Austri - 28.11.1914, Side 1

JBlaðið kemur út 3—4
sinnum á mánuði hy*rjum,
42 arkir minnst til næstu
nýárs. Blaðið kostar nm
árið hér á landi aðeins h
krónur, miendis 4 krönur.
Uialddagi L júlí hér á
landi, erlendis boigisit blað-
ið fyrirfram.
XXIV. Ar.
Sejðisflrði Ö8. nóvemfler 1914.
til Austra.
(Áður birt á fregnmiöum).
Rv. 22/n-
r
Ofriðurínn.
London í gær=
Parísarfregnir segja að ekkert
sé nú aðhafzt á norðurherstöðv-
unum á Frakklandi og Pelgíu,
þar sé algjört aðgjörðaleysi
vegna vetrarveðurs, frosthörku
og hríðar.
En suðurfrá i Argonne á
Frakklandi, hafa þjóðverjar
gjört ák0f áhlaup en verið
braktir aptur. J»orpið Chouvon*-
court, sem þjóðverjar höfðu
náð á sitt vald, hafa Banda-
menn nú tekið aptur'
Petrogradfiegnir segja að á»
kafar orustur haldi enn áfram
milli f»jóðverja og Rússa á aust«
urvigst0ðvunum. Rússar hafa
unnið lítið eitt á milli Weichsel
og Warte, og tekið nokkur
huudruð iþjóðverja til fanga,
nálægt Lodz.
Brezka sjómáiaráðaneytið aug-
lýsir að nýjar og sérstakar tund-
urduflavarnir hafi verið gjörðar
við eðaPhafnirn&r á austur-
strönd Englands og Skotlands.
Yísir.
Rv. 2*/ii-
London í dag:
Parísarfregnir segja að ákafar
stórskotaorustur standi yfir við
Ypres og Soissons.
Petrogradfregnir segja að
Rússum hafi gengið að nokkru
betur milli Yistula og Warta.
J)jóðverjum algjörlega rnistek-
izt að komast til Wars<jhau.
Brezkar flugvélar reyndu að
hefja árás á Friederichshafen,
en íiugmennirnir voru skotnir
niður og handteknir,
Upphlaup var gjbvt við her«
fangabúbir nálægt Douglas á
eyjunui Mpn (við vesturströnd
Englands) og urðu varbmenn
neyddir til að skjóta á upp-
hlaupsmenn og drápu 5 af
þeim.
Vísir.
Ev. «/n.
Ofriðurinn.
London 1 dag:
Brezkt hcrskip renndi á þýzk-
an neðans^ávarbát og sökkti
honum vib norðurstrpnd Skot-
lands. 26 mönnum af skips-
höfninni var bjargað, og ])eir
teknir til fanga.
Brezku flugmennirnir ors0k«
uðu alvarlegt tjón á loftskipa~
verksmiðju Zeppelins í Eriede-
richshafen.
Pretar hafa tekið borgina
Basra norðan við Persaflóann,
eptir harða orustu.
Jiýzkur tundurspillir rakst á
danskt eimskip framundan Fal-
sterbro og S0kk.
P a r i s; Stórskotahríðir standa
ena kringum YpreB, Soissons
og Reims. Áhlaupum }>jóð~
verja hrundið.
Petrograd: Eptir 10 daga
orustu hörfa f>jóðverjar suður
á við frá Yistula.
Yísir.
Vonir hinna frjálslyndu
Rússa.
Norskur rithafundur skrifar 26.
okt. frá London til Bergens Tidende
á pessa leið:
nl?tyrjöldin hefir orsakað — eða
réttara sagt opinberað — breytingu
á afstöðu hinna frjálslyndu Bússa, er
mun vekja eptirtekfc tim allan heim.
Eg hefi í raörg ár haft tækifæri
til að hitta hér í Lutidúnum menn og
konur, sem teljast til byltingamanna
Rússlands — rithöfunda, spekinga,
námsmenn og iðnaðarraenn, og at-
hugað skrif þeirra í blaðunum. Marg-
ir af peim hafa verio búnir að vera
í rússneskum fangelsum. Eg heim-
sótti einu sinni sKtapotkin fursta á
heimili hans í Hágötu, par sem hann
hefir búið í mörg ár, og eg mau að
hann sagði mér frá flótta sínum frá
St. Pétursborg, yfir Kristjaniu. Hann
hafði komið á Stórpingið norska, og
pótti séistaklega eptirtektarvert að
sjá svo marga bændur á þjóðþinginu
— hugsaði hryggur ura pað, hve
rússneskír bændur væru langt á^eptir
þeim.j Pað var unun að sjá gamla
manninn svo eldfjðrugan og með
fangið fullt af vonum og hugmyndum
um framtíð Rússlands. Hann hafði
hinar sönnu breiðu vængjasveiflur, er
svífa í geguum bókmenntaheim Rússa
— hin hugmyndaríkasta, viðkvæmasta,
friðar-ástúðngasta menning vorra
tíma — í npfnunura Tolstoj, Dosto-
jewski, Turgenjef, Glorki. Og að
baki þeirra stendur hinn mikli flokk-
ur karla og kvenna, sem hafa látið
lífið fyrir frelsisdrauma Rússlands.
Heimili Krapotkins hefir verið
skjólstaður pessara russnesku flótta-
manna í mörg ár. Nu býr hann í
Brightoc, sér til heilsustyrkingar; en
dóttir hans, fiú Sasha Krapotkin,
sem er gift binum ágæta rithöfandi
Lebedeff, fréttaritara hinna stóru
rússnesku blaða, heldur sínu heimili
opnu fyiir rússnesku frelsishreyfing-
unum, og hún skrifar sjálf í ensk
bl0ð.
Byltingahreyfing hefir á seinni ár-
um hætt að ryðja sér til rúms með
banatilræðum og hryíjuverkum. Hún
hefir breytzt í orkuþrungið, framfer-
ult endurbótarstarf, fyrir meíri þekk-
ingu, fyrir afnárai stjórnareinokunar
á hrennivíni, og fyrir fjárhagslegnm
endurbótum. En mesta starfið hefir
verið, að efla samvinnu bændanna í
jarðrækt, og koma hinum víðlendu
rússnesku jörðum í hendur peirra
manna, sem sjálfir yrkja jprðina í
sveita síns andlitis. Einn af forvíg-
ismonnum þessarar bænda-samorku
— hreyfiugar, sera hefir haft góðar
afleiðingar — er Techaikowsky. Hann
hefir búið um mörg ár í Lundúna-
horg með fjölskyldu sína, og gefið út
hækur í jarðyrkju. Dóttir hans
er roikilhæf leikkona við Grenville
Parkers leikhúsið; par hefir hún m.
a.' leikið í „0nnu Pötursdóttur“, og
hún syngur log Griegs aðdáanlega
vel. fetta heimili er annar skjól—
staður Rússanna í Lundúnum.
Rað hefir verið mj0g leiðinlegt oft
að heyra petta fólk tala, — peirra
er.dorhótaáætlanir hafa verið ntiðaðar
við hina fjærstu framtíð; og margir
g0mlu hermenttirnir frá pví um ’80,
eru komnir vonlausir í grofina.
Nú er komin breyting á petta.
Eg hefi talað við marga af þessu
fólki, sem nú er hrifið af áhuga fyrir
stríðinu, svo að peir geta ekki verið
í hurtu trá Rússlandi lengur. Bourt-
schef og fleiri eru fornir heim*).
peir viija fara heim, heim til Rúss-
lands. peir vilja eiga á hættu að
vera settir í fangelsi eða til Sibiríu,
fyrir að fara heim og í stríðið. Þeir
hugsa ekki nm skelfingu styrjaldar-
innar, peir leiðast af sterkum vonum.
petta er frelsisstríð Rússlands, segja
peir. Rússneska þjóðernistillinningin
hefir vaknað í sambandi vtð mikla og
gofuga menningarhreyfingu. |>að er
stríð gegn hrottaskap pýzku her-
stjóinarinnar, og gegn pýzku hirð*
*) Bourtschef var settur i fange.si, en
iátinn laus apt.ur.
UppsögB skrifleg, bundin
við áraroót, ógild nema
komin sé til ritstjóra fyrir
1. október og kaupandi
sé skuldlaus fyrir blaðið.
Innlendar auglýsingar: 40
aurar hver centimetri dálks,.
og þriðjungi dýrara á 1.
siðu.
NB 48
s^einaveldi, sem hefír teygt anga sína
til Rússlands. Stríð réttarvarnar og
smápjóða-frelsis; stríð fyrir menn ng-
arinnar mætustu hnossum.
Eg hugsaði með sjálfri mér: J»að
er þó svo, að fólkið pjakar sig eklti
með ánauðaroki vonleys:sius í sva
mörg ár; nu vaknar lífneístinn aptur
með afli miklu, sem strengir vonar-
práðinn til hins ómögulega. — Hvaða
ástæðr. hefir pað til að treysta pvír
að frelsi og framfarir leiði af stríð-
ínu ?
Eg talaði við frú Krapotkin og
mann hennar. Mundi fólkið geta
byggt pessar vonir á nokkru ör-
uggu?
Frú Krapotkin er falleg slavnesk
kona, dálítið skásett, en stór, svprt
hlý augu, og yndialegum söng-hæfi-
leikum gædd. —
„Vér Rússar erum ekki vanir að
hafa 0ll stjórnarlög prentuð, vér er-
um vanir að þreyfa okkur áfram.
Yér getum fundið frjálslyndis- og
apturhaldshug í inállausum, ósýni«>
legum hlutum, sem getur verið jafn-
pýðingarmikill og orð og skrif; og
petta stríð leiðir af sér frjálsa hreyf-
ingu gegnum alla pjóðina, dýpri en
hún hefir nokkru sinni verið áður.
Stjórn og pjóð geta mætt hver ann-
ari í trausti. Hið skyndilega áhlaup
Rjóðverja, sem kom eics og felli-
bylur yfir oss, vakti oss til einnar
einustu tilfinningar. Yér erum Rúss-
ar, — og stjórnin veit, að hún getur
reitt sig á oss; hið mikla verkfall
hætti af sjálfu sér. Zarinn getur ó-
hultur farið um allt sitt ríki. Hann
skildi, að hann varð að snúa sér til
sinnar eigin pjóðar í pessum mikla
voða; og vér vonum, að haun mnni
ekisi framar synja pjóðinni um ósk-
aðar stjómarbætur, pegar hún er
húin að heyja þetta stríð til enda.“
Eg get nefnt ýms greiniíeg tákn
nm frelsisstraumana í Rússlandi.
Zarinn hefir lofað Pólverjum frelsi.
Hér í Englandi segja sumir að þetta
sé hara loforð, sera hægt sé að brjóta.
En vér, sem þekkjum huginn 1
Rússlandi nú, treystum pessu loforði.
Pað er eðlilegur hlutur nú. Vér
berjumst fyrir frelsi Serbíu og fyrir
Belgíu. Hinir frjálslyndu Rússar
hafa alltaf haldið með rétti smáþjóð-
anna. Fér höfum nægilega lengi séð,
hvað hinir prússnesk-pólsku pegnar
hafa polað. E>eir vilja miklu heldur
vera undir rússneskri stjörn — hvað
bölvað, sem pað kynni að verða. Vér
pekkjttm ekki aðra eins vólarkerfis-
ápján, eins og pá, sem Prússland
hefir leitt yfir Pólland. J>eir flytja
jprðina í hendur Rjóðverja, svo Pól-
verjarnir verða heimilislausir í sínu
gamla föðurlandi.
Zarinn getur vel gefið rússnesku
Pólverjunum sjálfstjórn. í>eir btafa