Stefnir - 13.02.1893, Qupperneq 2

14
S T E F N I R.
1893
Ef nóg fje víeri fyrir liencii, pá væri
raáslce lieppilegast að lmfa skóla í hverri
sveit á landinu. En til allrar ógæfu er
fje pnð af skornura skamti, er vjer get-
um varið til kvennaskóla, ekki síður en
til annara frarafarafyrirtækja, vjer verð-
um að fara varlega með pað og greta
pess vandlega, að engu af pví sje til
ónýtis eytt, greta pess að pað beri sem
mesta og bezta vexti að unnt er.
En hvað gjöra Norðlendingar —
gæta peir pessa sem skvldi?
"þeir hafa komið upp tveimur kvenna-
skólum — heiður og pökk sje peim, sera
hjer liafa átt mestan og heztan hlut að.
— J>essura skólum halda peir svo við
á sinn eiginn kostnað með dálitlum op-
inberum styrk.
Aðalútgjaldaliðurinn á hinum árlegu
reikningum skólanna eru laun forstöðu-
kvenna og kennara. Árið 1891 var á
Langalandi varið 1190 kr. til að launa
forstöðukonu og 2 kennurum auk söng-
kennara — allur skólakostnaðurinn var
ura 1300 kr. — A Ytri-Ey eru kennarar
líka 2 auk forstöðukonu og með svipuð-
um launum, að minnsta kosti eru laun
forstöðukvennanna hjer ura bil eins, eða
nálregt pví helmingur af allri launaupp-
hæðinni, eins og eðlilegt er.
Yreri nú einn skóli í stað pessara
tveggja, pá gjörum vjer ráð fyrir að
jafnmargar konur sæktu hann árlega að
meðaltali og nú sækja hina báða, en
pó pyrfti ekki fleiri en í mesta lagi 3
kennara auk forstöðukonunnar í stað 4
eða 5 og auðvitað ekki nema 1 for-
stöðukonu í stað tveggja. Við petta
spöruðust laun annarar forstöðukonunn-
ar og að minnsta kosti laun eins kenn-
ara. En setjum nú svo, að laun for-
stöðukonu hins sameinaða skóla vreru
Jirekkuð sem svarar launum eins konnara,
sem og sanngjarnt vreri, par sem starf
hennar yrði umfangsmeira, pá spöruðust
pó allajafna önnur forstöðukonulaunin,
eða lvjer um bil liluti liinnar núver-
andi launaupi)lireðar.
En pað væri ekki aðeins petta, sem
sparaðist, nei pví fer fjærri. — Til pess
að kennsla geti verið í nokkru lagi, parf |
skólinn að eiga mikil og góð kennslu- j
áhöld og gott bókasafn. Til pess að j
eignast petta purfa 2 skólar helmingi j
meira fje en einn skóli. Báðir skólarn-
ir purfa t. d. að eiga stóra Islandkortið.
J>að kostar pá báða 38 kr., en einn
skóla ekki nema 18 kr. eða lielmingi
miuna, pví liann parf ekki að eiga nema
1 kort pó nemendurnir við hann sjeu
jafnmargir og á báðum liinum. þennan
lielming. sem pannig er eytt að ópöríu,
má annaðhvort spara eða kaupa fyrir
hann önnur nauðsynJeg kennsluáliöld,
som rjettara vreri, pví aldrei er ofmiklu
fje eytt til slíks við nokkurn skóla. En
vreri það gjört, pá yrði líka skólinn
lieliningi betur útbúinn að áhöldum en
livor liinna tveggja skóla fyrir jafnmikið
fje og á jafnlöngum tíina, pegar skipta
verður fjenu á milli peirra.
Af’ pes.su er augljóst, að eirm skóli
getur orðið margfalt fulikomnari og
j
betri, okki aðeins fyrir sama fje lieldur
jafnvel fyrir miklu minna fje en pað
sem nú er varið til pessara tveggja skóla
og par af leiðandi yrði arðurinn affjenu
meiri, tilgangirium betur náð. Nokkrum
hluta af fjenu, sem uú gengur til kvenna-
skólanna er pannig alveg til óriýtis eytt,
pví er kastað í sjóirin, og árangurinn
pví iitill að tiltölu við p;i fjárupphæð,
sem árlega er eytt.
Hver einasti skynsamur maður lilýt-
ur að sjá petta ef hann hugsar nokkuð
um pað. Og hversvegna ættu pá ekki
allir, sem lrjer eiga lilut að rnáli og annt
er um menntun kvenna, annt er um
fullkomnun og endurbretur lcvennaskól-
anna að leggjast á eitt, til pess að koma
npp einum góðum skóla á Norðuldaudi.
Vjer sjáum ekkert, sem gæti hamlað
peim frá pvi.
Ef sýslur pær, sem nú kosta skól-
ana, tækju hönduin saman í pessu máli,
pá efumst vjer ekki um, að þingeyingar
yrðu með og jafnvel Múlsýslingar og
einhver iiluti af Yesturlandinu.
A sýsíufundi Eyfirðinga í fyrra var
sampykkt: ,,að leita samkomulags við
sýslunefndir Skagfirðinga og Húnvetninga
um sameining kvennaskólans eyfirzka við
peirra kvennaskólau. — Sýslunefnd Ey-
firðinga á pökk skilið fyrir pað, að hún
hóf ináls á pessu og eptir pví, sem vjer
peklcjum pá, menn er eiga sreti í sýslu-
nefnduinim vestra, pá höfum vjer fnlla
ástreðu til að treysta pví, að peir taki
máli pessu vel og viturlega, vorði ein-
huga á pví, að vjor Norðlingar eigum
að sameina okkár litlu krapta og vinna
að pví af alefli að koma upp iijá oss
einni góðri m e n n ta sto fn u n banda
ungmeyjum vornm; með pví kveikjum
vjer pað ljós vor á meðal, sem lýsa mun
óbornum kynslóðum niður í geginim
aldirnar.
Norðlingar, verum sarntaka!
Bj ö r ii stj er n e líj örn sso n
hetir nýlega birt mjög skarpa grein um
stjórnurdeilu Norðmanna og Svía í franska
blaðinu Revue des Revues. Hann
spyr : H v í v i 1 j a Norðmenn h a f a
konsúla sjer (o: fulltrúa í öðrum lönd.
uin í siglinga- og viðskiptamálum)? —
Vegna pess að verzlunarskip Norðmanna
eru fíeiri en nokkurar anuarar pjóðar
neina Ermlands og Ameríku. Hvl skyldi
slík frarnfarapjóð, segir B. B., vilja eiga
sín ráð undir öðrurn, og pað miklu ininni
skipa- og siglinga pjöð. Svíar keppa pess
utan víða út í lönduin við Norðmenn uin
sölu og kaupskap, en nú eru fíestir full-
trúar beggja ríkjanna sænslcir menn-
Mundi uokkur maður kjósa með vilja
fulltrúa fyrir sig pann sama, sem hans
keppinantur lielir kosið,
Hvi vilja Norðmenn að sam-
b a n d s m e r k i ð s j e t e k i ð ú r r í k i s-
fána lundsins?— Af peirri einföldu á-
stæðu, að slíkur fáni segir pað, sem ckki
er satt, að báðar pjóðirnar hafí alveg sömu
stjórn. Auk pess er pað rangt, að sú
pjóð, sem verzlar margfallt meira eti önn-
ur noti hennar flagg.
H v e r s b e i ð a s t N o r ð m e n n ?
það sem Norðinenn vija og liafa bar-
izt eptir I áttatíu ár, pað er varnarsain-
band 'ið Svía, par sem konunguriun og
rett lians, en annað ekki, er báðum rílcj-
um sameiginlegt. Noregur verður anu-
aðhvort að vera óháður Svium, eða petta
sainband slitnar. Norðmenn vilja hafu
utanríkisráðherra fyrir sig eða ekkert
ella. Sem stendur rreður ríkisdagur
Svía litlu í utanrikismálum; pau eru nál.
öll í höndum Óskari konungi.
Hvað Svía snertir og peirra álit.,
pykir öll ógn standa af Rússum fyrir
Slcandinafa, en Norðmenn liafa enga or-
sök til að kvarta nndan Rússum. Eitt er
víat, að Norðmenn vilja friðinn og munu
pvi aldrei gjöra ófriðarsamband við aðrar
pjóðir. Noregur er pað eina land, seni
seudir íulltrúa á alsherjar kostnaðtil
hinna árlegu friðarpinga. Stórpingið hetir
jafnvel gjört pá yfirlýsing, að pað styddi
jafnaðardóma milli landa; en viti menn!
utanríkisráðherranu sænski hafnaði pess-
konar tillioði frá Ameríku í nafni hiiinar
norsku pjóðar!
H v e r n i g á a ð 1 e y s a h n ú t i n n ?
Fyrst bendir B. B. á misinunandi
lyndisfar Svía og Norðtnanua, segir »5
Svíar standi enn undir fornu böfðingjaoki,
bæði að reynd og hugsunarh.ætti, en {
Noregi sje engin aðals- nje lávarðastofa,
Lofar hann eða heitir Noregi heinum sÍRrí
1 pessum viðskiptuin. Samþykkt priggja
pinga í röð myndar par fullan lagastaf,
pó konungur neiti, þetta segir liann sjö
eitt nóg til að Iryggja hin góðu leikslok.
Líklegt er að petta mál verði einnig tib
efni pess, að frelsis og fratnsóknarflokkuí
komist á fót ineð Svium, pTÍ, pót.t. undar-
legt virðist, er þar í landi enginn slíkur.
En sania konung og.Sviar vijja Norðmenn
hafa — einkum þó til verndar alsherjar
friðnum. Norðmenn vilja vera öðrurn
pjóðum ný fyrirmynd: bú* frjálsir að
sínu, en standa út á við í tryggu friðar
og verndarsamhandi við aðra.
Yerndarsambönd og jafnaðardómar,
segir B. B., skulu smámsaman venja pjóð-
irnar af manndrápunum, eyða ófriðarmál-
um, sefa hefndarhug manna og ofstæki
liermanna, en smá tryggja frið og rjett-
vísi með góðu. M. J.
E c r ð :i s a g a.
yfirdómarinn frá St. Louis, Ain. Mr,
Seymour D. Thompson, sem ferðaðist
um Innd vort (norður Sprengisand) I hit-t
eð fyrra, kynntist her ekki fáum og púttj
vera hvers manns hugljúli. Hann heiir
síðan sent nokkrum mönnuin hjer mánað.
arrit pað, er hann gefur út, Law Review
(o: um lög og rjett). hið ágætasta fræðirit.
I pvi er og fjörleg og mjög mannúðleg
ferðasaga uui för lians hingað, og íylgja