Austri - 22.09.1900, Blaðsíða 2

Austri - 22.09.1900, Blaðsíða 2
NR. 33 A U S T R I. 120 þa.ð mun pvert á móti styrkjast mjög með vináttubandi. Yérskulum endur- skoða stöðulögin samkvæmt pessu og tryggja þannig réttindi og skyldur Danmerkur og íslands gagnvart hvort öðru, og gjöra pau pannig úr garði, að baðir aðilar megi vei við una. Síð- an eigum vér íslendingar sjálfir ásamt konungi vorum að semja stjórnarskrá vora samkvæmt stöðulögunum fyrir sérmál vor. petta boð er svo ólíkt öllum undan- farandi boðum íslendiriga í stjórnar- skrármálinu, að varla parf að óttast, að pví yrði eigi gaumur gcfinn í Dan- mörku og að pað nmndi eigi fá par gúðar undirtektir, ef íslendingar vildu bjóða pað af sinni hendi. lJví betur sera rnenn athuga stjórnarskrármálið, mun pað eíiaust verða ljósar fyrir mönnum, bæði Dönum og íslendingum, aö eigi m á kljá á enda stjórnarskipunarmálið, ,svo a ó b a ð i r máispartar m e g i vei við una og h e i 1 a r sættir k o m i z t á, n e m a m e ð p v í a ð lyigja peirri meginreglu, sein h.ér hefir verið bent á. Öamkvæmt hinni aðferðinni geta aldrei heilar sættir komizt á, pví ept'ir henni hlýtur ávailt að verða emhver broddur eptir, sem styngur vjö og við annan- hvorn málsaðiia; auk pess geta Is- lendingar aldrei fengið stjórnarskip- unariög síu svo góð og réttindi sín svo vei tryggð, sem vera á, nema með pví að stöðulögin séu endurskoðuð. Ug hvi skyldu Islendingar pá, ei peir viija fá góð stjórnarskipunarlög og réttindi sín vel tryggð, eigi viljagjöra pað, sem i peirra valdi stendur til pess, heldur nema staöar á miðri leið. Að endurskoða stjórnarskrána eina er að sínu leyti einsog að rífa hrörlegt hús niður að uudirstöðunni og hreyfa eigi við henni, heldur reisa upp aptur nýja húsið á gömlu undirstöðunni, pútt liún geti alis eigi borið pað, svo vei sé né varanlega. Enginn má ætla að Danir muni eigi sjá pann mun, sem er á pessari aðferð og hinni fyrri; eí stjórnarskipunar- málið væri vel skýrt fyrir Dönum, pá má euaust fá meiri hluta peirra til pess, að vera með pví að veita oss íulla heimastjörn í sérmálum vorum gegn pví a) gefa ujip árstillagið. En einsog stjórnurskrármálið nú horfir við, er varla hægt að skýrapað fyrir Dön- um svo, að Jslendingum megi að liði veiða, at pví að allt er nú á ringulreið, í vitleysu og reyk lijá í-lendingum sjálfum að pví er mál petta snertir, svo að peir sjálfir, eða að minnsta kosti mikili hluti peirra skilur eigi, eða læst eigi skilja, hvort breytingar pier, sem í ljós hafa komið, miða að pví að eíla eða veikja pá litlu heima- stjórn, sem vér höfum pegar fengið. A meðan ástandið er ponnig, segir pað sig sjáift, að íslendingar geta eigi komið sér saman um neitt nýtilegt í stjórnarskipunarmáhnu, enn síður að peir hati nokkur sæmileg boð að bjóða, og puð væri peim að svo stöddumeira til vansóma en gagus, að skýrt sé frá pví 1 öðrurn löndum. En livenær sem petta breytist algjörlega til hins betra, pá fær hka stjórnarskipunarmálið bráð- iega betri undirtektir í Danmörku. A pvi getur varla 'leikið nokkur efi, að ef rétt er að farið frá 'íslendinga ái íu og málið er vel skýrt fyrir dönsku lipjóðinni, pá munu peir getr fengið | góða stjórnarbót. Hins vegar ætti hver maður, sem kosningarrétt hefir á íslandi, að vita pað, að eigi lætur allt- af jafn vel í ári til pess að ræða stjórnarskipunarmálið við Danastjórn, hvernig sem hún er skipuð og livernig sem á stendur. Um slíkt ætti öll stjórnarbaráttan að hafa frætt oss, pótt eigi væn annað. Stundum getur stjórnin verið skipuð peim mönnum, sem eru íhaldssamir og vilja eigi gjöra neina breytingu til pess að auka sjálf- stjórn vora, heldur jafnvel miklu frem- ur flytja pau yfirráð aptur undir Hafnarstjórnina, sem heim eru komin, enda pótt pyrfti að verja miklu fé til pess af Dana hálfu, pví peir vona, að pá verði girt fyrir allt stjórnarskrár- pref. J>að segir sig sjálft, að eigi er hægt að koma neinum stórum breyt- ingurn á til bóta fyrir sjálfstjórn Is- lands yfir sérmálum pess, pá er svona stendui' á, eti slíkt stendur aldrei mjög lengi. Er pá Islendingum vanda- laust að fara eins að og allir skyn- samir menn eru vanir að gjöra í dag- legu lífi, er peir purfa að eignast vörur eða eitthvað, sem peir auðsjáanlega purfa að nota seinna, en bráðliggur eigi á pví. feir sæta lagi og afla sér pess, pá er bezt gegnir, en eigi pegar verst gegnir og verðlagið er hið óliag- Ikvæmasta, Yér höfum fengið fjárfor- ræði og löggjafarvald með stjórnar- I slcrá vorri, og erum pyí eigi neyddir Ítil pess að breyta henni, einmitt pá er verst gegnir, og breytmgin getur eigi orðið að verulegu gagni fyrir ís- lenzku pjóðina. Útleudar fréttir. —o— Klna. Rússar hafa nú stungið upp á pví við hin stórveldin, að pau létu herinn fara út úr Peking og tækju að semja um frið við Kinverja. En flest- um hinna stórveldanna leizt illa á pessa fyrirætlun, er peir halda að yrði ein- úngis ttil pess, að Kinverjar mundu byrja aptur að myrða kristna menn. Er pegar farið að brydda æði mikið á pessum hryðjaverknm aptur, par sem síðustu fréttir segja 50 Vestmenn, konur sem karla, myrta fyrir augunum á keisaraekkjunni í bæ peim er Taiy- uanfui nefnist, en konur fyrst smánaðar af Boxunum. Liggur sá grunur á, að Kússar hafi lagt petta til af peim ástæðum, að Li-Hung-Ohaug hafi lofuð peim öllu Mantsjúríinu í ómakslaun, ef peir gætu komið fullum sættum á milli Kín- verja og Vesturpjóðanna. Buar. það gcngur alltaf í sama eltingaleiknum rnilli Englendinga og Búa, og er De Wet Euglendingum skeinuhættur, brýtur fyrir peim brýr, spillir fyrir peim járnbrautum, ræuir pá vistum og ber á peim sjálfum hve- nær sem hann sér sér færi 4 pví. Norvegur. !>að lítur nú út fyrir, að hægrimaunaflokkurinn í Korvegi ætli að gjöra rögg á sig við kosning- arnar að pessu sinni, pví síðustu útl. blöð segja, að hægrimenn hafi sigrað í ö 11 u m kjördæmum í Kristíaniu, og að parbafi fallið allir ráðgjafar vinstri- manna, að einum undanskildum. l>essnm óförum hafa víst nolckuð valdið fjárglæfrar Bloms, ritara forsætisráðgjafans, er ráðaneytið vildi gjörn sem minnst úr, og helzt breiða í yfir pað í lengstu lög, par til hægri- t mannablaðið „Morgenbladet“ neyddist til pess að bera pær sakir á manninn, ! að ráðaneytið hlaut að höfða mál gegn ' blaðinu, er svo sannaði áburðinn. f það er og fundið ráðaneyti Steens j rektors til foráttu, að pað hafi lofað í miklu, en efnt lítið. Danmork. Kristján konungur hefir nú í haust kallað flest börn sin og barnabörn til sín á hina lögru og j stóru konungshöll, Fredensborg, til ; pess ad halda hátíðlegan fæðingardag : Lovísu drottningar 7. p. m. \ — Dáínn er frægasti málafærzlum. Dana, L i e b e, áttræður að aldri. » Hann var lengi hæstaréttarmálafærzlu- j maður og síðar yfir 20 ár forseti j landspiugsins, og pótti jafnan hinn j mesti ágætismaður. f — Svarti dauði eða pestin hefir nú i gjört töluvert vart við sig í Glasgow á Skotlandi, og eru par nú um 100 sjúkir og grunaðir. Og pó að par muni gætt allrar varúðar með sam- f göngur, pá böfum vér fyllstu ástæðu j til pess að skora á yfirvöld vor að ; viðhafa nákvæma gæzlu við öll pau skip, er konia hingað til Austurlands- ins frá Englandi eða Skotlandi. Dunsku stúdentarnir eru nú heim komnir úr Islandsför sinni og láta hið bezta yfir ferðinui, og pykir Dön- um almennt mjög vænt um hve vel peim hefir verið fagnað syðra. Eiga Kaykvíkingar hinar beztu pakkir skilið af öllum landsmönnum fyrir allan pann skörungskap og stórmiklu gestrisni, er peir hafa sýnt frændum vorum, stú- dentunum dönsku. En sérílagi eiga peir prófesor dr. Finnur Jónsson og konsúll pitlev Thomsen beztu palckir af oss íslend- ingum skilið iyrir pjóðrækni pá og höíðingskap er peir hafa sýnt í pessu máli. Dr. Einnur með pví að hvetja fyrst til ferðar pessarar og halda síðau bæði í Höfn og hér heima fræðandi fyrirlestra um ísland og sögu pess með miklum tilkostnaði, en konsúll Thomsen með pví að reisa gistitskála við Geysi og fyrir hinar höfðinglegu veitingar sínar á leiðinni pangað austur fram og til baka. O f v i ð r i. Skipstrond og manntjón. —0— Aðfaranóttina pess 20. september féll loptvogin hér á Seyðisfirði ofan fyrir storm, enda kom pá pegar um morguninn hér eitt af pessum voða- legu ofveðrum, er hér eru pví miður eigi sjahlgæf, er fór vaxandi er á daginn leið og hélzt við með ofsa- byljum, er eigi mátti heita stætt í, langt fram á aðfaranótt p. 21. septbr. ítétt á undan pessu voðalega of- viðri höfðu nokkrar færeyískar fiski- skútur loytað hér hafnar, og fóru pær allar 4, er lágu hér á höfn á rek undan veðrinu, er mun hafa staðið af suðvestri og hrakkti skúturnar 3 upp að norðurlandinu. Ein peirra að nafni „Fearless,“ skípstjóri J ó h a n n Mortensen frá Trangisvaag á Eæreyjum, tók grunn fiam af Yest- dalseyri utanverðri og hrukku pá atkerisfestarnar pegar í suudur og réðu pá skipverjar ekkert við skipið, pó peir reyndu til að lægja sjóinn , með pví að bera i hanu bæði stein- olíu og lýsi, en brimið gelck yfir skipið og alveg upp í siglutopp. Loks afréðu skipverjar að setja bát með trossu frá skipinu upp á líf og dauða í brimgarðion og halda honum til lands. Eu hefðu eigi nokkrir hugaðir menu í landi vaðið út í brimgarðinn undir hendur og dregið bátinn í land með eigin lifs- hættu, pá hefði báturinn liklega eigi náð par lenlingu, og mennirnir allir 5 farist eða meiðst undir bátnum. Svo var kaðall sá, er kom með batn- um frá skipinu festur og strengdur, og á honum fór svo af handafli hinn röski skipstjóri með björguuarhring í gegn um brimið og hvarf hann nokkrum sinnum í pví, en hélt sér kallmannlega og komst með heilu með björgunarhringinn og taug aðra úr skipinu í land; er í land kom var ann- ar kaðall bundinu í björgunarhringinn, er síðan var festur með lykkju um kaðaliun er í land lá úr skipinu, svo að draga mátti hringinn eptir kaðlin- um bæði af skipinu og úr landi og á pennan hátt voru allir mennirnir sem eptir voru, hver af öðrum, dregnir í land í gegn um brimið; en sumir peirra voru svo pjakaðir, að peir varla gátu gengið. Yar skipverjum síðan hjúkrað sem bezt varð, og léð föt eptir pörfum á Yestdaíseyri. Annað færeyiskt fiskiskip rak upp á Grrýtáreyri innst í Dvergasteinslandi og er par fjöruborð mjög stðrgrýtt og bxiin ákaflega mikið. Bað ekip hét „Reyndin frída“, skipstjóri Daniel Jespersen. Rá skipið keundi grunns og hjó ákaflega mikið í brim- garðinum, öttuðust skipverjar, að pað muudi pá og pegar höast í sundur og réðu pað pví af að fara allir 13 í skipsbátinn, en bundu sig pó íiestir fyrst á kaðal en báturinn var of hlaðinn og hvolfdi og sökk í brim- garðmum, eu huguðum mönnum, er i landi voru tokst með lífsháska að ná, í kaðalinn og draga skipverja 11 í land eu skipstjóra og einu hásetanna skolaði buitu í brimgarðinum, og hafa peir líklega eigi getað fest sig við kaðaiinn feir eru báöir ófunduir enn. Eriðja færeyiska skipið, að nafni „Y i n u r i n n“, skipstjóri Jaköb Kiku- laisen, rak í land á Hánefstaðaeyri, en par var mannbjörg og skip og farmur í ábyrgð. Ejórða skipið „Energi,“ skip- stjóri L u i d, varð að höggva frá sér rá og reiða út undan Vesthalseyri, til pess eigi að relca í land og var pað síðan daginu eptir dregiö inná höfnina, og verður iíklega síðar sett { pað mastur og reiði úr öðru hvoru hinu strandaða skipi, „Eeariess“ eða „Reyndin frída“ er bæði verða víst dæmd ósjófær. Yms pessara fiskiskipa höföu aflað vel, en pví miður muuu flest peirra ekki hafa aflann vátryggðan, og sum ekki einu sinni veiið sjálf í ábyrgð, og verða pessir skipsskaðar pví tii- fiunanlegt tap fyrir skipverja, er áttu flest skipin í félagi. Annað tjóu varð eigi hér að ofviðri pessu nema að 4 bátar, er á landi stóðu, fuku og brotnuðu í spón, og hákarlabáturinn „Trausti“, er lá rétt utan við Vestdalseyrina, fylltist af sjó og sökk. Hin nýja kirkja, er verið var að reisa á Bakkagerði í Borgarfirði, fauk í ofviðrinu og pakið af Good- Templarhúsinu, er par var líka verið að byggja. f Dáin er frú Elín Pétursdóttir amtmanns, koxia Lárusar sýslumanns Bjarnasonar.

x

Austri

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Austri
https://timarit.is/publication/141

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.