Austri - 10.01.1903, Blaðsíða 2

NR. 1
2
ArU S T h, l.
Eru livalaveiðainenn skyldir til
að borga tekjnskatt
af hvalaveiðum sínum?
Lögin urn tekjuskatt 14. desbr.
1877 ákveða svo í II. kafla, „U m
tekjuskatt af atvinnu“ 4. gr.:
„Afallri atvinnu skal greiða
t e k j u s k a 11“ J>að er nú ekkert
vafamál, að hvalaveiðin hér við land
sé „a t v i n n a“ og að hvalaveiða-
mennirnir eru atvinnurekendur, og pað
í mjög stórum stíl, og að pessi at-
vinna peirra fellur beinlínis undir
pessa aðal-ákvörðun tekjuskattslaganna,
sem í 5. gr. taka petta enn pá ná-
kvæmar fram með pessum orðum,
„Sem tekjur af atvinnuu, sem skatt
skal af greiða, teljast: tekjur af verzl-
un, sjóferðum, iðnaði . . . og hverjum
öðrum bjargræðisvegi11 .... Glöggra
ákvæði geta lögin tæplega sett um
pað, að hvaiaveiðamönnum beri að
gjalda tekjuskatt af atvinnu peirra
og störkostlega verirsmiðjuiðnaði.
En í enda pessarar 5. gr. tekju-
sksttslaganna kemur svolítil málsgreiu,
er hljóðar panuig: „Sá sem fæst við
landbúnað eða hefir sjávarútveg
skal eigi greiða skatt p enna af tekjum
peim, sem renna beinlíuis til hans af
bjnrgræðisvegum pessum“.
jpetta mun vera sú ákvörðun tekju-
skattslaganna, sem gjaldheimtumenn
landsins hafa svo hraparlegamisskilið,
að ^ún undaupiggi hvalaveiðamenu
tekjuskatti af pessari stórkost-
legustu, arðsömustuog skað-
vænlegustu atvinnu hér á landi.
j>að ber pví hin brýnasta nauðsýn til;
að athuga pað, hvort pessi skilningur
gjaldheimturaanna landsins á téðum
lagastað rnuni vera á gildum rökum
byggður.
Kemur pá sérlega til rannsóknar
hvað lagastaður pessi hljóti að meina
og innibinda í orðinu „s j á v a r ú t-
v e g u r“ .
Skulum vér pö fyrst leyfa oss að
taka pað fram, að pessi ákvörðun
tekjuskattslaganna með að undanpiggja
„sjávarútveg“ tekjuskatti, er u n d a n-
t e k n i n g frá aðalreglu laganna „a ð
af allri atvinnu skuli g reið a
tekjuskatt“, og hlýtur pví sem
undantekning frá pessari aða’reglu
laganna að skiljast í prengri merk-
ingu og aðeins ná til pess, sem al-
mennt er skilið sem sjávarútveeur.
En orðið sjávarútvegur var og er al-
mennt skiíið og haft um fiskiveiðar,
porskveiðar, er í rýmstu merkingu gelur
náð til heilagfiski- kola- hrogukelsa-
síldar- og hákarlaveiða, eða allrar
peirrar veiðar, er fæst úr sjó á línur,
önglá og í nót og net, en pó einkura
og fyrst og fremstfiskiveiðar og porsk-
veiðar. En hin íslenzka tunga hefir
hvorki fyr né síðar innibundið hvala-
drðpið og verksmiðjuiðnað hvalamanna
í orðinu „sjávarútveg", er löggjafinn
getur pví eigi hafa meint eða ætlað
sér að undanpiggja tekjuskatti, og
pað pvísíður, sem engar hvalaveiðar
voru hér við land, er tekjuskattslpgin
14. des. 1877 komu út, pví hin litla
tilraun Capfain Hammera og Ame-
ríkumanna í pá átt var pá oltin um
koll, og Norðmenn pá eigi byrjaðir
..ér á hvalaveiðum sínumj sem óhugs-
a di er að alpingi hafi, á móti máls-
v« junni, ætlað sér að innilykja í
orðinu „sjávarútveg“. Hvalaveiðarnar
með skotum og hinum stórkostlega
verksmiðjuiðnaði hljóta pvi að falla
undir hina almennu ákvörðun tekju-
skattslaganua um, „a ð af allri
atvinnu skuli greiðu tekju-
s k a 11.“ Eada innibindur hvalaveiða
atvinnuvegurinn í sér: „siglingar, verzl-
un og iðnað,“ er ómögulega getur
færzt undir orðið „sjávarútveg“, en
beirt framtekið í lögunum, að af peim
atvinnuvegum, hverjum fyrir sig skuli
greiða tekjuskatt, og pá pví heldur
af peim öllum til samans hjá einum
og sama atvinnurekanda.
J>ess ber og að gæta í pessu sam-
bandi, að flest, ef ekki öll, hvala-
veiðafélög her við land eru hluta-
félög, og eru bluthafar peirra flestir
í útlöndum, en til hvalaveiðastjóramia
sjálfra hér uppi „renna tekjurnar“ af
hvalaveiðunum ,beinlínis‘ ekki; en hinum
erlendu hluthöfum ber farokvæmt 10.
gr. annari málsgrein, tekjuskattslag-
anna að svara tekjuskatti af pessari
atvinnu peirra hér á landi. Til enn
frekari sönnunar pví, að tekjuskatts-
lögin hafa eigi með nnda.ntekningar-
ákvörðun 5. gr. in fine um að eigi
skuli greiða skatt af „sjávarútveg,“
ætlazt til að parmeð væru hvalaveið-
arnar dregnar inn undir undantekning-
una — skal hér tekið fram, að hinn
danski texti laganna, hefir orðið
„Fiskeri“ um „sjávarútveg", er eptir
danskri málsvenju fráleitt getur inni-
bundið hvalaveiðarnar, sem á algengri
dönsku nefnast ,,H valfangs t,“
er hlyti að hafa verið bætt við orðið
„Eiskeri“, hefði löggjafinn ætlað sér að
láta undanpáguna frá tekjuskattinum
ná til b.valaveiðanna.
Að heirufæra hvalaveiðarnar með
síuum stórkostlega verksmiðjuiðnaði
undir „sjávarútveg“ er pví hreinasta
fjarstæða, sem merkilegt er að nokkr-
um lagamanni hafi getað til hugar
komið.
Af framansógðu finnst oss enginn
vafi geta á pví verið, að tekjuskatt
beri að greiða af hvalaveiða atvinn-.
unni hér við land, sem ómögulega geti
fallið inn uudir undantekningu tekju-
skattslaganna 14. des. 1877 5. gr. in
fine. Og pað getur eigi mælt með
ivilnun í pessu efni við pessa útlendu
„strámenn“ hinna útlendu hluthafa í
hvalaveiðunum, að peir eru pegar
hálfbúnir að eyðileggja hvalinn fram
með ströndum landsins, pá stórskepnu,
er opt hefir forðað landsmönnum frá
hungri í ís og harðindaárum, og eru
á góðum vegi til pess að eyðileggja
síldarveiðína og spilla til muna
porskveiðinni, og hafa sumir gjörzí
„strámenn“ íyrir ólöglegri síldarveiði
Korðmanna hér við land.
Hér er um ekkert smáræði að ræða,
sjálfsagt seinni árin ríflega eitt
hundrað púsundir króna tekjur á árí
fyrir landssjóð. Yér skorum pví á
landsstjórnina að sjá um, að bæjari
stjórnir og sveitarstjórnir setji sem
allra fyrst öll hvalveiðafélög á skatt-
skrá og gangi eptir ögoldnum tekju-
skatti peirra sem fiamast lög leyfa.
Æskilegast væri, að dómur væri geng-
inn í pvíliku máli áður en alpingi
kæmi saman. J>að er völ á nógum
góðum lögfræðingum í Iteykjavík til
pess að reka pvílíkt stórmál fyrir
landssjóð svo fljótt sem unnt er. En
hvernig sem fer um pau mál, pá er
sjálfsagt að næsta alpingi til vonar og
vara, — ef hæstaréttardómur getur
eigi verið fenzinn — taki nú í sumar
af allan vafa um að hvalaveiðamönn-'
um beri að greiða tekjuskatt af atvinnu
peirra. |>ykir oss pað eitt vanta i
vara- uppástungu hins síðara fundará
Akureyri í hvalamáliau, að pað er
eigi tekið fram í henni, að hvalaveiða-
menn skuli greiða atvinnuskatt. En
máske hefir fuudurinn álitið pað
sjálfsagt, eins og vér.
Búnaðarskólinn á Hólrnn
í Hjaltadal.
Eptir
skólastjóra Sigurð Sigurðsson.
—o—
Við búnaðarskólann á Hólum eru nú
12 piltar. J>araf eru 2 úr Húnavatns1
sýslu, 4 úr Skagafjarðarsýslu, 1 úr
Eyjaíjarðarsýslu, 3 úr Suður-J>ingeyj-
arsýslu, 1 úr Norður-Jfingeyjarsýslu og
1 úr Norður-Múlasýslu. Eins og
kunnugt er, hefir fyrirkomulagi skólans
verið breytt. Bóklega og verklega
kennslan aðskilin. Jörðin er leigð
herra búfræðing Elóvent Jóhannssyni,
sem geldurí leigu 4°/0 af öllum eignum,
sem skólabúinu tílheyra (jarðarverðinu
og lausafó), eptirgjaldið er ca kr. 1200.
Bókleg kennsla fer fram að vetrinum,
námstíminn er 6V2 mánuður. |>ann
tíma stunda piltar aðeins bóknám. Að
sumrinu geta peir piltar, sem óska
pess, dvalið á Hölum og fengið par
kennslu í verklegri búfræði, og fá pá
frítt fæðí og.húsnæði á skólanum yfir
áiið. Einnig útvegar skólinn peim
piltum, “sem pess óska, kennslu við
plægingar, verklega garðyrkju og skóg-
rækt, eða útvegar peim sumarvinnu
hjá góðum bændum, par sem peim
gefst kostur á að fá að læra verklega
búfræði, bústjórn og annað, sem að
búnaði lýtur.
Kennsluaðferð við skólann hefir verið
brevtt í líkingu við pað, sem tíðkast
við skóla erlendis. Til skólaus hafa
verið keypt kennsluáhöld fyrir ca. 7200
kr. J>að eru ýms áhöld og efni, sem
tiiheyra efnafræði. J>að er hægt að
rannsaka fituefni í mjólk o. fl. Ejöldi
af myndum af ýmsu sem til heyra bú-
fræðinni og nokkrar mótmyndir. Enn-
á skólinn gott steinasafn, fræ- og
grasasafn, safn af tilbúnum áburðar
efnum og fóðurtegundum. Ennfremur
beinagrind af hesti, og áhöld, sem
tilheyra eðlisfræði.
Kennslan við skólann fer öll fram í
fyrirlestrum. Myndirnar og kennsiu-
áhöldin eru notuð til skýringar.
Kennlugreinar við skólann eru reikn-
ingur, rúmmáls og pykkvamálsfræði,
búreikningur og hagfræði, laudmæling-
ar og hallamæling, dráttlist, steina og
jarðfræði, grasafræði, efnafræði, dýra-
fræði, likskurðarfræði og^lífeðlisfræði
búfjár. búnaðarsaga, jarðyrkja, skógt
rækt, garðyrkja, búfjárfræði, verkfæra-
fræði, mjólkurfræði, lækningar búfjár
íslenzka, danska, leikfimi. I öllum
námsgreinunum er sérstaklega tekið
tillit til pess, hvað hafi pýðingu fyrir
búnað manna hér á landi, öllúm purr>
um upptalningura sleppt, en leitastvið
að gjöra kennsluna í hinum einstökum
greínum svo ljósa og skemmtilega, sem
hægt er. Til leikfimi er varið einum
tíma á dag, hún er álitin nauðsynleg
til að viðhalda heilsunni.
Til pess að vekja áhuga pilta á bún-
aðinum, verða á vetrinum farnar ferðir
til pess að skoða helztu bændabýli í
nágrenninu, einkura par sem einhverjar
jarðabætur hafa vsrið gjörðar eða bú-
fjárrækt er í góðu lagi. Kennarar
fy!gja pilrum á pessnm ferðum og
benda peim pá jafnframt á, hvernig
búskapinn má bezt stunda og hvaða
jarðabætnr mynau gefa mestan arð á
hverjum stað.*
Yið búnaðarskólann fer fram i vetur
mjaltakeunsla, hin fyrsta reglulega
kennsla fór frara 15.—30. nóv. par
voru pá 5 nemendur. Eyrirlestrar
vóru fiuttir af keunurum skólans, um
hina nýju mjaltaaðíerð, um byggingu
júgursins, um helztu mjólkureinkeuni á
kúm, um fóðrun nautpenings, um efua-
samsetning mjólkur og loptið í búpen-
ingshúsunum. Mjaltakennsla byrjar
aptur 16. febrúar.
Ennfremur er ákveðið að á tíma-
bilinu frá 14. marz til 30- s. m. fari
fram kennsla fyrra bændur og bænda-
efni, pá verða haldnir fyrirlestrar um
jarðyrkju, um hirðing áburðarins, um
helztu einkenni á kúm og hestum, um
meðferð mjólkur, um búreikninga, gefin
form fyrir eiuföldu reikningshaldi og
mjólkurskýrsium. í sambandi við
pessa kennslu verða málfundir til að
ræða ýmilegt sem að búnaði lýtur.
Um pessa kennslu hafa pegar sótt 10
bændur.
Oss lýst mjög vel á pessa nýju
kennsluaðferð við Hólaskólann, er
sniðin mun eptir peirri,er nú er tíð-
kanleg við beztu pess háttar skóla í
Danmörku og hefir reynzt par svo
ágætlega; enda hiýtur hið lifandi orð
jafnan að verða áhrifameira en purr
bókleg kennsla og bóklestur. Svo lízt
oss mjög vel á hið nánara samband, er
skólakennslan á Hólum leitast nú við
að koma á milli skólans og bænda, er
hlýtur að hafa vekjandi og góð áhrif
á pá.
—.
Utlendar fréttir.
Danmörk, J>ar hafa „hinir 8“ lands-
pingismenn, með Frjis greifa í broddi
fylkingar, myndað nýjan flokk, er peir
kalla hinn „Erikonservative,“ hinn
óháða apturhaldsflokk, er fylgir hvorki
hægri eða vinstri mönnnm, og er pvx
lítt metinn af hinunx flokkunum.
Danir hugsa nú mikið ura, að koma
fótum undir hinar Yestindisku eyjar
peirra, og hafa pegar myndað tvö stór
félög í peim tilgangi: Annsð á að
koma á fót gufuskipaferðum milli
Danmerkur og eyjanna og er upp á 3
milljónir króna, en hitt: „Plantagesel-
skabet Dansk Vestindien“ er líka
upp á 3 mill. kr. og ætlar sér að
kaupa upp jafðir á eyjunum og rækta
pær upp miklu betur en verið hefir.
Fyrir hálfu ári síðan gjörðu eyja-
vinir út ofursta Rambusch til eyjanna
til pess að rannsaka pær og segja álit
sitt um hvað tiltækilegast væri að
gjöra peim til framfara. Rambusch
pessi er nú kominn aptur heim til
* í vetur hafa verið farnar tvær slíkar
ferðir, önnur^-’að Hofi í Hjaltadal, hin að
Hofsst0ðum í Skagafirðí, sem or eitthvert
hið mesta myndarheimili i 0llum Sagafirði,
par ha fa verið unnar miklar jarðarbætur.