Austri - 10.02.1899, Blaðsíða 2

NR. 4
A TJ S T R I .
14
ekki láta niður falla, heldur gjöra
heyrum kunnugt og sögulegt. En
stund þessa tel eg einhverja hina dýr-
ustu, sem eg hefi lifað.
Hjartans pakkir, og heillaósk til
pessa bæjar, til laisds og lýðs!
Lifi hinn forni, frægi Noregur!
Blessaða land! fig blessi
Guð á hæðum,
Með börnum pínum, stórum
eins og smáum,
Með fjöllum, vötnum, eyjum,
heiðum háum;
Jpinn himinn rigni sífellt
náðar-gæðum!
ÚTIiENBAR FEÉTTIR.
— 0 —
Danmerk. Kristján konungur kom
ioks heim til Kaupmaunahafnar úr
hirini löngu utanferð sínni á gaml-
ársdag, vel friskur og svo ópreyttur
( ptir ferða'agrð, að hann veitti móttöku
og hlýddi á heillaóskir vina og vanda-
manna sinna á nýársdagsmorgun, fór
síðan í kiikju, og tók svo úr hádeg-
iuu á móti sendiinönnum annara ríkja,
hirðmöunum sínutn og æðstu emhættis-
mönnum ríkisíns, og að J>ví búnu hélt
hann öllum ættingjum sínum og nokkr-
um vildarn önnum sinum veizlu kl. 6
e. m.; og sýnir allt petta furðanlegan
röskleika hjá jafri háöldruðum manni
og konungur vor nú er orðinn, par
sem hanu verður. 81 árs nú 8. apríl.
Nú um nýárið bar rnest á í Dan-
mörku undirskriptasöfnun urn laud allt
undir friðarávarp til Bússakeisaia, er
pví nær hver maður ritaði undir, sem
vonlegt var, og vonar blaðið ,Politiken‘,
að undirskriptirnar í Danmörkn skipti
100,000, sem er mikið í ekki fólks-
íleira landi, og ber ljósan vott um
friðarhuga ]>jóðarinnar, er óvinir lands-
ins lrafa viljað draga efa á sökum víg-
girðinga Kaupmannahafnar og annars
harnaskapar í sömu átt fyrir svo litla
pjóð.
A pingi gengur sama þrefið milíi
pingflokkanna, par sem nokkrir helztu
aðalsmenn landsins sögðu nýlega með
svo miklurn sanni, að peir skildu ekki
danska pólitík, hvorki hjá hægn- né
vinstrimönnum, er væru sundurlyndir
í öllu nema pví, að allir vildu peir
komast til valda, en aðra stefnu hefði
hvorugur flokkurinn ; og mun pað mega
til sanns vegar færa.
Nýbrunnið er ráðhúsið í Svendborg
á Ejóni. Hafði kviknað í gassi, er
sprengdi ráðhúsið allt sundur með ógur-
legum hvelli, og fórst par í eldinum
mikið bóka- og skjalasafn, en rnann-
skaði varð enginn.
Kaupmannahaínarbúar standa nú í
miklum nýbyggirigum til gagnsjog prýði
fjrir borgína. J>eir ætla sér nú og að
byggja npp aptur, fegurri en áður,
„Stormbrúna," yfir Kanálinn yfir á
Slotshólmann við Thorvaldsens mynda-
safn; og hefir byggingameistarinn að
pessari nýu brú stungið upp á því, að
á þeim enda brúarinnar væri reistar
2 myndastyttur, er minntu á pau 2
sögulöndin, í.sland, paðan sem Albert
Thorvaldsen var ættaður og Grilck-
land, paðau sem hann hefði fært feg-
urðina og snilldina; skyldi tákna Grikk-
larid með Pallas Apene, en ísland
með Ejallkonumyndinui. pykir bygg-
irigaraeistaranutn pað vánta á, að engin
inyndastytta fé til A opinberum stað j
í Kaupmama.nna!)öfrj, er minni á híð
forna. sögulaud, ísland. Yér viljum
einmitt minuast pessa vinahugar nú
með pakklæti, par sein nýlega var pá
konrin út ópverragreinin um oss í
„Köhenbavn". Byggingameistarinn
heitir Martin Nyrop, hróðurson
suillingsins CamiUus Nyrops, er öllum
eldri lækruim landsins er að minusta
kosti að góðu kunnur. En ættin er
vpprunalega norsk, en flut.t paðan til
Danmerknr fyrir heilli öid síðan. En
eptir er að vita hvoit hæjarstjórn
Kaupm.'nafnar vill laggja fram nægi-
legt fé til pess að hugmynd pessi verði
framkvæmd.
Bruggari Carl Jacohsert hefir nú
gefið ríkinu og böfuðstaðnum allt sitt
fræga listasafn, sem metið er á circa
10 mill. króna.
peir Islandsvinirnir commandör
Wandel og kapteinn G. Holm hlutu
pær virðingar nú í f. rn., að hinn fyrri
varð aðmiráll, hinn síðarr commariclör,
í sjóliðinu.
jar.n 3. f. m. sæmdi landfræðis-
félagið danrs! a dr. forvald Thorodd-
sen heiðurspeningi félagsins í gulli,
er áður hefir aðeins hlotnazt þeim dr.
Nansen, dr. Hedin og G. Holm.
Frekkuna og Engie.ndinguni keraur
hvergi nærii saraan á seinni tinium,
og hefir í vetur alltaf risið nýtt deilu-
efni meoal peirra, pá bið fyrra er
horfið.
Frakkar urðu á endanum að hopa á
hæl fyrir Englendingum með hersveit
síua frá Eashoda við Xiláruppsprett-
ur. En sva póttust peir ætla ao stofn-
setja a.lpýðnskóla í Chartum, par sem
Englendingar einmitt ætla aér að koma.
á fót menntastofaunum fyrir Súdan-
inga, og er pví meinílhi við pessa
skólastofnuri Eraklta í sömu borginni.
A Madagaskar höfðu Englendingar
töluverða verzlun áður en Erakkar
lögðu pá miklu ey undir sig, sem Eng-
lendingar ieyfðu peim pví aðeins, að
þeir ömuðust ekki við verzlun peirra
par og legðu ekki hærri innflutnings-
toJI á enskar vörur en svaraði 10°/0.
En í fyrra liækkuðu Erakkar tollinn
upp í 45°/0, og í ár er hann kominn
upp í 55%, sem er sama sem að bola
Englendinga frá allri verzlun á Mada-
gaskar, og líkar Englendmgum pað
stórílla.
Loks hafa Erakkar fengið Kínverja
til pess að láta af hendi töluveröa
landspildu við verzlunarborgina Shang-
hai, er Englendingum pykir pröngva
par kosti sínum og gjöra peim verzl-
unarviðskiptin örðugri, og hafa skipað
Kínverjum að láta petta ekki eptir
Erökkum, eða peir skyldu eiga. sig á
fæti.
Utaf öllum possum misklíðarefnum
hafa Engiendingar haft rnikinn her-
búnað heiraa fyrir og ákveðið að leggja
fram mikið íe til herskipabygginga og
og látið mjög ófriðiega, svo Frakkar
hafa eigi séð sér annað fært en slaka
til við pá, einkum par sern samdrátt-
nr hefir verið mikiil, eptir ófriðinn milli
Spánverja og Ameríkumanna, — í peim
frændum beggja rneginn við Atlantshaf,
og Bússakeisari var ófáanlegur til pess
að veita Frökkum til stórræðanna.
Kína, Keisaraekkjan hefir kailað
iækna sendiherranna til keisarans, og
hafa þeir sagt hann nijög heilsutæpan,
en ennpá er hann á lífi.
Menn iáta nú að keisarinn og menn
hans hafi hrapað alltof mikið að ný-
ungunum hjá jafn fastheldinni pjóð og
Kínverjar eru við forna siði og lands-
venjur, en halda jafnframt að keis-
aradrottningin, sem er af Mantsjúa-
kyni, sem ekki er eins fastheidið við
fornar kreddur og Kínverjar — muni
halda hægt og faítandi í framfarastefn-
una, og í pá átt fer síðasti boðskapur
drottniugar til þjóðarinnar.
Filippseyjar. þar er núalltísama
öfriði og uppnámi gegn yfirráðum
Ameríkumanna og áður gegn kúgun
Bpánverja. Búast eyjarskeggjar og
foringjar peirra ti! að veita Ameriku-
mönnum viðnam og reka pá helzt burt
af eyjurmm, sem líklega verður peim
pó ofuretíi, pótt þeir haíi ungan og
dugandi hrrforingja, par sem Aqvi-
naido or, en sem var horfinn er síð-
ast fréttist, líklega kominn í hóp upp-
reistarmanna. Hafði Aqvinaldo nýlega
skrrfað Ameríkurnönnum og skorað á
pá að fara með iið sitt burt af eyj-
unum, og ákallar Guö tii vitnis um,
að Ameríkumenn skuli bera ábyrgðina
ef blóði put'fi liér að verða úthellt.
Friðarmáiið, Yér gátum lanslega í
síöasta tb). ziustra um tílraunir rit-
stjóra W. T. Stead meo að komi á
friðarhreyfingu mikilli báðu megin At-
Iantshafs, og hefir hann í pví tilefni
ritað öllum helztu blöðum heimsins á-
skorun um að fyigja sem bezt málinu,
pví svo framarlega sem pjóðirnar legg-
ist ekki á eitt með Nikulási Bússa-
keisara og kreíjist friðar, og takmörk-
un herbúnaðar og herkostnaðar, pá
veröi keisarans lofsverðu tilraunir til
eiokis.
Aliur hinn menutaði heimur hefir
tekið pessari áskorun Steads mæta vel,
og er nú í öllum lönduin verið að safna
millíónum undirskripta undir ávörp tii
keisara og friðarfundarins, sem ráð-
gjört er að halda í St, Pétursborg nú
í p. m.
Skal svo hefja „pílagríinsf'ór“ hinna
holztu friðarvina nú pessa dagana í
Ameríku. Skal par veija 10 beztu
menn til fararinnar, er gangi fyrst
fyrir forseta Bandaríkjanna, áður en
þeir leggi upp austur um Atlantshaf,
og muni forsetinn árna þeim allrar
blessunar.
A Englandi er svo ráð fyrir gjört
að þeim mæti 10 sendimenn og 7
menn frá hinum smærri ríkjum Norð-
urálfunnar, 1 frá hverju, par á meðal
frá Danmörku. pessir 27 sei dirnenn
ganga svo fyrir Viktoríu drottningu og
forsætisráðgjafa heunar, Salisbiirv, er
bæði munu óska sendimönnum göðrar
ferðar og mikils árangurs.
EráEnglandi fer sendinefnd pessara
27 manna til Parísarborgar og gengur
par fyrir forseta lýðveldisius, Faure,
og segir honum að hann verði í pessu
máli að veita bandamanni Frakka,
Bússakeisars, öruggt fvlgi. A Erakk-
landi bætast 10 „pilugrímar friðar-
ins“ við.
Erá Parísarborg halda svo pessir
37 pílagrímar til Berlínar og ganga
fyrír pýzkalandskeisara ogbeiðast lið-
veizlu hans að friðarmálinu. A pýzka-
landi eiga 10 „pilagrimar“ að bætast
í hópinn,
Erá Berlín er förinni heitið til
Vínarborgar og Btida-Pest þar sem
sendimenn fá Franz Jósef til viðtals
og fylgis og hæta við sig 10 pílagrím-
um.
Erá Austurriki fara pílagrímarnir
til Bóm á fund Italakonungs og loks
fyrir páfa Leó 13. til pess að fá bless-
un hans til fararinnar til friðarfnndar-
ins í St. Pétursborg og keisarans, par
seiri pessir pílngrímar friðarins ætla
svo að beita álirifum sínum á sendi-
raenn ríkjanna á friðarfundinum; og
hljóta pau áhrif að verða mikil, par
sem sendiherrunum er kunnngt um
pað, að, að baki pessara mikilhæfu
„pílngríma friðarins11 standa pjóðirnar
einhuga, er geta slegið vopnin úr
höndum friðarspillanna, og gjöra pað
sjálfsagt aðnr langt uin líður, vilji peir
ekki láta sannfœrast og láta áf óíriði
og blóðsúthellingum og stöðva loks
aila pá eymd og bölvun, er stríðin
hafa leitt yíir pjóðirnar.
Um miðjan f. m. sendi Murawiew
utanrílasmálaráðgjafi hinura ríkjunum
ágrip af þeim ákvörðunum er Nikulás
keisari vili reyna að fá samþykktar á
friðarfundinum, og er þaraf petta hið
helzta:
Bíkin skulu koma sér saman um að
auka hvorki landher né berflota, eða
kostnaðinn til peirra, eptir ákveöið
tímatakmark, og færa liann svo sniá-
saman niður. Allar pær sprengivélar,
sem eru kröptugri en pær sem tíök-
ast, skulu bannaðar, einsog líka tak-
marka skal notkun núverandi sprengi-
vóia, svo og banna að kasta þeirn frá
loptskipum, einsog líka sé óleyfilegt að
viðhafa spi engivélabáta er gangi neðau-
sjávar og einnig að búa í'ramar til
trjónu-herskip; og milda og mýkja skal
margt viðvíkjaudi • ófriði. Og svo skal
þjóðunum skylt að leita um sættir og
hlýða ráðum vinapjóða áður en hyrjað
sé á ófriði. Margt fleira vill og keis-
arinn láta friðarfundinn koma sér sam-
an um í friðarstefnuna.
Taki nú hinar engilsaxnesku pjóðir
og smáríkin höndum saman við Bússa-
keisara, — sern hetír flestar hinar slaf-
ne-ku pjóðir að baki sér, — á friðar-
fundiuum, sem er all-líklegt að pær
gjöri sökum almenningsálitsins heima
fyrir, — pa eru all-vænlegar horfur á
pví, að þessuin voldugu bandamönnum
takist að kreista mesta vindiim úr ó-
friðarseggjum fundarins og komast að
blessunarríkri niðurstöðu fyrir pjóð-
irnar.
Má vera, að pjóðskáldið góða, Matth.
Jochumsson, hafiverið forspár, er hanu
kvað:
Sælu njótandi
Sverðin brjótandi
Eaðmist fjarlægir lýðir!
Guðsriki drottni,
Dauðans vald þrotni,
Komi kærleikans tíðir!
Próf, Fyrra hluta lögfræðisprófs
við háskólann tóku nú rétt fyrir nýárið
peír Jóri J>oi kelsson og Magnús Árin-
bjarnarson, báðir með 1. einkunn.
Hvers geldur haiin?
—0---
„Verði Ljósið“ íærir mönnum pær
stórkostlegn og lítt iikindalegu fréttir
að hinn góðkunni prestur, sira Jón
forsteinsson á Halldórsstöðuin í Bárð-
ardal sé settur frá embætti! 'fyrir pá
sök, að hann hafi yfirgefið söfuuð sinn
í greinarleysi og án pess aö liafa til-
kynnt stiptsyfirvölduuum það.
Tildrög til pessa ófagra tílræðis
eru oss sögð þannig:
Síra Jón I>orsteinsson hefur um
mörg uudanfarin ár verið mjög heilsu-
lasinn, og með pví að vanheilsa hans
fór mjög vaxandi, sá haun sór eigi
fært að pjóna embættinu iengur og
sótti pví utn lausn frá prestskap. En
stiptsyfirvöldin synjuðu honum lausnar
frá embætti. Tók harvn pá pað ráð
í fyrra haust að leita sér hvíldar
um eíns árs tíma, og fékk merkis-pró-
fastinn síi'a Árna Jónsson á Skútu-
stöðum til að pjóna prestakalli sínu
fyrir sig á meðan fyrir vissa ákveðna
borgun. En sjálfur hefur hann síðan
dvalið á Sauðanesi hjí síra Arnljóti
Óiafssyni og aðstoðað hann í viðlögum
við embættisverk hans, en pó getað
haft næði og hvrld á milli.
Afsetning síra Jóns frá prestskap
er heilbrigðri skynsemi í alla staði
óskiljanleg, par sem hann hefur flesta
pá kosti til að bera sem kennimann
geta prýtt, og þarsem pað mun óhætt
mega íullyrða, að hann sé jafnmiklum
andans hæfileikum búinn sem sjálfur