Austri - 05.10.1903, Blaðsíða 1

Kamurui 31!tolað ámanuði
12 arkir minnst til nœsta
nýárs,kostar hér á landi
aðeins 3 kr., ertcndis 4 k
3ialddagi 1. júlí.
Upps'ágn skrideg bundin vt
árumot. Ouild nema komm
sS til ritstj. fyrir 1. októ-
ber. Innl. augl. 10 aura
línan,eða 70 a. hver þuml.
dálks og hálfu dýrara á 1
síðu.
Xm. Ar.
Seyðisflrði 5. oktdber 1908.
NE. 33
A u s t r i.
Austri stækkaði fyrstur íslenzkra blaða format sitt án þess að hækka
verð, sem mörg bleð bafa tekið eptir honum.
Austri er pað eina íslenzka blað, er fjölgað hefir tölublöðum vegna
auglýsinga án pess að hækka um einn eyri verð blaðsins.
AustrÍ flytur lang fljótast og lang greinilegastar útlendar fréttir.
Austri hefir barizt í fremstu fylkingu fyrir Heimastjórn peirri, er
nú er pegar fengin.
Austri er Jærisveinn Jðns Sigurðssonar.
Austri heldur fram í fyrsta flokki, menntamálnm, atvinnumálum til
lands og sjávar, verzlunarumbótum, samgöngum og vega-
bótum.
Austra skrifa vitrustu, menntuðustu og frjálslyndustu menn landsins.
Austr i befir hinar lang skemmtilegustu og siðferðislegustu neðan-
málssögur.
Austri gefur nýjum kaupendum mestan og bezían kaupbæti, og peim,
sem borga blaðið tímanlega á árinu.
Aust r i gjörir kaupeudunum lang hægast fyrir með borgun biaðsins.
Aust ri er par settur, er mest er pörf á pjóðrælmu og einörðu
blaði.
Austri er pað eina blað, er prifizt hefir á Austurlandi til langframa.
íslendingar! kaupið ]m Austra, og borgið liann skilvislega,
Til kaupenda
Austra.
Allir peir af kaupendum Austra,
er ekki hafa borgað oss pennan ár-
gang blaðsins, eru vinsamlega beðnir
um að borga hann nú i haustkaup-
tíðinni.
Bn einkum eru peir, sem ekki hafa
borgað Austra fyrir fleiri eða færri
undanfarin ár, beðnir að láta borg-
unina á blaðinu eigi dragast lengur.
Yirðingarfyllst
Skapti Jósepsson.
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisfirði
er opið á laugardögum frá kl. 2—3
e. m.
GOoc/yp ^ooc/T^c/yxooc^yxooc/y
Fjörutíu ára ríkisstj órnar
jubilæum Kristjáns konungsIX.
—o---
pann 15. nóvember 1863 — fyrir
fjörutíu árum síðan, kom Kristján
konungur IX, til rikis eptir dauða
Friðriks konungs YII., undir hinum
örðugustu og hættulegustu kringum-
stæðum, par sem svo mátti heita sem
hann, ásamt rikinu, erf'ði hið óhjá-
kvæmilega stríð við tvö stórveldi, er
hlaut að fara einsog pað fór, er eng-
in hinna stórveldanna, sem ásamt ráns-
mönnunum, Prússum og Austurríkis-
mönnum, böfðu svarið við heilaga
prenning að vernda ein:ngu hins
• danska ríkis við samninginn i Lnnd-
úcum — höfðu drengskap til pess að
standa við orð sín, er á átti að
herða.
En prátt fyrir pað að Danmerkur-
ríki missti nær priðjung Jands við
friðar samninginn í Wienarborg, pá
hafa hin liðnu fjörutíu ríkisstjórnaxár
Kristjáns konungs IX. blessast landi
og lýö svo furðanlega, að uppgangur
Danmerkur hefir í flestum greinum
aldrei verið jafnmikill.
Hin danska pjóð hefir í mennta-
legu tilliti tekið öll í heild sinni svo
stórstígnm framförum á skömmum
t:raa, að varla eru dæmi til annars
eins hjá öðrum pjóðum, enda eru
Danir nú almennt viðurkenndir sem
einhver menntaðasta pjóð heimsins.
Má í pesssu sambandi benda á lýð-
háskólana, og pað, að bið frjálslynda
vinstrimannaráðaneyti gat tekið „ó-
lærðan“ bónda utan af Sjálandi, Ola
Hansen, fyrir ráðgjafa, sem stendur
svo ágætlega í stöðu sinni, að hægri-
mannablöðín fá ekkert út á hann sett
sem ráðgj&fa, og má pó sannast segja,
að pau sitja sig ekki úr færi með
aðfinningarnar, ef pau sjá sér pað
fært.
Sama er að segja um Dani í efna-
legu tilliti á rikisárnm Kristjáns
konungs, að uppgangur pjóðarinuar
hefir aldrei verið meiri. Landbúnaður
Dana er almennt viðurkenndur að
vera einhver beztur í heimi og verzl-
un peirra og siglingar hafa stórum
auk’zt ðustu fjörutíu árin.
Að öllum pessum stórstígu, . and-
legu sem efnalegu framförum pjóðar-
innar, hefir Kristján konungur IX. og
ættmenn hans stutt á margvíslegan
hátt, er vel má færa fullar sönnur
fyrir, en hér í pessari stuttu hlaða*-
grein yrði oflangt mál.
Hvað ríkisstjórn Kristjáns konungs
viðvíkur viljum vér hér aðeins drepa
á hvílíkt ómetanlegt gagn konungur
vann pjóð sinni með persónulega af
aptra pví, að Danir færu í stríð við
J>jóðverja með Frökkum, sem nú er
sögulega sannað (íjá Austra 30. tbh
p. á.
En einhver heillaríkust og aðdáan-
Jegustpersónuleg stjórnarathöfn Kristj-
áns konungs IX. er og verður sú, er
konungur í nárri elli, pá yfir áttrætt,
lætur pað að vilja pjóðarinnar að
skipta alveg um stjórnarstefnu og
taka sér frjálslynt ráðaneyti, prátt
fynr hiu áköfustu mótmæli allra apt-
urhaldsmanna, er pá höfðu völdin;
sýnir pað svo glúgglega sjálfstæði kon-
ungs og viturleik.
pað er pví svo eðlilegt, að hin
danska pjóð elski nú og virði Krjstj-
án konung IX. að verðugleikum, svn
mjög sem konungur hefir stutt að
framförum pjóðarinnar og pvílíka frægð
og sóma sem konungur hefir gjört
sinni pjóð með hinu aðdáanlega hjú-
skapar og heimiiislífi sínu og göfugu
mægðum við hina voldugustu pjóðT
höfðingja.
J>að fer pví að líkindum, að hin
danska pjóð býst nú við að haída
fjorutfu ára ríkisstjórnar júbilæum
kommgs víðsvegar um Jand allt með
hinni mestu dýrð og viðhöfn, pó mest
kveði sjálfsagt að hátíðahaldinu í höf-
uðstað ríkisins, Kaupmannahöfn, par
sem flestir ættmenn konungs og meg-
inið af pjóðhöfðiugjum Norðurálfunnar
verða pá saman komnir til pess að
færa Ki-istjáni konungi IX.heillaóskir
sínar.
En hvað gjörum vér Islendingar?
Yér, sem konungur vor kallar jafnan I
viðræðum „mine kjære Islændere".
Ekki vantar pað, að vor góði kon*
ungur hafi stórvel til vor gjört. J>að
mun söguiegur sannleiki, að vér ís-
lendingar eigum vorum góða konungi
persónulega pað mjög mikið að
pakka, að vér fengum stjórnarskrána
1874 og hana nú endurbætta, pví svo
sagði oss Jón Sigurðsson, að persónu-
lega væri Ivristján konungur mjög
hlynntur pvi, að vér fengjum stjórn-
frelsi, og konungur var alltaf Jóni
persónulega pýður og velviljaður,prátt
fyrir sameinaðan undirróður páverandi
danskra hlaða. Og pað er víst, að
konungur stúddi pað persónulega eptir
mætti að hann gæti fært oss Islend-
ingnm sem viðunanlegasta stjórnarskrá
1 púsund ára afmælisgjöf, einsog pað
er auðséð á hoðskap konungs til al~
pingi, hin síðustu árin, að pað er
konungi áhugmál, að geta skilið við
„sine kjærc Islændere" vel ánægða
með stjórnarskráua.
Flestum íslendingum mun kunnugt
ura, hve Ijúfmannlega og pjóðlega k)n-
ungur vor kom fram á púsund ára
pjóðhátíðinni og hv9 hjálpsamur og
hjartsgóður hann hefir reynzt oss og
jafnvel öll konungsættiu i hágindum
landsins. En par hafa bezta menn
Dana farið á eptir, er koaungur og
ættmenn hans hpfðu á undan gengið.
Og pað er enginn efi á pví, að sú
virðing og velvild, er vor góði iltonungur
hefir jafnan sýnt iaudi voru og pj íð,
á stórmikinn pátt i peim bróður- og
velvildarhug, er Danir hafa sýnt oss
íslendingum á seinni árum og sem
hefir mikla og heillaríka framtið í
sér fólgna bæði fyrir oss tslendinga og
Dani. Má pað vera gleóileg tilhugsun
fyrir vorn góða konnng að hafa tieyst
svo vel bræðralag sampegnanna.
J>að hefir pví máske enginn hluti
Danmerkurríkis meiri ástæðu til að
fagna sem bezt fjörutíu ríkisára
jubilæo Kristjáns koaungs IX., en
einmitt Islaud.
Hver bær og hvert hérað í Dan-.
mörku mun að sjálfsögðu láta sendi-
nefndir færa kouungi heíllaóskir á
pessari fagnaðarhátíð.
„Tómlátur er hann enn, mörlandinn",
sögðu Norðmenn í skopi forðum um
oss íslendinga. Og pað lítur út fyrir,
að petta fari enn eigi 3vo fjarri sanni,
par sem alpingi finnur enga ástæðu
til að senda kjnungi ávarp, og
ekkert annað íslenzkt blað hreyfir, oss
vitanlega, málinu. Nú er pó pví meiri
ástæða til að færa konungi heíllaóskir
vorar og pakklæti, er hann einmittum
pað leyti (15. nóvbr.) mun staðfesta
hina nýiu stiórnarskrá vora og til-
nefna hinn fyrsta ráðgiafa Islands,
Oss er pví lífsnauðsynlegt að sýna
út á við sjálfstæði pjóðernis vors og
láta vora menn ganga fyrir kouung á
hátíðahaldinu. „Yandi fylgir vegsemd
hverri,“ og vér verðum að sýna pað í
verkinu, að vér viljura láta álíta oss
sem sjálfstæða pjóð. Efoss láist pað;
pá er hætt við að sampegnum vorum
og öðrum gleymist sjálfstæði vort, en
á pví er pó byggt frelsi vort og pjóð~
réttindi, og pví má oss ómögulega
gleymast að halda sérstöðu vom á
lopti, og allra sízt við svona hátíðlegt
tækifæri, sem allt hið danska ríki
mun taka innilegan pátt í.
Oss furðar stðrlega á pvi að al-
pingi gekk alveg pegjandi fram hjá
pessu væntanlega allsherjar hátíða-
haldi hins danska ríkis, pann 15. nóv.
n. k., er Kristján konungur IX.
heldur hátíðlegt fjörutíu ára ríkis-
stjórnar júbilæum sitt. Yér álítum
að alpingi hefði átt að tilnefna ein-
hverja alpingismenn til að flytja pá
konungi heillaóskir pingsins og pjóð-
s innar, pví fremur sem hvorr j