Stefnir - 21.08.1899, Síða 1

Sjöundi árgangur.
Argang. 24 arkir. Ver0 2kr., er-
leiulis 2 kr. 50 a. tíorgist í'yrir
lok júlím. Uppsögu ógild uema
komin sje til útsölumanus l. okt.
STEFNIR.
Augl.kosta 75a.hver þuml. dálks
eða 12 a. línan af vanalegu letri
tíltölulcga meira af stærra letri.
|iuml. 90 a. á 1. síðu. 15 a. línan
14.
Akureyri, 21. ágúst.
189
>r.
t
Benedikt Sveinsson
hinn þjóðkunni þingskörungur íslcmlinga,
andaðist í Reykjavík 2. þ. m. á 73. aldurs-
ári. Jarðarför lians fór frarn 11. s. m. mcð
mikilli viðliöfn í nærveru mikils fjölmennis.
Benedikt Sveinsson var 3S ár samfieytt þing-
maðnr og sat á 22 þingum. Hann var jafnan
talinn einn af glæsilegustu þingmönnum ís-
lendinga, jafrit af fiokksmönnum sínum sem
mótstöðumönnum. Eptir fráfall Jóns Sigurðs-
sonar var Benedikt ávallt foringi fyrir þjóð-
ernisflokki þingsins í þrætunni um landsrjett-
indj íslendinga gangnvart Dönum. pjóðólfur
hefir minnst þessa látna merkismanns mjög
rækilega, og efalaust kemur mynd hans og
æfisaga í næsta árgangi Andvara.
Afdrif* Valtýskimuar.
(Frá tíðindaritara Stefnis)
Yaltýskan hefir eins og af' sjálfu sjer
fengið þann dóm, sem húu verðskuldaði
bæði hjá þjód og þingi. Með miklum og
glæsilegum vonum kom erindisreki hægri
stjórnarinnar í Danmörku, dr. Yaltýr, upp
til landsins í vor. „Ráðgjafinn á þiugi“
hafði verið sendur 1 pukri út um iandið
til að styrkja menn i trúnni, „ísafold11 hafði
sent hveru sigurvísan leiðarann á fætur
öðrum, meðritstjórinn sendur norður til að
festa landsmenn, og pilturinn látinn koma
við á Yesturlandi til að reyna að veiða;
Sighvatur gamli neyddur til að segja af sjer
og von á Valtýssinna í það sæti, — allt land-
ið virtist veia á þeirra valdi. En vonirn-
ar brugðust. Laudsmenn fóru að rumska
við, fóru að liugsa sjálfstætt, íhuga málið
með nákvæmni og stillingu, bera samau
sjálfstjórnarkröfurnar við stjórnartilboðið.
gefa gaum að afieiðhigunum og — niður-
staðan varð, almeunt vantraust á, að stjórn-
artilboðið hefði þær umbætur í för með
sjer, sem vert væri að kaupa með eins dýr-
inætri perlu og 61. gr stjórnarskráriunar.
Harla dauít var nú hljóðrð í Valtýs-
sinnum, er á þing var gengið. En „agita-
tion“ liefir lengi verið þeirra sterka hlið,
það mega þeir eiga, þó að eigi hafi þeir
unnið bug á staðfestu landa sinna og fast-
heMni við arfgengar kröfur um sjáUstæða
innlenda stjórn. J>eir hugðust enn geta
unttið leikiuu og geta snúið sjálfum íulltrú-
um þjóðarinnar, þó að svona illa tækist til
með landsme.nn.
Yaltýr þótti ekki lengur líklegur til
að bera fram stjórnartilboðið, úr þvi að
liann hafði gefið upp landsrjettindi fslands
og kröfu til sjálfsforræðis samkvæmt vilja
dönsku stjórnarinnar. Sigurðnr Stefánsson
hefir að undanförnu haft góða áheyrn í
ýinsum málum lijá þingi og þjóð, og var
hann því látinn bera fram málið í efri deild
og eptir því sem virðist dálítið í samkomu-
lagsáttina, þar sem lugt var til, að 61. gr.
st. skrárinnar skyldi standa óbreytt. En
þetta var að eins leikur; því að undir eins
og málið kemur frá nefndinni, er iáliti lienn-
ar farið mörgum orðum um, hve 61. gr. sje
í alla staði einskisverð og óþörf, og lagt til,
að hún sje feld burt. Biskup og Sigurður,
Kristjáu Jónsson og J>orleif'ur álíta svo
rjett að vera. og ineiri liluti deildarinnar
tjellst á þuð.
þannig kom frv. til neðri deildar, 61.
gr. átti að sleppa og ráðgjafinu að mæta á
þingi, þannig' aft hann mátti senda um-
boðsmann fyrir sig, og ekki að eins það,
heldur láta landshöfðiugja, alveg eins og
nú er, mæta fyrir sína hönd, með öðrum
orðum, ráðgjafinu þurfti aldrei að koma á
þing fremur en nú, sem konum er hvergi
meinað í stjórnarskránni.
Aldrei hefir neðri deild verið boðinn annar
eins samkoinulagsgrundvöllur!! um umbætur
á stjórn og sjálfsforræði íslendinga. Hún
kunni og að meta bann; þegjandi, ekki virð-
andi þessháttar tilboð viðtals, þó að æs-
andi smánarorð dyndu yfir þvi frá þingmanni
Vestur Skaptfellinga. höfnuðu heimastjóru-
armennirnir þessari Valtýs ómynd, þessari
tilrauu til að gera enda á baráttu íslend-
inga fyrir skaplegri innlendri stjórn, ogvar
Valtýskan íeld þegar við fyrstu umræðu í
deildinni.
Fátt er svo illt, að ekki boði uokkuð gott,
Allt þetta Valtýsílan hefir hleypt þjóð-
inni upp, örfað sjálfstjórnartilfinningu henn-
ar um leið og það liefir sært hana, vakið
,nýja krapta hjá henni, sem farin var að
dofua og þreytast, og glætt gamla frelsis-
andann og efit hann til að spyrna rnóti
öllum tilraunum dönsku stjórnarinnar í þá
átt, að binda stjórn íslandsmála við Kaup-
mannahöfn og danska ríkisráðið. Heima-
stjórn er orðtakið; það er leiðarstjarnan,
sem islenzka þ.jóðin hetír fylgt og mun
íýlgja. þaðerkrafa, sem hefir verið gaum-
ur gefinn af þingmála skörungum vinstri
mauna í Dunmörku, seiu unna oss lands-
rjettinda vorra og viðurkenna sjálfsforræðis
kröfur vorar, þeir inunu kunna að.meta
fastheldni Islendinga við þær, og innan
skamms tíma er allt útlit til, að frjáls-
lyndari menn setjist við stýrið í Danmörku
en nú eru.
Hvalaveiðabannið mætti hvergi eins
mikilli mótspyrnu og í efri deild hjá Sig-
ut'ði Stefánssyni og herra biskupnum, sem
álitu alveg tilgangslaust að fara nokkuð
að rannsaka þetta mál frekar, og töldu það
skaða einn fyrir landið. J>ó að sjómenn og
útgerðarmenn vilji máski ekki viðurkenna
biskupinn fyllilega sem „autoritet“, hvað
áhrif hvalsins á síldina snertir, áleit hann
sjer þó skylt, að leggja or-ð í^belg.
Tilraunir til I>ess að
útrýma fjárkláðauum.
(Niðurlag)
Eptir fyrirmælum hr. amtmanns Páls
Briem hafði jeg kynnt mjer reglur þær,
sem Norðmenn hafa notað við útrýmslu
kláðans, sömuleiðis lært lækningaraðferðina
af hinurn fyrnefnda 0 Myklestad, sem gaf
mjer margar og góðar upplýsingar, viðvíkj-
andi þessu máli.
Næstliðið haust fól svo amtmaður injer
að hafa á hendi framkvæmdarstjórn, til
þess að gjöra tilraun með að útrýma fjár-
kláðanum á svæðjnu roilli Jökulsár á Brú
og Jökulsár í Axarfirði. Jeg hefi síðan
farið þrjár ferðir um meiri hlutann afsvæði
þessu fram og aítur. í fyrsta skiptið á
tímabilinu frá 16. nóv. til 19. des. einkan-
lega í þeim tilgangi að kynna mjer útbreið-
slu fjárkláðans og afia mjer upplýsinga við-
vikjandi eðli og lífsskilyrðuin kláðans hjer
á landi.
Á tímabilinu frá 12. febr. til 3. mai
ferðaðist jeg enn á ný uni hið umrædda
svæði. A þessu tímabili framfór eptir f'yr-
irskipun arntmanns almenn kláðaskoðun á
öllu svæðinu á milli Jökulsánna, og var jeg
við skoðanirnar allvíða. og sá um, að fje
yrði tekið til lækninga þar, sem kláðinn
gerði vart við sig.
Reglur þær, sem fylgt hefir verið við
lækningarnar. voru aðallega þessar:
1. þar, sem grunsamt var að kláði
leyndist í fje, eða ein.eða fleiri kláðakind-
ur komu fyrir, var allt tje á bænutn baðað
tvisvar með 5-8 dagá millibili,- Við bað-
anirnar var notað tóbaksseyði og kreolin.
2. Sótthreinsun fjárhúsa fór fram á þann
hátt, að fjárliúsin voru vandlega mokuð við
fyrstu böðun þannig. að öll mylsna og efsta
taðskúnin var tekin burt. Garðabönd og
garðastokkar og allt annað trjeverk, er
kindur gátu núið sjer við, var þvegið úr
baðlegi.
3. þar, sem fje var tekið til lækninga,
var þvi haldið í liúsum fyrstu dagana eptir