Austri - 24.11.1900, Blaðsíða 1

Komaút blað á wián. eði
42 arlcir minnst til nœsía
nýárs; 'cosíar hér á landt
aðeins 3 hr., erlendis 4 !:r.
Ojalddar/í 1. júH.
Uppsögu shijleg bundín við
áramót. ógild nema kom-
in sé til ntstj. fi/rir 1 ektéð
icr. Innl. avgl 10 aura
línan,eða 70 a. hverþuml.
dállcs og háifn dýrara vl.
siðit.
X. AB.
Seyðisfirði, 24 nóvember 1900.
ITR, 41
Biðjið ætíð um
Otto Monsteds
danska smjörliki,
sem er alveg eins notadrjugt og bragðgott og smjör.
Verksmiðjan er bin elzta og stærsta í Banmörku, og býr til
óefað bina beztn vörn óg ódýrustn i samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisfirði
er opið á laugardögum frá kl. 4—5 e. m
Austri.
Þeir, sem gjörast nýirkaup-
endur að XI. arg, Austra, og
borga bann skilvislega, fá
okoypis 2 sögusöfn blaðsins
(1899 og 1900). í sögusöfnum
þessum eru tvær binar beztu
sögur, er nokkm sinni hafa
komið i islenskum blöðum:
„Herragarðurinn og prestsetr-
ið“ og „Æfisaga unga manns^'ns
fátæka“.
Nýir kaupendur gefl sig
fram sem fýrst.
Fra Finnlandi.
GrÖfug j)jÓð.
(:0:)
Niðurlag.
Embættismenn Finna og mennta-
menn eru sro pjóðhollir sem framast
má verða. Menn geta varla ímyndað
sér slíkt á Islandi, par sem ættjarð-
arástin er svo lítil í samanburði við
á Finnlandi, og par semr,menn leggja
svo litla rækt við allt pað, sem glæða
má ættjarðarást og vekja sómatilfinn-
ingu njá pjóðinni. Finnskir mennta-
menn ganga í broddi fylkingar að
vemda réttindi og frelsi landsins, og
mætti margar sögur segja af pví.
Margir embættismenn, eldri og yngri,
á Finnlandi hafa heldur sótt um lausn
og yfirgefið hin beztu embætti, heldur
en að sitja í peim og hljða boðum
Bobrikoffs eða rússuesku stjórnarinnar,
pá er pau hafa miðað að pví, að
traðka rétt Finnlands.
En pó finnast svikarar á Finnlandi
einsog í öðrum löndum. }>að hefir t.
a. m. sannazt, að pjónar á veitinga-
stöðum hafa borið samtal manna til
yfirlandsstjórans, er peir hafa verið
keyptír til pess með rússneskum mút-
um. A öllum opinberum stöðum hvísla
menn nú orðið, sökum njósnarmanna,
er peir tala saman. pegar eg átti tal
við menntamenn í Helsingjafossi útí í
hinum stóra og fagra garði á hæðinni
uppi við stjörnuturninn par í borginni,
pá litu peir ávallt í kring um sig og
voru að gá að pví, hvort enginn væri
að njósna í kring um okkur og hlusta
á hvað við töluðum, og peir töluðu í
hálfum hljóðum. Aðeins einn einasti
menntaður finnskur maður hefir svikið
land sitt, og er áTinnlandi almennt
talinn i tölu njósnarmanna. fað er
greifi Spáre, sem hefir verið lands-
stjóri í St. Michel og nú er kominn í
stjórnarráðið finnska. Hann er giptur
rússneskri furstinnu. Er hann svo
illa pokkaður á Fiunlandi, að t. a. m.
enginn gestgjafi vildi hýsa hann í fyrra
vetur í Helsingjafossi, er hann kom
pangað til pess að ganga í stjórnar-
ráðið. Loksins hitti hann eitt gistihús,
par sem honum var veitt móttaka, en
pað var af pví, að gestgjafinn pekkti
hann eigi. En daginn eptir fékk hann
að vita hvern hann hafði hýst, og sagði
hann pá pegar Spáre upp herberginu,
en gaf fé pað til fátækra, sem hann
fékk fyrir næturgreiðann. þess ber
að geta, að petta voru engin samtök
meðal gestgjafanna, heldur fannst
hverjum peirra sjálfsagi að hýsa eigi
slíkan mann sem Spáre.
Hver, sem kemur nú til Finnlands,
finnur pað pegar, að pað er einhver
ill og ópjál harðstjórnarhönd sem hvil-
ir yfir landinu, hönd, sem liggur pyngra
á „púsund vatna landinu" en vetrar-
hörkurnar miklu, 30 gráða frostin og
vatusflóðin, sem koma par opt á vor-
um. |>á er maður ætlar að fara til
Finnlands, fæst eigi far keypt pangað
nema maður sýni passa frá lögreglu-
stjóra, og svo verður að senda hann
til rússneska ræðismannsins og gjalda
honum skatt, á fimmtu krónu. jþessa
ákvörðun hafa Rússar gjört á hinum
síðustu og verstu tímum, til pess að
fá fé af peim mönnum, sem fara til
Finnlands. En er maður kemur til
Finnlands, pá eru móttökurnar öðru-
vísi. Gestrisnari pjóð en Finna, hefi
eg aldrei fundið;* einnig eru peir svo
blátt áfram, látlausir og alúðlegir í
¥ Hér get eg eigi miðað reynd mína við
íslendinga, sem eru manna gestrisnastir,
heldur aðeins við útlendar þjóðir.

viðmóti, að öllum hlýtur að finnast til
um pað.
J>að væri pess vert að skrifað væri
ýtarlega um Finna á íslenzku, um
menntir peirra, listir, lifnaðarhíetti og
lunderni. íslendingar gætu margt af
peim lært. |>ótt Finnar standi fram-
arlega að menntun, pá er pó hitt
meira um vert, hve göfgir peir eru,
hve mikið peir leggja í sölurnar til
pess að manna pjóð ’sína og taka sér
fram í öllu góðu, svo rússneska harð-
stjórnin geti aldrei á peim unnið.
„Svíar gátu eigi unnið bug á pjóðerni
voru á sex hundruð árum; Bússar
skulu eigi geta sigrað oss á helmingi
lengri tíma“ sagði Finnlendingur nokk-
ur við rússnekan mann.
Ýmsir íslendingar pekkja hið mesta
pjóðskáld Finna, Runeberg. og
eiga rit hans! Lesi menn ljóð hans
sem mest. Hann er eitt af heimsins
göfugustu skáldum, og hann lýsir Finn-
um rétt. J>að er einsog söngvar hans
komi frá hjartarótum peirra. Síra
Matthías Jochumsson hefir pýtt nokk-
ur kvæði úr ljóðasafni hans um frelsis-
stríð Finna, „Fanrik Stáls ságner“, og
eru pau prentuð í Svanhvít. Skáld
sem síra Matthías, Steingrímur Thor-
steinsson og Hannes Hafsteinn ættu
að pýða fleiri af kvæðum hans.
Finnskar konur segja: „Ekkertskáld
hefir skilið oss eins vel og T o p e -
lius“, sem er annað hið merkasta
pjóðskáld Finna. Nú eru pær að
reisa honum fagran minnisvarða. J>ó
eru pær sammála karlmönnunum um
pað, að Runeberg sé skáldakonungur
Fiunlands.
Af ungum finnskum skáldum er
JuhaniAho, jafnaldri Hannesar
Hafsteins, frægastur. Hann er sagna-
skáld og ritar á finnsku, en skáldsög-
ur hans eru allar pýddar á sænsku
og sumar á dönsku og pýzku.
J>etta er nú pegar orðin nokkuð
löng blaðagrein, og eg skal pví aðeins
segja hér frá atviki einu, sem bar
fyrir mig á Finnlandi, pví pað lýsir
Finnum.
Einu sunnudag var eg staddur par
á sveitabæ einum. |>að var eptirnón
og sat eg í stofu og átti tal við kvenn-
fólkið. Húsmóðirin gekk út, og rétt á
eptir heyrði eg söng í annari eða priðju
stofu frá peirri, sem vér vorum í.
„Hvaða söngur er pað, sem eg heyri“,
sagði eg.
„}>að eru börnin; móðir mín les með
peim og svo syngja pau dálítið á und-
an og eptir“, svaraði stúlka ein, á að
gizka 18 eða 19 vetra.
„Eru börn hér í húsinu?“
„Nei, pað eru börnin í bænum og í
grenndinni. J>au koma hingað á eptir-
miðdögum, og pá les móðir mín með
peim á sunuudögum, en eg á virkum
dögum“.
„Hafið pér skóla?“
„Nei, nei. Hér er skóli skammt frá.
En sumarfríið er s' o langt kér á Finn-
landi, og pað er aðeins í fríinu að við
lesum með þeim“.
„Hvað langt er sumarfriið?11
„|>að er prír mánuðir".
„Og hvað lesið pið með börnuuum.?*
„Móðir min les með þeim í Nýja
testamentinu, en eg les helzt sögu með
þeim; stundum segi eg peim eitthvað
úr Finnlands sögu; stundum segi eg
þeim sögur eptir Topelius eða læt pau
elztu lesa upp sögur eptir hann eða
fögur kvæði eptir 'skáldin okkar, og
svo tölum við um þau. Og svo æfi eg
pau í skript og reikningi, að pau
gleymi eigi pví, sem pau hafa lært á
skólanum“.
„Hve gömul eru þessi börn?“
„þau eru á mjög misjöfnum aldri.
í Hið elzta er 13 vetra, en hið yngsta
er 4 ára drengur.
„Kann hann að lesa?“
„Nei, ekki kann hann að lesa eða
skrifa, og stundum sé eg að hann
getur eigi fylgzt með eða skilið pað,
sem eg fer með. En hann langaði
svo til að vera-með eins og hin syst-
kini hans, og eg sagði að pað mætti
hann svo gjarnan, ef nann vildi sitja
kyr í tímunum. Nú situr hann svo
alvarlegur í tímunum, og þegar eg
segi þeim sögur eptir Topelius, pá sé
eg pað á honurn, að hann skilur pað
nokkuð og fylgir með, og eins er eg
segi frá sumum atburðum í Finnlands
sögu“
„Hvaða bók notið pið mest í
Finnlands sögu“?
„Yið lærum sögu Yrjö Koskinen’s".
Eg kannaðist við sögu hans, sem
pýdd er bæði á sænsku og þýzku.
Eg vissi að pað var önnur hin stærsta
Finnlandssaga, sem til er af allri
Finnlandssögu, en eg gat varla ímynd-
að mér að hún væri kennd í skólum,
nema á háskólanum. Eg hélt að
petta mundi vera einhver minni bók
eptir sama mann og bað pví um að
lofa mór að sjá pessa sögu Yrjö
Koskinen’s, ef eg gjörði eigi of mikið
ómak með pvi.
„Nei, ekkert ómak“ og stúlkan tók
söguna út úr bókaskáp par i stofunni.
Jú pað var sama sagan, sem eg
þekkti á pýzku, á stærð við postillu
Péturs biskups.
„Lærið pér svona stóra sögu í
skólunum hér?“
„Já, vér lærðum hana alla í skól-
anum, sem eg gekk í, og vorum próf-
aður í henni allri við burtfarprófið,
og engum pótti pað of mikið í sögu
fósturj ar ðarinnar “.
Eg hugsaði heim, — heim til barn-
anna á Islandi o g ungu stúlknanna
par, og einnig um pað, í hvaða hávegum
saga íslands væri höfð í skölunum,
par, eða hitt pá heldur. En síðan
vék eg talinu í allt aðra átt, pví eg
óttaðist, að eg yrði uú spurður um,