Öldin - 01.08.1894, Page 7

ÖLDIN.
119
hafi liann nægan klæðnað til að hylja all-
an líkamann og flestir hera utan á sér tvö
og þrjú lög af skjólgóðum og áferðarfögr-
um fötum, svo að ekki er auðvelt að þekkja
þjóninn frá húsbóndanum á búningnum. —
Þá voru íbúðarhús fjöldans eitt einasta her-
bcrgi, allslausir hjallar, sem ekki höfðu
svo mikið sem reykháf sér til ágætis. Nú
er naumast þann íbúðarhúskofa að finna,
sem ekki hefir meira en eitt herbergi. Hús
handverksmanna og enda daglaunamanna
hafa alment fjögur til sjö og fleiri herbergi.
Glergluggar eru í þeim öllum nú, en fyrr-
um var slíkt dýrmæti ekki nema ríkis-
manna að kaupa. Innan eru hús þeirra
nú ætíð vegglíms-dregin eða þiljuð og be-
trekt og annað tveggja eldavél eða arn,
eða hvorttveggja, er í þeim öllum. Fyrr-
um voru veggirnir berir, ef ekki götóttir
og, sem sagt, ekki svo mikið sem reykháf-
ur til þæginda. Alt þetta er bersýnileg
framför og hún stórlcostleg, og þó er fram-
förin að því cr ástand alþýðu snertir enn
stórkostlegri á hinum síðustu áratugum-
Ilver sem lítur til dæmis sextíu ár aftur í
tímann, getur ekki annað en athugað hinn
mikla mun. Fátæktin var þá ahnenn og
flökkumenn og beiningamenn livervetna.
Yið þann samanburð getur maður ekki
annað en athugað hinn miltla mun á íbúð-
arbúðarhúsum lýðsins þá og nú, á Itlæða-
burði karla og kvenna, þar sem nálegaall-
ir nú hafa tvennan og þrennan klæðnað og
vinnukonurnar keppast við að skara fram
úr jafnvel húsmæðrunum að því er stáss-
lega kjóla snertir. Þennan mun getur
maður heldur ekki annað en séð, ef maður
ber saman fæði lýðsins fyrir 60 árum ognú.
Það er tvent ólíkt. Nú nægir cngum ann-
að en úrvalsfæða, að minsta kosti hefði svo
verið álitið fyrir nokkrum árum. Alt þetta
sr að þaltka tvennskonar breyting. Laun-
in hafa hækkað en nauðsynjavörur lækkað
í vei'ði og skattbyrðinni héflr verið létt af
herðum alþýðu, svo að mikill hluti hennar
hvllir nú á lierðum ríkisnianna. Þetta slð-
asta airiði leiðir mann aftur til að athuga
hinn mikla mun á kjörum manna nú og
fyrir 60 árum, að því er pólitiskt tillit
snertir. A þeim tíma varði stjórnin ekki
milílu af tíma sínum eða þinganna til að
hugsa um alþýðumál. Nú orðið taka þau
mál upp ekki alllítinn tíma stjórnfræðinga.
Bollaleggingar um það, hvernig helztmegi
bæta hag millíóna lýðsins, eru nú tlmum
saman aðal umtalsefnið bæði utan þings og
innan. Auk þess eru allir efnaðir menn
taldir sjálfsagðir til að taka þátt I einu eða
öðru mannkærleiksverki og af öllu megni
leitast við að bæta kjör bágstaddra manna.
En þrátt fyrir alla þessa framför lýðs-
ins, andlega og líkamlega, þrátt fyrir að
þessi framför heldur áfram með stærri stig-
um og um greiðfarnari veg en nokkru
sinni áður, útbreiðist ópið mcir og meir og
rís æ hærra og hærra, að svo mikið sé böl-
ið að ekkert annað en gjörvöll þjóðfélags-
bylting geti bætt það. Þrátt fyrir þessar
bersýnilegu, stóru framfarir, þrátt fvrir
þann sannleika að mannsaldurinn er stöð-
ugt að lengjast, og sem út af fyrir sig er
nægileg sönnun fyrir batnandi Hfskjörum,.
þrátt fyrir þetta erþað tilkynt öllum mönn-
um, ftð svo ilt sé ástandið að ekki sé um að
gera annað cn að leggja I rústir allar nú-
verandi þjóðfélagsstofnanir og uppbyggja
aðrar með einhverju nýju lagi. í þessu
efni, cins og öðrum áður tilgreindum, kem-
ur því fram það scm vér sögðum I byrjun,
að þess meiri umbætur sem eru gerðar,
þcss almennari og frekjufyll'ri verðurklög-
unin yflr, að engar gagnlegar umbætur
eigi sér stað, og að þess Ijósar og mcð þess
meiri rökum sem sýnt er afl náttúrlegra
orsaka, þess meir eykst ogútbreiðist sútrú,
að þær hafi helzt ekkert afL
Hin elzta skáldsaga í heimi.
Ilið forna Egyptaland var eins og all-
ir vita vagga listanna og vísindanna, en