Austri - 22.09.1906, Blaðsíða 2

NR. 33
A U S T R I
124
og smátt, að ekki er eim mikíð út.
lansamennsku varið sem margur hyggur
pegar á allt er litið. Og það muudj
áreiðanlegast meðal v*ið pessu meim(
sem bóndinn og jorðin liður við petta
lausamennskufargan, pví sveitabónd-
anum er miklu hagfeldara fólk í árs-
vist, um það efast enginn, svo mikið
pó sem heimilið út krefur eptir stœrð
pess.
Svo eru pað skemmtanirnar við
sjávarsíðuna, einkum í kaupstaðaþorp-
inu, sem unga fólkið vitnar í; og er
inikið satt í pví, að hóílegar skemmt-
anir fjörga menn og örfa til dáða, og
eru að ýmsu leyti uauðsynlegar( og
purfa ekki sð skaða neitt verk pau
sem hverjum ber að vinna. En pe^sar
skemrutanir eru nú víst nokkuð farnar
að dreifast út og upp ura syeitirnar,
og pað er víst örðugra að koma ýmsu
öðru á stofn en peim, par sem pær
eru ekkit eða bæta upp á pær. Svo
að pað, að pær séu ekki til og geti
ekki verið til parf ekki að fæla
fólk frá sveitinni.
Aðal meinið| að fólkið vantar upp
til sveita,til nanðsynlegrar vinnu heim-
ilanna eptir pví sem jarðirnar útkrefja,
er ekki pað að kaupgjald pað sem nú
tíðkast par, sé of hátt. Duglegur
vinnumaður vinnur fyrir pví, og pó
einkum dugleg vinnukona fyrir sinu
kaupi. Henni hefir opt verið og er
enn, ósanngjarnlega borgað í saman-
burði við vinoumeun. En pað er ekki
gott samræmi í kaupgjalainu. Lélegur
vinnumaður og léleg vmnukona á ekki
með sanni eins raikið kaup, sem dug-
leg vinnubjú. Hvorirtveggja málsað-
ilar, bóndi og vinnubjú, eiga að 'oreyta
rétt hvor við annan, En nú byrjar
tuttugasta öldin pannig, að bændur
neyðast til að. bjóða lélegum hjúum
eins hátt kaup sem hinum duglegrif
opt og einatt, á petta sér einuig stað
fyrir utgjprðarmanninum við sjóiun.
Útgjörðarmennirnir æctu nú ekki að
draga pað lengur að bindast peim fé-
lagsskap sem stöðugur væri, og sam-
tökum, að ákveða kaupgjald í hófi,
(pví peim sýnist og einnig voði opt og
einatt búínn af pessu háa kaupgjaldi,
sem nú orðið tíðkast bjá peim og marg-
an skaðar pað um marga tugi króna),
en pó breyta sanngjarnlega við vinnu-
piggendur. f>að er mannúðlegt að
hvorir liti á annars velferð, en pað
er ósanngirni og slæmur hugsunarhátt-
ur að ípyngja vinnuveiíendum um of.
Ofstækisfullt óhóf í hverju sem er>
er ætíð bölvcn. og leiðir eitt og annað
illt af sér fyr eða síðar. Vinnnpiggj-
endur raundu ekki vilja láta gjöra sér
pað ef peir pyrftu á vinnulýð að halda’
I>ing og stjórn getur víst lítil áhri
haft á að takmarka sanngjarnt kaup-
gjald, um pað verða vinnuveitendur að
koma sér saman. En ping og stjórn
ætti að geta bætt eitthvað úr fólks-
fæðinni til atvinnuvega landáins, sem
hefir lítið orðið úr ennpá, pó um hafi
verið rætt á pingi, og styrkur lítill
tillagður að koma pví í framkværad;
pví pað er deginum ijósara, að í raun
réttri er hér of fátt fólk til að reka
með krapti aðalatvinnuvegina tvo: land-
búnað og sjávarútveg. J>að dugar eigj
að draga petta á langion, pörfin kallar
hart á eptir pví, pví meira að segja
eykst porfin alltaf á meiri vinnukrapti.
Kröfur tímans harðna með pað sem
annað, pareð menn hafa víst almennt
nú orðið meiri áhuga á að reka pessa
tvo atvinnuvegi með meiri krapti eu
áður var.
Lausamenn viðurkenna pað opt og
einatt, að þeir hafi ekkert betra uppúr
lausamennskanni, pegar öllu er á botn-
inn hvolft, heldur en vera í ársvist, og
petta er hka satt. £>ær fara fljótt
krónurnar, pó séu 200—SOO.pegar ailt
á að kaupa fyrir pær, sem maður fær
i uppbót við kaupfð hjá sveitabónd-
anum. t. d.: klæði, skæði o. fl. sem
allt kostar mikið í búðunum. Síðan
að vinnufólksstraamurinn varð svonamik
ill að sjávarsíðunni.og tómthúsinbyggð-
ust, hafa sveitarpyngslin tekið stærstu
skrefin áfram, en ekki aptur á bak.
Kemur pað af pvít að við sjóinn byrj —
ar fjpldi af íölki að búa, með báðar
hendur tómar, allt út í bláinn, allt
upp á von og óvon um atvinmi (dag-
launavinnu) í kaupstöðum og ura sjáv-
arafla, og paðan stafa sveitarpyngslÍD
mest, sem er engin furða. J>aí er
lítið 200—300 kr. til að fæða heim-
ih sitt á, enda pó lítið sé, en marg'r
eru pað sem pykjast góðir ef peír
innvinna sér 300 kr. yfir sumarið.
Sumir pó minna. IJm vmuu yfir vetur-
inn, er ekki að ræða að mun, pvj
miður, og pað pyrfti að lagast.
En petta er öðruvísi lagað npp til
sveita. |>ar S0*13' nienn ekki tekið að
sér jarðir tíl að búa át nema að byrja
með stofn tpluverðan; og pví verður
til sveita að jafnaði miklu betri, viss-
ari og jafnari afkoma. Og lausa-
mennirnir ættu að renna huganum tij
pess,að pað er óskemmtilegt fyrir bænd-
ur, að purfa að hætta við göðar jarðír
og seljs gripi sína, ea flytja síðun að
sjónum og í kaupstaðica í „sukk“ og
„svakk“ frá hinu rólega og friðsæla
sveitarlífi.
J>að er leitt, já meira en leiðinlegt
að aararnir skulu fara um of inn um
búðardyrnar meðan tími er til að
spara pá, en pað sem í stað peirra
kemur út um búðardjrn&r er
dýrt og hverfullt. Allir vilja óefað
komast sem bezt af í efnalegu tilliti.
J>á eiga menn líka að taka gæsina
pegar hún gefstt og sleppa henni ekki,
og taka pau dæmi til að breyta eptir,
sem leiða til pes3 að búa sig bezt
undir pað, er byrja á búskapinn, p. e.
safna til peirra árat til að geta betur
tekið móti boðum og áfpllum sem bú-
skap opt og einatt fylgja, en ekki láta
allt reka á reiðanum, upp á von og
óvon, par til í óefni er komið, —
spara eyrirmn, pá kemur krónan, o.
s. frv. pað er seint að hugsa um
pað sem annað, pegar á parf að taka,
og ekki er til. Hugsið um petta
hræður góðir og pað er vonin að pið
farið til pess, og áttið ykkur á pví.
Rannsakið vel hvort laúsaraenDskan
er svo holl sem pið hyggið í fyrstu,
pegar vel er skoðað, lítið á fjárhags-
hliðina, en ekki sem annað leikfang
og gamau, berið saman grandgæfilega,
hvort eíginlega pá allt er tekið til
greina, að í henni felist meira frels
en að vera í ársvist hjá göðum bæud-
um, og hugsið til pess að pið getið
hjálpað hændunum til að vera góðir
og gildir bændur.
Leikið ykkur í hófi, ungu menn, við-
brígðin verða peas minni, er árin líða.
Menntið ykkur í allri góðri og gagn-
legri mennt, pað getur euginu lastað.
Yerið sanngjarnir við bændurna, pá
getið pig vænzt hins sama pegar píð
verðið bændur1 Yinnið með reglu:
vetur, suraar, vor og haust, og spariðt
pá mun ykkur vegna vel.
G. S.
Mannalát,
Hallgrímur M e 1 s t e d larids-
bókavörður varð bráðkvaddur í Reykja.
vík 8. p. m., 53 ára gamall.
Frú Rakel J o h n s e r.t ekkja
Asgríms Johnsens verzlunarmanns,and-
aðist nú í vikunni á siúkrahúsiau á
Akureyri eptír laugvarandi sjúkdóm,
25 ára að aldri.
Skipstrand.
Seglskipið „Emanuel“ strandaði á
Sauðárkróki í ofsaveðrinu 13. p ro,
Skipið var með kolafarm tíl Gránu-
íélagsins par.
BráðkYÖdd
varð unglingsstúlka í Borgarfirði s.
l. sunr.udag: Guðný Arnadóttir Steins-
sonar sýslunefndarmanns, 14 ára göm-
ul.
Slys.
Bát hvoldi á Steingrímsfirði 1. p#
m. með 5 mönnnm á, er aliir drukkn-
uðu.
Látinn
er J>orst’einn bóndi Magnússoa á Húsa-
felli í Borgarfjarðarsýslu, faðir síra
Magnúsar á Selárdal.
Veitt prestakall
Möðruvallaprestakall er veitt 18,
p.m. sh*a Jóni forsteinssyni á Skeggja-
stgðum. Kosning varð par ólögmæt
og veitti pví landsstjórnin brauðið.
„Yalurinn“
heitir nýtt blað sem byrjað er að
koma út á Isafirði. Ritstjóri pess er
Jöufts Guðlögsson skáld. Eylgir blað-
li landvarnarstefnunni.
Heyskaðar
miklir urðu víða á Norðurlandi i
ofreðrinu 13. p. m. sérstaklega í Mý-
vatnssveit.
Bœjarbrnni.
pann 13. p. m. brann bærinn Hleið-
argaiður í Eiðapinghá, Kviknaði út
frá eldavél í baðstofunni. Varð eld-
urinn brátt svo magnaður, að eigi
rarð við neitt ráðið og brunnu pll
bæjarhús til grunna og var nær engu
bjargað af innanstokksmunum. Hey-
hlaða sem var áföst við bæjarhúsin,
lirann og ásamt 50—60 hestum af
tpðu er í henni vorn. Böndiim í
Hieiðargarði, Einar Guttormsson,hefir
pví beðið hór meira eignatjón en hann
er fær um að bera, par sem hann er
efnalítill ómagamaður; væri pví vel ef
góðir menn réttu honum bjálparhönd,
hver eptir efnum og ástæðom.
Skip.
„I n g i k o n g u r“ kom frá útlönd-
um 16. p. m, Earpegjar: frúrnar
Anna Stephensen og Guðmundsson
frá Akureyri. Héðan fór Trolle kapt-
einn til Akureyrar.
„Y e s t a“ kom 18. p. m. frá útl.
Margir farpepjar með, par á _ meðal
fröken Kristín Arasen, nokkrir Islend-
ingar frá Ameriku o. fl.
Héðan íór með skipinu Helgi
kennari Yaltýsson ásamt íamilíu al-
fluttur til Reýkjavíkur, Jón porláks-
son, verjtfræðingurj cand, thed. Lárus
Sigurjónsson, Sigfús Svejnbjarnarson
f«teignarsali, svo og íjöl®Laf sunn-
lonzku kaupafólki. Igp
„Perw?e“ frá útl. 2Í. p. m
Á
Eór héðan samdæúurs með vörur til
Boríiarfjarðar og Oshafnar.
„E g i 11“ í dag með kol frá Engl.
„C e r e s“ koiu i dag
Nýjar bæbur:
„Ingvi konungur“, „Ódauðleiki
mannsius“, „Soraargjöf*1 II., „Eanney“
II., ,.Tvíótyrnið“, „Yorhlóm“ o. m.
fl.
Pétur Jöhannsson
Búðareyri.
Yerzlunarhúsjð
Engelhardt & Lohse
í Kaupmannahefn
óskar eptir dugandi verzlunarerinds-
reka á Islandi aem ferðast getur
kringum landið með sýoishorn af
vefnaðarvörum peijn er felagið hefir
á boðstólum.
Urasóknir sendist sem fyrst annað-
hvort tii nefuds vei zlunarhúss eða til
kaupm.
MATTH. SIGURÐSSONAR
á Ssyðisfirði
Ný vim’zIuii
á Vestdalseyri.
Undirritaður hefir sett á stofn
verzlun á Yestdalseyri í hinu
svokallaða Ármannshúsi. Hefi
eg þar á boðstólum alls lags
vörur matvöru og kramvöru.
Lítið inn til mín nú 1 haust-
kauptiðinni og reynið hvort eg
býð eigi fullt svo góð verzb*
uaarkjör og aðrir kaupmenn
hér.
Yestdalsevri 15. sept. 1906.
Einar Helgason.
Brunaábyrgðarfél agið
„Nye Danske
,Br andforsikrings-S elskab
Stormgade 2 Kjöbenhavn,
Stofnað 1764.
(Aktiekapital 4oooooo og
íieservefond 800000)
tokur að sér brunaábyrgð á
husum, bæjum ,gripumL verzl-
unarvörum innanhúsmunum o.fl.
fyrir fastákveðna litla borgun
(Præmie) án þess að reikna
nokkra borgun fyrir bruna-
ábyrgðarskjöl (Poiice) eða stimp-
ilgjald.
Menn snúi sér til umboðs-
manns félagsins á Seyðisfirði.
St. Th. Jónsson.
Alía
Margarine
er aðeins ósvikið
uieð
þessu vörumerki.
U tgefendur:
eifingjar
cand; phil. wkapta josepssonar.
Abyrgðaan.: Þorst, J. G. Skaptasoa
Prentsm. Austra.