Austri - 06.03.1903, Blaðsíða 2

tfR 9
A U S T S [
30
hvalrekarnir auðviti.ð,J o« |hverfa að
líkindum með öllu áður en|§langt um
liður, efjhv iladrápið Iverður ^ ekki'hept.
Erum'vór nú"færír'um|að missa penn-
anlfbjargræðisveg, semfmestur er _ og
heztur pegar|mest*á liggur, í hinum
verstu hafísár un? efastl nm% að
svojjsé. fiSkaðinn er að jminnsta ^kostj
auðsær, perar pvss er *gætt,*að ekkert
kemur i raóti. Ekki erum vér heldur
orðnir svo „civiliseraðir“, að^vér get-
um ekki etið hval, pega r annað hrest-
ur, er pið auðsætt af pví að með-
haldsmenn hiuna norsku hvalaveiða-
manna telja peim pað meðal annars
tíl kosta, að vér fáum hjá þeira hval-
kjöt fyrir litla borgun. Munu peir '
ætlast til, að matarást vor sé svo }
„billeg,“ að hún sé föl fyrir „hvalpjósir |
nokkurar"! j
Leggjumst allir á eitt. Málefnið
snertir oss alla. Hér e r um yfirvof- jj
andi háska að ræða, pví að hvölunum j
fækkar nú mjög árlega. Hér dugir
pví engin hálfvelgja eða hik. pegar
á pessu ári verður iöggj afarvaldið að
láta til sín faka, og gjöra pær ráð
stafanir, er pað getur heztar fundið
til að v e r j a 1 a n d i ð.
2. marz 1903.
Strand á Skeiðarársandi.
11 sólarhringa hrakningur.
í
3 mena de yja,
8 kala meira og mínna.
Mánudaginn 19. jan. síðastliðinr; «
strandaði hið J>ýzka botnvörpuskip
„Friederich Albert“ (60 smál. netto) ;
á Svínafellsfjöru á Skeiðarársandi kl. |
10 um kvpldið. Skipsmenn, er allir ,
voru í svefni, nema stýrimaður við ■
annan mann, vöknuðu við vondan
í
draum, og fangu með naumindum
bjargað sér upp á pilfarið, par sem jj
peir stóðu í háls í sjónum í nærklæð- j
um einum. Og pareð sjórinn látlaust
gekk yfir skipið, en ómögulegt að \
komast í land, björguðu peir sér upp j
í reiðann og bundu sig par, partilkl ,
2 um nóttina, að fjara var komin^ i
pá gátu peir bjargað sér ( land með
pví að vaða sjóinn í mitti á milli ó.
laga. Allir mennirnir, 12 að tölu,
björguðust í land, en ekki voru peir
vel á vegi staddir, flestir klæðlitlir
og matarlausir, staddir á eyðisandi,
margar mílur frá mannabyg gðum, um-
kringdir af jökulvptnum, gnæfandi jökl-
um og hrikalegum hamrafjöllum, og
pað sem verst var, allir nauða ókunn.
ugir og vissu ekki hvar byggðar var
að leita, nema hvað peir ætluðu hana
í vesturátt, pví par sáu peir ekki
jöklana eins nærri og í norðri og
austri.
Haginn eptir náðu peir með lífs-
hættu einhverju af fötum úr háseta
klefanum fram í skipinu; apturpartur-
inn var að mestu í sjó. En ekki fyr
en hinn 21. um miðjan dag náðu peir
i matvæli, mest skipsbrauð og srína-
feiti, og pó ekki nema lítið; pá fyrst
fengu peir nokkuð að eta. Af nokkr.
um tunnum, sem ráku á land af skip-
inu, bjuggu peir til skjólgarð, ef skjól-
garð skyldi kalla, og lágu paraðfara-
nótt hins 21., pá kveiktu peir eld af
braki, er rak úr skipinu, pví eldspítur
purrar höfðu einhverjir af peim.
Svo lögðu peir af stað að leita
byggða, og stefndu peir fyrst á Lóma-
gnúp eða nokkru framar; en er peir
komu vestarl. á sandinn, urðn Núps-
vötnin f* rir peim. lentu peir par i
sökkvandi bleytum og urðu að draga
hver annan par uppúr og pökkuðu
sínum sæ!a, a£ slerpa paðan með lífi. j
Héldu peir svo til skípsius aptur. |
þaðan gjörðu peir svo 3 atrennur til I
að komast vestur af sandiaum, fearnar |
en áður. í miðferðinni voru peir Icomn- >
ir út í mitt Hvalsýki (pað myndast 1
af Núpsvötnum, Hjúpá, Brunná, ?
Hverfisfljóti og fleiri ám), en pá varð '
fyrir peim svo djúput áll, að peir I
botnuðu ekki. J>eir voru alliv mittis- ;
votir og meira, pað var komið kvöld, '
og napur vestan vindur blés yfir hinn i
ömnrlega sand og beljandi vatnabreiðu. ;
þeir sáu pá ei anaað ráð vænna, en j
iáta fyrirberast um nóttina á sandin- ;
eyri peirri, ar peir pá voru staddir á,
og rifu pví upp með höndunum sand
í lélegan skjólgarð, sem peir lögðust '
undir, nema stýrimaður og prir aðrir,
fyrstí maskínumeistari og hásetar tveir, ;
peir lögðu á stað sömu leið, sem peir
höfðu komið, og ætluðu sér að brjót*
ast um nóttina aptur til strandsins, en
eptir að peir höfðu farið yfir einn
álinn, snéru hásetarnir aptur, hinir
héldu á fram. Um nóttina vaktj
skipstiórinn og vakti alla á hverjum
hálftíma og lét pá hreyfa sig, nema
einn peirra fékk hann ei vakið, var
hann og örendur um morgunínn. þegar
er dagaði lögðu peir upp frá pessum
ógistilega næturstað hina sómu leið til ;
strandsins aptar, en er peir voru
komnir nokkuð á leið, rákust peir á
maskínumeisjarann, hálfaauðan, liggji
andi í sýki einu (af peim eru rnörg
á sandinum og myndast af vatninu, er
sýast gegnum haun), drógu peir hann
uppúr á purt og reyndu að lífga hann,
en pað var árangurslaust, dó hann
par í höndum peirra.
þá er peir komu að strandinu, sáu
peir hvergi stýrimanninn, og hafa :
ekki séð bann síðan, og ekkert til
hans spurst; er hann efalaust dá-
inn.
Nú vorn. mennirnir gengnir úr i
skugga um, að peir mundu aldrei geta ;
vaðið yfir vötnin og pví tíndn peir j
alla fjalastuhba og renglur sem rekið
hafði úr skipinu og drógu pað alla í
leið út að Hvalsýki, sem er sjálf- <
sagt. á 4. rnílu veg-u; fóru nú fram |
undir sjó par sem pað var eyralaust |
og mjÓBt, og par bjó svo skipstjórinn |
til fleka til pess að flota peim yfir á, j
en pá vora allir skipverjar búnir svo j
að misssa allt prek, að hann fékk
engan til að leggja hönd á verkið
nema aðeins einn, hiuir lögðust fyrir
í sandinum og sögðu allt árangurslaust,
peir mundu aldrei lifandi komast af
pe8sum hræðilega sandi, enda voru pá
margir sjálfsagt orðnir meir og minna
kaldir. J>ó tókst skipstjóra að búa
til fleka, er bar 3 menn í einu,ferjaði
hann svo alla vfir (2 í einu), en var
meiri part dagsins að pví; kl. 6 um
kvöldið voru allir komnir yfir. Lögðu
peir pá enn á stað og gengu til kl.
9 um kvöldið. J>á fundu peir bátskrifli
sem peir lágu við um nótta. þá nótt
var mikið frost, og mun pá kalið hafa
stórum ágjöist. Um morganinn lögðu
peir enn á stað og gengu í tvc, tíma
par td peir komu til býggða, að Or-
ustustöðum á Brunasandi, föstudaginn
30. janúar. Yoru peir pá mjög illa til
reika, fæstii á stígvélum, en sumir
höfðu vafið segltuskurn um bera fæt-
urna og buudið snærum nm. Varpar
tekið á móti peim með opnum örmum
og peim bjúkrað eptir mætti.
Samstundis var sent til sýslumanns.
Brá hann pegar við og var sama dag
kovninn ásamt lækninum, er hann tók
með sér á leiðinni, að Orustustöðum,
par sem hann svo með lækni sá um
hjúkrun skipbrotsmanr.a og gjörði ráð- j
stafanir um nóttina til að flytja 5
hina sjúkustu á læknissetrið að Breiða-
bólsstað, en 4 bina hressustu til sín ,
að Kirkjubæjai klausf ri, paðan sem j
peir svo, eptir 2 sólarhringa hvild, •
héldu áleiðis suður með prem duglegum í
fylddarmönnum. ^
þessir fjórir voru allirnokkuð kaldir,
nema einn, sem var alveg óskemmdur,
og allir voru peir með bólgu og prota
í fótum, voru pví búia til sérstök,
afarstór ístöð fyrir pá, svo bægt væri
að dúða fæturna eptir pörfum.
Af hinum 5, sem liggja á Breiða'
bólstað, eru 2 lítið kaldir, pó svo, að
taka verður af peim a.llar tærnar á
Oðrum fæti, 1 sem missir að líkindum
nokkuð meir en báðar tærnar á báðum
fótum, 4. annan fótinn og 5. báða
fætur. 2 himr 'síðast töldu vorufiutt-
ir frá Orustustöðnm að Breiðabólstuð
í járnrúmum á sleðum.
Svo fljótt, sem hægt var að! koma
pví við, var maður sendur austur að
Borgum í Nesjum eptir þorgrími
iækni, og er hans nú, er petta er
skrifað, von á hverri stundu, til pess
að taka limi pá, sem nauðsyn er á,
af hinum sjúku, ásamt héraðslækDÍ okk-
ar Bjarna Jenssyni.
þegar skipbrotsmennirnir komu að
Orustustoðum áttu peir sem svaraði
einni máltíð eptir af skipsbrauði og
höfðu pá í fleiri daga sparað við sig
fæði. Af pessum 11 nóttum, sem
peir lágu úti á Skeiðarársandi voru
peir einar 3 við strandið í skjöli við
tunnurnar, eina nóttina í skipsreiðan-
nm á nærklæðunum, en hmar iágu peir
ýmist á ísum eða saudinum eða í hlé
við sandhóla, nema síðustu nóttina,
sem peir lágu undir og við báts-
skriflið.
Ógæfan var ókunnugleiki peirra á
landinu; peir höí'ðu enga hugmynd um
að byggð væri undir Oræfajökli (0ræfin)i
héldu par tómar auðnir,en pangað var
lang skemmst og hægast að komast.
því fór sem fór, og guðs mildi, að
nokkur skyldi komast lífs af.
Búið er tvívegis að gjpra út menn
til pess að leita að likum peirra skip-
verja, er fórust á sandmum, en pau
hafa e;gi fundizt enn.
Skipið er að mestu leyti sokkið án
pess nokkuð hafi úr pví náðst.
Pre8tsbakka 13. febrúar 1903.
Magnús Bjarnarson.
til peirra manna, sem bjóða sig fram
til pings næsta vor. Fundinn söttu
um 100 menn, par af 20—30 kjósendur
til alpingis.
Fundarstjóri var kosinn síra Björn
þorláksson, Dvergasteim, og skrifari
Arni Jóhannsson.
Eptir all-itarlegar umræður voru
sampykktar svo hljóðaDdi
fundarályktanir:
Fundurinn telnr bindindismálið meðal
belztu og pýðinsr armöstu velferðamála
pjóðarinnar, og leggur pað til, að kraf-
izt verði &*■' peim mönnum, er kosnir
verða til alpmgis fyrir kjörtímabil pað
er í hönd fer, að peir heiti pví máli
eindregnu fylgi sínu.
Sérstaklega skoiar íunaurinn á vænt-
anlega pingmenn pessa kjördæmis:
í. Að peir Iramfylgi pví eptir megni,
að pegar á næsta pingi verði lög-
leitt algjört bann gegn sclu áfengis
til drykkjar, og siðar bann gegn
aðflutningi áfengis, pegar pað er
komið í ljós, oð mikill meirihluti
pjóðarinuar er með pví. — Tillagan
sampykkt pví nær í einu hljóði.
2. Að settar verði strangar reglur fyrir
meðhöndlun áfengis á lyfjabúðum.
pannig að lyfsalar geti ekki selt
áfengi eius óhindrað og átt hefir
sér stað, og sérstaklega aðeigi megi
selja «áfengi eptir sömu læknisíor--
sk’ift optar ea einusinni, nema að
ný áteiknun læknis sé lengin, og
ennfi emur að læknar megi ekki láta
af hendi slíkar forskriftir nema í
sjúkdómstilfellum, par sem áfengi á
við sem læknislyf. — Tillagan var
sampykkt með öllum porra atkvæða.
3. Hvort heidur sem lögleitt verður
sölubann eða aðflutningsbann, að
pað pá verði látið ná til skipa á
höfnum landsins, og, að svo mildu
leyti sem unnt, er, einnig til skipa
utan hafna. — Sampykkt pví nær í
einu hljóði.
4. Verði hvorki á komið sölubanni né
aðflutnirgsbanni, pá leyfir fundurinn
sér að skora á væntanlega ping-
menn, að beitast fyrir pví, að skip
sem íerðast hór við land, megi ekki
selja áfensi á höfnura, cema pau
leysi sérstakt leyfi til pess. — Sam-
pykkt raeð samhljóða atkvæðum.
5. Sampykkt að fela fundarboðanda að
senda. frambjóðendum tii pings
fundargjörð pessa með áskorun í'rá
fundiaum uh að framt'ylgja pví, sem
par er farið fram á.
Fundi slitið.
Björn Þorláksson. Árni Jóhannsson.
TJmræðufundur
um
bindindismál.
Snnnudaginn 1. marz 1903 var fundur
haldinn í húsi Bindindisfélags Seyðis-
fjarðar á Fjarðaröldu, samkvæmt
íundarboði birtu í 6. og 7. tbl. Bjarka
p. á., til pess að ræða um pað, hverjar
krötur í bindindismálinu eigi að gjöra
Faxaflöa-isliúsfélagið
hélt ársfund sinn 20 jan. s. 1. Hafði
félagið grætt síðastliðið ár, að öllum
kostnaði frádregnum. uin 3,000 kr. A
árinu hafðx félagið baft rúml. 3300 kr.
ágóða af kjöti, (selt yfir 50 pús. pd.)
liðlega 1200 kr. ágóða á síld,
400 kr. á ýsu og porski, 200 kr. á
laxi og silungi, og líkt af heilafiski,
ennfremur rúml. 3,000 kr. ágóða fvrir
frystingu og geimslu á síld, matvælum
og smjöri, og yfir 2000 kr. ágóða á
ís.
Stofnandi félags pessa og formaður
pess er hr. T r y g g v i &unnars-
s o n bankastjóri; mun vöxtur og við-
gangur félagsius mest og bezt að
pakka hinni ópreytandi starfsemi og
preki Tryggva, hyggindum hans og
tramsýni.
Umsjónarmaður íshússins er herra
Jóhannes Norðdal; er óhætt
að fullyrða, að hann leysir panu starfa
sinn af hendi með einstökum rlugn-
aði, hagsýni, lipurð og samvizkusemi.
44 námsmeyjar,
eru í vetur í kvennaskólanum á
Blönduós,