Austri - 04.10.1910, Blaðsíða 1

Blaðið ktmir ftt °—1 rn«-
nm á minuli kvjijum, 4«.
srár miunst til sæst* nýári
B sði' kostar um ánð h r á
Ie n i aSein'i 3 k'‘6rurl e lendis
4 k-ónur Gjalddagi L júlí hé •
á landi, erlendis borgist b aðið
fy irfram.
Opps0gn skriflej;, bundinvið
ftramót, ógild nen a komin sé til
ritstjórans fyrir 1. október og
kaupandi sé Bkuldlaus fyr’r
blaðið. Innlendar auglýsingar
ein króna hver þumlungui
dálks, og þriðjungi dýr-
ara á f/rstu siðu.
XX. Ar.
Seyðisflrði 4. október 1910.
NR. 34
Tvær nýlegar
blaðagreinir.
I. Nýir skattar.
(Skattamálafrumvarpið.)
fað er vert að veita því eptirtekt,
sem hr. Magnús Friðriksson að Stað-
arfeili hefir skrifað (ísaf. p. á. 50. tbl.
3. ág.) um skattamálafrumvarpið, og
er pað satt sem hann segir, að minna
en skyldi er fundið að mörgum lögum,
meðan pau eru í smíðum, en meira þá
er pau eru komin í gildi. ?að er pð
villandi, er orð hans virðast lúta að
pví, að almenningur hafi eigi látið uppi
neinar óskir um annað skipulag á
harnafræðslumálum, en pað, sem vér
eigum nú við að búa. Eins og tekið
hefir verið fram í pessu hlaði, og sömu-
leiðis á alpingi síðast, létu bæði ílest-
ar sýslunefnd r og héraðsfundir pað á-
lit uppi, að leið sú í fræðslumálum, er
efri deild 1905 hafði baldið fram, væri
heppilegri en stefna neðri deildar og
stjórnarinnar, en petta tók alpÍDgi 1907
eigi tilhlýðilega til greina.') Hinu er
varla hægt að húast við, að heil r.ý
frumvörp eða breytingartillegar við
margar einstakar greinir stórra laga-
hálka komi fram á fundum, sem hafa
yfirleitt mjðg stuttan tíma til umráða.
En hvað sera pessu líður, pá ætti
almenningur nú ekki að láta skatta-
málafrumvarpið liggja í pagnargildi, og
vil eg með pessum línum vekjaathygli
á nokkrum atriðum í grein hr. M. Fr.,
er mér finnst sjálfsagt að sem flestir
athugi. Fyrst er pað, að heppilegra
muni að breyta ekki allri
skattalpggjöf landsins í
e i n u, heldur taka hana fyrir í
sraærri köflum og haldasvo
áfram smámsama n)2. Annað
er pað, að eigi mun vel ráðið, að taka
fasteignarskattinn (réttu nafci
afnotaskattinn) af oðrum (fasteignar-*
1) sbr. Alþtíð. 1909 A- 477 bls-: „Meiri
hluti þingsras 1907 virti þetta að vettugi
og samþykkti lögin 1 þabri mynd, er þjóðin
hsfði síður kosiði" B Jl. 1139 „pað er á
röki m byggt að þingið 1907 hafi ekki eins
og æskilogt hefði venð, tokið þjóðarTÍIjann
til greina' (o. í barnafrtoðslutaáliau),
2) Sbr. t Udgur Jóns Ó’afsso.ar („Rvk,''
þ á. 26. tbb 20 á„.) um aðferð við stjóru-
arskrárbrsytingar, sem margt virðist mæla
me\
eigendum) en peim, sem hann hvílir
á í raun réttri (leiguliðum.) Fram-
kvæmd innheimtunnar ætti ekki að
gjora ógreiðari en nauðsyn ber til.
friðja og athugaverðasta atriðið erum
eignarskattinn, sem hpf. hygg-
ur nauni valda: 1. undandrætti á dauð-
um naunum, 2. apturför í húsabótum
til sveita, 3. ógestrisni o. m. 11. Sýn-
ir hann fram á pað með góðum rökum,
að skattur pessi hljóti að verða mjög
öhagtsekur og ósanngjarn, engin
heilbrú muniverða ívirð-
ingumpeim, er frumvarpið
gjörir ráð fyrir, ogfram-
faraviðleitni í húsabótum
tilsveita mundí stöðvast,
©n «aan fara að grafa sjálfa sig og
skspnur sínar inn í hóla og bæðir, og
rífa npp jörðina í pök á hey og húj
og yfirleitt reyna að eiga sem fæsta
vorJmæta en jafnframt ó-
aríberandi hluti1) Enn fremur
bendir bpf. á panu mikla kostnað,
sem landssjóður hlyti að hafa af pll-
um skatta*afndunum, og hjggur, að
sá kostnajur mundi gloypa */g af
eigaarikatánum. Telur haun jafnrel
heppilegra að leggja toll á áluavöru
og itkndan óparfa, og setja tollgæzlu,
er falÁB yrði mennum, er heiðu tíma
til beaiar (gjörðu sér hana að atriunu)
en ekki hændum, sam helzt mega aU
drei af heimastjórn »'nni líta, ef húa
á að fara 1 lagi.
Síðait vekur höf máls á peirri
„undarlegu hreyfingu“, að vilja loja
cmhætUsmenn við scm mestar inn-
heimtur og koma peim á bændur, og
heldur pví fram. að sýslumenn ættu
ekki einungis að hafa á hendi inn-
heimtu á aýilusjóðs- og sýsluvegagjöld-
um, heldur einnig á prestsgjöldum og
helzt öllum gjöldum, enda gangi peim
innbeiaatan greiðast.
\ æntir mig, að eg hafi nú drepið
á svo margt úr pessari röksamlegu
grein, að marga fýsi að íhuga málstað
höfundarins, som vandlegast og hezt,
oj kynna sér helzt greinina sjálfa til
undirbúnings undir nsestu pingmála-
fundi. Sjálfsagt verður ágroiningur
um sumar skoðanir M. Fr., svo sem
skattfrelii hesta (sem viða pykja fleiri
en góðu hófi gegnir) o. fl., en fáu eða
engu mun par kastað fram e’.dungis
1) pað sr lika sagd, að bœndnr áFrakk-
landi teyni að komast af með Bem hesta
g 1 u g g a af þvi að skattur sé á þá lagður,.
út í bláinn, og hafi höfundur pökk
fyrir ritsmíðina.
II Dýr á íslandi.
í sama thl. „ísaf.“ og næsta hl.
(51- thl.) er 0nnur grein, sem hefir
pes9a fyrirsögn ásamt herópinu:
„Fjölgið dýrategundum vorum“ og
furðar höfundurinn (hr. Ólafur Frið-
riksson) sig á pví, að menn skuli eigi
hafa rætt tillögur hr. Helga Yaltýs-
sonar um fiutning hreindýra til
Is’.ands, og vill bæði láta flytja pau
og fleiri dýr hingað, einkanlega héra,
sem hannkannast pó við að muni naga
hörk af trjám í harðindum. Það man
nú vera líkt ástatt fyrir fleiru* en
mér, að pábresti pekkinga til að rwða
mál petta til nokkurrar hlítar. Ea
kynleg pykir mér sú staðhæfing, að
endilega purfi að bæta kyn hreindýra
vorra af prí, að pau séu komin af
t 0 m d u m hreindýrum (sem eru pé
hvergi tamin sem eiginleg húsdýr).
fað ber pó víst eigi á eðru, en að
villihestar og villinaut á Pampa slétt-
unum í Suður-Araeríku, prífist vel,
pótt pessi dýr séu kemin af tömdaa
hestum og nautum. Orsökin til úr-
kynjunar vísundanna i Bialovics-skóg-
inum (ef par er um slíkt að rseða), er
varla heldur sú, að peir séu komnir
af tömduna vísundum. Mælt er að
peir auki ekkikyn sitt oftar en priðja
hvert ár, og er pað æriu orsök til
fækkunar peirra. Helztu meðœseli
höf. með hreindýrarækt her á landi
tel eg pessi — og pau eru að vísu
nokkuð pung á metunum, ef pan væri
rekstudd — : „Hreindýrarækt mætti
hafa inni í landi, par sem engin bygð
er nú. Með aðstoð hreindýra gæti
nýir bæir, og jafnvel heilar sveitir
byggzt, par semnú eru óbygðir“. Ea
pyrfti pá ekki að taka upp lifnaðar-
háttu Lappa í peim bygðarlögum, eða
að minnsta kosti fá pangað hunda af
sérst^ku kyni, sem sagt er að purfi til
að halda hreindýrum í skefjum? Nú
er sagt (í Isaf. 52. tbl.), að mennvilji
neta íslenzka hesta norður á Finn-
merk, til dráttar, í stað hreindýra,
með pví að pau eyðileggi jarðveginn
um of. Eu pað sýuist ekki vaka fyrir
hr. Ó. Fr., að neitt sé athugavert við
pað, að miklu fleiri munnar verði um
jarðargróðann hér á landi en verið
hefir, ef mörgum nýjum dýrateg»mdum
er bætt við pær, sem fyrir eru. l*að
hafa p<5 opt heyrzt kvartauir um á-
gang á airéttir eg heimahaga sumra
sveita, af skepnum úr eðrum sveitum,
og ólíklegt er, að pað horfi til friðun-
ar fyrir skógarleifar vorar, að fjölga
hér dýrum, sem á pær mundu leggjast.
Með pví að „Eptirmæli 18. aldar“
munu vera í höndum fárra af lesend-
um Austra, set eg hér fáar klausurúr
peim, pessu máli viðvíkjandi, til fröð-
leiks og tilhlýðilegrar athugunar.
Höf. (M. St.) lætur „eykonuna ísland“
ámæla 18. öldinni, fyrir óframsýni og
hvikulleik í tilraunum til að bæta fjár-
rækt og efla blóma landsins, og kemst
svo að orði: „FráSpánar hita flaugst
pú til Fiunmerkur og fékkst mér paðan
hreindýrin, ai s0nnu í fullgóðri m«n-
ingn, en mér hingað til og lengst af
líklega hér eptir að gagnlaasu; s^m-
staðar, svo som á norðanverðri mér,
til teluverðs skaða, hvar fjöldi peirra
hefir stundum nagað upp haga mér til
baga og brutt upp brauðs-igildi gott
fyrirb»rnmín, fjallagrgsin, Um
pín seinustu 30 ár, sá eg fyrst hrein-
dýr, en sæi nú helzt að pau enn væri
ósén af mér, ivo eg fÓ3traði pau ei
til óparfa eins, eða haga, og mér til
skapraunar“.........
„Refum hér gafstu og nýnæmi að
sai akka í nokkru» h é r u m, er hingað
fltfltust á mig árið 1784. Á 4 fótum
sá eg pá aldrei íyrri. Eg er «g full-
birg af pesskonar, pó refarnir hafi
strax að fnlln tekið hina til sín, svo
ekki verði ófimlegar h é r a-v e i ð a r
meðal harna miana, skáldunnm viðlíka
yrkis-efni, og fiðrilda veiðar Sukku-
d o k k a forðum. Far pví vel; fram-
liðna, pestnæma, breytilega og með
penings-rækt óheppna 0ld! Eg
fagna nú að pú ert liðiu, pó f á i r
viti, hverju fagna skal“.
B ú i.
Utan nr heimi.
Þýzkaland.
Yilhjálmur keisari hefir haft fremur
hægt um sig og verið orðvar síðan
hann talaði svo mjög af sér haustið
1908, og varð að hlýða Biilow og
pegja. En nú hefir keisari eigi getaJ
setið á sér lengur og hélt hann ný-
lega allmikla ræðu, sem vakið hefir
t0luvorða eptirtekt og gremju stjórn-
málamaana, sérstaklega á pýzkalandi;
hefir ja.faTel rerið rætt um ræðu pewa