Öldin - 18.11.1891, Blaðsíða 1

ÖLDIN, an Icelandic Weekly
Record of Current Events
and Contemporary Thought.
Suhscr. Price $ 1,50 a year.
Olafsson & Co. Publishera.
O LD I M
Advertising Rates:
1 inch single column:
1 month; 3 mo’s; 6 mo’s; 1 year
$1,00; $2,50; $4,50; $8,00.
# Adr.: Box 535, Winnipeg, Man.
I. 7.
WINNIPEG, MAN., MIÐKUDAG, 18. NOVEMBER.
1891.
Fyrir ? 1 getr hver maðr
fengið Öldina senda í heilt ár til
einhvers vin'ar síns á Islandi.
Tjl Ijl einhverjir af kaupendum
U * hlaðsins skyldu ekki fá það
með skilum, þá gera þeir oss greiða
með að láta oss vita það.
F R É T T I R.
UTLÖND.
— Pafinn er, eins og vérgátum um
um daginn, dauðvona, ekki sárþjáðr að
vísu, en batavon engin. Þvi er lieldr
kvikt meðal kardínálanna, því að þeir
erti þegar farnir að liugsa um, hver
næstr skuli kosinn páfi. En páfinn er
með því marki brendr sem fieiri, að
honum er ekki mikið gefiðumþá, sem
hann hyggr sé að búast undir að verða
eflirmenn sínir. Monsignör Parocchi
er sá kardínáli, er páfa gengr næstr, og
þóttist páfi komast á snoðir um, að
hann væri farinn að búa í hag fyrir
sjálfan sig til væntanlegrar páfakosn-
ingar. Þetta mislíkaði páfa og hefir
hann skorað á Parocchi að segja afsér
embætti. — Annars er það tvent, sem
veitir í hönd farandi páfakosningum
sérstaklega þýðingu : annað er það, að
ekki þykir óhugsandi að sá kunni ein-
hver að ná kosningu, sem kynni að
vilja gera sátt og samkomulag við Ital-
íukonung og falla fra öllum kröfum til
veraldlegra yfirráða. Er sá annar ttokkr
í kaþólsku kyrkjunni, er æskja mundi
að slíkt ráð væri upp tekið, en hinn sá,
er þetta mundi álíta ina mestu ógæfu
og óhæfu. Er eigi reynt, hvor þeirra
flokka kann hlutskarpari að verða.
Hitt atriðið er það, að hingað til liefir
ítölum tekizt að halda hefð á því, að
jafnan sitji ítalskr maðr á páfastóli; en
nánari samgöngur og viðskifti manna í
ýmsum löndum lieims hafanúsvosem
stytt leiðir milli landa og gert mönnum
auðveldari samkynning. Því vilja nú
kaþólskir menn margir, að kosinn sé
páfi næsta sinn óítalskr maðr, annað-
hvort franskr, þýzkr, enskr eða amer-
ískr til dæmis.
— Laks Oftedai., norski ofstækis-
prestrinn nafnkwnni í Stafangri, játaði
á sig af prédikunarstól snemma í þ.
m. kvennafar og klæki, og sagði svo
lausu embætti sínn.
— Uppreistin í Brasilíu er nú
í ljósum loga; Fonseca forseti er
þar að leika inn venjulega leik
allra forseta í suðr-amerískum þjóð-
veldum, þann, að setja sjálfan sig
upp yfir lögin og fulltrúa þjóðar-
inuar. Syðsta ríkið í Bandaríkjum
Brasilíu er Rio Grande del Sul,
og hefir það nú sagt sig úr lög-
um við ríkjasambandið. Það lítr út
fyrir að uppreisnarmenn víðsvegar
um ríkin hafi talsvert fylgi af hern-
um og lielzti hershöföinginn er með
þeim. l’io Grande er aðalstöðin,
sem uppreisnarmenn úr öllum ríkj-
unum þyrpast að. Uppreisnarmenn
hafa sett hráðahirgðastjórn; Fon-
seca er að halda með her á hendr
þeim. Líklegt að eitthvað skríði
til skarar næstu viku.
BANDARIKIN.
— Ai.t fer enn friðsamlega meðChili
og Bandaríkjunum, en óvíst hversu
ræðst. Sendiherra Bandar. í Italíu kom
skyndilega heim til Washington í vik-
unni; veit enginn, hvað til kemr. Sum-
ir ætla að Ítalía liafi sætt færi, er ófrið-
lega leit út milli Bandar. og Chili, að
lierða nú á með kröfur sínar til hóta
fyrir New Orleans morðin.
CANADA.
— Mercier hefir höfðað mál á móti
blaðinu Empire og 4 öðrum stórblöðum
fyrir óhróðr um sig. Nefndin, sem mál
hans átti að rannsaka, liefir enn eigi
látið uppi álit sitt, en talið víst að hvin
hljóti að bera hann undan sökum.
Fullyrt er nvi, að Angers fylkisstjóri ætli
að víkja Mercier frá völdum, og muni
taka Masson fyrir forsætisráðgjafa í stað-
inn. Masson liefir áðr verið fylkisstjóri.
íslands-fréttir.
Eftir Ísafold.
— Verzlunarskóli reykjavíkr tók
til starfa 5, þ. m. með 17 nemendum,
og 7 kennendum, tímakennurum. Af
nemendum eru 10 í neðri bekk og 7
í efri.
— Stýrimannaskóunn í Rvík var
settr 1. þ. m. í viðrvist landshöfðingja,
biskups, er flutti ræðu, liins setta amt-
mans og ýrnsra annara, í hinni nýju
skólastofu, er forstöðumaðr skólans,
Markús F. Bjarnason, hefir reisa látið
á sinn kostnað. Er það vandað hús
og vel til hagað, með loftsvölum til
afnota við tilsögn í mælingafræði, t. d.
að reikna sólarhæð o. fl. Kenslusalr-
inn er 9 álna breiðr og 13 álna langr
og vel hátt undir loft. Lærisveinar
eru nú 11 við skólann og von á 3 í
viðbót í haust. Auk skólastjóra, sem
kennir stýrimannafræði og reikning (i
stundir á dag, hafa 4 menn tímakenslu
við skólann.
— Fjarverzlunin. Sjö farma af
sauðfé hefir Zöllner sótt hingað til
lands í haust, að þeim meðtöldum, er
bíðr á Borðeyri eftir nýju skipi, í stað
þess er laskaðist: 1 úr Skagafi og
Húnav.s. austan Blöndvi, rúm 2000; 2
úr Eyjafj. og Þingeyjars., samt. um
8000 ijár; 1 af Seyðisfj., um 3000; 1
af Vopnafirði og Fáskrúðsfirði, 1000
og 1 af suðrlandi, Rvík. Mikið af þessu
fc hafa pöntunarfelögin sent fyrir eig-
innreikning; sumt liafa kaupmenn sent
á sama liátt, t. <1. Örum & Wulff frá
Vopnafirði og Fáskrúðsfirði, en sumt
kevpt fyrir fyrir peninga. Hefir pen-
ingaverðið verið hér syðra 8—10 kr.
fyrir vetrgamalt, meðalverð rúmar 9
kr., og fyrir tvævetra sauði 11—14 kr.,
meðalverð rí fl. 13 kr. (14. Oct.)
— Lœknaskólinn. Þar hefir enginn
lærisveinn viðbæzt í haust, en 7 vóru
fyrir.
— Prestaskólinn; Þar eru nú 17
lærisveinar eða eiga að vera—einn er
ókominn, af Austfjörðum,—9 í efri deild
og 8 í neðri.
— Latínuskólinn. Þarer lærisveina*
talan nú 82, að meðtöldum 6 piltum,
sem munu vera á leiðinni austan úr
Múlasýslum, sjóveg. Nýsveinareru 20.
(17. Oct.)
— Maðr drukknaði nýlega á ísafirði,
Kristján skipstjóri Sigurðsson, hrökk
fram af bryggju, ölvaðr.
— Afli var lítill á Austfjörðum er
Thyra fór þar um í lok f. m., vegna
beituleysis, en ekki af því, aðeigiværi
nógr fiskr fyrir; þeir örfáu, er í síld
náðu stöku sinnum, öfluðu mætavel á
liana. En síldarhlaup var nýkomið á
Seyðisljörð, 4 lásar Norðmanna fullir
þar kveldið, sem skipið fór þaðan, og
því búizt við góðri haustvertíð. (24. Oct.)
— Aðfi.utningr afengra drykkja.
A Vestfjörðum er að komast á hreyf-
ing í þá átt, meðal kaupmanna þar, að
hætta að flytja til landsins áfenga drykki
til sölu, alla nema öl, rauðvín og messu-
vín. Frumkvöðull þessa lofsverða fyr-
irtækis mun vera Björn Sigurðsson,
kaupstjóri, en hann ræðr fyrir tveimr
verzlunum, í Flatey og í Skarðsstöðinni;
verðr tekið alveg fyrir slíka aðflutninga
þangað upp frá þessu. 1 félag með hon-
um um þetta eru þegar gengnir iiinn
kaupm. í Flatey, Eyjólfr Jóhansson. og
formaðr pöntunarfélags Dalamanna,
Torfi Bj arnason í Olafsdal. Ymsir kaupm.
og verzlunarmenn vestra hafa tjáð sig
málinu hlynnta, eg láta vonandi verða
af því að ganga í þessi samtök, sem
hver sannr þjóðar-vinr lilýtr að telja
sér skylt að styðja kostgæfilega í orði
og verki, þannig, að þau komist á um
land alt með tímanum, heldr fyr en
síðar.
— Ellefu þilskip átti Ásgeir kaupm.
Ásgeirsson á ísafirði á fiskveiðum í
sumar, og öfluðu flest inikið vel, þar á
meðal eitt, Louise, 62,000 fiskjar, sem er
ef til vill in mesta aflaupphæð á íslenzku
fiskiskipi hingað til. Formaðr á Louise
var Bjarni Jóhansson (prests frá Jóns-
nesi).
— Brauð veitt. Landshöfðingi veitti
22. þ. m. prestaskólakand. Jóni Pálssyni
Höskuldstaðaprestakall, eftir ósk safn-
aðanna, og 24. þ. m. prestaskólakand.
Rikkard Torfasyni Rafnseyrarprestakall
samkvæmt kosning hlutaðeigandi safn-
aða. (28. Oct.)
Eftir Fjai.lkonunni.
— Tíðarfar. Haustveðráttan liefir
verið góð, alstaðar sem til hefir frézt,
nema stormasamt nokkuð og gæftir því
stopular. Regnsamt öðru hverju, en
ekki til skaða.
— Talsverðr fiskafli hér um slóðir
ef gæftir væru.
— Vinnumadr í Bárðardal (Jón 8ig-
urðsson) kyrkti stúlku frá Svartárkoti,
sem var ólétt eftir hann, og dróg hana
í læk.
— Barnaskólinn í Reykjavík hefir
aldrei verið jafníjölsóttr sem nú. Ganga
nú á hann 200 börn. (20. Oct.)
FRA LONDUM VORUM.
— West Duluth, 8. Nóv. Veðrátta
er nú farin að verða kaldari, lítið frost
um nætr. Veikindi hafa gengið hér
töluverð, helzt taugaveiki; nokkrir land-
ar hafa lagzt í henni, og tveir bræðr,
Jóhannes og Hálldór Sigurðssynir hafa
verið fluttir á sjúkrahúsið; en bæði
þeim og öðrum, sem veikzt hafa, er nú
að batna. — Vinna töluverðog borgað-
ir fyrir strretavinnu $2 ádag. — Verzl-
unarm. Mr. S. J. Ásgrímsson lokaði biið
sinni í Oct. og mun það hafa komið af
því að hann átti allmikið útistandandi,
er seint borgaðist, því hér vóruslæmir
tímar með vinnu fram um miðsumar.
En nú opnar liann aftr eflir fáa daga.
— Einnig ætlar landi vor Mr. B. Árna
son að byrja verzlun með „Dry Goods“
þessa dagana. Ég hefi góðavonumað
verzlanir þessara landa vorra geti haft
góðan framgang, því að fullkomið útlit
er á, að þessi ungi og litli bær marg-
faldist að stærð áðr en mörg ár líða“.
WINNIPEG.
— Frost og vetrar-kuldi. Öll
plæging hér í fylki hefir án efa
endað með þessari helgi.
— Kolin í háu verði, $9,50 ton.
Engin merki sjást til verðfallsins,
sem fylkisstjórnin hét mönnum í vor.
— Séra Jón Bjarnason fór suðr
til Dakota í fyrri viku. Okominn
aftr.
— Mrs. O. B. Halldórson fór á
sunnud. suðr til Mountain, N. D.,
og verðr þar í vetr.
— ÖLDINA vantar 6 nýja kaup-
endr hér í bænum, til að fylla
fyrsta hundraðið.
— ÖLDIN hefir fengið nærri 300
kaupendr utanbæjar. Hún vill fá
ein 200 til fyrir nýárið. Fái hún
það, ætlar hún að reyna að gera eitt-
hvað dálítið betr fyrir kaupendr sína,
en hún hefir lofað þeim upphaflega.
— Bjorn Pétrsson ætlar á sunnu-
daginn að tala um ið ávaxtarlausa
fíkjutré.
— Ilr, Sigurðr Arnason frá Graf-
ton, N. D., var hér á ferð síðastliðna
viku,
— Taylor bó/rbimlari, sem gerir
/iost á sér til borgarstjóra (mayor),
er einn af nýtustu mönnum, sem
setið hafa í bæjarstjórninni.
— Nú er tíð til að heimsæ&ja
Osenbrugge, bezta s/rinnfatasalann í
bænum.
FRA LESBORÐINU.
— Um kynbætr á mannkyni. Það
er enginn bóndi það flón, ef hann á
nokkrar kýr í fjósi, og vill alasér upp
kálf, að hann ali ekki helzt upp und-
an .beztu kúnni. Það er enginn fjár-
bóndi svo skyni skroppinn, að hann
reyni eigi að fá sér hrúta af beztafjár-
kyni, sem hann á kost á til undaneld-
is. Reiðmaðrinn, sem á bæði þróttlitla,
liasta og lata truutu, og sterka, bráð-
vakra og fjöruga meri, er eigi í vafa
um, undan hvorri hann eigi heldr að
ala sér upp hestefni.
Þetta er vottr þess, að bóndinn hefir
fyrir reynslu margra kynslóða sannfærzt
um, að eiginleikar eru arfgengir.
Af sömu ástæðu er það og, að vérvelj-
um beztu kartöflurnar úr til útsæðis;
Nú hafa vísindin kennt oss að þekkja
arfgengislögmálið, sem áðr var lítt kunn-
ugt. Náttúrufræðingarnir gera tilraunir
til að rannsaka það æ betr og betr.
Búfræðingar og búmenn beita lærdómi
þeim, sem reynslan hefir kennt mönn-
um, og gera sjálfir frekari tilraunir um
kynbætr. Vér erum alt af að smá-fær-
ast á veg með að hagnýta lærdóma,
reynslu og þekkingar til kynbóta á
húsdýrum vorum.
[Framh. d 3. bls.]