Stefnir - 16.12.1893, Blaðsíða 3

1893
8 T E F N I R.
91
mesti sægur af allskonar dánumðnnum,
en tómum Sliotum. þar næst, en pó í
nokkurri fjarlægð, sást John Wesley og
margir aðrir aikunnir enskir guðsmenn,
en bak við bá —e n g i n n. Til vinstri hand-
ar var aptur pó nokkuð af páfum innan
um alls konar annað fólk. en allt tórnir
útlendingar.
Að pví er tungu Skota snertir, pá
er ritmál peirra hið sarna og Engleudinga,
og hjer í Edinborg tala flestir hreina
ensku. En annarsstaðar, einkum uppi í
sveitum, er tunga peirra nokkuð frábrugð-
in vanalegri ensku, og sumstaðar í Hálönd-
unura tala menn enn forntungu Skota.
gelisku, (Gaelic). sern er afarólik ensku.
Flestir Skotar bera satns konar búning
og Englendingar, en Hálendingar hafa pó
sjerstakan pjóðbúning fyrir karlmenn.
Hjer í Edínborg sjást liermenn einir í
peim búningi. Er pað einkennilegt við
pann búning, að menn ganga berleggjaðir
og eru í stuttpilsum (kilt) úr rauðum og
grænum dúk (tartan) og hangir skúfur
mikill framan á peim. Áð ofan hafa peir
aflangan feld eða breiðan trefil (plaid),
sem er tyllt ineð stórum dálk eða skildi
á vinstri öxl, en fiaxast annars hálflaus
að aptan. lir sá búningur næsta ein-
kennilegur, einkum er menn sjá marga
sauian í honurn.
(Fraaih.).
-^3 Nýtt rit.
Th. TlwnxMeen: ÖH3 Islitllds ft'0,0-
graííske og gcologiske Under-
sögelser, eða um landfræðislega ogjarð-
fræðislega rannsókn íslands er ritgjörð ein
alllöng f tímariti landfræðisfjel. danska. Rit-
gjörð pessi er einn af binum mörgu fyrir-
lestrum, sem höf. hjelt í fyrra erlendis
til pess að fræða útlendinga um iand
vort. Hjelt hann pennan fyrirlestur í
hinu nýja jarðfræðingafjelagi í Höfn, sern
haun og nokkrir aðrir yncri jarðfræðing-
ar stofnuðu í fyrra vetur. í ritgjörð pess-
ari er Ijóslega sýnt, hve ísland sje afar-
merkilegt í náttúrufræðislegu tiiliti, en
um leið, hve lítt pað sje kannað að öllu
leyti, pað purfi nákvæmlega að rannsaka
alla hina .jarðfræðislegu byggingu lands-
ins, eldfjöllin, hraunin bæði eldri ogyngri,
basaltlögin og liparitgangana og innbyrðis-
saroband peirra, móbergsmyndaniruar um
miðbik landsins og margt fleira. pá eru
jöklarnir lítt kannaðir og orsakir hinna
geigvænlegu jökulhlaupa, sem eru ópekkt
annarsstaðar en hjer. Allar pessar rann-
sóknir myndu hafa hina mestu pýðingu
fyrir vísindin, skýra margt fyrir vísinda-
manninum, sem nú er óljóst eða með
öllu bulið. Hin lifandi náttúra parfnað-
ist einuig nákvæinrar rannsóknar, bæði
gróður og dýralíf lanasins er enn tiltöiu-
lega lítið kannað. En sjerstaklega beri
brýna nauðsyn til pess að kanna landið
beint frá landfræðislegu sjónarmiði. Ó-
byggðirnar sjeu lítið og víða alveg ókann-
aðar, t. d. svæðið norðan við Langjíjkul.
upptök þjórsár og Hjeraðsvatnanna, aust-
urbrúnir Vatnajökuls og suðvesturbornið
af honum o. fi. A pessi svæði fyrir utan
sjálfa jöklana helir aldrei nokkur vísinda-
maður stigið fæti sínum. En pað væri
ekki aðeins óbyggðirnar, sem pyrfti að
mæla og gjöra nákvæman uppdrát.t af.
heldur pyrfti einnig að athuga byggða-
kortin og yfir höfuð endurskoða og leið-
rjetta allt landkort Gunnlögsens. J>essar
mælingar pyrftu nauðsynlega að fara á
undan og verða samfara hinni eiginlegu
náttúrufræðislegu rannsókn landsins.
Að endingu hvetur höf. Dani til þess
að gangast fyrir rannsókn íslands, og ræri
óskandi, að hinir yngri náttúrufræðingar
Dana Ijetu að orðum hans; bjer heima er
ágætt tækifæri fyrir pá til að vinna sjer
frægð og frama. Illa lætur pað í eyrum
pegar höf. segir «os Danske*, en annars
á höf. mikla pökk fyrir fyrirlestur pennan
eins og allt starf sitt til pess að útbreiða
pekkingu á landi voru. —
KvætM f>orsteiiis Erlingssoiiar,
sein Stefnir hefir flutt lesendum sínum,
hafa vakið mikla eptirtekt hjá almenningi,
enda mun f>orsteinn nú almennt viður-
kenndur sem eitt af vorum allra beztu
skáldum. Einkutn er form og rím h:á
honum optast nær óviðjafnanlega fagurt,
og mörg kvæði haus hafa mikið pjóðlegri
blæ en kvæði annara yngri skálda vorra.
Vísnr pær, sem hjer fara á eptir, hetir
skáldkona ein sent Stefni, og mun engnm
blandast hugur um meining peirra. Vjer
höfum átt mörg og góð skáld, en pví miður
hafa pau æði-mörg átt við örðug kjðr að
búa og pví ekki getað látið eins mikið gott
eptir sig liggja eins og pau hefðu haft
krapta til ef lífskjör peirra hefðu verið
bjtri. Væri pað ekki til gagns og sóma
íyrir pjóð vora að hlynna að pessu unga
afbragðsskáldi fyrir handan hafið, sem litir
par við pröngan kost og mikla fátækt?
48
er orð ið hvítt og andlitið lirukkótt, og bakið bogið. Á
líkama mínum er ekki til lófastór blottur, sem ekki er
þ»kinn sárum og örum, eða ennþá blæðir úr undan
svipunum. Jeg finn, að jeg held pað ekki lengi út.
Jeg blýt að deyja bráðlega, eins og forlög allra í Rúss-
landi eru, sem offra sjer fyrir frelsið og helgustu rjett-
indi þjóðarinnar. En petta pjáir mig ekki, heldur pað,
að jeg hefi ekkert getað unnið fyrir frelsið eða pessi
rjettindi11. Nokkrum vikum síðar, sumarið 1885, varð
hinn gáfaði vísindamaður vitstola; pjáningarnar höfðu
brotið til fulls sálarkrapta hans. Samt sem áður var
honum pröngvað til vinnu, en tveimur mánuðum siðar
úrap hann einn af umsjónarmönnunum. Til hegningar
fyDr pað var hann bundinn inni í helli einum matar-
og drykkjarluus, og par dó hann af hungri nokkrum
dögum síðar“.
Mál ííl af 5 aurnin.
Kona ein i Lundúnum var vön að keyra daglega of-
urlítinn spöl á sporvegi i borginni, og kostaði pað 10 aura
í hvert skipti Seinna var gjaldið fært upp í 15 aura, og
í næsTa skipti er konan keypti furbrjefborgaði hún aðeins
liina vanaletru 10 aura. pví henni var ökunnugt um upp-
færsluna. Rjett á eptir kom einn af umsjónarmönnuuum
til hennar og krafði hana um 10 aura i viöbót við pað,
sem hún þegar hafði borgað, en hún neitaði að borga svo
mikið, en bauðst til að borga 5 aura, pegar búið var að
skýra henni frá uppíærslunni, en það vildi umsjónarmað-
urinn ekki piggja. Sporvegsfjelagið höfðaði þögar mál á
inóti benni, en rjetturinn sýknaði hana. Heimtaði hún
þá skaðabætur að fjelaginu fyrir tofsóknir*. og tildæmdi
rjetturinn bcnni 3000 kr. í skaðabætur.
45
og biðja loks skjálfandi og grátandi um mat, erhungrið
kvelur pá meira en höggin. „Jeg hefi reynslu fyrir
pessu“, segir Jaksakoff. í Nischni-Novgorod voru band-
ingjarnír fluttir á skip. Meðal þeirra var veik kona
með 2 líiil börn. |>eim höfðu verið gefnir fáeinir aur-
ar til að kaupa mat fyrir; en það leið ekki á löngu
áður en þeir voru búnir og hungrið tók að þrengja að
peim. Börnin grjetu og kveinuðu. Prófessorinn og
stúdentinn skiptu með þeim brauðmolum sínum, pótt
þtfir sjálfir væru soltuir. Einn daginn kom hermaður
til konunnar, sem pá var orðin næstum meðvitundar-
laus afbungri, barði hana með fætinum og sagði; „Ertu
nú þegar búin að evða öllura peningunumMeð mikl-
um örðugleikum reis konan upp við olnlioga, og hneigði
sig játandi. „Tveir hermenn prifu pegar til hennar og
drógu hana burtu, og bráðlega heyrðum við hræðilegt
angistarvein. J>egar hún kom aptur til baka, hjelt hún
á tveimur svartabrauðsmolum í hendiuni, en kjóllinn
hennar var rifinn í sundur, og herðarnar á henni voru
blóðugar og sundurtánar af blýknútunum. Hún neytti
hinna síðustu krapta og dróg sig til barnanna, sem átu
hið ólystuga brauð með mikilli græðgi, en blóðið streymdi
úr baici móðurinnar. það leið ekki á löngu áður en
jeg fjekk að kenna á knútasvipunni, sökum bæna minna
um hrauð. Jeg var dreginn út, fötin rifin af mjer og
jeg reyrður við stólpa. Allt í einu heyrði jeg hvínandi
hljóð, og mjer fannst líkast pví sem þriblaðaður knífur