Austri - 26.08.1916, Blaðsíða 1

Blaðið kemur út 4 sinn-
um á mánuði hverjum, 42
arkir minsttilnæsta nýárs.
Blaðið kostar um árið hér
á landi aðeins 3 1 r„ er-
/
lendis4 kr.. Gjalddagi 1.
júlí hér á landi; erlendis
borgist lilaðið fyrfram.
XXYI. ir.
T Bíól Sunnudaginn |BíÓT
J----1 27. þ. m. kl. 9 e. m. — J
♦ Jarðskjálfti. ♦
♦ Afar við burðaríkur og á- £
♦ hrifamikill sjónleikur í 3 ♦
þáttum. Myndin er alveg ♦
ný- ♦
Sýningin stendur yíir á T
^ annan klukkutíma. ▲
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Verkefni
næstu þinga.
Inngangur.
Þá er nú fáninn fenginn ogstjórn-
arskrárfrumv. orðið að lögum. Því
ætti að vera óhætt að gera sér von
um að þing og stjórn snúi sér nú af
alvöru og með áhuga að innlendum
framfaramálum, en hætti um stund
við þann stórpólitisfea hávaða sem
störf og áhugi undanfarinna þiriga
hefir svo mjög snúist um, að lög um
innanlandsmál hafa sælt þeirri
flausturs-niéðferð, að mörg þeirra
hafa ekki getað staðið óbreytt nema
til næsta þings, því þá hafa verið
komnir í ljós þeir gallar á þeim seiri
ólijákvæmilegt hefir verið að lagfæra
við fyrsta tækifæri.
A þessari stórpólitík stjórnar-
skrárbreytingum og deilunni um
sambandsmál vor við Dani— hefir
AoHaskiptingin innanlands einnig
verið bygð og verður ekki betur séð,
en að sumir stjórnmálamenn vorir
hafi gert sér far um, að sporna á
móti því að hún yrði til lykta leidd.
Slíkt atferli verður ekki afsakað á
annan hátt, en þann, að geta þess
til að þeir menn séu í raun og veru
grímuklæddir skilnaðarmenn nú
þegar, sem álíti að þeir vinni hug-
sjón sinni mest fylgi, með því að
hlása að sundurlyndi og spilla allri
sáttog samkomulagi milli þjóðanna.
Þar sem nú er líllegt talið, að
deilurnar við Dani liggi niðri um
stund, hafa margar raddir heyrst
um það, að gamla flokkaskiftingin
ætti nú ,að leggjast niður, eða að í
raun og veru séu engir stjórn-
málaflokkar til í landinu, en'
nýir muni — og eigi — að risa upp,
bygðir á framsókn og íhaldi.— Ekki
tel eg líklegt að svri verði þó í radn
og veru, og ekki bendir lands-
kosninga undirbúningurinn í þá átt.
Allir vilja áfram. Um hitt eru aftur
skiftar skoðanir, hvað hart eigi að
fara, en þó einkum um það, hvað
eigi á undan að ganga.
Að vísu munu margir allfúsir til
að telja sig til íhaldsm. þegar þeir
fara að slá á lægstu strengi kjösenda,
með því að lofa 'að krossa á móti
öllum nýjum álögum,ogjafnvel létta
af gömlum sköttum, en þar sem þeir
jafnframt munu þykjast ætla að efla
stórfe ostlega allskonar framfarir s. s.
fisfeiveiðar, landbúnað, iðnað, sam-
göngur, og fl. og fl., án þess þó auð-
▼itað að taka onkfeum eyri að láni,
þá er það auðsætt, að fleipur þeirra
er ek'.ert annað en markleysa eða
blekvingartilraun við þá kjósendur
sem minst vita og skilja, því varla
tefla þeir svo djarft að þeir húist við
því að geta talið hugsandi mönnum
trú um að þeir geti gert alt af engu,
eins og guð í upphaíi.
Ef nokkursstaðar er farið að
brydda á nýrri flokfeaskiftingu nú
þegar í innanlandsmálum, þá er það
í stríði milli aðalatvinnuvega lands-
ins, fiskiveiða og landbúnaðar, en
flokkaskiftingu hygða á þeim grund-
vclli tel eg svo óeðlilega ogháska-
lega, að beinlinis sé velferðarspurs-
mál að hún verði kveðin niður
áður cn Inin festir dýpri rætur.
Báðir atvinnuvegirnir inundu líða
stór hnekki við það, en þó. með
tímanum einkum landbændur, því
það inega þeir sjá, að þeir hafa
ekki atkvæðamagn til þess að etja
kappi við sjómenn og kaupstaða-
borgara sérstaklega þegar þess er
gætt, hvaðþeir standa inikið verr
að vígi með að sækja kjörfundi
og neyta kosningaréttar síns.
Eg ætla ekki að svo stöddu að
koma með tillögur um grundvöll
undir nýja flokkaskiftingu, en í
stað þess stuttlega að athuga hvort
ekki sé í raun og veru athugavert
fyrir þann hluta þjóðarinnar ca,
heimastjórnarmenn og langsum-
menn*) scm vilja nú. hætta að ríf-
ast við Dani um stund, og snúa
sér alvarlega að innanlandsmálun-
*) Ep; neyðist tit að greina kloi'ninga
sjálfstæðisflokksins mcð nlangsum“ og ..þvers-
um“ þó mór þyki það leitt, þvi suroir taka
það sstm uppnefni á flokkunum. tín í þeim
skilningi geri og það ekki heldur af því
eg æt.la engan dóm að leggja á það hvor
þeirra hafi rótt til sfálfstæðisnafnsins.
um, að eyðileggja nú þegar llokka-
takmörkin gömlu.
Einn af merkustumönnum þvers-
umflokksins sagði s. 1. sumar
útaf eftirvaradeilunni á þinginu:
»Engan, sem ekki vill mótmæla
tiltektunum á ríkisráðsfundinum
19. júní síðastliðinn, má kjósa á
þing.
Þjóðin verður aðgjörsópa þeim
af þingmannabekkjunum, sém eigi
vilja í gréindu efrií, sem ella, verja
réttindi hennar, sem þörfin kref-
ur,
Mótmæli þingsins 1917,geg'n ríkis-
ráðsfundargjörðunnm 19. júní
siðastl. vcrða að geta orðið sem
allra eindregnust.«
Eg þykist því ekki fara með
rakalausar getsakir, þó eg segi að
þversummenn séu líklegir til að
vekja upp stórpólitíska rifrildið —
líklega nýjan eftirvara — ef þeir
ná því atkvæðamagni í þinginu,
við næstu kósningar, að þeir sjái
sér það fært. 3ég vil því snúa við
klausunni sem eg' hafði eftir þeim
og liafa hana svona: »Enga ætti
á þing að kjósa, sem þangað vilja
komast til að deila þar um »dauð-
an kálf«. Næstu þingeiga að liafa
Orinur nanðsynlegri mál til með-
ferðar.
Skal eg nú víkja að nokkrum
þeirra.
Fjánnál.
Meðferð og stjórn fjármálanna
er alrnenningi viðkvæmt mál, og
er það að vonum. Yið höfumlít-
ið fé til umráða en fjárþörfin til
ýmsra stórnauðsynlegra framfara-
og menningarfyrirtækja afarmikil.
Skattar og álögur á þjóðinni orðn-
ar allháar og tilfinnanlegar, svo
ekki er nema eðlilegtað gjaldend-
ur láti féð því að eins möglunar-
laust af hendi að þeir sjái að því
sé vel varið. Eg vil ekki segja að
fé landsins liafi, svo nokkruveru-
leg'u nenri, verið eitt ióþarfabein-
línis, en liitt munu ílestir vera
íriér sammála um, að oft hafi
það verið látið ganga á undan,
sem frekar þoldi að bíða.
Eg liefi verið á allmörgum þing-
máláfimdum, og undantekningar-
laust — að mig' minnir — á þeim
Uppsögn skrifleg bund-
in við áramót, og ógild
nema komin sétil ritstjóra
fyrirl. októher og u'aúp-
andi sé skuldlaus vkð blað-
ið. Innlendar auglýsingar,
40 aura liver centimetri
dálks og þriðjungi dýrara
á 1. síðu.
Nr. 42.
Klippstdður i Loðmundar-
firði fæst tit ábúðar frá fardogum
1917.
Bjötín Þoríiksson.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
öllum heyrt þingmenn eða fram-
bjóðendur lofa kjósendum því, að
«para fé landsins og vinna af al-
efli á móti þvi að fjárlögin verði
afgreidd með tekjuhalla. Þegar
svo á þing hefir verið komið hafa
þessir sömu þingmenn átt þátt í
því að auka tekjuhalla fjárlaga-
frrimvarps stjórnarinnar um hundr-
uð þúsunda. Hverskonar ósam-
ræmi er þetta? Hafa frambjóð-
endur ekkert meintmeð loforðum
sínum annað en slá ryki í augu
kjósenda. Ekki ætla eg að getft
þess til, heldur að þeir hafi —-
hálfnauðugir kanske leiðst út í
þctía, af því fyrirkomulagið er nú
svoleiðis óheilbrigt hjá okkur,
að frambjóðendur vcrða að lof*
sparuaði lil að geðjast kjósendum,
en svo verða þeir þegar á þing
kemur að ausa fé úr landssjóði
ef þeir vilja lialda liylli þeirra.
Það er nefnilcga all-algengt að
kjósendur meti þingmenn sína
eftir því hve miklar fjárveitingar
þeirmtvega kjördæmi sínu. Þó
kjósendur vilji að lapdsfé sé spar-
að, þá vilja þeir ekki láta hafasig
útundan og kenna ódugnaði þing-
manns síns um, ef kjördæmíþeirra
hera ekki eins mikið úr býtum,
eins og þeim finstönnur kjördæmi
gera.. En þegar kjósendur fella
þannn dóm, þá liugsa þeir ekki
út í það, að eins og fjárveitinga-
valdinu ær fyrirkomið nú, þá
muni það algengast, að fyrir hverj-
ar þúsund krónur sem þingmaður-
inn útvegar kjördæmi sínu, muni
hann vcrða að greiða atkv. með
tugum þúsunda til annara kjor-
dæma. Það geta því eins vcrið
gætnustu og samviskusomustu þing-
mennirnir, eins og þeir ónýtustu,
sein minst færa kjördæmum sínum
og aftur skeitingalausustu fjar-
glæframennirnir scm mest hafa í.
vasanum þegar heim keniur.*)
Þctta stafar af þeim alræmdu og
illræmdu hrossakaupum þing-
manna sem stafa af fjárveitinga-