Öldin - 24.02.1892, Blaðsíða 1

ÖLDIN, an Icelandic AVeekiy
Eecord of Current Events
ind Contemporary Thouglit.
Snbscr. Price $ 1,50 a year.
Olafsson & Co. Publishers.
LD I N
Advertising Rates:
1 inch single column:
1 tnonth; 3 mo’s; 6 mo’s; 1 year
$1,00; $2,50; $4,50; $8,00.
Adr.: Box 535, Winnipeg, Man.
\ 2L WINNIPEG, MAN., MIÐKUDAG, 24. FEBRÚAR. 1892.
_ LEIÐR ETTIN G. I „Alberta-
söng“ (Öldin I, 17; .Tan. 27.) heíir á
1. bls., 2. dálki, 9. 1. a. n. misprent-
azt: „greiða" fyrir „gróða“, eins og
nærri bersýnilegt er af sambandinu.
N ý 11.
Ýmsir hafa óskað að fá myndiíia
af Jóni Ólafesyni keypta sérstaka. Vér
getum ekki orðið við þeim tilmæl-
um. Hún fæst að eiiis keypt í sam-
bandi við „Öldina“. Hver sem send-
ir inn $1,75 fyrir nýja áskrift að
„Öldinni", fær blaðið frá byrjnn til
ársloka með mynd.
F R É T T I R.
ÚTLÖND.
— England. Parlíameutið, sem
sett var 9. þ. m., gengr enn spaklega'.
írska landstjórnar-frumvarp Balfours
vakti bara há-hlátra á fundi meðal
frjálslynda fiokksins, og aftrhaldsmenn
ýmist steinþegja um það eða veita
því fylgi með sýnilegri hálfvelgju.
Mr. Stead segir í „Pall Mall Gaz-
ette“, að það sé nú sók sér, að frv.
sé ófrjálslegt og af þeirri ástæðu ó-
hæfilegt; en hitt sé verra, að það sé
sauð-heimskulegt, og það sé jafn-
heimskulegt, hvað upp sé tekið í það,
og hverju úr því sé slept; og eins
heimskulega að sínú leyti sé valinn
tíminn til að leggja það fram. Og
þetta segir hann sé því óskiljaulegra,
sem Balfour sé þó eklci heimskr. —
Nýdáinn er þar í landi Sir Provo
Waldis, admíráll; hafði einn um tí-
rætt; hann var elztr allra foringja í
sjóliði Breta. 1812 var hann foringi
á herskipinu „Shannon" og vann það
ár sigr á ameríska herskipinu „Chesa-
peake“, og hafði þá að eins einn um
tvítugt.
— Austrrí ki-Ungaraland. Þessi 2
ríki eru eins konar tvíbura-ríki. Austr-
ríkis-keisari er jafnframt konungr í
Ungaralandi. Ilvort ríkið um sig
hefir löggjafarþing og sjálfsforræði
sinna mála. Auk þess hafa þau sam-
þing fyrir sameiginleg mál, og sitja
á því fulltrúar kosnir af hverju lög-
gjafarþingi um sig, Austrríkis og Ung-
aralands. Það var frjálslyndi flokkr-
inn í Ungaralandi, sem fékk þessari
skipun á komið, og var inn mikli
gáfumaðr Tisza forvigismaðr þess
iiokks í 18 ár. En Tisza lét sér ekki
mjög annt um framfarir að öðru leyti,
og þegar hann fór frá völdum, varð
Júlíus Szpary greiíi eftirmaðr hans,
og setti hann þegar fjölmörg frum-
vörp til röksamlegra endrbóta á dag-
skrá frjálslynda flokksins. Menn lögðu
mesta kapp á kosningarnar frá báð-
um hliðum, og sagði mönnum ýmis-
lega hugr um, hve fara mundi, enda
urðu kosningarnar allvíða nokkuð
róstusamar, en svo lauk, að frjáls-
lyndi flokkrinn vann inn frægasta sigr.
BANDARÍKIN.
— í Georgia var sú spurning lögð
fyrir 1239 af merkustu mönnum bænda-
félagsins þar („Farmers Alliance“),
hver þeir vildu helzt að yrði forseti
Bandaríkjanna næst. 849 nefndu til
Clevelaud, 277 Hill, 24 Gormann, 13
Gray (frá Indíana) og 2 aðra menn.
— IIill vill nú helzt að sérveldis-
flokkrinn svíki mestöll heitorð sín
um toll-lækkanir.
— Morton varaforseti Bandaríkj-
anna ætlar ekki að keppa um endr-
kosningu. Hann mælir með að flota-
ráðgjaflnn Tracy verði tekinn 'í sinn
stað.
— I New York-ríkisins löggjafar-
þingi í Albany er nú fram lagt frv.
um, að leyfa að hafa vínveltingahús
opin á helgidögum og færa niðr leyf-
isgjaldið fyrir vínsölu. Einnig er þar
nú fram lagt annað frumvarp um að
lögleyfa hóruhús undir umsjá ríkis-
ins. Það eru Hills-liðar, sem eru
feðr að frumvörpum þessum, og er
eigi ólíklegt, að þau nái fram að
ganga, því að lögum og lofum ráða
leigukvikindi Davíðs IIill þar á þing-
inu. Þykir enn sem flestar svívirð-
ingar sigli í kjölfar þessa manns, hvar
sem hann kemr fram.
— Silfkið heldr áfram að falla í
verði. 9. þ. m. var únzan verð 89}
cts. Eftir því er sannvirði silfrdoll-
arsins tæplega 69J- cts. — Ef frísláttu-
lög, sem sumir eru að berjast fyrir,
kæmust á í Bandaríkjunum, þá gætu
eigendr silfrnámanna látið móta alt
silfr, sem þeir fá úr námum sínum,
í dollara, og mundu þeir þá græða
30| cts. á hverjum dollar.
— í Chicaoo eru — segir „Ame-
rika“ 17. þ. m. — nú um 30,000 at-
vinnulausir menn, og alt af streymir
þó fólk að í von um vinnu. Margir
af þeim eru allslausir. Á West Chi-
cago Ave. lögreglustöðvunum er urn
200 af þessn fólki liýst á liverri nótt
í varðhaldsherbergjunum, og ámóta á
mörgum öðrum af lögreglustöðvum
bæjarins. En þó má urmull liggja
úti, og er það eymdarlíf, nú um há-
vetrinn. Húsbrot og ránskapr . er á-
kaflega títt um þessar mundír í borg-
inni, og stafar án efa mikið af at-
vinnuleysinu.
— Tammany-flokicrinn er alvaldr
í kjörnefnd New York ríkis, og hefir
nefndinni komið saman um, að halda
Hill fram sem forseta-efni. — 150 demó-
kratar hafa kvatt til nýrrar nefndar-
kosningar og samkomu í Maí í vor.
CANADA.
— Eins og menn muna, var einn af
inum þrem dómurum rannsóknarnefnd-
arinnar í Mercier-málinu, Jette, veikr
í vetr, er nefndin sendi stjórninni bráða-
birgðaskýrslu sína. Nú heflr álit hans
(minnihlutans) verið birt loks, og hafði
Angers landsstjóri leynt því um tíma.
Það ber allar sakir af Mercier og
sýknar hann algjörlega. Jette er tal-
inn langmerkastr lagamaðr af þeim
sem í nefndinni sátu. Þetta hefir
mjög glatt fylgismenn Mercier’s, en
athugavert er, að síðan hafa fram
kornið miklar sannanir fyrir fébrögð-
um hans í öðrum atriðum, og að
þetta nefndarálit nær eigi til þeirra.
Efast víst fáir nú um, að Mercier sé
sekr, þótt eigi hafl legið nægar sann-
anir fyrir nefndinni í vetr.
WINNIPEG.
— Maðii nokkur, Begsley, er reynt
hafði að nauðga gamalli íslenzkri konu
í Cavalier, N. D., náðist hér, og var
dreginn fyrir dómarann (Bain) á föstud.
var. Kneeshaw, attorney-general, frá
North Dakota og Mr. Magnús Brynj-
ólfsson, málaflutningsmaðr frá Cavalier,
vóru hér fyrir lielgi, til að fá mann-
inn fram seldan. Eh ekki vóru næg
gögn fyrir hendi til að veita það, og
var þeim veittr frestr til næsta föstu-
dags til að nálgast frekari málsgögn.
— Umtalsefni Rev. Björns Pétrs-
sonar á sunnud. kemr er: ímynduð
frelsun og sannarleg frelsun.
Æfintýri
úr Norðr-Kastilíu.
Eftir Albert Lenoir.
Það var komið rökkr og átti að
fara að borða. Don Gil Mendez var
staddr í herbergi sínu undir lofti í
húsi sínu, og kona hans og börn voru
þar hjá honum. Gólfið í herberginu
var vir fjöllitum marmara, og lagði því
upp úr því þægilegan svala; Glugg-
ar stóðu opnir og vóru breiddar fyrir
þá drifhvítar blæjur, til að varna flug-
unum, sem flögruðu fyrir utan þús-
undum saman, að komast inn í hús-
ið. Um sólarlagið hafði komið dálít-
ill andvari, en hvarf nú smátt og
smátt, unz svo lítið var eftir afhon-
um, að naumast bærðust blöðin á
greinum trjánna þar í garðinum; ang-
aði loitið af ilmnum af blómunum í
aldingarðinum fyrir utan gluggana, og
lagði ilminn inn um þá, svo húsið
fylltist af svölu anganlofti.
Menn vóru seztir að kvöldverði.
Fimm menn vóru alls í salnum; það
var Don Gil Mendez og kona hans,
þrifleg húsmóðir, nokkuð íeitlagin og
dætur þeirra tvær, ungar stúlkur og
íjörugar; þær vóru revndar ekki neitt
afbragðsfríðar, en þó vóru þær prýdd-
ar tveim aðalkostum, er bæta þykja
að mestu upp fyrirtaksfríðleik, eink-
um á spænsku kvennfólki; en það vóru
fögur augu og mikið hár, hrafnsvart.
Yel má vera að þær hefðu virzt fríð-
leiksstúlkur, liefði eigi þriðja stúlkan
verið, sem bar langt af þeim. Það
var ung vinstúlka þeirra. er dvalið
hafði um hríð í húsi Don Gils.
Þungr hryggðarblær hvíldi yflr ásýnd
liennar og skerði nokkuð fjör það og
fegrð, er lýsti af yfirbragði hennar;
en þrátt fyrir það bar hún þó af miklu
fríðari stúlkum, en þeim dætrum Don
Gils Mendezar, þótt þær væru all-
snotrar.
„Það veit þó heilög hamingjan,
Donna Sezelja", mælti inn glaðlyndi
húsbóndi og tók um leið vínflösku,
sem stóð á borðinu, og laut niðr að
inni ungu stúlku,—„að það er svo að
sjá, sem þér kunnið eigi að meta það,
sem náttúran gefr af sér hérna í fjöll-
unum hjá okkr. Má ég nú ekki bjóða
yðr dálítið af Pajar-víninu því arna;
það er einmitt handa kvenfólki, því
að karlmönnum þykir of mikið sætu-
bragð að því. En hvað ég ætlaði að
segja“, mælti hann enn fremr, og leit
um leið til dætra sinna, „er þá alls
eigi unnt að flnna ráð til þess að nema
burtu þennan sorgarmökkva, sem svífr
yfir yfirbragði yðar? Þér vóruð svo
glaðar og ánægðar er þér komuð síð-
ast. Mér þætti þó mjög leiðinlegt, að
verða að láta yðr fara heirn aftr til
föður yðar svona dapra og íöla í bragði;
hailn Raqvena, vinr minn gamli, mundi
ætla, að ég væri búinn að heill'a barn-
ið hans“.
„Við skulum reyna allt, eins og við
. getum bezt, faðir minn góðr“, svaraði
eldri dóttirin, „en ekki trúi ég því að
þú þurfir að óttast ámæli af vin þín-
um fyrst um sinn. Þú skalt að minsta
kosti fá tóm til að búa þig undir þau,
því að við munum gæta Sezelju svo
rækilega, að hún hyggi eigi á brott-
för svo bráðlega“.
„Það þykir mér og all-líklegt“,
svaraði Don Gil, „og ég vona að ykkr
takist það. Nú sem stendr er það
mesta óskaráð, að láta inn fagra gest
okkar ekki fara, með því að Karlungar*
sitja á veginum milli Meranda og
Santander, og er því in mesta mann-
hætta að fara um hann. Það eru ekki
meira en 3 dagar síðan, að þeir heftu
ferðamanna-hóp einn, sem þeir hafa
annaðlivort rænt eða haft með sér upp
í fjöllin, og ætlað sér að þröngva til
að gjalda lausnareyri“.
Nú var farið að tala um hryðju-
verk þau, sem unnin vóru í borgara-
styrjöldinni, og ránskap Karlunga.
Don Gil hafði einmitt sama morgun
komið til Santander, og hafði fengið
þar ýmisleg tíðindi; tók hann nú til
að segja frá því, er liann hafði lesið
í fréttablöðunum frá höfuðstaðnum, og
sömuleiðis frá lausafregnum um hryðju-
verk uppreisnarmanna. Kvennfólkið
hlýddi á sögu hans titrandi af ótta,
en með mesta athvgli, eins og þess
er jafnan vandi, er sagðar eru hroða-
legar sögur. ímyndunarafl þess æst-
ist og efldist ávalt meira og meira,
svo að þeim þótti bráðum sem þær
væru sjálfar staddar £ hættum þeim
og skelfingum, er þær heyrðu sagt frá,
og var eigi laust við að hrollr færi
um þær, unz sögumaðr loks hætti, er
hann liafði sagt frá nokkrum stór-
kostlegum hryðjuverkum, er framin
höfðu verið í Aragoníu, því að hann
ímyndaði sér, að þær mundu þá vera
búnar að fá nóg. Síðan tók hann rnais-
blað eitt, vafði því snyrtilega utan
urn tóbak, og kveykti síðan í; var
það vandi lians, að reykja þess konar
vindil, áðr en hann gengi til hvílu.
„Guði sé lof‘, mælti frú Mendez
loks eftir langa þögn, hafði konu-
skepnan verið að liugleiða það, er hún
hafði heyrt sagt frá; „guði sé lof! í
þessum kyrláta og næðissama afkyma
af Kastilíu erum við þó laus við mörg
óþægindi af þessum voðalega ófrið.
Við getum borðað og drukkið, geng-
ið til hvílu og risið á fætr, og þurl'um
eigi að óttast, að við munum lenda
í klóm þessara grimmu morðvarga".
Oðara eu hún hafði slept síðasta
orðinu, sá Don Gil, er sat andspæn-
is konu sinni, hana skifta undarlega
litum. Blóðið hvarl alt í einu úr kinn-
um hennar, augun störðu eins og æð-
istylld, munnrinn herptist saman og
hún hné aftr á bak í stólnum, eins og
heuni hefði orðið snögglega ilt. Því
verðr reyudar eigi neitað, að Don Gil
Mendez, er jaínau var glaðlegr og fjör-
ugr í bragði, skifti og undarlega lit-
um, er honum varð litið í sömu átt
og kouu lians, og sá þá í stofudyr-
unum fáeiu fet frá stólnum, sem haun
sat á, alvopnaðan Karlunga, er honum
virtist líta heldr óhýrum augum á
heimamenn. Ungu stúlkurnar hljóð-
uðu upp yfir sig, og í sama bili var
tjaldinu fyrir einum glugganum svift
í sundr, kom þar inn maðr eins út-
lítaudi og inn fyrri. Enn fremr heyrð-
ist þungt fótataki frammi í göngunum,
er virtist færast nær og nær; loks
var dyrunum hrundið upp, og gamall
húskarl og þrjár griðkonur komu inn
(það var alt vinnufólk Gils Mendezar
þann tíma, er liann liafðist við á landi
úti) og á eftir þeim þriðji Karlung-
inn; nam sá staðar í dyrunum og
stakk smábyssu, er hann hafði liald-
ið á í hendinui, í belti sér. Sá maðr-
inn, er fyrst liafði komið inu, gekk
(Framh. á 2. bls.).
*) Svo nefndust þeir, sem fylgdu
Don Carlos í valdastyrjöldinni á ár-
unum 1832—1840.