hagnýtingu mjólkurinnar. þar
má sjá tjölda af mjólkurskilvindum,
strokkum, síuin, ostapressum, skjólum,
kerum, formum, smjöreltivélum, verk-
færum til að reyna gæði mjólkurinnar,
verja hana súr og skemmdum o. fl.,
margt af hverju, með ýmsri gjörð og
lögun. Hin stærstu söfn af verkfær-
um pessum eru frá S. H. Lundh &
C. L. Ryen, Heimdals Maskinforetning
í Kristíaníu og Paul Rieber, Bergen.
Af öllum peim skilvindum er eg skoð-
aði, leizt mér bezt á Alexöndru nr.
9ll„, 10 V2, ll1/^ °o 12; er hún sýnd
par af „Heimdal3 Maskinforretning“.
það kann að vera af pví eg pekkti
útbúnáð og smíði betur á henni en
hinum, en pó fannst mér hún vera ó-
brotnari og sterklegri að smíði, og pví
ekki eins vandasamt að fara með hana
og hinar. Að vísu voru par til ódýr-
ari skilvindur á 60—95 kr, en pær
sýnast langtum óvandaðri að smíði og
öllum frágangi. Næst Alexöndru leizt
mér á Alfa- og Victoriu-skilvindurnar,
einna betur á pær fyrtöldu. Strokk-
arnir eru par með ýmsri lögun, stórir
og smáir, með hjólum eða án peirra,
mætti suma smíða hér á Islandi; eru
peir sumir einsog stór kútur eða kvartél
í lögun með spjaldasveif, sumir peirra
kosta 25—28 kr. þeim strokkum er
léttast að snúa, sem eru með stóru og
pungu ganghjóli, af sömu gjörð og sá
sem er hér á skólanum, og sá eg
nokkra af peim á sýningunni, og kosta
peir 45—60 kr. eptir stærð. Tvö stór
mjólkurgjörðarhús (Mejerier) eru á
sýningunni. Elykkist fjöldi manna að
peim. Skoðaði eg pau bæði, einkan-